گنجور

شمارهٔ ۱۴۶

ای برادر خویش را زین جمع خودبینان مکن
کار دشوارست تو بر خویشتن آسان مکن
صحبت هر ناکسی مگزین و رنج دل مبین
روی بر ایشان مدار و پشت بر ایشان مکن
عقل سلطانست و فرمانش روان بر جان و دل
رو چو مردان روز و شب جز خدمت سلطان مکن
مرد باش و گرم رو در راه مردان روز و شب
تیغ گیر و زخم زن دین از زبان ویران مکن
گر زلیخا نیستی در آسیای مهر آس
بیهده چندین حدیث یوسف کنعان مکن
چند بر موسی حدیث طور و اخبار کلیم
بدعت فرعون مدار و طاعت سلمان مکن
هفت چرخ و چار طبع و پنج حس محرم نیند
روی جز در حق مدار و حکم جز قرآن مکن

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای برادر خویش را زین جمع خودبینان مکن
کار دشوارست تو بر خویشتن آسان مکن
هوش مصنوعی: ای برادر، به خاطر وجود این افراد خودبین در جمع، کاری برای خودت دشوار نکن. بر روی خودت کار آسانی انجام بده.
صحبت هر ناکسی مگزین و رنج دل مبین
روی بر ایشان مدار و پشت بر ایشان مکن
هوش مصنوعی: با افراد نالایق صحبت نکن و ناراحتی دل خود را نشان نده. به آن‌ها توجه نکن و از آن‌ها فاصله بگیر.
عقل سلطانست و فرمانش روان بر جان و دل
رو چو مردان روز و شب جز خدمت سلطان مکن
هوش مصنوعی: عقل مانند یک پادشاه است و دستورات آن بر جان و دل انسان جاری است. بنابراین، مانند مردان شجاع، شبانه‌روز باید تنها به خدمت پادشاه، یعنی عقل، بپردازیم و به غیر از آن کاری نکنیم.
مرد باش و گرم رو در راه مردان روز و شب
تیغ گیر و زخم زن دین از زبان ویران مکن
هوش مصنوعی: در زندگی، با شجاعت و استقامت به سوی اهداف خود حرکت کن. در مواجهه با چالش‌ها و مشکلات، باید سرسخت و مقاوم باشی و به اصول خود پایبند بمانی. همچنین، نباید به آزار دیگران یا تخریب روحیه و زبان آنان بپردازی.
گر زلیخا نیستی در آسیای مهر آس
بیهده چندین حدیث یوسف کنعان مکن
هوش مصنوعی: اگر زلیخا نیستی، پس چرا بیهوده این همه داستان یوسف کنعان را تکرار می‌کنی؟
چند بر موسی حدیث طور و اخبار کلیم
بدعت فرعون مدار و طاعت سلمان مکن
هوش مصنوعی: چندین بار درباره موسی و وقایع کوه طور صحبت شده است، اما از پیروی از بدعت‌های فرعون خودداری کن و به اطاعت سلمان توجه نکن.
هفت چرخ و چار طبع و پنج حس محرم نیند
روی جز در حق مدار و حکم جز قرآن مکن
هوش مصنوعی: هفت چرخ به معنای دنیای پرفراز و نشیب و چهار طبع به ویژگی‌های مختلف انسان اشاره دارد. پنج حس نیز به حواس پنج‌گانه اشاره می‌کند. این بیت به ما می‌آموزد که باید فقط در مورد حق و حقیقت بنگریم و به جز دستورات قرآن درباره حلال و حرام و امور زندگی تصمیم نگیریم. در واقع، این پیام دعوت به فراموش کردن زوایای غیراخلاقی و توجه به تعالیم دینی و الهی است.