گنجور

بخش ۶۶ - اندر صفت صورت عالم

تو به گوهر ورای دو جهانی
چکنم قدرِ خود نمی‌دانی
با زنان نیک هم نبردی تو
با چنین زور مردِ مردی تو
چه کمست ای بزرگ زاده ترا
در گشاده‌ست و خوان نهاده ترا
گر تو خود را در این سرای غرور
از سرِ جهل و بخل داری دور
پنج نوبت زنی چو عقل و چو جان
بر سرِ هفت چرخ و چار ارکان
ور قبای فنا بیندازی
به قبیلهٔ بقای حق تازی
بر سه جانت بکن به شبگیری
دو سلام و چهار تکبیری
آخشیجان و گنبد دوّار
مردگانند زندگانی‌خوار
چه کنی در جهان بیم آرش
زانکه بی‌پرسش است بیمارش
برگذر کین سرای پر وحلست
نردبان پایه عمر و بام اجلست
هرکه بر متن این سرای رسید
باز دستش به دیدگان بکشید

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تو به گوهر ورای دو جهانی
چکنم قدرِ خود نمی‌دانی
هوش مصنوعی: تو به ارزش و اهمیت خود در بالاتر از این دو جهان آگاهی نداری.
با زنان نیک هم نبردی تو
با چنین زور مردِ مردی تو
هوش مصنوعی: اگر تو با زنان نیک خصومت و争争 کنی، هرچند که مردی قوی و نیکو هستی، چنین رفتارهایی شایسته تو نیست.
چه کمست ای بزرگ زاده ترا
در گشاده‌ست و خوان نهاده ترا
هوش مصنوعی: ای بزرگ زاده، کم نیست که برای تو سفره‌ای گسترده و خوش‌آمدگویی برپا کرده‌اند.
گر تو خود را در این سرای غرور
از سرِ جهل و بخل داری دور
هوش مصنوعی: اگر تو در این دنیا از نادانی و خودخواهی دوری، خود را از حس غرور دور نگه‌داشته‌ای.
پنج نوبت زنی چو عقل و چو جان
بر سرِ هفت چرخ و چار ارکان
هوش مصنوعی: در هر مرحله از زندگی، نیاز به تفکر و حیات را احساس می‌کنی، مانند عقل و روح که بر اساس نُه اصل مهم و بنیادین، به سامان می‌آیند و بر کل جهان تأثیر می‌گذارند.
ور قبای فنا بیندازی
به قبیلهٔ بقای حق تازی
هوش مصنوعی: اگر لباس فنا و زوال را از تن بیرون کنی و به جمع کسانی بپیوندی که جاودانگی حق را درک کرده‌اند، به معنای واقعی در مسیر بقا و رستگاری قرار خواهی گرفت.
بر سه جانت بکن به شبگیری
دو سلام و چهار تکبیری
هوش مصنوعی: به شب‌هایی که به یاد تو می‌گذرانم، با دو سلام و چهار بار تکبیر، به یاد و احترام تو و روح تو ادای احترام می‌کنم.
آخشیجان و گنبد دوّار
مردگانند زندگانی‌خوار
هوش مصنوعی: آخشیجان و گنبد چرخ، نماد مرگ و فنا هستند و به زندگی و شکوفایی آسیب می‌زنند.
چه کنی در جهان بیم آرش
زانکه بی‌پرسش است بیمارش
هوش مصنوعی: در این دنیا چه کار می‌توانی انجام دهی وقتی که از آرش مایه ترسی وجود دارد، زیرا بیمارش بدون سوال و پرسش است؟
برگذر کین سرای پر وحلست
نردبان پایه عمر و بام اجلست
هوش مصنوعی: از این دنیا و زندگی که پر از زحمت و مشکلات است بگذر، چرا که زندگی همچون نردبانی است که پایه‌هایش عمر ما را تشکیل می‌دهند و بالایش نشان‌دهنده مرگ است.
هرکه بر متن این سرای رسید
باز دستش به دیدگان بکشید
هوش مصنوعی: هر کسی که به این دنیا قدم بگذارد، باید نگاهی به حقیقت‌های آن بیندازد و از دقت نظر خود غافل نشود.