شمارهٔ ۴۰
حمد آن حامدی که محمود است
بخشش اوست هر چه موجود است
فرض عین است حمد حضرت او
بر همه خلق خاصه بر من و تو
حمد او از کلام او گویم
لاجرم حمد او نکو گویم
شکر شکر او چه شیرین است
شکر گویم که شکّرم این است
مدح صنعت چو مدح صانع اوست
مدح جمله بگو که این نیکوست
هر چه مخلوق حضرت اویند
همه تسبیح حضرتش گویند
صد هزاران درود در هر دم
بر روان خلاصهٔ عالم
آنکه عالم طفیل او باشد
روح قدسی ز خیل او باشد
عارف سرّ عین عالم اوست
واقف راز اسم اعظم اوست
عقل اول وزیر آن شاه است
باطنا شمس و ظاهرا ماه است
در الف نقطه ایست بنهفته
اول و آخر الف نقطه
نقطه در الف نموده جمال
الفی در حروف بسته خیال
بی الف بی و بی الف بی تی
الفی بی نقط بود نی تی
قطب عالم چو نقطه پرگار است
دایره گرد نقطه در کار است
مظهر اسم اعظمش خوانم
بلکه خود اسم اعظمش دانم
اول او دلایل است به حق
واقف است از مقید و مطلق
عارفانی که علم ما دانند
صفت و ذات و اسم اعظمش دانم
اسم الله اصل اسم ویست
آن یکی گنج و این طلسم وی است
کل شیئی له کمرآت
وجه کلها مساوات
لیس بینی و بینه بین
هو فی العین لاتقل عین
عین وحدت ظهور چون فرمود
بحر در قطره رو به ما بنمود
گر هزار است ور هزار هزار
اول او یکی بود به شمار
آینه صدهزار میبینم
در همه روی یار میبینم
بلکه یک آینه بود این جا
صور مختلف در او پیدا
کون کونی یکون من کونه
عین عینی بعینه عینه
یک شراب است و جام رنگارنگ
رنگ بی رنگ می دهد نیرنگ
رنگ می رنگ جام می باشد
وین عجب بین که جام می باشد
هر کجا ساغریست می دارد
جان سرمست ذوق وی دارد
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
حمد آن حامدی که محمود است
بخشش اوست هر چه موجود است
هوش مصنوعی: سپاس خداوندی را که ستوده شده است و بخشش او شامل هر آنچه وجود دارد میباشد.
فرض عین است حمد حضرت او
بر همه خلق خاصه بر من و تو
هوش مصنوعی: ستایش و شکرگزاری از خدای بزرگ، برای همه موجودات لازم و ضروری است، بهویژه برای ما دو نفر.
حمد او از کلام او گویم
لاجرم حمد او نکو گویم
هوش مصنوعی: من به خاطر کلام او، ستایشش را بیان میکنم و از آنجا که دربارهاش صحبت میکنم، این ستایش نیکو خواهد بود.
شکر شکر او چه شیرین است
شکر گویم که شکّرم این است
هوش مصنوعی: شکر و سپاس خداوند چقدر شیرین است. من هم شکرگزار هستم و این شکرگزاری من به همین دلیل است.
مدح صنعت چو مدح صانع اوست
مدح جمله بگو که این نیکوست
هوش مصنوعی: ستایش هنر مانند ستایش کسی است که آن را پدید آورده است؛ بنابراین، هر چه خوب است، باید درباره آن صحبت کرد.
هر چه مخلوق حضرت اویند
همه تسبیح حضرتش گویند
هوش مصنوعی: تمام مخلوقاتی که وجود دارند، به نوعی در حال ستایش و اظهار بندگی به خداوند هستند.
صد هزاران درود در هر دم
بر روان خلاصهٔ عالم
هوش مصنوعی: سلام و درود فراوان بر روحهای بزرگ که تجلیاتی از تمام جنبههای عالم هستند.
آنکه عالم طفیل او باشد
روح قدسی ز خیل او باشد
هوش مصنوعی: کسی که عالم و دانا به خاطر اوست، روح مقدسی از گروه اوست.
عارف سرّ عین عالم اوست
واقف راز اسم اعظم اوست
هوش مصنوعی: عاشق و عارف، اسرار و رموز وجود خداوند را درک کرده و به عمق فهم و شناخت نام بزرگ او آگاه است.
عقل اول وزیر آن شاه است
باطنا شمس و ظاهرا ماه است
هوش مصنوعی: عقل به عنوان مشاور اصلی و مهم آن پادشاه شناخته میشود، به گونهای که از نظر باطنی به خورشید و از نظر ظاهری به ماه تشبیه شده است.
در الف نقطه ایست بنهفته
اول و آخر الف نقطه
هوش مصنوعی: در الف، نقطهای وجود دارد که هم ابتدای آن و هم انتهای آن مشخص شده است.
نقطه در الف نموده جمال
الفی در حروف بسته خیال
هوش مصنوعی: در اینجا به تصویر کشیدن زیبایی حرف الف در نقطه، اشاره شده است که چگونه این نقطه میتواند جلوه و زیبایی الف را به نمایش بگذارد و تخیلات را در حروف محدود کند. این بیان به نوعی نمادین است و نشاندهنده قدرت تأثیرگذاری جزئیات کوچکی مانند یک نقطه بر کل یک حرف و احساسات مرتبط با آن است.
بی الف بی و بی الف بی تی
الفی بی نقط بود نی تی
هوش مصنوعی: در این عبارت، اشاره به بینهایتی وجود دارد که در آن حرف الف و بیتی وجود ندارد، و به نوعی نشاندهنده فقدان یا خالی بودن است. منظور این است که در این حالت، هیچ چیز به جز نبود عناصر اصلی نیست. به طور کلی، این جمله حس عدم وجود را القا میکند.
قطب عالم چو نقطه پرگار است
دایره گرد نقطه در کار است
هوش مصنوعی: جهان همچون نقطهای در مرکز دایره است که همه چیز حول آن میچرخد و به آن وابسته است.
مظهر اسم اعظمش خوانم
بلکه خود اسم اعظمش دانم
هوش مصنوعی: من او را تجلی اسم اعظم میدانم و در واقع خود او را همان اسم اعظم میشمارم.
اول او دلایل است به حق
واقف است از مقید و مطلق
هوش مصنوعی: ابتدا او دلایل را میداند و به حقیقت آگاه است، چه چیزهایی وابسته و چه چیزهایی آزاد هستند.
عارفانی که علم ما دانند
صفت و ذات و اسم اعظمش دانم
هوش مصنوعی: آشکار است که عارفان به خوبی ویژگیها و ماهیت خداوند و نام بزرگ او را میشناسند.
اسم الله اصل اسم ویست
آن یکی گنج و این طلسم وی است
هوش مصنوعی: اسم خداوند اساس تمام نامهاست؛ یکی از آنها گنجینهای بزرگ و دیگری راز و رمزهایی پنهان است.
کل شیئی له کمرآت
وجه کلها مساوات
هوش مصنوعی: هر چیزی آینهای است که چهره آن، برابر و یکسان است.
لیس بینی و بینه بین
هو فی العین لاتقل عین
هوش مصنوعی: چشم تو و او در واقعیت یکسان نیستند؛ نگو که چشم، فقط چشم است.
عین وحدت ظهور چون فرمود
بحر در قطره رو به ما بنمود
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وقتی حقیقت یکتایی و وحدت در جهان ظهور میکند، مانند دریایی است که در یک قطره نمایان است. این تصویر به ما نشان میدهد که همه کثرات و تنوعها در واقع از یک منبع و حقیقت واحد نشأت میگیرند.
گر هزار است ور هزار هزار
اول او یکی بود به شمار
هوش مصنوعی: هرچقدر هم که تعداد افراد یا چیزها زیاد باشد، در نهایت همه آنها به یک اصل یا مفهوم واحد برمیگردند.
آینه صدهزار میبینم
در همه روی یار میبینم
هوش مصنوعی: در هر چهرهای که نگاه میکنم، انگار صدها آینه وجود دارد و در تمام آنها تصویر محبوبم را میبینم.
بلکه یک آینه بود این جا
صور مختلف در او پیدا
هوش مصنوعی: این مکان مانند یک آینه است که در آن شکلها و تصویرهای گوناگونی نمایان میشود.
کون کونی یکون من کونه
عین عینی بعینه عینه
هوش مصنوعی: هر چیزی به ماهیت خود تبدیل میشود و آنچه را که هست، به وضوح نمایان میکند.
یک شراب است و جام رنگارنگ
رنگ بی رنگ می دهد نیرنگ
هوش مصنوعی: یک نوشیدنی است که در جامی با رنگهای مختلف قرار دارد و به خاطر بیرنگیاش، به ما فریب میدهد.
رنگ می رنگ جام می باشد
وین عجب بین که جام می باشد
هوش مصنوعی: رنگ شراب شبیه رنگ خود جام است و جالب اینکه همان جام نیز از شراب پر شده است.
هر کجا ساغریست می دارد
جان سرمست ذوق وی دارد
هوش مصنوعی: هر جا که شراب و خوشی باشد، من با کمال شوق و سرمستی در آنجا حضور دارم.