گنجور

شمارهٔ ۱۰

در ده پسرا می مُروَّق را
یاران موافق موفق را
زان می که چو آه عاشقان از تف
انگِشت کند بر آب زورق را
زان می که کند ز شعله پُرآتش
این گنبد‌خانهٔ معلق را
هین خیز و ز عکس باده گلگون کن
این اسبِ سوارخوارِ ابلق را
در زیر لگد بکوب چون مردان
این طارم زرق‌پوش ازرق را
گه ساقی باش و گه حریفی کن
ترتیب فروگذار رونق را
یک دم خوش باش تا چه خواهی کرد
این زهد مزور مزیق را
یک ره به دو باده دست کوته کن
این عقلِ درازقدِّ احمق را
بنمای به زیرکان دیوانه
از مصحف باطل آیت حق را
بر لاله مزن ز چشم سنبل را
بر پسته منه ز ناز فندق را
بیرون شو ازین دو رنگ و این ساعت
همرنگ حریر کن ستبرق را
مشکن به طمع مرا تو ای ممسک
چونان که جریر مر فرزدق را
گر طمع میان‌تهی سه حرف آمد
چار است میان‌تهی مطوق را
در تختهٔ اول ار بنوشتی
بی شکل حروف علم مطلق را
کم زان باری که در دوم‌تخته
چون نسخ کنی خط محقق را
در موضع خوشدلان و مشتاقان
موضوع فروگذار و مشتق را
شعر تر مطلق سنایی خوان
آتش درزن حدیث مغلق را

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در ده پسرا می مُروَّق را
یاران موافق موفق را
هوش مصنوعی: در روستا، دوستان همفکر و همراهی که به موفقیت نزدیک هستند را ترک نکن.
زان می که چو آه عاشقان از تف
انگِشت کند بر آب زورق را
هوش مصنوعی: از آن نوشیدنی که مثل آه عاشقان، به آرامی و با عشق، بر آب قایق اثر می‌گذارد.
زان می که کند ز شعله پُرآتش
این گنبد‌خانهٔ معلق را
هوش مصنوعی: از آن نوشیدنی که آتش این گنبدخانه معلق را شعله‌ور می‌سازد.
هین خیز و ز عکس باده گلگون کن
این اسبِ سوارخوارِ ابلق را
هوش مصنوعی: بخیز و این اسب چابک و رنگارنگ را به حرکت درآور و از مناظر زیبا و لذت‌بخش مستانه بهره‌مند شو.
در زیر لگد بکوب چون مردان
این طارم زرق‌پوش ازرق را
هوش مصنوعی: زیر پا، مثل مردان، با قدرت بر این سطح پر زرق و برق بزن.
گه ساقی باش و گه حریفی کن
ترتیب فروگذار رونق را
هوش مصنوعی: گاهی می‌توانی به عنوان ساقی مشغول خدمت و نوشاندن باشی و زمانی دیگر به عنوان حریف در میانه‌ی کار قرار بگیری، اما هیچ‌گاه فراموش نکن که نباید از شوق و زیبایی زندگی غافل شوی.
یک دم خوش باش تا چه خواهی کرد
این زهد مزور مزیق را
هوش مصنوعی: برای لحظه‌ای خوش باش و ببین زندگی چه چیزهایی برایت به ارمغان دارد. این زهد ظاهری و تظاهر به دیانت قابل اعتماد نیست.
یک ره به دو باده دست کوته کن
این عقلِ درازقدِّ احمق را
هوش مصنوعی: یک بار به راحتی از شر این عقل بیش از حد طولانی و احمقانه‌ام رها شوم و از دو جرعه نوشیدنی لذت ببرم.
بنمای به زیرکان دیوانه
از مصحف باطل آیت حق را
هوش مصنوعی: به دیوانگان زیرک نشان بده که چگونه می‌توان از نوشته‌های نادرست، حقیقت را دریافت کرد.
بر لاله مزن ز چشم سنبل را
بر پسته منه ز ناز فندق را
هوش مصنوعی: به لاله‌ها نگو که چشمان سنبل را نمی‌بیند، و به پسته‌ها بگو که ناز فندق را کم اهمیت نپندارند.
بیرون شو ازین دو رنگ و این ساعت
همرنگ حریر کن ستبرق را
هوش مصنوعی: از دو رنگ بیرون بیا و در این زمان خودت را مانند حریر نرم و لطیف کن.
مشکن به طمع مرا تو ای ممسک
چونان که جریر مر فرزدق را
هوش مصنوعی: ای نگهبان، به امید من آسیب نزن، همان‌طور که جریر به فرزدق آسیب نرساند.
گر طمع میان‌تهی سه حرف آمد
چار است میان‌تهی مطوق را
هوش مصنوعی: اگر دلت به چیز کم و بی‌ارزشی معطوف باشد، چهار است دلیل اینکه این چیز در نهایت بی‌محتواست.
در تختهٔ اول ار بنوشتی
بی شکل حروف علم مطلق را
هوش مصنوعی: اگر در صفحهٔ اول، حروف علم مطلق را به‌صورت بی‌نظم و بی‌شکل بنویسی، همچنان اثر آن علم در دنیا باقی خواهد ماند.
کم زان باری که در دوم‌تخته
چون نسخ کنی خط محقق را
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وقتی کار را به درستی انجام نمی‌دهی، همانند زمانی است که بر روی کاغذی نامناسب مطلبی را نوشته و آن را پاک می‌کنی. به عبارتی، به جای انجام کار صحیح، کاری بی‌فایده می‌کنی که نتیجه‌اش نادرست خواهد بود.
در موضع خوشدلان و مشتاقان
موضوع فروگذار و مشتق را
هوش مصنوعی: در جایی که خوشدل‌ها و مشتاقان هستند، درباره موضوعات بی‌اهمیت صحبت نکن و به جزئیات نپرداز.
شعر تر مطلق سنایی خوان
آتش درزن حدیث مغلق را
هوش مصنوعی: شعر سنایی را با طراوت و زیبایی بخوان و به داستان‌های پیچیده و نامفهوم لطمه بزن.

خوانش ها

شمارهٔ ۱۰ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1399/12/04 00:03
صدرا فقیه

در مصرع «این زهد مزور مزیق را» به نظرم مُضَیق صحیح تر است و معنا دارد به معنای «تنگ گرفته شده» در حالی که مزیق معنایی ندارد