گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۲۲ - این قصیدهٔ را امام علی بن هیصم در مدح سنایی گفته است

سنایی سنای خرد را سزاست
جمالش جهان را جمال و بهاست
اگر شخصش از خاک دارد مزاج
پس اخلاق او نور کلی چراست
چنو در بزرگان بزرگی که دید
چنو از عزیزان عزیزی کجاست
اگر خاطرش را به وقت سخن
کسی عالم عقل خواند سزاست
عجب زان که با او کند شاعری
نداند که این رای محض خطاست
کجا نور باشد چه جای ظلام
کجا ماه باشد چه جای سهاست
همه لفظ او قوت جانست و بس
همه شعر او فضل را کیمیاست
ز انوارش امروز شهر هرات
چو برج قمر پر شعاع و ضیاست
ز ازهار فضلش همین خطه را
اگر مقعد صدق خوانم رواست
بصورت بدیدم که وی را ز حق
مددهای بی‌غایت و منتهاست
مقدر چنین بود کاندر وجود
ز اعداد رفع نهایت خطاست
الا یا بزرگی که احوال تو
همه بر سعادت کلی گواست
ترا ز ایزد پاک الهام صدق
در اقوال و افعال یکسر عطاست
اگر چند تقصیر من ظاهرست
دلم بستهٔ بند مهر و وفاست
چو جان و دل از مایهٔ اتصال
مدد یافت رسم تکلف رواست
ثنای تو گویم بهر انجمن
نکوتر ز هرچیز مدح و ثناست
همی تا کثافت بود خاک را
همی تا لطافت نصیب هواست
بقا بادت اندر نعیم مقیم
بقای تو عز و شرف را بقاست

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

سنایی سنای خرد را سزاست
جمالش جهان را جمال و بهاست
هوش مصنوعی: سنایی به خرد و دانایی ارج می‌نهد و زیبایی او را برتر از همه زیبایی‌ها می‌داند، چرا که جمال او به کل جهان جلوه‌ی خاصی می‌بخشد و ارزش و بهای ویژه‌ای دارد.
اگر شخصش از خاک دارد مزاج
پس اخلاق او نور کلی چراست
هوش مصنوعی: اگر فردی از خاک و طبیعت مادی تشکیل شده باشد، پس ویژگی‌های اخلاقی او می‌تواند از نور و رحمت الهی نشأت بگیرد.
چنو در بزرگان بزرگی که دید
چنو از عزیزان عزیزی کجاست
هوش مصنوعی: در میان بزرگانی که با عظمت و شکوه هستند چه نشانی وجود دارد، و از میان عزیزان و افراد گرامی، کجا می‌توان یادی از آنها کرد؟
اگر خاطرش را به وقت سخن
کسی عالم عقل خواند سزاست
هوش مصنوعی: اگر هنگام صحبت کسی به او اهمیت بدهد و به نظراتش توجه کند، سزاوار است که به عنوان یک فرد با فهم و عقل شناخته شود.
عجب زان که با او کند شاعری
نداند که این رای محض خطاست
هوش مصنوعی: به تعجب می‌آید که شاعری که نمی‌داند چگونه باید با او رفتار کند، این گونه بی‌ملاحظه به او می‌پردازد و این یک نظر کاملاً اشتباه است.
کجا نور باشد چه جای ظلام
کجا ماه باشد چه جای سهاست
هوش مصنوعی: کجا نور وجود دارد، آنجا جایی برای تاریکی نیست و کجا ماه در آسمان است، آنجا جایی برای ستاره‌ها نیست.
همه لفظ او قوت جانست و بس
همه شعر او فضل را کیمیاست
هوش مصنوعی: تمام سخنان او جان‌افزا و تنها به همین دلیل است و تمام اشعار او نشان‌دهنده‌ی فضیلت و ارزشمند هستند.
ز انوارش امروز شهر هرات
چو برج قمر پر شعاع و ضیاست
هوش مصنوعی: امروز شهر هرات به خاطر نورهایش، مانند ماه کامل و تابان است.
ز ازهار فضلش همین خطه را
اگر مقعد صدق خوانم رواست
هوش مصنوعی: فضایل او را به قدری بزرگ می‌دانم که اگر این سرزمین را به عنوان نقطه حقیقت و صداقت بشناسم، منطقی خواهد بود.
بصورت بدیدم که وی را ز حق
مددهای بی‌غایت و منتهاست
هوش مصنوعی: چهره‌ای را دیدم که از حق، کمک‌ها و نعمات بی‌پایان و بی‌نهایتی به او داده شده است.
مقدر چنین بود کاندر وجود
ز اعداد رفع نهایت خطاست
هوش مصنوعی: سرنوشت به گونه‌ای رقم خورده است که در وجود، هرگاه به اعداد نظر می‌کنیم، بیانگر این است که رسیدن به پایان یا حد نهایی، خطا و غیرممکن است.
الا یا بزرگی که احوال تو
همه بر سعادت کلی گواست
هوش مصنوعی: ای بزرگوار، باید گفت که وضعیت و احوال تو همگی نشانه‌ای از سعادت و خوشبختی همگانی است.
ترا ز ایزد پاک الهام صدق
در اقوال و افعال یکسر عطاست
هوش مصنوعی: خداوند پاک، الهام صدق در گفتار و کردار تو را به طور کامل به تو عطا کرده است.
اگر چند تقصیر من ظاهرست
دلم بستهٔ بند مهر و وفاست
هوش مصنوعی: اگرچه من برخی اشتباهات و نقص‌ها دارم، اما قلبم به محبت و وفاداری وابسته است.
چو جان و دل از مایهٔ اتصال
مدد یافت رسم تکلف رواست
هوش مصنوعی: اگر جان و دل از منبع و پیوندی قوی یاری بگیرند، آنگاه برقراری رابطه و تلاش برای نزدیک‌تر شدن به یکدیگر قابل قبول است.
ثنای تو گویم بهر انجمن
نکوتر ز هرچیز مدح و ثناست
هوش مصنوعی: من به خاطر تو در جمع دوستان، به هر چیزی که شایسته تو باشد، ستایش و مدح می‌گویم.
همی تا کثافت بود خاک را
همی تا لطافت نصیب هواست
هوش مصنوعی: تا زمانی که زمین آلوده و کثیف است، هوا هم لطافتی نخواهد داشت.
بقا بادت اندر نعیم مقیم
بقای تو عز و شرف را بقاست
هوش مصنوعی: حضور تو در خوشی و نعمت باقی باشد. ماندگاری تو به عزت و احترام وابسته است و همین ماندگاری باعث اعتبار تو خواهد بود.