صفی علیشاهنسبنامهٔ اقطاب نامدار
کنون خواهم درود از حق دگر باز
به روح انبیاء و اهل اعجاز
درود اوّل به روح پاک آدم
که باشد صفوت ﷲ مکرم
دگر نوح نبی ﷲ و دیگر
خلیل و حضرت ابراهیم آذر
دگر بر موسی(ع) صاحب فتوحش
دگر بر عیسی(ع) پاکیزه روحش
به هر یک ز انبیاء حق به تعیین
ز آدم جمله تا ختم النبیین
به اصحاب و به آل طیّبینش
خلیفه زادگان و جانشینش
علی(ع) کو لنگر عرش است و افلاک
دگر همجفت او صدیقه پاک
سلام بی‌شمار از حی‌ّ داور
به زهرا(س) و به سبطین و به حیدر
دگر هم بر علی(ع) و بر محمد(ع)
به جعفر(ع) نونهال باغ احمد
درود از حق بلا فصل و مکرر
به روح اطهر موسی بن جعفر(ع)
دگر هم بر علی(ع) فرزند موسی(ع)
که قطب اعظم است و شمس اجلی
تحیات و سلام از حق دگر هم
تقی(ع) و هم نقی(ع) را خوش دمادم
دگر بر عسگری(ع) سلطان ذوالنصر
دگر بر مهدی(ع) دین صاحب عصر
خود این اثنا عشر شاه و امامند
خلیفه حق پس از خیرالانامند
تحیات و سلام بی‌تناهی
به روح این امامان از الهی
دگر بر اولیاء و اهل توحید
که از حق بودشان تکمیل و تآیید
خصوص آنها که میرند و مکمل
شود بر نامشان ختم سلاسل
کمیل و ادهم و طیفور و معروف
ز هر یک سرّ وحدت گشته مکشوف
همه اندر طریقت پیر و استاد
وز آنها ابتدا شد رسم ارشاد
پس از معروف شیخ دین سری بود
که ماهی در سپهر رهبری بود
جنید از بعد او قطب جهان شد
دلیل و پیشوای عارفان شد
پس از او بوعلی رودباری
نکو شد پیر وقت از لطف باری
پس از او بوعلی کاتب آمد
ز پیر رودباری نایب آمد
از آن پس شیخ ابو عمران عیان گشت
ز مغرب نور حق مشرق نشان گشت
ابوالقاسم از آن پس حق نسب شد
که او را گورکانی خود لقب شد
ابوبکر است زآن پس صاحب تاج
که نام اوست عبدﷲ نساج
شد احمد را از آن پس رتبه عالی
که خوانند اهل توحیدش غزالی
ابوالفضل است دیگر پیر ارشاد
که اصل او بود از شهر بغداد
ابوالبرکات زآن پس حق نفس شد
وز آن پس بوسعید از اندلس شد
ابومدین دگر کو مغربی بود
چو شمس از مشرق توحید بنمود
شهید راه حق او بوالفتوح است
که صاحب خرقه و فرزانه روح است
از آن پس شد کمال الدین کوفی
همانا قطب وقت و پیر صوفی
دگر از اهل بربر شیخ صالح
بر ابواب معانی بود فاتح
از آن پس یافعی شد شیخ آگاه
به اسم و رسم عبد خاص ﷲ
وز آن پس یافت خرقه نعمت ﷲ
که باشد رهنمای کل در این راه
کسی کابطال این نام و نسب کرد
به نفی یافعی ترک ادب کرد
بهل او را که باشد بند تقلید
کند از حمق نفی اهل توحید
نماید نعمت ﷲ خود تفاخر
به شیخ یافعی دور از تشاجر
غرض شد نعمت ﷲ ولی هم
ز عبدﷲ شیخ و قطب عالم
خلیل ﷲ که او برهان دین است
پدر را در طریقت جانشین است
محب‌الدین حبیب ﷲ در این راه
هم آمد یادگار نعمت ﷲ
کمال الدین هم از وی یادگار است
که نسل سیم از آن شهریار است
دگر هم قطب عالم در عیانی
از آن پس شد خلیلﷲ ثانی
وزآن پس میر شمس‌الدین چو ماهی
فروزان شد بگو بی اشتباهی
عیان شد پس حبیب الدین ثانی
ز چرخ دل چو ماه آسمانی
دگر شد شاه شمس‌الدین ثانی
بنای معرفت را پیر و بانی
کمال الدین ثانی پس کله دار
شد اندر سلسله هم صاحب اسرار
از آن پس شاه شمس‌الدین ثالث
شد از جد و پدر بر خرقه وارث
رسید این خرقه پس بر شیخ محمود
دگر بر شیخ شمس‌الدین مسعود
علی شاه رضا را او خلیفه
نمود اندر دکن چون بُد وظیفه
فرستاد او به ایران و اینت معلوم
شهی را کو بود سلطان معصوم
هم آن شه خرقه بر نورعلی داد
که بود آن شاه ماه چرخ ارشاد
حسین شیخ زین‌الدین از او دلق
گرفت و گشت دُرجی هادی خلق
پس از وی پیر مجذوبعلی بود
که اندر عهد خود قطب و ولی بود
به زین العابدین شیروانی
رسید این خرقه با رسم و نشانی
و زو رحمتعلی هم گشت ذی قدر
که در شیراز بود او نایب‌الصدر
صفی دریافت فیض خدمت او
نصیب جان ما شد رحمت او
مراد از خرقه بود و وضع ارشاد
نبودم قصد شرح حال اوتاد
که گویم حال هر یک را به تفصیل
تو وصف جمله در خود کن به تحصیل
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
کنون خواهم درود از حق دگر باز
به روح انبیاء و اهل اعجاز
هوش مصنوعی: حالا می‌خواهم از خداوند سلامی دیگر برای روح پیامبران و کسانی که کارهای شگفت‌انگیز انجام داده‌اند، بفرستم.
درود اوّل به روح پاک آدم
که باشد صفوت ﷲ مکرم
هوش مصنوعی: سلام初 به روح پاک آدم که مظهر خالص و بزرگ‌مرتبه‌ی خداوند است.
دگر نوح نبی ﷲ و دیگر
خلیل و حضرت ابراهیم آذر
هوش مصنوعی: پیامبران بزرگی مانند نوح و ابراهیم در تاریخ بشریت وجود دارند که هر کدام نقش مهمی در هدایت انسان‌ها داشته‌اند. آنها نمادهایی از ایمان و صداقت هستند و در مواجهه با مشکلات و چالش‌ها، از اصول خود دست نکشیدند. نوح با صبر و استقامت خود در برابر طوفان‌ها ایستادگی کرد و ابراهیم با وفاداری به خداوند، الگوهایی از دینداری و فداکاری را به انسان‌ها نشان داد.
دگر بر موسی(ع) صاحب فتوحش
دگر بر عیسی(ع) پاکیزه روحش
هوش مصنوعی: موسی(ع) با پیروزی‌های بزرگش شناخته می‌شود و عیسی(ع) به خاطر روح پاک و نیک‌اش مورد تقدیر است.
به هر یک ز انبیاء حق به تعیین
ز آدم جمله تا ختم النبیین
هوش مصنوعی: همه پیامبران به‌طور مشخص از زمان آدم تا آخرین پیامبر مشخص شده‌اند.
به اصحاب و به آل طیّبینش
خلیفه زادگان و جانشینش
هوش مصنوعی: به دوستان و خانواده پاکش، جانشینان و نسل‌های بعدی آنان اشاره می‌کند.
علی(ع) کو لنگر عرش است و افلاک
دگر همجفت او صدیقه پاک
هوش مصنوعی: علی(ع) مانند لنگری است که آسمان‌ها به آن وابسته‌اند و دیگر اجرام آسمانی نیز به او مرتبط می‌باشند. او در کنار خود، صدیقه‌ای پاک را دارد.
سلام بی‌شمار از حی‌ّ داور
به زهرا(س) و به سبطین و به حیدر
هوش مصنوعی: درود و سلام‌های فراوان از خداوند زنده و قضاوتگر به حضرت زهرا (س)، دو فرزندش و به امام علی (ع).
دگر هم بر علی(ع) و بر محمد(ع)
به جعفر(ع) نونهال باغ احمد
هوش مصنوعی: در ادامه‌ی سلسله نسل پیامبران، علی و محمد همواره در کنار جعفر قرار دارند، که به نوعی نماد و نشانی از باغ خوشبختی و فضایل اهل بیت هستند.
درود از حق بلا فصل و مکرر
به روح اطهر موسی بن جعفر(ع)
هوش مصنوعی: سلام و درود بی‌پایان و مکرر بر روح پاک موسی بن جعفر (علیه‌السلام).
دگر هم بر علی(ع) فرزند موسی(ع)
که قطب اعظم است و شمس اجلی
هوش مصنوعی: در مورد علی بن موسی الرضا (ع)، که در زیر آسمان‌ها از بزرگترین شخصیت‌ها و نور حقیقت به شمار می‌آید.
تحیات و سلام از حق دگر هم
تقی(ع) و هم نقی(ع) را خوش دمادم
هوش مصنوعی: درود و سلام بر امامان معصوم، هم امام تقی (علیه‌السلام) و هم امام نقی (علیه‌السلام) در هر لحظه‌ی زیبای زندگی.
دگر بر عسگری(ع) سلطان ذوالنصر
دگر بر مهدی(ع) دین صاحب عصر
هوش مصنوعی: در آینده، حکومت یکی از بنیان‌گذاران دین و ولایت، بر معصوم دیگری که در زمان آخرالزمان ظهور خواهد کرد، برقرار خواهد شد.
خود این اثنا عشر شاه و امامند
خلیفه حق پس از خیرالانامند
هوش مصنوعی: این دوازده نفر از جانب خداوند حاکم و پیشوایان هستند که بعد از بهترین انسان‌ها انتخاب شده‌اند.
تحیات و سلام بی‌تناهی
به روح این امامان از الهی
هوش مصنوعی: سلام و درود بی‌پایان به روح این امامان آسمانی.
دگر بر اولیاء و اهل توحید
که از حق بودشان تکمیل و تآیید
هوش مصنوعی: بر دیگران، از جمله اولیاء خدا و کسانی که به یگانگی حق ایمان دارند، تأیید و تکمیل الهی نازل می‌شود.
خصوص آنها که میرند و مکمل
شود بر نامشان ختم سلاسل
هوش مصنوعی: این شعر به افرادی اشاره دارد که پس از مرگشان، نام آنها با یادهایشان و حوادثی که در زندگی‌اشان رقم زده‌اند، به یاد آورده می‌شود. این افراد به گونه‌ای مشخص و خاص در ذهن‌ها باقی می‌مانند و نامشان با زنجیره‌ای از خاطرات و تجارب پیوند می‌خورد.
کمیل و ادهم و طیفور و معروف
ز هر یک سرّ وحدت گشته مکشوف
هوش مصنوعی: کمیل، ادهم، طیفور و معروف هر کدام حقیقتی از وحدت را نمایان کرده‌اند.
همه اندر طریقت پیر و استاد
وز آنها ابتدا شد رسم ارشاد
هوش مصنوعی: همه در مسیر معنوی از راهنمایان و استادان خود بهره می‌برند و این ارتباط و راهنمایی، اساس هدایت و آموزش در این راه است.
پس از معروف شیخ دین سری بود
که ماهی در سپهر رهبری بود
هوش مصنوعی: پس از شخصیت معروف و معتبر دین، شخصیتی وجود داشت که مانند ماهی در آسمان هدایت و رهبری می‌درخشید.
جنید از بعد او قطب جهان شد
دلیل و پیشوای عارفان شد
هوش مصنوعی: جنید پس از معرفی و آشنایی با او، به عنوان راهنمای عارفان و محور عالم تبدیل شد.
پس از او بوعلی رودباری
نکو شد پیر وقت از لطف باری
هوش مصنوعی: پس از او، بوعلی با نیکی به دنیا آمد و در زمان پیری، از لطف و رحمت الهی بهره‌مند شد.
پس از او بوعلی کاتب آمد
ز پیر رودباری نایب آمد
هوش مصنوعی: پس از او، بوعلی، نویسنده‌ای دیگر ظهور کرد و نماینده‌ای از رودبار نیز آمد.
از آن پس شیخ ابو عمران عیان گشت
ز مغرب نور حق مشرق نشان گشت
هوش مصنوعی: پس از آن، شیخ ابو عمران به وضوح از سمت مغرب، نور حقیقت را که نشانی از مشرق داشت، نمایان کرد.
ابوالقاسم از آن پس حق نسب شد
که او را گورکانی خود لقب شد
هوش مصنوعی: ابوالقاسم پس از آن که لقب گورکانی به او داده شد، به حق و با شایستگی به نسب و ریشه‌اش پیوست.
ابوبکر است زآن پس صاحب تاج
که نام اوست عبدﷲ نساج
هوش مصنوعی: ابوبکر کسی است که بعد از او، تاج و قدرت به او تعلق می‌گیرد، زیرا نام او عبدالله نساج است.
شد احمد را از آن پس رتبه عالی
که خوانند اهل توحیدش غزالی
هوش مصنوعی: پس از آن، احمد به جایگاهی بلند دست یافت که اهل معرفت و توحید او را غزالی می‌نامند.
ابوالفضل است دیگر پیر ارشاد
که اصل او بود از شهر بغداد
هوش مصنوعی: ابوالفضل یک شخصیت بزرگ و راهنما است که از شهر بغداد به دنیا آمده و ریشه‌اش به آنجا برمی‌گردد.
ابوالبرکات زآن پس حق نفس شد
وز آن پس بوسعید از اندلس شد
هوش مصنوعی: ابوالبرکات بعد از آن به حقوق خود پی برد و پس از آن بوسعید به اندلس رفت.
ابومدین دگر کو مغربی بود
چو شمس از مشرق توحید بنمود
هوش مصنوعی: ابومدین به عنوان یک شخصیت برجسته در تاریخ اسلامی، به شدت مورد توجه و احترام بوده است. او همچون خورشیدی می‌درخشد و نور خود را از مشرق توحید و یکتا پرستی می‌تاباند. در واقع، او به عنوان یک نماد از علم و نورانیت در برابر تاریکی‌های جهل و نادانی قرار دارد.
شهید راه حق او بوالفتوح است
که صاحب خرقه و فرزانه روح است
هوش مصنوعی: شهید در راه حقیقت، انسانی بزرگوار و پیروز است که دارای بصیرت و روحی روشن است.
از آن پس شد کمال الدین کوفی
همانا قطب وقت و پیر صوفی
هوش مصنوعی: از آن زمان به بعد، کمال الدین کوفی به عنوان رهبری مهم و راهنمای عرفانی شناخته شد.
دگر از اهل بربر شیخ صالح
بر ابواب معانی بود فاتح
هوش مصنوعی: دیگر از افراد بربر، شیخ صالح بر دروازه‌های معانی پیروز بود.
از آن پس یافعی شد شیخ آگاه
به اسم و رسم عبد خاص ﷲ
هوش مصنوعی: پس از آن، شیخ به یافعی تبدیل شد و به خوبی از نام و ویژگی‌های بنده خاص خدا آگاه گردید.
وز آن پس یافت خرقه نعمت ﷲ
که باشد رهنمای کل در این راه
هوش مصنوعی: پس از آن، پیراهن زهد و درویشی را که نعمت خداوند است، یافت که راهنمایی است برای تمامی سیر و سلوک در این مسیر.
کسی کابطال این نام و نسب کرد
به نفی یافعی ترک ادب کرد
هوش مصنوعی: کسی که اعتبار و ارزش این نام و نسبت را زیر سؤال ببرد، به نوعی بی‌ادبی کرده است.
بهل او را که باشد بند تقلید
کند از حمق نفی اهل توحید
هوش مصنوعی: بگذار او را که در بند تقلید است و از جهالت خود، اهل توحید را نفی می‌کند.
نماید نعمت ﷲ خود تفاخر
به شیخ یافعی دور از تشاجر
هوش مصنوعی: نعمت‌های خداوند به شیخ یافعی نشان داده می‌شود و او از جدل و اختلاف دوری می‌کند.
غرض شد نعمت ﷲ ولی هم
ز عبدﷲ شیخ و قطب عالم
هوش مصنوعی: هدف و مقصود، نعمت‌های الهی بود، اما این نعمت‌ها از سوی عبدالله، شیخ و قطب عالم نیز به دست آمده است.
خلیل ﷲ که او برهان دین است
پدر را در طریقت جانشین است
هوش مصنوعی: خلیل‌اللّه که نماینده و دلیلی بر حقانیت دین است، در مسیر سلوک و عرفان، جانشین پدرش خواهد بود.
محب‌الدین حبیب ﷲ در این راه
هم آمد یادگار نعمت ﷲ
هوش مصنوعی: محب‌الدین حبیب‌الله در این مسیر نیز با خود یادگاری از نعمت‌های الهی را به همراه دارد.
کمال الدین هم از وی یادگار است
که نسل سیم از آن شهریار است
هوش مصنوعی: کمال‌الدین نیز از او به یادگار مانده است، که نسل سیم از آن پادشاه است.
دگر هم قطب عالم در عیانی
از آن پس شد خلیلﷲ ثانی
هوش مصنوعی: سپس از آن، شخصی که هم‌قطب با عالم است، به وضوح نمایان شد و او "خلیل‌الله" دوم شد.
وزآن پس میر شمس‌الدین چو ماهی
فروزان شد بگو بی اشتباهی
هوش مصنوعی: پس از آن، میر شمس‌الدین مانند ماهی درخشان و تابان شد و بی‌هیچ اشتباهی، بیفت صدای او را بشنو.
عیان شد پس حبیب الدین ثانی
ز چرخ دل چو ماه آسمانی
هوش مصنوعی: پس از دلی آرام و روشن، حبیب‌الدین ثانی مانند ماه در آسمان نمایان شد.
دگر شد شاه شمس‌الدین ثانی
بنای معرفت را پیر و بانی
هوش مصنوعی: شاه شمس‌الدین ثانی به عنوان بنیان‌گذار و پیش‌برنده علم و معرفت به شمار می‌آید و در این زمینه تغییرات و پیشرفت‌های جدیدی به وجود آورده است.
کمال الدین ثانی پس کله دار
شد اندر سلسله هم صاحب اسرار
هوش مصنوعی: کمال‌الدین ثانی به مقام بالایی رسید و در سلسله خود به عنوان صاحب اسرار شناخته شد.
از آن پس شاه شمس‌الدین ثالث
شد از جد و پدر بر خرقه وارث
هوش مصنوعی: پس از آن، شاه شمس‌الدین ثالث به عنوان وارث خرقه از جد و پدر خود شناخته شد.
رسید این خرقه پس بر شیخ محمود
دگر بر شیخ شمس‌الدین مسعود
هوش مصنوعی: این لباس عارفانه که به شیخ محمود تعلق داشت، اکنون به شیخ شمس‌الدین مسعود رسید.
علی شاه رضا را او خلیفه
نمود اندر دکن چون بُد وظیفه
هوش مصنوعی: علی شاه، رضا را به عنوان خلیفه در سرزمین دکن منصوب کرد، چون این وظیفه به او محول شده بود.
فرستاد او به ایران و اینت معلوم
شهی را کو بود سلطان معصوم
هوش مصنوعی: او را به ایران فرستاد تا مشخص شود که کدام یک از آنها سلطانی معصوم است.
هم آن شه خرقه بر نورعلی داد
که بود آن شاه ماه چرخ ارشاد
هوش مصنوعی: همان کسی که خرقه را به نورعلی داد، همان کسی است که آن شاه ماه را که راهنمایی می‌کند، به دنیا آورد.
حسین شیخ زین‌الدین از او دلق
گرفت و گشت دُرجی هادی خلق
هوش مصنوعی: حسین شیخ زین‌الدین از او لباس مخصوصی گرفت و به عنوان راهنمای مردم شناخته شد.
پس از وی پیر مجذوبعلی بود
که اندر عهد خود قطب و ولی بود
هوش مصنوعی: پس از او، پیر مجذوبعلی بود که در زمان خود به عنوان قطب و ولی شناخته می‌شد.
به زین العابدین شیروانی
رسید این خرقه با رسم و نشانی
هوش مصنوعی: این عبا به شیروانی به زین العابدین رسیده است و با علامت‌ها و نشانه‌های مشخصی همراه است.
و زو رحمتعلی هم گشت ذی قدر
که در شیراز بود او نایب‌الصدر
هوش مصنوعی: او به واسطه‌ی رحمت خدا، شخصی با ارزش و مقام شد که در شیراز نایب صدر بود.
صفی دریافت فیض خدمت او
نصیب جان ما شد رحمت او
هوش مصنوعی: ما از خدمت او بهره‌مند شدیم و رحمت او جان ما را نوازش کرد.
مراد از خرقه بود و وضع ارشاد
نبودم قصد شرح حال اوتاد
هوش مصنوعی: من هدفی جز بیان حال عارفان نداشتم، نه اینکه بخواهم به لباس و ظاهر روحانیان اشاره کنم.
که گویم حال هر یک را به تفصیل
تو وصف جمله در خود کن به تحصیل
هوش مصنوعی: بگویم حال هر کسی را به طور واضح، تو باید همه آنها را در خودت به خوبی بدل کنی و درک کنی.