گنجور

شمارهٔ ۱۱ - قصیده در مدح مظهر العجایب حضرت امیرالمومنین(ع)

خوش آن مریض که بر دردوی دوا برسد
به دولت ابد از قرب کبریا برسد
کسی که طالب قرب خدا بود به خدا
مگر ز دوستی شاه اولیا برسد
معین دین پیمبر کش از احد باحد
ز آسمان به زمین بانک لافتا برسد
به دست تیغ وی از قتل عمرو با مرحب
ز حق به خیبر و احزاب مرحبا برسد
محبتش بدل خلق طرف اکسیریست
به آن صفت که به مس فیض کیمیا برسد
بجمله ملک و ملک لطف او ثمر بخشد
بکل شاه و گدا از کفش عطا برسد
بدون مهر وی از جمله محالات است
که بر کسی اثر فیض از خدا برسد
ز بندگی به خدائیش کرده‌اند اقرار
ز بندگی بنگر کار تا کجا برسد
به خلق انفس و آفاق هر چه بوده و هست
عنایتش به یکایک جدا جدا برسد
برای حفظ وجود مقدسش به ذبیح
شود ظهور به داور خدا فدا برسد
برای حفظ وجود مقدسش به ذبیح
شود ظهور به داور خدا فدا برسد
کند حمیم و سقر را به کوثر و تسنیم
بداد دوزخیان گر صف جزا برسد
به روز حشر شود قدر حب او معلوم
طریق دوستی او اگر به جا برسد
دگر ز دادن جان مختصر چه غم دارد
علی اگر که به بالینش از وفا برسد
ولی نداد امان شمر تا بداد حسین
علی ز خاک نجف سوی کربلا برسد
به چاره قد خم گشته حسین شهید
بر وی کشته عباس مه‌لقا برسد
غم برادر اگر این بود که من دیدم
خدا بداد دل شاه کربلا برسد
نشد ز سنگدلی شمر بی‌حیا راضی
که آب بر لب آن شاه سر جدا برسد
عزیز فاطمه را تشنه لب کشید به خون
که از یزید جفا جو به مدعا برسد
اسیر کرد و سوی شام برد عترت او
نکرد صبر کمه رسم عزا بپا برسد
گمان نداشت کسی کار زینب بی‌کس
به نزد شمر ستمگر بالتجا برسد
خوشا به حال (صامت) که در عزای حسین
گر این دو روزه عمرت به انتها برسد

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سید صادق هاشمی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خوش آن مریض که بر دردوی دوا برسد
به دولت ابد از قرب کبریا برسد
هوش مصنوعی: خوش به حال کسانی که در برابر درد و بیماری خود درمانی پیدا کنند و از این طریق به مقام و شان بالایی دست یابند و به نزدیکی خداوند برسند.
کسی که طالب قرب خدا بود به خدا
مگر ز دوستی شاه اولیا برسد
هوش مصنوعی: کسی که به دنبال نزدیکی به خداست، فقط از طریق محبت و دوستی با اولیای الهی می‌تواند به این هدف برسد.
معین دین پیمبر کش از احد باحد
ز آسمان به زمین بانک لافتا برسد
هوش مصنوعی: معین دین پیامبر به یاری خداوند از آسمان به زمین می‌آید تا صدای شجاعانه و نفی‌کننده‌ی فریب‌ها را به گوش همه برساند.
به دست تیغ وی از قتل عمرو با مرحب
ز حق به خیبر و احزاب مرحبا برسد
هوش مصنوعی: با شمشیر او، انتقام عمرو را از مرحب می‌گیرد و از حقیقت با قدرت به خیبر و احزاب پیروزی می‌رسد.
محبتش بدل خلق طرف اکسیریست
به آن صفت که به مس فیض کیمیا برسد
هوش مصنوعی: محبت او برای انسان‌ها مانند یک مایع باارزش و نادر است که می‌تواند آدمی را از حالت معمولی به حالتی خاص و باارزش تبدیل کند، به گونه‌ای که شخص به نعمت‌های زیادی دست یابد.
بجمله ملک و ملک لطف او ثمر بخشد
بکل شاه و گدا از کفش عطا برسد
هوش مصنوعی: به خاطر لطف و رحمت خداوند، همه انسان‌ها، چه شاه و چه گدا، از برکت‌ها و نعمت‌های او بهره‌مند می‌شوند.
بدون مهر وی از جمله محالات است
که بر کسی اثر فیض از خدا برسد
هوش مصنوعی: بدون محبت او، هیچ چیز غیر ممکن است که کسی از فیض خداوند بهره‌مند شود.
ز بندگی به خدائیش کرده‌اند اقرار
ز بندگی بنگر کار تا کجا برسد
هوش مصنوعی: بندگان به خداوندی‌اش اعتراف کرده‌اند، پس به اعمال بندگی دقت کن که به کجا می‌انجامد.
به خلق انفس و آفاق هر چه بوده و هست
عنایتش به یکایک جدا جدا برسد
هوش مصنوعی: به هر موجودی که در دنیا و در درون انسان‌ها وجود دارد، توجه و محبت او به هرکدام به طور جداگانه و مخصوصی می‌رسد.
برای حفظ وجود مقدسش به ذبیح
شود ظهور به داور خدا فدا برسد
هوش مصنوعی: برای حفظ مقام والای خود، به قربانی شدن تن می‌دهد تا در پیشگاه داور الهی فدای منافع دیگران گردد.
برای حفظ وجود مقدسش به ذبیح
شود ظهور به داور خدا فدا برسد
هوش مصنوعی: برای اینکه وجود پاکش حفظ شود، باید قربانی شود و ظهورش فدای قضاوت خدا گردد.
کند حمیم و سقر را به کوثر و تسنیم
بداد دوزخیان گر صف جزا برسد
هوش مصنوعی: چنانچه در قیامت، عذاب‌کنندگان جهنمیان مقداری از بهشت و نعمت‌هایش را به آنها بدهند، در صورتی که صف جزا برسد.
به روز حشر شود قدر حب او معلوم
طریق دوستی او اگر به جا برسد
هوش مصنوعی: در روز قیامت، ارزش محبت او مشخص می‌شود، و اگر دوستی‌اش به درستی برقرار شود، راه آن نیز روشن خواهد بود.
دگر ز دادن جان مختصر چه غم دارد
علی اگر که به بالینش از وفا برسد
هوش مصنوعی: علی دیگر نگران از دست دادن جانش نیست، زیرا اگر وفا به او برسد، این زندگی را کنار می‌گذارد.
ولی نداد امان شمر تا بداد حسین
علی ز خاک نجف سوی کربلا برسد
هوش مصنوعی: شمر اجازه نداد که حسین از خاک نجف به کربلا برسد.
به چاره قد خم گشته حسین شهید
بر وی کشته عباس مه‌لقا برسد
هوش مصنوعی: حسین شهید در برابر سختی‌ها، به طور فروتنانه خم شده است و به او می‌رسد که ابوالفضل عباس، با جمال زیبا و دلربا، جانش را فدای او کرده است.
غم برادر اگر این بود که من دیدم
خدا بداد دل شاه کربلا برسد
هوش مصنوعی: اگر غم برادر این گونه باشد که من تجربه کردم، ای کاش خداوند به دل شاه کربلا کمک کند تا به آرامش برسد.
نشد ز سنگدلی شمر بی‌حیا راضی
که آب بر لب آن شاه سر جدا برسد
هوش مصنوعی: سنگدلی شمر باعث شد که او هرگز به این موضوع رضایت ندهد که آب به لب شاهی که سرش جدا شده، برسد.
عزیز فاطمه را تشنه لب کشید به خون
که از یزید جفا جو به مدعا برسد
هوش مصنوعی: عزیز فاطمه در حالی که تشنه بود، به دست یزید که ظلم و ستم می‌کرد، کشته شد تا او به خواسته‌های خود برسد.
اسیر کرد و سوی شام برد عترت او
نکرد صبر کمه رسم عزا بپا برسد
هوش مصنوعی: عترت او را اسیر کرده و به شام بردند و او نتوانست صبر کند، زیرا رسم سوگواری به پا خواهد رسید.
گمان نداشت کسی کار زینب بی‌کس
به نزد شمر ستمگر بالتجا برسد
هوش مصنوعی: هیچ‌کس گمان نمی‌کرد که زینب، بی‌کس و یار، با التماس به شمر ستمگر نزدیک شود.
خوشا به حال (صامت) که در عزای حسین
گر این دو روزه عمرت به انتها برسد
هوش مصنوعی: خوشا به حال کسی که در عزای حسین زندگی می‌کند، حتی اگر عمرش به دو روز هم برسد.