گنجور

بخش ۳۲ - در تحقیق صراط

صراط اندر حقیقت چیست راهست
چو بگذشتی از آن جان را پناه است
صراطت گرچه ره سوی بهشتست
ولی دوزخ به زیرش سخت زشتست
به نادانی بر او نتوان گذشتن
به دانائی توان آسان گذشتن
بکن نفست برای حق ضحیه
که باشد بر صراطت آن مطیه
بیفتی گر نباشد مرکبت زیر
که هست آن تیزتر از تیر و شمشیر
کسی کاینجا دل از توحید آراست
به عقبی بر صراطش راه شد راست
وگر افتاد در تشبیه و تعطیل
در آن شد سوی دوزخ میل در میل
برو دنیا رباط منزلی دان
به دانائی از آن بگذر چو مردان
چو دانستی که دنیا چون رباط است
وجودت اندر او همچون صراط است
اگر جانت سلامت زو گذر کرد
برستی از عذاب دوزخ ای مرد
وگر از وی در افتادی به پستی
ندانم کی رسی آنجا که هستی
ازین صورت اگر بیرون نرفتی
بدان همواره در دوزخ بخفتی
اگر راهت صراط المستقیم است
روانت در بهشت حق مقیم است
برو جان پدر پندار بگذار
چو نادانان مشو مغرور در پندار
نکوئی می‌کن و ترک تبه گیر
پی مردان و دانایان ره گیر
به جان بشنو ز من تحقیق این کار
به اقرار و مکن زین بیش انکار
کسی کز جان و دل با حق مقیم است
حقیقت بر صراط مستقیم است

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: علی پی‌سپار

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

صراط اندر حقیقت چیست راهست
چو بگذشتی از آن جان را پناه است
هوش مصنوعی: راه راست در واقع همان مسیر درستی است که اگر از آن عبور کنی، جانت به آرامش و پناهگاهی امن دست می‌یابد.
صراطت گرچه ره سوی بهشتست
ولی دوزخ به زیرش سخت زشتست
هوش مصنوعی: راه تو هرچند به سوی بهشت می‌رود، اما جهنم زیر آن به شدت زشت و ناخوشایند است.
به نادانی بر او نتوان گذشتن
به دانائی توان آسان گذشتن
هوش مصنوعی: اگر نادان باشی، برای پیمودن مسیر دانش و فهم، تلاش و سختی زیادی لازم است؛ اما اگر دانا باشی، می‌توانی به سادگی و آسانی این مسیر را طی کنی.
بکن نفست برای حق ضحیه
که باشد بر صراطت آن مطیه
هوش مصنوعی: خود را برای خدا قربانی کن، تا وسیله‌ی عبورت از صراط مستقیم فراهم شود.
بیفتی گر نباشد مرکبت زیر
که هست آن تیزتر از تیر و شمشیر
هوش مصنوعی: اگر سُقوط کنی و مرکبت تحت تو نباشد، باید بدانی که آن وسیله‌ای که زیر تو نیست، از تیر و شمشیر هم تیزتر است.
کسی کاینجا دل از توحید آراست
به عقبی بر صراطش راه شد راست
هوش مصنوعی: کسی که در این دنیا دل خود را با توحید زینت بخشیده، در آخرت بر صراط مستقیم قرار می‌گیرد.
وگر افتاد در تشبیه و تعطیل
در آن شد سوی دوزخ میل در میل
هوش مصنوعی: اگر کسی در تشبیه و توصیف گرفتار شود و از حقیقت دور بماند، به سوی جهنم میل پیدا خواهد کرد.
برو دنیا رباط منزلی دان
به دانائی از آن بگذر چو مردان
هوش مصنوعی: به سوی دنیا برو و آن را چون یک مهمانTemporary (رباط) در نظر بگیر و با دانش و دانشمندی از آن عبور کن، مانند مردان بزرگ و با فکر.
چو دانستی که دنیا چون رباط است
وجودت اندر او همچون صراط است
هوش مصنوعی: وقتی دانستی که دنیا مانند یک مسافرخانه است، وجود تو در آن مانند یک راه است که باید از آن عبور کنی.
اگر جانت سلامت زو گذر کرد
برستی از عذاب دوزخ ای مرد
هوش مصنوعی: اگر جانت در امان باشد و از مشکلات و سختی‌ها عبور کنی، از عذاب دوزخ نجات پیدا خواهی کرد، ای مرد.
وگر از وی در افتادی به پستی
ندانم کی رسی آنجا که هستی
هوش مصنوعی: اگر از او افتاده باشی و به پایین بی‌افتی، نمی‌دانم به کجا می‌رسی که در آنجا وجود داری.
ازین صورت اگر بیرون نرفتی
بدان همواره در دوزخ بخفتی
هوش مصنوعی: اگر از این چهره و ظاهر خود بیرون نیایی، باید همیشه در عذاب و تنهایی باشید.
اگر راهت صراط المستقیم است
روانت در بهشت حق مقیم است
هوش مصنوعی: اگر راه تو درست و مستقیم باشد، روح تو در بهشت خداوند ساکن خواهد بود.
برو جان پدر پندار بگذار
چو نادانان مشو مغرور در پندار
هوش مصنوعی: برو و به فکر پدر خود باش و به او احترام بگذار. مانند نادان‌ها مغرور نباش و در افکار خود دچار توهم نشو.
نکوئی می‌کن و ترک تبه گیر
پی مردان و دانایان ره گیر
هوش مصنوعی: کار خوب انجام بده و از کارهای بیهوده دوری کن. راه را از مردان خردمند و با تجربه بیاموز.
به جان بشنو ز من تحقیق این کار
به اقرار و مکن زین بیش انکار
هوش مصنوعی: به طور جدی و با تمام وجود به صحبت‌های من گوش کن و درباره این موضوع به دقت فکر کن، و از این به بعد هیچ گونه انکاری نداشته باش.
کسی کز جان و دل با حق مقیم است
حقیقت بر صراط مستقیم است
هوش مصنوعی: کسی که با تمام وجودش به حق نزدیک باشد، از راه درست و راست زندگی می‌کند.