گنجور

شمارهٔ ۲۳

از تعیُن اسم اعظم رو نمود
در حقیقت آن تعین اسم بود
بی تعین نه نشان و نام هم
بی تعین نه می است و جام هم
وحدت دانش تعین گفته اند
در این معنی به حکمت سفته اند
یک تعین اصل و باقی فرع او
آن تعین در همه بنگر نکو
آن تعین مبدع و مرجع بود
یک حقیقت منبع و مأوا بود
جملهٔ اشیا ظلالات ویند
بی تعین جمله اعیان ویند
هر تعین ز آن تعین حاصل است
با همه آن یک تعین واصل است
آن تعین همچو خمّ می به جوش
از همه جامی تعین باده نوش
از صفت برتر بود تزکیه ذات
از وجود اوست اسماء و صفات
اصل مجموع برازخ خوانمش
برزخ بحر ازل می دانمش
درهٔ بیضا ازین دریای ماست
حضرت یکتای بی همتای ماست
نفس کل از عقل کل آمد پدید
جزو و کل از جام مُل آمد پدید
بعد از این عالم مثال مطلق است
این سخن نزد محقق بر حق است
آنگهی باشد شهادت هرچه هست
خواه مخمور است و خواهی رند مست
جام و می ساقیش می خوانیم ما
فاضل و باقیش می دانیم ما

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از تعیُن اسم اعظم رو نمود
در حقیقت آن تعین اسم بود
هوش مصنوعی: در واقع، وجود اسم اعظم به وضوح نشان‌دهنده‌ی حقیقتی است که در آن، این اسم خود را به نمایش می‌گذارد.
بی تعین نه نشان و نام هم
بی تعین نه می است و جام هم
هوش مصنوعی: بی‌تعین یعنی بدون مشخصات، نه نشانی دارد و نه نامی. همچنین نه می‌ای وجود دارد و نه جامی. معنای این جمله به نوعی به عدم اینکه چیزی به طور مشخص تعریف شود اشاره دارد.
وحدت دانش تعین گفته اند
در این معنی به حکمت سفته اند
هوش مصنوعی: در اینجا بیان شده که درک عمیق و یکی شدن دانش، به عنوان نشانه‌ای از حقیقت مطرح شده است و در این راستا، حکمت به عنوان وسیله‌ای برای شناخت این حقیقت مورد توجه قرار گرفته است.
یک تعین اصل و باقی فرع او
آن تعین در همه بنگر نکو
هوش مصنوعی: اصل هر چیزی مشخص و واضح است، در حالی که جزئیات و ویژگی‌های دیگر آن نسبت به اصل اهمیت کمتری دارند. بنابراین، باید به آن اصل توجه کنیم و در تمام جوانب به خوبی آن را مشاهده کنیم.
آن تعین مبدع و مرجع بود
یک حقیقت منبع و مأوا بود
هوش مصنوعی: آن ویژگی که آغازگر و منبع اصلی است، حقیقتی است که به عنوان منبع و مکان امن شناخته می‌شود.
جملهٔ اشیا ظلالات ویند
بی تعین جمله اعیان ویند
هوش مصنوعی: تمامی اشیاء سایه‌هایی از او هستند و همه‌ی تجلیاتش بی‌تعین و نامشخص‌اند.
هر تعین ز آن تعین حاصل است
با همه آن یک تعین واصل است
هوش مصنوعی: هر ویژگی و مشخصه‌ای که داریم، از یک نقطه یا اصل مشخص ناشی می‌شود و در نهایت همه این ویژگی‌ها به آن اصل واحد مربوط هستند.
آن تعین همچو خمّ می به جوش
از همه جامی تعین باده نوش
هوش مصنوعی: تعیین و مشخصه‌ٔ آن همچون خم شراب در حال فوران است و از تمام جام‌های تعین، باده را می‌نوشد.
از صفت برتر بود تزکیه ذات
از وجود اوست اسماء و صفات
هوش مصنوعی: تزکیه نفس و پاکی درونی برتر از تمامی صفات و نام‌هاست که از وجود او نشأت می‌گیرد.
اصل مجموع برازخ خوانمش
برزخ بحر ازل می دانمش
هوش مصنوعی: من عالم وجود را به عنوان یک پل میان عالم‌های مختلف می‌دانم و برایم روشن است که این پل از عمق و ناشناخته‌های بی‌نهایت سرچشمه می‌گیرد.
درهٔ بیضا ازین دریای ماست
حضرت یکتای بی همتای ماست
هوش مصنوعی: درهٔ بیضا هم نشانه‌ای از این دریا است و در حقیقت، حضرت یکتای بی‌همتا نماد و نمایانگر این دریا به شمار می‌آید.
نفس کل از عقل کل آمد پدید
جزو و کل از جام مُل آمد پدید
هوش مصنوعی: تمام موجودات از عقل کلی به وجود آمده‌اند و همه جزها و کل‌ها از سرچشمه‌ای واحد و معنادار شکل گرفته‌اند.
بعد از این عالم مثال مطلق است
این سخن نزد محقق بر حق است
هوش مصنوعی: از این پس، جهان مثالی به طور کامل وجود دارد و این نظر برای عالمان واقعی قابل قبول است.
آنگهی باشد شهادت هرچه هست
خواه مخمور است و خواهی رند مست
هوش مصنوعی: در آن زمان، هرچه وجود دارد شهادت می‌دهد، چه کسی که در حال مستی است و چه کسی که همچون یک رند با ذوق و حال است.
جام و می ساقیش می خوانیم ما
فاضل و باقیش می دانیم ما
هوش مصنوعی: ما به شراب و باده‌ای که ساقی به ما می‌دهد، می‌گوییم و می‌نوشیم، اما از باقی‌مانده آن و حقیقتش، آگاه و باخبر هستیم.