گنجور

بخش ۲۳ - وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی آدَمَ

در نگر تا که آفرید ترا ؟
از برای چه برگزید ترا ؟
خاک بودی ترا مکرم کرد
زان پست جلوهٔ دو عالم کرد
از همه مهتر آفرید ترا
هر چه هست از همه گزید ترا
در نظر از همه لطیف‌تری
به صفت از همه شریف‌تری
خوبتر از تو نقشبند ازل
هیچ نقشی نبست در اول
قدرتش بهترین صفت به تو داد
شرف نور معرفت به تو داد
گوهر مردمی شعار تو کرد
کرم و لطف خود نثار تو کرد
باطنت را به لطف خود پرورد
ظاهرت قبلهٔ ملایک کرد
آن یکی گنج نامهٔ عصمت
این یکی کارنامهٔ حکمت
اختر آسمان معرفتی
زبدهٔ چار طبع و شش جهتی
قاری سورهٔ مجاهده‌ای
قابل لذت مشاهده‌ای
خلقتت برد کوی استکمال
همتت راست سو‌ی استدلال
خاطرت مدرک وجود خودست
عنصرت مستعد نیک و بدست
با تو بودست در الست خطاب
با تو باشد به روز حشر حساب
گفته اسم جملهٔ اشیاء
در حق توست «‌علم الاسماء»‌
طارم آسمان و گوی زمین
از برای تو ساخته ست چنین
فرش غبرا برای تو گسترد
چرخ فیروزه سایبان تو کرد
آفرینش همه غلام تواند
از پی قوت و قوام تواند
حکمت و فطنت وکیاست و علم
همّت و سیرت و مروت و حلم
در وجود تو جمله موجودست
وین همه لطف و جود معبودست
صفت تو به قدر آنکه تویی
نتوان گفت آنچنان که تویی
نشنیدی‌که آن حکیم چه‌گفت
که به الماس در معنی سفت
تو به قیمت ورای دو جهانی
چه کنم قدر خود نمی‌دانی
این همه عزت و شرف‌که تراست
تو زخود غافلی عظیم خطاست‌!

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: طریق التحقیق دکتر مؤذنی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در نگر تا که آفرید ترا ؟
از برای چه برگزید ترا ؟
هوش مصنوعی: به او بیاندیش که چرا تو را آفریده است؟ و به چه دلیلی تو را انتخاب کرده است؟
خاک بودی ترا مکرم کرد
زان پست جلوهٔ دو عالم کرد
هوش مصنوعی: تو از خاک زیستی و حالا به مقام والایی رسیده‌ای، به گونه‌ای که از جایگاه پست خود به زیبایی و بزرگواری دو جهان تبدیل شده‌ای.
از همه مهتر آفرید ترا
هر چه هست از همه گزید ترا
هوش مصنوعی: از میان همه موجودات، تو بهترین و برترین هستی و به همین خاطر، خداوند تو را برگزیده است.
در نظر از همه لطیف‌تری
به صفت از همه شریف‌تری
هوش مصنوعی: تو از نظر، بسیار نازک و دل‌انگیز هستی و از نظر ویژگی‌ها، برتر و شریف‌تر از هر کس دیگری.
خوبتر از تو نقشبند ازل
هیچ نقشی نبست در اول
هوش مصنوعی: هیچ تصویری که زیباتر از تو باشد در عالم ازل به وجود نیامده است.
قدرتش بهترین صفت به تو داد
شرف نور معرفت به تو داد
هوش مصنوعی: توانایی او بهترین ویژگی را به تو عطا کرد و نور دانایی را به تو بخشید.
گوهر مردمی شعار تو کرد
کرم و لطف خود نثار تو کرد
هوش مصنوعی: انسانیت و بزرگی تو را به همه شناساند و مهربانی و لطفش را به تو اعطا کرد.
باطنت را به لطف خود پرورد
ظاهرت قبلهٔ ملایک کرد
هوش مصنوعی: دل تو را با نعمت‌های خود پرورش داد و ظاهر تو به‌گونه‌ای شد که برای فرشتگان الگو و قبله قرار گرفت.
آن یکی گنج نامهٔ عصمت
این یکی کارنامهٔ حکمت
هوش مصنوعی: یکی از آنها نامه‌ای است که در آن پاکی و بی‌گناهی نوشته شده و دیگری گزارشی است از اعمال و دانش و حکمت فرد.
اختر آسمان معرفتی
زبدهٔ چار طبع و شش جهتی
هوش مصنوعی: ستاره‌ای در آسمان دانش که برگزیده‌ای از چهار نوع و شش سمت است.
قاری سورهٔ مجاهده‌ای
قابل لذت مشاهده‌ای
هوش مصنوعی: خواننده‌ای که سوره مجاهده را تلاوت می‌کند، لذت‌بردن از دیدن او را به همراه دارد.
خلقتت برد کوی استکمال
همتت راست سو‌ی استدلال
هوش مصنوعی: آفرینش تو در مسیر کمال است و اراده‌ات به سوی استدلال و تفکر می‌گراید.
خاطرت مدرک وجود خودست
عنصرت مستعد نیک و بدست
هوش مصنوعی: خاطره تو نشانه‌ای از وجود خودت است و ویژگی‌های تو برای خوب یا بد شدن آماده است.
با تو بودست در الست خطاب
با تو باشد به روز حشر حساب
هوش مصنوعی: در زمینه ی وحدت وجود و ارتباط انسان با خدا صحبت می‌کند. می‌گوید که در دنیا، در زمان خلقت و وجود انسان، خدا را شناختیم و در روز قیامت نیز همچنان در کنار او خواهیم بود و حساب و کتاب ما با او خواهد بود.
گفته اسم جملهٔ اشیاء
در حق توست «‌علم الاسماء»‌
هوش مصنوعی: تمام نام‌ها و نشانه‌ها اشاره به تو دارند و در واقع می‌توان گفت که شناخت همه اشیا به شناخت تو برمی‌گردد.
طارم آسمان و گوی زمین
از برای تو ساخته ست چنین
هوش مصنوعی: آسمان و زمین به خاطر وجود تو به این شکل و حالت درآمده‌اند.
فرش غبرا برای تو گسترد
چرخ فیروزه سایبان تو کرد
هوش مصنوعی: آسمان با رنگ فیروزه‌ای مانند سایبانی برای تو است و زمین با زیبایی خود مانند فرشی زیر پای تو پهن شده است.
آفرینش همه غلام تواند
از پی قوت و قوام تواند
هوش مصنوعی: همه چیز در آفرینش به نوعی وابسته به نیرویی است که آن را حفظ می‌کند و به وجود می‌آورد. تمام موجودات نیاز دارند که از قدرتی برای ادامه زندگی و پایداری خود بهره ببرند.
حکمت و فطنت وکیاست و علم
همّت و سیرت و مروت و حلم
هوش مصنوعی: در این بیت، به ویژگی‌ها و صفات برجسته‌ای اشاره شده که انسان را به کمال نزدیک می‌کند. حکمت و دانش، بصیرت و تدبیر، کوشش و اخلاق نیک، و صبوری از جمله این صفات هستند که هر کدام می‌توانند به رشد و تعالی انسان کمک کنند.
در وجود تو جمله موجودست
وین همه لطف و جود معبودست
هوش مصنوعی: در وجود تو تمام زیبایی‌ها و نعمت‌ها حضور دارند و همه‌ی این خوبی‌ها و بخشش‌ها از جانب پروردگار است.
صفت تو به قدر آنکه تویی
نتوان گفت آنچنان که تویی
هوش مصنوعی: هر چه از ویژگی‌ها و صفات تو گفته شود، باز هم به اندازه‌ی خودت نمی‌تواند حق تو را ادا کند و به درستی تو را توصیف کند.
نشنیدی‌که آن حکیم چه‌گفت
که به الماس در معنی سفت
هوش مصنوعی: آیا نشنیدی که آن عالم بزرگ چه فرمود؟ او گفت معنای چیزها به اندازه الماس مستحکم و با ارزش است.
تو به قیمت ورای دو جهانی
چه کنم قدر خود نمی‌دانی
هوش مصنوعی: تو به ارزش و بهایت در این دو جهان پی نمی‌بری و نمی‌دانی که من برایت چه بهایی قائل هستم.
این همه عزت و شرف‌که تراست
تو زخود غافلی عظیم خطاست‌!
هوش مصنوعی: تو این همه مقام و بزرگی را داری، اما خودت از آن غافلی و این یک اشتباه بزرگ است!

حاشیه ها

1395/11/13 01:02
محمدحسین عبدی

در بیت هشتم ظاهرت قبله ملائک کرد درسته