سناییبخش ۵۱ - در صفت بروج دوازده‌گانه
حمل و ثور و پیکر جوزا
سرطان و اسد دلیل بقا
خوشهٔ خاک و کفّهٔ میزان
عقرب مائی و زنار کمان
جدی خاکی و دلو و حوت بهم
از هوا و ز آب داده رقم
برّه و شیر ناریست و کمان
گاو و خوشه و بز ز خاک گران
باز دو پیکر و ترازو و دول
از هوا یافت بهره بیش ممول
هست خرچنگ و گزدم و ماهی
که بر آبستشان شهنشاهی
حمل و عقربست از این تاریخ
که شدستند خانهٔ مریخ
ثور و میزان ز زهره دارد بهر
زهره چون شاه و ثور و میزان شهر
پس از این هست خوشه و جوزا
کز عطارد گرفته‌اند بها
سرطان خانهٔ قمر گویند
شمس را جز اسد کجا جویند
قوس و حوتست خانهٔ هرمزد
جدی و دلو از زحل بجوید مزد
بخش ۵۰ - در بیان طبایع چهارگانه: جوهر آتش است بعد از هفتبخش ۵۲ - در شرف و وبال و صعود و هبوط کواکب گوید: شرف آفتاب در حملست
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
حمل و ثور و پیکر جوزا
سرطان و اسد دلیل بقا
هوش مصنوعی: حمل، ثور، جوزا، سرطان و اسد نشانه‌هایی هستند که به نوعی بر تداوم و ادامه حیات دلالت می‌کنند.
خوشهٔ خاک و کفّهٔ میزان
عقرب مائی و زنار کمان
هوش مصنوعی: خوشهٔ خاک نشان‌دهندهٔ زمین و مادیات است، و کفۀ میزان به سنجش و اندازه‌گیری اشاره دارد. عقرب می‌تواند به بی‌رحمی یا قدرت اشاره کند، و زنار کمان نمایانگر پیوند و ارتباط است. به طور کلی، این عبارت به تصوری از ارتباطات مختلف بین زمین، سنجش و ابعاد زندگی اشاره دارد.
جدی خاکی و دلو و حوت بهم
از هوا و ز آب داده رقم
هوش مصنوعی: در این بیت اشاره می‌شود که انسان‌ها از عناصر طبیعت یعنی خاک، آب و هوا تشکیل شده‌اند و هر یک از این عناصر نقش مهمی در شکل‌گیری و سرنوشت ما دارند. به عبارت دیگر، وجود ما متاثر از طبیعت و ویژگی‌های آن است.
برّه و شیر ناریست و کمان
گاو و خوشه و بز ز خاک گران
هوش مصنوعی: بره و شیر، نماد دو ویژگی متفاوت هستند؛ یکی نرم و بی‌خطر و دیگری قوی و خطرناک. همچنین اشاره به گاو و خوشه دارد که نشان‌دهنده محصولات زراعی و دامی است، و در نهایت بز که به زحمت در زمین‌های سنگین و سخت اشاره می‌کند. این ترکیب به زیبایی تنوع و تضاد در طبیعت و زندگی را به تصویر می‌کشد.
باز دو پیکر و ترازو و دول
از هوا یافت بهره بیش ممول
هوش مصنوعی: دو موجود با دو جسم و با ترازویی در هوا به سود بیشتری دست یافتند.
هست خرچنگ و گزدم و ماهی
که بر آبستشان شهنشاهی
هوش مصنوعی: در طبیعت موجودات مختلفی مانند خرچنگ، زهر مار و ماهی وجود دارد که همه آنها در جهانی وسیع و پر از زیبایی زندگی می‌کنند. این وصف نشان‌دهنده تنوع و زیبایی حیات در آب و تاثیر قدرتی بزرگ بر این موجودات است.
حمل و عقربست از این تاریخ
که شدستند خانهٔ مریخ
هوش مصنوعی: از این تاریخ به بعد، حمل و عقرب در حال ظهور هستند و به خانهٔ سیارهٔ مریخ وارد شده‌اند.
ثور و میزان ز زهره دارد بهر
زهره چون شاه و ثور و میزان شهر
هوش مصنوعی: ثور و میزان به عنوان نمادهایی از زهره در نظر گرفته شده‌اند و وجودشان به خاطر زهره است. مانند این است که شاه و این نمادها در میان شهر قرار دارند.
پس از این هست خوشه و جوزا
کز عطارد گرفته‌اند بها
هوش مصنوعی: پس از این، خوشه و جوزا به قدری ارزشمند خواهند شد که به خاطر عطارد از آنها بها می‌گیرند.
سرطان خانهٔ قمر گویند
شمس را جز اسد کجا جویند
هوش مصنوعی: در عالم نجوم، زمانی که ماه در نشانه سرطان قرار دارد، به آن اشاره می‌شود که خورشید را در کجا باید جستجو کرد، جز در نشانه‌ای مانند شیر. این مفهوم به بررسی و تطبیق بین نشانه‌ها و موقعیت‌های مختلف در آسمان مرتبط است.
قوس و حوتست خانهٔ هرمزد
جدی و دلو از زحل بجوید مزد
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره به خانه‌های فلکی و تأثیر آنها بر شخصیت و سرنوشت افراد وجود دارد. اشاره شده که برج قوس و حوت مربوط به سیاره هرمزد و برج جدی و دلو به سیاره زحل هستند. این به این معناست که اگر کسی به دنبال پاداش و ثمره کارهایش است، باید به این نشانه‌ها و تأثیرات آنها توجه کند.