شمارهٔ ۱۴ - و برای او همچنین
به عزلت گوشه از هفت کشور داشتن بهتر
غم سر داشتن از تاج و افسر داشتن بهتر
زند آن کس که در ملک فقیری نوبت شادی
تواند آن زمان دل از جهان برداشتن بهتر
چه آخر طعمه موران خاکست این تن فربه
ز رنج گوشهگیری جسم لاغر داشتن بهتر
بود هر خنده را صدهزاران گریه اندر پی
ز اشک نیمهشبها دیدهٔ تر داشتن بهتر
چه آخر هست بهر دیگران و بایدت رفتن
سر خاک سیه از خاک قیصر داشتن بهتر
کم و بیش جهان خواهد گذشتن ای جهانداران
غم بیچارگی از روز محشر داشتن بهتر
گرفتم سر به سر زان تو باشد ملک اسکندر
تو را عبرت ز دارا و سکندر داشتن بهتر
ز اسباب تجمل کس نبرد از این جهان سودی
به صحرای قیامت کوکب و فر داشتن بهتر
ندانی هرکه بامش بیش برفش بیشتر باشد
ز کالای تمتع هرچه کمتر داشتن بهتر
حدیث «انما اموالکم» گر خواندهای دانی
ز آفات جهان خود را توانگر داشتن بهتر
مشو مغرور اگر در هفت اقلیمست اورنگت
خط آزادگی از هفت کشور داشتن بهتر
تو را چون فاعل مختار بنمودند ای عاقل
ز گودال جهنم حوض کوثر داشتن بهتر
منه طوق عبودیت به گردن در برِ بنده
که گردن در کمندحکم داور داشتن بهتر
برون کن عادت گرگی ز سر ای روبَهِ مسکین
اگر مردی تو را طبع غضنفر داشتن بهتر
چرا خو کردهای بر لاشهٔ مردار هر کرکس
جهان را چون هما در سایهٔ پر داشتن بهتر
ترا گر دعوی شیریست با گرگ اجل بستیز
بلی شمشیر وقت جنگ جوهر داشتن بهتر
نشد از سربلندی هیچکس را رتبهای حاصل
به خاک هر قدم خود را برابر داشتن بهتر
مبین بر خندهٔ دنداننمای دهر دون (صامت)
حذر از کید این زال مُزَوَّر داشتن بهتر
شمارهٔ ۱۳ - و برای او همچنین: دردا و حسرتا که به غفلت جهان گذشتشمارهٔ ۱۵ - در موعظه و نصیحت: به پنج روزه ایامِ اعتماد مکن
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: سید صادق هاشمی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
به عزلت گوشه از هفت کشور داشتن بهتر
غم سر داشتن از تاج و افسر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: بهتر است که در دنیای خود به گوشهای از آرامش و سکوت پناه ببری، تا اینکه با داشتن مقام و ثروت، غم و اندوه را حمل کنی.
زند آن کس که در ملک فقیری نوبت شادی
تواند آن زمان دل از جهان برداشتن بهتر
هوش مصنوعی: زندگی کسی که در سرزمین فقر زندگی میکند و بتواند زمانی را برای شادی پیدا کند، بهتر از آن است که دل از دنیا بکند و کنارهگیری کند.
چه آخر طعمه موران خاکست این تن فربه
ز رنج گوشهگیری جسم لاغر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: در پایان، بدن فربه تنها طعمهای برای مورچهها خواهد بود. در حالی که بهتر است رنج و دردهای تنهایی را تحمل کنیم و جسمی لاغر داشته باشیم.
بود هر خنده را صدهزاران گریه اندر پی
ز اشک نیمهشبها دیدهٔ تر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: هر خندهای هزاران گریه پشت سر دارد، بنابراین بهتر است در نیمه شبها چشمی پر از اشک داشته باشیم.
چه آخر هست بهر دیگران و بایدت رفتن
سر خاک سیه از خاک قیصر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: آیا برای دیگران چه چیزی باقی مانده است که تو باید بروی و در خاک تیره آرام بگیری؟ داشتن خاکی از قیصر بهتر است.
کم و بیش جهان خواهد گذشتن ای جهانداران
غم بیچارگی از روز محشر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: گذران زندگی در این دنیا، چه خوب و چه بد، پایان خواهد یافت. ای کسانی که جهان را در دست دارید، بهتر است به جای نگرانی از مشکلات و رنجها، خود را برای روز قیامت آماده کنید.
گرفتم سر به سر زان تو باشد ملک اسکندر
تو را عبرت ز دارا و سکندر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: سرنوشت و مقام تو به قدرت و سلطنت اسکندر مربوط است، اما از زندگی دارا و اسکندر عبرت بگیر که داشتن پادشاهی و ثروت همیشه بهتر نیست.
ز اسباب تجمل کس نبرد از این جهان سودی
به صحرای قیامت کوکب و فر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: هیچ کس در این جهان از وسایل تجملات و زرق و برق چیزی نمیبرد. در روز قیامت، داشتن ایمان و نیکویی از هر چیز دیگری مهمتر و بهتر است.
ندانی هرکه بامش بیش برفش بیشتر باشد
ز کالای تمتع هرچه کمتر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: هر کسی که دارای مقام و نفوذ بیشتری باشد، مشکلات و نگرانیهای بیشتری نیز خواهد داشت. بنابراین، از آنچه که داریم، هرچه کمتر باشد، بهتر است.
حدیث «انما اموالکم» گر خواندهای دانی
ز آفات جهان خود را توانگر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: اگر حدیث «انما اموالکم» را خواندهای، میدانی که برخورداری از داراییها در دنیا، فقط با محافظت از آنها بهتر است.
مشو مغرور اگر در هفت اقلیمست اورنگت
خط آزادگی از هفت کشور داشتن بهتر
هوش مصنوعی: فریب نخور که اگر در همه دنیا هم تاج و تخت داری، داشتن ویژگیهای آزادی و آزادگی از تمام آن سرزمینها ارزشمندتر است.
تو را چون فاعل مختار بنمودند ای عاقل
ز گودال جهنم حوض کوثر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: تو را به عنوان انسانی با اختیار و عاقل معرفی کردهاند. بهتر است که از گودال جهنم فاصله بگیری و به حوض کوثر نزدیک باشی.
منه طوق عبودیت به گردن در برِ بنده
که گردن در کمندحکم داور داشتن بهتر
هوش مصنوعی: بهتر است که بنده را در بندگی اسیر نکنید، زیرا داشتن اختیار و آزادی در رفتار از اینکه دائماً در قید و بند خدمتگزار باشید، ارزشمندتر است.
برون کن عادت گرگی ز سر ای روبَهِ مسکین
اگر مردی تو را طبع غضنفر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: ای روباه بیچاره، اگر مرد هستی، باید عادت گرگصفتی را کنار بگذاری. بهتر است خویش را مانند شیر قوی کرده و قدرت و شجاعت بیشتری از خود نشان دهی.
چرا خو کردهای بر لاشهٔ مردار هر کرکس
جهان را چون هما در سایهٔ پر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: چرا به آواری مردار عادت کردهای، در حالی که بهتر است مانند هما در سایهٔ بالهای خود زندگی کنی؟
ترا گر دعوی شیریست با گرگ اجل بستیز
بلی شمشیر وقت جنگ جوهر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: اگر میخواهی با سرنوشت سخت و نامساعدی که مانند گرگ است مبارزه کنی، پس بهتر است که در زمان جنگ و دشواری، از توان و ویژگیهای خود استفاده کنی. داشتن خصوصیات و تواناییها در مواقع بحرانی از هر چیزی دیگر مهمتر است.
نشد از سربلندی هیچکس را رتبهای حاصل
به خاک هر قدم خود را برابر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: هیچکس از افتخار و سربلندی به جایگاهی نرسید، بهتر است که هر کس با اراده و تلاش خودش، به اندازه هر قدمی که برمیدارد ارزش قائل شود.
مبین بر خندهٔ دنداننمای دهر دون (صامت)
حذر از کید این زال مُزَوَّر داشتن بهتر
هوش مصنوعی: به دندانهای نمایشی که زمانه دارد، با خندهای سطحی اعتماد نکن. بهتر است از فریب این شخص حیلهگر و زیرک پرهیز کنی.