گنجور

۲- آیات ۱۱ تا ۲۱

إِذْ یُغَشِّیکُمُ اَلنُّعٰاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَ یُنَزِّلُ عَلَیْکُمْ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً لِیُطَهِّرَکُمْ بِهِ وَ یُذْهِبَ عَنْکُمْ رِجْزَ اَلشَّیْطٰانِ وَ لِیَرْبِطَ عَلیٰ قُلُوبِکُمْ وَ یُثَبِّتَ بِهِ اَلْأَقْدٰامَ (۱۱) إِذْ یُوحِی رَبُّکَ إِلَی اَلْمَلاٰئِکَةِ أَنِّی مَعَکُمْ فَثَبِّتُوا اَلَّذِینَ آمَنُوا سَأُلْقِی فِی قُلُوبِ اَلَّذِینَ کَفَرُوا اَلرُّعْبَ فَاضْرِبُوا فَوْقَ اَلْأَعْنٰاقِ وَ اِضْرِبُوا مِنْهُمْ کُلَّ بَنٰانٍ (۱۲) ذٰلِکَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَنْ یُشٰاقِقِ اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ‌ اَللّٰهَ شَدِیدُ اَلْعِقٰابِ (۱۳) ذٰلِکُمْ فَذُوقُوهُ وَ أَنَّ لِلْکٰافِرِینَ عَذٰابَ اَلنّٰارِ (۱۴) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذٰا لَقِیتُمُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا زَحْفاً فَلاٰ تُوَلُّوهُمُ اَلْأَدْبٰارَ (۱۵) وَ مَنْ یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاّٰ مُتَحَرِّفاً لِقِتٰالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلیٰ فِئَةٍ فَقَدْ بٰاءَ بِغَضَبٍ مِنَ اَللّٰهِ وَ مَأْوٰاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ (۱۶) فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَ لٰکِنَّ اَللّٰهَ قَتَلَهُمْ وَ مٰا رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَ لٰکِنَّ اَللّٰهَ رَمیٰ وَ لِیُبْلِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ مِنْهُ بَلاٰءً حَسَناً إِنَّ اَللّٰهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (۱۷) ذٰلِکُمْ وَ أَنَّ اَللّٰهَ مُوهِنُ کَیْدِ اَلْکٰافِرِینَ (۱۸) إِنْ تَسْتَفْتِحُوا فَقَدْ جٰاءَکُمُ اَلْفَتْحُ وَ إِنْ تَنْتَهُوا فَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ إِنْ تَعُودُوا نَعُدْ وَ لَنْ تُغْنِیَ عَنْکُمْ فِئَتُکُمْ شَیْئاً وَ لَوْ کَثُرَتْ وَ أَنَّ اَللّٰهَ مَعَ اَلْمُؤْمِنِینَ (۱۹) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ وَ لاٰ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ أَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (۲۰) وَ لاٰ تَکُونُوا کَالَّذِینَ قٰالُوا سَمِعْنٰا وَ هُمْ لاٰ یَسْمَعُونَ (۲۱)

هنگامی که عارض کرد او شما را بنیکی برای ایمنی از او و فرو می‌فرستد بر شما از آسمان آبی تا پاک سازد شما را بان و ببرد از شما وسوسه شیطان را و تا بندد بر دلهای شما و ثابت گرداند بآن قدمها را (۱۱) هنگامی که وحی می‌کرد پروردگار تو بسوی ملائکه که من با شمایم پس استواری دهید آنان که گرویدند زود باشد که بیندازیم در دلهای آنان که کافر شدند ترس را پس بزنید بر زبر گردنها و بزنید ازیشان همۀ انگشتان را (۱۲) این بسبب آنست که ایشان مخالفت کردند خدا و رسولش را و هر که مخالفت کند خدا و رسولش را پس بدرستی که خدا سخت عقوبتست (۱۳) اینست پس بچشید آن را و بدرستی که کافران راست عذاب آتش (۱۴) ای آن کسانی که گرویدید هنگامی که ملاقات کنید آنان که کافر شدند بانبوه پس نگردانید بایشان پشتها را (۱۵) و هر که بگرداند بایشان در آن روز پشت خود را مگر جولان نموده باشند از برای کارزار یا رونده بسوی گروهی پس بدرستی که بازگشتند بسختی از خدا و جایگاه او دوزخ است و بد مرجعیست (۱۶) پس نکشتید ایشان را و لیکن خدا کشت ایشان را و نینداختی تو هنگامی که انداختی مشت خاک را و لیکن خدا انداخت و تا نعمت دهد مؤمنان را از خود نعمتی خوب بدرستی که خدا شنوای داناست (۱۷) اینست و بدرستی که خداست سست کنندۀ مکر کافران (۱۸) اگر فتح می‌خواستند پس بدرستی که آمد شما را فتح و اگر بازایستید پس آن بهتر است مر شما را و اگر بازگشت می‌کنید بازگشت می‌کنیم و هرگز کفایت نمی‌کند از شما جماعت شما چیزی را و اگر چه بسیار شد و بدرستی که خدا با گروندگانست (۱۹) ای آن کسانی که گرویدید فرمان برید خدا و رسولش را و بر مگردید از او و شما می‌شنوید (۲۰) و مباشید مانند آنان که گفتند شنیدیم و ایشان نشنیدند (۲۱)

هم چو پوشید آن خداوند غنی
بر شما خوابی سبک در ایمنی
تا که یابید استراحت از تعب
زو که داد آرامتان یعنی ز رب
هست مروی کآمدند ایشان فرود
در میان ریگزاری در ورود
که در آن میشد فرو تا ساق پا
هم بُدند از آب دور اندر قضا
مشرکان نزدیک آب از پیشتر
کرده بودند اندر آن منزل مقر
چون مسلمانان ز حال آگه شدند
پس پریشان خاطر از آن ره شدند
حق بر ایشان کرد غالب خواب را
تا برد اندیشۀ اصحاب را
تا به وقت صبح هر کس خواب بود
از طهارت بیخبر وز آب بود
صبح چون شد باز افتاد اضطراب
اندر ایشان کز کجا آریم آب
تا کنیم اندر طهارت اهتمام
بودشان چون آب واجب ز احتلام
بر شما پس حق فرستاد از سماء
از پی تطهیرتان ریزنده ماء
تا به آن گردید پاک از هر دنس
هم برد وسواس دیو از جمله بس
زآنکه می گفت او جنابت با ظفر
جمع با هم کی شوند اندر اثر
پس ببرد آن آب کآمد از سما
رجز شیطان یعنی آن وسواسها
هم ببندد تا شما را بر قلوب
مر امید از لطف علام الغیوب
هم کند ثابت به آن اقدامتان
بر زمین از بهر استحکامتان
یاد کن آن را که چون پروردگار
بر ملایک وحی کرد از هر کنار
آنکه باشم با شما همراه من
اندر امداد و اعانت بی سخن
پس کنید آن مؤمنان را دم به دم
در قتال مشرکان ثابت قدم
زود تا در قلب کفار افکنیم
از ثبات اهل ایمان رعب و بیم
پس زنید از فوق گردنهایشان
هم بُرید آن جمله دست و پایشان
قصد از کُلَّ بَنَان انگشتهاست
بعض هم گویند جمله دست و پاست
از عنق یا بوده قصد اشرافشان
و از بنان، بی مایگان و سفلگان
نیست گویند اندر این معنی درنگ
که ملایک کرده با کفار جنگ
لیک گویند اهل تحقیق و شهود
قوة ملکوتی ایشان را فزود
مؤمنان گشتند پُر دل در ستیز
مشرکان ترسان و هم پا بر گریز
این بود تأویل و تأویل انسب است
نزد آن کآگه ز سرّ مطلب است
بهر فهم اهل حس معقول را
کرده محسوس آن رسول نیک را
از ملایک ألف یعنی شد هزار
قوة روحانی ایشان را به کار
این بر آن باشد که گشتند از فضول
مر مخالف با خدا و با رسول
وآنکه با ایشان بگردد از صواب
پس خدا باشد شدید اندر عِقاب
پس چشید آن را که بهر کافران
مر عذاب آتش است اندر نهان
ای گروه مؤمنان بر کافران
چون رسید آنگاه کانبوهند هان
آن چنان کز غایت پیوستگی
از میانشان نیست راه رستگی
پس بر ایشان پشت نارید از گریز
گرچه بس باشید اندک در ستیز
وآنکه پشت آرد به کافر روز رزم
جز که گردد منحرف بر ساز و حزم
یعنی از سویی رود سوی د گر
از حضانت یا ظهور کرّ و فرّ
یا به سوی قوم خود جوید پناه
خویش را تنها چو بیند در سپاه
رو به قوم حق کند هر نوبتی
هم به سردار سپاه از حاجتی
جز بدین وجه ار کند بر خصم پشت
نیست او را غیر محرومی به مشت
باز گردد پس به خشمی از خدا
شد جهنم بازگشت او را و جا
از ثبات مؤمنان پاک صدر
منهزم گشتند اعداء روز بدر
از صنادید قریش اندر نبرد
کُشته شد در بدر پس هفتاد مرد
هر کسی می گفت بهر افتخار
من فلان را کُشتم اندر کارزار
پس نکُشتید آن جماعت را شما
لیک حقشان کُشت در وقت غزا
زآنکه نصرت بر شما داد از سروش
کرد هم تشجیعتان بر قلب و هوش
هم نیفکندی تو خاک ای مصطفی
سوی اعداء بلکه افکند آن خدا
مشت خاکی را نبود آن وزن و شأن
که رود بر چشم جمله دشمنان
تا شوند ایشان به خود مشغول و پس
زآن گرُه بُکشید مر هفتاد کس
مشت خاکی را گرفت احمد (ص) به دست
سوی دشمن ریخت از بهر شکست
رفت آن یکجا به چشم و حلقشان
پس به خود مشغول کرد از خلقشان
مشت خاکی را نباشد این اثر
تو مشو پس غافل از عجز بشر
تو نیفکندی چو افکندی ز کف
خاک را کافکند حق بر هر طرف
یا نیفکندی تو رعب اندر قلوب
بلکه آن افکند کشاف الکروب
یا مراد از رَمَی طعن است از نبی
که فکند اندر اُحد خود بر اُبی
یا که آن رمیه است کافکند او به زود
روز خیبر جانب حصن یهود
کُشت مردی را و رُعبی اوفتاد
در یهودان وآن بُد از رب العباد
اهل تحقیق اندر این معنی فزون
هستشان گفتارها از هر نمون
گوید آن کو صاحب تأویل بود
بر فناء حق بر صحابه ره نمود
گفت، کُشت آن فرقه را حق، نی شما
تا برند از حال خود ره بر فنا
چون پیمبر باقی باالله بود
سلب فعل از وی به فعل او نمود
کرد سلب از مَا رَمَیت آن را ز وی
بود پس در إذْ رَمَیت اسرار حی
فعل را یعنی به وی منسوب کرد
اندر آن حینی کز او مسلوب کرد
چون تو افکندی خدا افکند آن
فعل تو فعل وی است اندر نشان
هر چه تو آن را کنی حق کرده است
وآن ز چشم مردمان در پرده است
تا عطاء مر مؤمنان را بدهد او
هم ز نزد خود عطائی بس نکو
آن بلاء آمد حَسَن که بی فسوس
فانی ایشان را نماید از نفوس
یا که آن باشد که بیند مبتلاء
مبتلی را باز در عین بلاء
حق سمیع است او دعاء را بشنود
هم علیم از نیّت هر نیک و بد
کار این باشد که دیدید از فنون
کاهل حق غالب به باطل گشت چون
سست سازنده است خلاّق البشر
مکر و حیلت کافران را سر به سر
در دعاء بوجهل می گفت ای خدا
زین دو فرقه دوست داری هر که را
نصرت آن را ده که می باشد احب
نزد تو در دین و توحید و طلب
آمد آیت پس که إن تَستَفتِحُواْ
گر طلب کردید نصرت را از او
پس بیامد فتح آن دین بر شما
کو بود فاضل تر اندر نزد ما
ایستید ار باز باقی ماندگان
از معادات رسول پاک جان
پس شما را آن ز هر ره بهتر است
همچنین بر خیر دارَین اظهر است
گر شما گردید باز از حربشان
ما به نصرت باز گردیم آن زمان
دفع نکند اجتماع و اتفاق
از شما هیچ از عقوبت های شاق
گرچه باشند آن جماعت بی شمار
زآنکه حق با مؤمنین، دست است و یار
نصرت ایشان را بود چند ار عدو
در عدد باشند ا فزون رو به رو
یا که إن تَستَفتِحُوا در انتساب
خود به سوی مؤمنان باشد خطاب
زآنکه می گفتند با خیر البشر
کن طلب از بهر ما فتح و ظفر
گفت میبودند قومی پیش از این
کز عدو دیدند خواری ها به دین
تا ز یُمن بندگی و پیروی
وز شکیبایی شدند آنسان قوی
تا که تنها یک سواری بر ثبوت
میشد از صنعا به سوی حَضر موت
وز کسی جز حق نترسید آن سعید
گوسفند از گوسفندی نی رمید
همچو ایشان گر شوید اندر صفت
آن چنان گردید هم در عاقبت
پس فرستاد آیت ایشان را خدا
فتح گر می خواستید از حق شما
پس رسید آن فتح ور باز ایستید
از کسالتها که می گردد پدید
یا ز ترک امر و فرمان رسول
بهتر است آن مر شما را در قبول
از تخلّف یعنی ار باز ایستید
بهتر است آن مر شما را بر مزید
عود بر آن ور کنید از اختیار
بر شما هم باز گردیم از قرار
پس شما را سود ندهد اجتماع
هر چه گیرید آن شود رنج و صُداع
هم بر این معنی مؤید باشد این
کای گروه مؤمنان و اهل یقین
از خدا فرمان برید و از رسول
رو نگردانید ز امرش در قبول
وآنگهی کز من شما می بشنوید
آنچه فرمایم به قرآن مجید
مثل آنان هم مباشید از خطا
که بگفتند این شنیدیم از خدا
وآنکه ایشان نشنوند از فهم و هوش
نی به هُم لَایَسمَعُون دارند گوش

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

إِذْ یُغَشِّیکُمُ اَلنُّعٰاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَ یُنَزِّلُ عَلَیْکُمْ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً لِیُطَهِّرَکُمْ بِهِ وَ یُذْهِبَ عَنْکُمْ رِجْزَ اَلشَّیْطٰانِ وَ لِیَرْبِطَ عَلیٰ قُلُوبِکُمْ وَ یُثَبِّتَ بِهِ اَلْأَقْدٰامَ (۱۱) إِذْ یُوحِی رَبُّکَ إِلَی اَلْمَلاٰئِکَةِ أَنِّی مَعَکُمْ فَثَبِّتُوا اَلَّذِینَ آمَنُوا سَأُلْقِی فِی قُلُوبِ اَلَّذِینَ کَفَرُوا اَلرُّعْبَ فَاضْرِبُوا فَوْقَ اَلْأَعْنٰاقِ وَ اِضْرِبُوا مِنْهُمْ کُلَّ بَنٰانٍ (۱۲) ذٰلِکَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَنْ یُشٰاقِقِ اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ‌ اَللّٰهَ شَدِیدُ اَلْعِقٰابِ (۱۳) ذٰلِکُمْ فَذُوقُوهُ وَ أَنَّ لِلْکٰافِرِینَ عَذٰابَ اَلنّٰارِ (۱۴) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذٰا لَقِیتُمُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا زَحْفاً فَلاٰ تُوَلُّوهُمُ اَلْأَدْبٰارَ (۱۵) وَ مَنْ یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاّٰ مُتَحَرِّفاً لِقِتٰالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلیٰ فِئَةٍ فَقَدْ بٰاءَ بِغَضَبٍ مِنَ اَللّٰهِ وَ مَأْوٰاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ (۱۶) فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَ لٰکِنَّ اَللّٰهَ قَتَلَهُمْ وَ مٰا رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَ لٰکِنَّ اَللّٰهَ رَمیٰ وَ لِیُبْلِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ مِنْهُ بَلاٰءً حَسَناً إِنَّ اَللّٰهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (۱۷) ذٰلِکُمْ وَ أَنَّ اَللّٰهَ مُوهِنُ کَیْدِ اَلْکٰافِرِینَ (۱۸) إِنْ تَسْتَفْتِحُوا فَقَدْ جٰاءَکُمُ اَلْفَتْحُ وَ إِنْ تَنْتَهُوا فَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ إِنْ تَعُودُوا نَعُدْ وَ لَنْ تُغْنِیَ عَنْکُمْ فِئَتُکُمْ شَیْئاً وَ لَوْ کَثُرَتْ وَ أَنَّ اَللّٰهَ مَعَ اَلْمُؤْمِنِینَ (۱۹) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ وَ لاٰ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ أَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (۲۰) وَ لاٰ تَکُونُوا کَالَّذِینَ قٰالُوا سَمِعْنٰا وَ هُمْ لاٰ یَسْمَعُونَ (۲۱)
هوش مصنوعی: زمانی که خواب آرامی شما را فرا می‌گیرد، این نشانه‌ای از آرامش اوست و او از آسمان بارانی بر شما نازل می‌کند تا با آن شما را پاک کند و آلودگی‌های شیطان را از شما دور سازد، و قلب‌هایتان را محکم و قدم‌هایتان را استوار کند. هنگامی که پروردگارت به ملائکه وحی می‌کند که من با شما هستم، باید مؤمنان را تقویت کنید. من رعب و هراس را در دل‌های کافران می‌افکنم، پس بر گردن‌هایشان حمله کنید و هر انگشت آنان را بزنید. این به سبب این است که آنها با خدا و پیامبرش دشمنی کردند، و هر کس با خدا و پیامبرش دشمنی کند، عذاب خداوند سخت است. این کیفر را بچشید و برای کافران عذاب آتش است. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، وقتی با کافران در میدان جنگ رو به رو شدید، پشت به آنها نکنید. و هر کس در آن روز پشت کند، جز آنکه برای جنگی ترفند می‌زند یا به گروهی می‌پیوندد، به غضب خدا دچار می‌شود و جایگاهش جهنم است و چه بد سرنوشتی است. شما آنها را نکشتید، اما خدا آنها را کشته است و هنگامی که چیزی پرتاب کردی، تو همان را پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد. و این برای آزمودن مؤمنان است که چگونه امتحانی نیکو را تحمل می‌کنند، خداوند شنوا و داناست. این حقیقت شماست و خداوند دسیسه کافران را تضعیف می‌کند. اگر خواستار پیروزی هستید، پیروزی به سوی شما آمده است و اگر از کار خود دست بردارید، برای شما بهتر است و اگر به کار خود بازگردید، ما نیز برمی‌گردیم و هیچ گروهی شما را در برابر خدا و مؤمنان یاری نخواهد کرد، هرچقدر هم که زیاد باشند. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اطاعت کنید از خدا و پیامبرش و از او دور نشوید در حالی که به او گوش می‌دهید و مانند کسانی نباشید که گفتند شنیدیم، در حالی که نمی‌شنوند.
هنگامی که عارض کرد او شما را بنیکی برای ایمنی از او و فرو می‌فرستد بر شما از آسمان آبی تا پاک سازد شما را بان و ببرد از شما وسوسه شیطان را و تا بندد بر دلهای شما و ثابت گرداند بآن قدمها را (۱۱) هنگامی که وحی می‌کرد پروردگار تو بسوی ملائکه که من با شمایم پس استواری دهید آنان که گرویدند زود باشد که بیندازیم در دلهای آنان که کافر شدند ترس را پس بزنید بر زبر گردنها و بزنید ازیشان همۀ انگشتان را (۱۲) این بسبب آنست که ایشان مخالفت کردند خدا و رسولش را و هر که مخالفت کند خدا و رسولش را پس بدرستی که خدا سخت عقوبتست (۱۳) اینست پس بچشید آن را و بدرستی که کافران راست عذاب آتش (۱۴) ای آن کسانی که گرویدید هنگامی که ملاقات کنید آنان که کافر شدند بانبوه پس نگردانید بایشان پشتها را (۱۵) و هر که بگرداند بایشان در آن روز پشت خود را مگر جولان نموده باشند از برای کارزار یا رونده بسوی گروهی پس بدرستی که بازگشتند بسختی از خدا و جایگاه او دوزخ است و بد مرجعیست (۱۶) پس نکشتید ایشان را و لیکن خدا کشت ایشان را و نینداختی تو هنگامی که انداختی مشت خاک را و لیکن خدا انداخت و تا نعمت دهد مؤمنان را از خود نعمتی خوب بدرستی که خدا شنوای داناست (۱۷) اینست و بدرستی که خداست سست کنندۀ مکر کافران (۱۸) اگر فتح می‌خواستند پس بدرستی که آمد شما را فتح و اگر بازایستید پس آن بهتر است مر شما را و اگر بازگشت می‌کنید بازگشت می‌کنیم و هرگز کفایت نمی‌کند از شما جماعت شما چیزی را و اگر چه بسیار شد و بدرستی که خدا با گروندگانست (۱۹) ای آن کسانی که گرویدید فرمان برید خدا و رسولش را و بر مگردید از او و شما می‌شنوید (۲۰) و مباشید مانند آنان که گفتند شنیدیم و ایشان نشنیدند (۲۱)
هوش مصنوعی: زمانی که مشکلات و بحران‌ها به سراغ شما می‌آید، خداوند به شما کمک می‌کند و بارانی از آسمان می‌فرستد تا شما را پاک کند و وسوسه‌های شیطان را از شما دور کند و در قلب‌هایتان ثبات ببخشاید. زمانی که پروردگارتان به ملائکه وحی کرد که من با شما هستم، به مؤمنان قوت قلب بدهید. اما کافران به زودی از ترس در دلشان انداخته خواهد شد و آن‌ها را به شدت مجازات کنید. این مجازات به خاطر مخالفت آن‌ها با خدا و پیامبرش است و هر کسی که با خدا و پیامبرش مخالفت کند، عذاب سختی خواهد دید. ای اهل ایمان، هنگامی که با کافران روبرو شدید، نباید به آن‌ها پشت کنید و کسی که در آن روز به آن‌ها پشت کند، جز در موارد خاص عذاب سختی از سوی خدا خواهد دید. شما آن‌ها را نکشیدید، بلکه خداوند آن‌ها را کشت و شما به آن‌ها خاک پرتاب نکردید بلکه این خدا بود که این کار را انجام داد تا مؤمنان را به پیروزی برساند. خداوند در واقع باعث مشکلات کافران خواهد شد و اگر فتحی معین می‌کرد، حتماً به شما می‌رسید. اما شما باید از خدا و پیامبرش اطاعت کنید و هرگز نباید مانند آن‌هایی باشید که می‌گویند شنیدیم در حالی که واقعاً نمی‌شنوند.
هم چو پوشید آن خداوند غنی
بر شما خوابی سبک در ایمنی
هوش مصنوعی: خداوند بخشنده، همچنان که بر شما خواب آرام و سبک می‌گیرد، شما را در امنیت قرار داده است.
تا که یابید استراحت از تعب
زو که داد آرامتان یعنی ز رب
هوش مصنوعی: تا وقتی که از زحمت‌های او آرامش پیدا کنید، بدانید که او به شما آرامش داده است، به خاطر رنج‌هایی که به شما وارد کرده است.
هست مروی کآمدند ایشان فرود
در میان ریگزاری در ورود
هوش مصنوعی: کسانی آمده‌اند که در میان باغی نشسته‌اند و به استقبال و ورود دیگران آماده‌اند.
که در آن میشد فرو تا ساق پا
هم بُدند از آب دور اندر قضا
هوش مصنوعی: در آنجا می‌توانستند تا ساق پا در آب فرو بروند و دور از هم، قضا و قدر خود را بگذرانند.
مشرکان نزدیک آب از پیشتر
کرده بودند اندر آن منزل مقر
هوش مصنوعی: مشرکان قبل از این، در آن محل نزدیک آب، منزل گزیده بودند.
چون مسلمانان ز حال آگه شدند
پس پریشان خاطر از آن ره شدند
هوش مصنوعی: زمانی که مسلمانان از وضعیت خود آگاه شدند، از آن موضوع دچار پریشانی و نگرانی شدند.
حق بر ایشان کرد غالب خواب را
تا برد اندیشۀ اصحاب را
هوش مصنوعی: خواب بر آن‌ها غلبه کرد و باعث شد که فکر و اندیشه‌ی یاران از آنان دور شود.
تا به وقت صبح هر کس خواب بود
از طهارت بیخبر وز آب بود
هوش مصنوعی: تا وقتی که صبح شود، هر کسی در خواب است و از پاکیزگی و آب بی‌خبر است.
صبح چون شد باز افتاد اضطراب
اندر ایشان کز کجا آریم آب
هوش مصنوعی: صبح که شد، دوباره اضطراب و نگرانی بر ایشان حاکم شد که از کجا باید آب بیاوریم.
تا کنیم اندر طهارت اهتمام
بودشان چون آب واجب ز احتلام
هوش مصنوعی: ما باید در پاکی و طهارت تلاش کنیم، همان‌طور که آب برای شستشو و از بین بردن ناپاکی‌ها ضروری است.
بر شما پس حق فرستاد از سماء
از پی تطهیرتان ریزنده ماء
هوش مصنوعی: خداوند از آسمان بر شما رحمت نازل کرده تا شما را پاک کند و برای شما آب زندگیبخش فرستاده است.
تا به آن گردید پاک از هر دنس
هم برد وسواس دیو از جمله بس
هوش مصنوعی: تا هنگامی که از هر آلودگی پاک شد، وسواس دیو نیز به تدریج از او دور می‌شود.
زآنکه می گفت او جنابت با ظفر
جمع با هم کی شوند اندر اثر
هوش مصنوعی: او می‌گوید: چگونه می‌توان به یک‌جا هم پیروزی و هم ناپاکی را جمع کرد و به نتیجه‌ای رسید؟
پس ببرد آن آب کآمد از سما
رجز شیطان یعنی آن وسواسها
هوش مصنوعی: پس آن آب که از آسمان آمده، وسواس‌های شیطانی را از بین می‌برد.
هم ببندد تا شما را بر قلوب
مر امید از لطف علام الغیوب
هوش مصنوعی: همان‌طور که دلتان را به عشق و امید پر کنید، با تیغ لطفی که از جانب خداوند به شما می‌رسد، متوجه باشید که به دل‌های شما امید و شادی خواهد بخشید.
هم کند ثابت به آن اقدامتان
بر زمین از بهر استحکامتان
هوش مصنوعی: شما با استقامت و پایداری خود می‌توانید بر زمین ثابت بایستید و به استحکام خویش ادامه دهید.
یاد کن آن را که چون پروردگار
بر ملایک وحی کرد از هر کنار
هوش مصنوعی: به یاد آور آن کسی را که مانند پروردگار بر فرشتگان وحی فرستاد و از هر سو پیامش را اعلام کرد.
آنکه باشم با شما همراه من
اندر امداد و اعانت بی سخن
هوش مصنوعی: هر کسی که با شما باشد، در کمک و یاری کردن به من حاضر است و نیازی به گفتن ندارد.
پس کنید آن مؤمنان را دم به دم
در قتال مشرکان ثابت قدم
هوش مصنوعی: پس مؤمنان را در هر لحظه در برابر مشرکان ثابت و استوار نگه دارید.
زود تا در قلب کفار افکنیم
از ثبات اهل ایمان رعب و بیم
هوش مصنوعی: بسیار زود باید با ایمان خود در دل کافران ترس و وحشت ایجاد کنیم.
پس زنید از فوق گردنهایشان
هم بُرید آن جمله دست و پایشان
هوش مصنوعی: پس بر مردان غازی بتازید و گردن‌هایشان را ببُرید و دست و پاهایشان را از تن جدا کنید.
قصد از کُلَّ بَنَان انگشتهاست
بعض هم گویند جمله دست و پاست
هوش مصنوعی: در این بیت به این موضوع اشاره شده که مفهوم «کل» می‌تواند به انگشتان اشاره داشته باشد، در حالی که برخی دیگر آن را به تمام دست و پا مرتبط می‌دانند. به طور کلی، مقصود این است که مرزهای معانی و برداشت‌ها از یک اصطلاح ممکن است متفاوت باشد.
از عنق یا بوده قصد اشرافشان
و از بنان، بی مایگان و سفلگان
هوش مصنوعی: افراد بلندمرتبه و با نفوذ، از آغازی دور به دنبال رسیدن به مقام و ثروت هستند و در این مسیر، بی‌هویت‌ها و افراد ناتوان را نادیده می‌گیرند.
نیست گویند اندر این معنی درنگ
که ملایک کرده با کفار جنگ
هوش مصنوعی: در این موضوع هیچ تعللی وجود ندارد، زیرا فرشتگان با کافران وارد جنگ شده‌اند.
لیک گویند اهل تحقیق و شهود
قوة ملکوتی ایشان را فزود
هوش مصنوعی: اما اهل تحقیق و واقعیات می‌گویند که قدرت معنوی و ملکوتی آنها افزایش یافته است.
مؤمنان گشتند پُر دل در ستیز
مشرکان ترسان و هم پا بر گریز
هوش مصنوعی: مؤمنان با دل‌های پر از شجاعت در برابر مشرکان ایستاده و ترس را کنار گذاشتند و به سوی پیروزی و مقاومت حرکت کردند.
این بود تأویل و تأویل انسب است
نزد آن کآگه ز سرّ مطلب است
هوش مصنوعی: این تفسیر و تعبیر محتوا، وابسته به کسی است که از راز اصلی موضوع آگاه است.
بهر فهم اهل حس معقول را
کرده محسوس آن رسول نیک را
هوش مصنوعی: برای درک افرادی که تنها با حس‌ها و احساسات خود آشنا هستند، پیامبری که نیکو است، مفاهیم معنوی و معقول را به صورت محسوس و قابل درک برای آنان ارائه داده است.
از ملایک ألف یعنی شد هزار
قوة روحانی ایشان را به کار
هوش مصنوعی: از فرشتگان، عدد هزار به معنای قدرت روحانی آنهاست که در کارهایشان به کار می‌رود.
این بر آن باشد که گشتند از فضول
مر مخالف با خدا و با رسول
هوش مصنوعی: این به این معناست که برخی افراد از حقایق دور شده و در مخالفت با خدا و پیامبر قرار گرفته‌اند.
وآنکه با ایشان بگردد از صواب
پس خدا باشد شدید اندر عِقاب
هوش مصنوعی: این شخص اگر با آنهایی که به راه صحیح نمی‌روند هم‌نشینی کند، خداوند او را به شدت مجازات خواهد کرد.
پس چشید آن را که بهر کافران
مر عذاب آتش است اندر نهان
هوش مصنوعی: پس کسی که دچار عذاب آتش شد، این عذاب به خاطر کافران است و به طور پنهان انتظار آن را می‌کشد.
ای گروه مؤمنان بر کافران
چون رسید آنگاه کانبوهند هان
هوش مصنوعی: ای مؤمنان، وقتی به کافران می‌رسید، باید بدانید که آن‌ها بسیار زیاد هستند.
آن چنان کز غایت پیوستگی
از میانشان نیست راه رستگی
هوش مصنوعی: به گونه‌ای که از شدت ارتباط و پیوستگی، راهی برای رهایی و نجات میان آن‌ها وجود ندارد.
پس بر ایشان پشت نارید از گریز
گرچه بس باشید اندک در ستیز
هوش مصنوعی: پس از آن‌ها فرار نکنید، هرچند در جنگ و درگیری تعداد شما کم باشد.
وآنکه پشت آرد به کافر روز رزم
جز که گردد منحرف بر ساز و حزم
هوش مصنوعی: کسی که در میدان جنگ به کافر پشت کند، جز این نیست که از راه راست منحرف شده و به بیراهه می‌رود.
یعنی از سویی رود سوی د گر
از حضانت یا ظهور کرّ و فرّ
هوش مصنوعی: این جمله به نوعی به حرکت و تغییر اشاره دارد. از یک سمت به سمت دیگر می‌رود، و به نوعی به ظهور یا عدم ظهور یک حالت یا وضعیت اشاره می‌کند. به عبارت دیگر، به چگونگی انتقال از یک حالت به حالت دیگر و پیچیدگی‌های آن می‌پردازد.
یا به سوی قوم خود جوید پناه
خویش را تنها چو بیند در سپاه
هوش مصنوعی: او یا به سمت قوم و قبیله‌اش می‌رفت تا در میان آن‌ها آرامش و پناهی بیابد، یا اینکه هنگامی که در میان دشمنان قرار می‌گرفت، حس تنهایی و بی‌پناهی‌اش را احساس می‌کرد.
رو به قوم حق کند هر نوبتی
هم به سردار سپاه از حاجتی
هوش مصنوعی: هر بار که به مسأله‌ای برخورد کند، به درستی و با دقت به سراغ فرمانده سپاه می‌رود تا نیازش را برطرف کند.
جز بدین وجه ار کند بر خصم پشت
نیست او را غیر محرومی به مشت
هوش مصنوعی: اگر شخصی جز به این روش به دشمن ضربه بزند، به جز از دست دادن چیزی نصیبش نخواهد شد.
باز گردد پس به خشمی از خدا
شد جهنم بازگشت او را و جا
هوش مصنوعی: او به خاطر خشم خدا به سوی جهنم بازگشت و مکانی برای او آماده شد.
از ثبات مؤمنان پاک صدر
منهزم گشتند اعداء روز بدر
هوش مصنوعی: در روز جنگ بدر، دشمنان از استقامت و ایمان پاک مؤمنان شکست خوردند.
از صنادید قریش اندر نبرد
کُشته شد در بدر پس هفتاد مرد
هوش مصنوعی: در جنگ بدر، گروهی از قریش در نبرد کشته شدند و تعداد آن‌ها به هفتاد نفر رسید.
هر کسی می گفت بهر افتخار
من فلان را کُشتم اندر کارزار
هوش مصنوعی: هرکس به دنبال افتخار خود بود و در میدان جنگ مدعی می‌شد که من فلان شخص را کشته‌ام.
پس نکُشتید آن جماعت را شما
لیک حقشان کُشت در وقت غزا
هوش مصنوعی: شما آن گروه را نکشتید، اما حقی که داشتند در هنگام جنگ از آن‌ها گرفته شد.
زآنکه نصرت بر شما داد از سروش
کرد هم تشجیعتان بر قلب و هوش
هوش مصنوعی: به این دلیل که خداوند شما را یاری کرد و از طریق وحی، دل و عقل شما را تشویق نمود.
هم نیفکندی تو خاک ای مصطفی
سوی اعداء بلکه افکند آن خدا
هوش مصنوعی: تو ای مصطفی به دشمنان خویش سنگ نیفکندی، بلکه این خدا بود که آنان را به خاک افکند.
مشت خاکی را نبود آن وزن و شأن
که رود بر چشم جمله دشمنان
هوش مصنوعی: مشت خاکی به اندازه‌ای ارزش ندارد که بر چشمان تمام دشمنان قرار گیرد.
تا شوند ایشان به خود مشغول و پس
زآن گرُه بُکشید مر هفتاد کس
هوش مصنوعی: برای آنکه آنها مشغول به خود شوند، بعد از آن هفتاد نفر را به طرف خود جذب کن.
مشت خاکی را گرفت احمد (ص) به دست
سوی دشمن ریخت از بهر شکست
هوش مصنوعی: احمد (ص) مشت خاکی را در دستانش گرفت و آن را به سوی دشمن پرتاب کرد تا آن‌ها را شکست دهد.
رفت آن یکجا به چشم و حلقشان
پس به خود مشغول کرد از خلقشان
هوش مصنوعی: آن شخص به معشوقش نگاه می‌کرد و دلش را به او مشغول کرده بود، و از دیگران غافل شده بود.
مشت خاکی را نباشد این اثر
تو مشو پس غافل از عجز بشر
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که اثر تو بر روی خاک و زندگی انسان‌ها باقی نمی‌ماند، پس نباید از ناتوانی و محدودیت‌های بشری غافل باشی. انسان‌ها در برابر طبیعت و جاودانگی سرنوشت خود ناتوان هستند.
تو نیفکندی چو افکندی ز کف
خاک را کافکند حق بر هر طرف
هوش مصنوعی: تو چیزی را که به زمین انداختی، در دست خود نگه‌نداشتی و خاکی که در دست خود داری، به سمت راست و چپ پرتاب کردی.
یا نیفکندی تو رعب اندر قلوب
بلکه آن افکند کشاف الکروب
هوش مصنوعی: تو در دل‌ها ترس و وحشت ایجاد نکردی، بلکه کسی این کار را کرد که مشکلات و دغدغه‌ها را از بین می‌برد.
یا مراد از رَمَی طعن است از نبی
که فکند اندر اُحد خود بر اُبی
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره به این است که شاید مقصود از پرتاب تهمت و کلام ناپسند به پیامبر، دلیلی برای وقوع حادثه‌ای در جنگ احد باشد که او در آن جنگ، آسیب‌های روحی و جسمی را متحمل شد.
یا که آن رمیه است کافکند او به زود
روز خیبر جانب حصن یهود
هوش مصنوعی: این جمله به یادآورندهٔ روز نبرد خیبر است که در آن، جنگجویانی در حال مبارزه بودند. همچنین به اشاره به یک فرد اشاره دارد که در تلاش برای پیروزی بر دشمنان خود بوده و از قدرت و نیرنگ‌های خود برای رسیدن به هدف‌هایش استفاده کرده است. این مضمون نشان‌دهندهٔ شجاعت و تصمیم‌گیری در مواجهه با چالش‌ها و دشمنی‌ها است.
کُشت مردی را و رُعبی اوفتاد
در یهودان وآن بُد از رب العباد
هوش مصنوعی: مردی را کشته‌اند و ترس و وحشتی در میان یهودیان ایجاد شده و این ترس از جانب خداوند بوده است.
اهل تحقیق اندر این معنی فزون
هستشان گفتارها از هر نمون
هوش مصنوعی: در زمینه تحقیق و بررسی این موضوع، افراد زیادی وجود دارند که نظرات و دیدگاه‌های متفاوتی دارند و هر کدام بر اساس تجارب و دانسته‌های خود صحبت می‌کنند.
گوید آن کو صاحب تأویل بود
بر فناء حق بر صحابه ره نمود
هوش مصنوعی: آن کسی که درک عمیقی از معانی دارد، می‌گوید: بر زوال وجود حق، مسیر را به صحابه نشان داد.
گفت، کُشت آن فرقه را حق، نی شما
تا برند از حال خود ره بر فنا
هوش مصنوعی: گفت: حق آن گروه را نابود کرد، نه شما، تا اینکه از حال خود به سمت فنا هدایت شوید.
چون پیمبر باقی باالله بود
سلب فعل از وی به فعل او نمود
هوش مصنوعی: زمانی که پیامبر با خداوند باقی بود، تمام کارهای او به اراده خدا انجام می‌شد و عمل او به‌نوعی از وجود خودش گرفته شده بود.
کرد سلب از مَا رَمَیت آن را ز وی
بود پس در إذْ رَمَیت اسرار حی
هوش مصنوعی: خداوند به توفیق خود می‌گوید که هرچه در زندگی و در راه هدف‌های‌ات به آن می‌رسیدی، در واقع از جانب او بوده است. بنابراین هرگاه به راز و حقیقتی دست پیدا کردی، بدان که این نیز برکت و عنایت اوست.
فعل را یعنی به وی منسوب کرد
اندر آن حینی کز او مسلوب کرد
هوش مصنوعی: عمل را به او نسبت دادند در حالی که در آن لحظه از او سلب شده بود.
چون تو افکندی خدا افکند آن
فعل تو فعل وی است اندر نشان
هوش مصنوعی: هرگاه تو عملی را انجام می‌دهی، گویا خداوند نیز آن عمل را به تو الهام کرده است، چون عمل تو در واقع تجلی اراده و فعل خداوند است.
هر چه تو آن را کنی حق کرده است
وآن ز چشم مردمان در پرده است
هوش مصنوعی: هر کاری که تو انجام دهی، به نوعی درست و منطقی به نظر می‌رسد و این موضوع برای مردم قابل مشاهده نیست.
تا عطاء مر مؤمنان را بدهد او
هم ز نزد خود عطائی بس نکو
هوش مصنوعی: خداوند به مؤمنان نعمت‌هایی عطا می‌کند که بسیار خوب و ارزشمند هستند.
آن بلاء آمد حَسَن که بی فسوس
فانی ایشان را نماید از نفوس
هوش مصنوعی: آن بلا به حسن آمد که بدون هیچ نیرنگی، جان‌ها را فانی و از بین ببرد.
یا که آن باشد که بیند مبتلاء
مبتلی را باز در عین بلاء
هوش مصنوعی: شاید اینطور باشد که بی‌نوا، آن کسی که در سختی و بلا گرفتار است، دوباره خود را در همان شرایط سخت ببیند.
حق سمیع است او دعاء را بشنود
هم علیم از نیّت هر نیک و بد
هوش مصنوعی: خداوند شنواست و دعاها را می‌شنود و دانا به نیت‌های هر فعل نیک و بد است.
کار این باشد که دیدید از فنون
کاهل حق غالب به باطل گشت چون
هوش مصنوعی: این کار است که وقتی می‌بینید کسی که سست‌نفس و بی‌حال است، چطور حق را به باطل ترجیح می‌دهد و بر آن غلبه پیدا می‌کند.
سست سازنده است خلاّق البشر
مکر و حیلت کافران را سر به سر
هوش مصنوعی: خالق انسان‌ها، برهم زنندهٔ نیرنگ‌ها و تدابیر کافران است.
در دعاء بوجهل می گفت ای خدا
زین دو فرقه دوست داری هر که را
هوش مصنوعی: در دعا، بوجهل می‌گفت: "ای خدا، از بین این دو گروه، هر کسی را که دوست داری، انتخاب کن."
نصرت آن را ده که می باشد احب
نزد تو در دین و توحید و طلب
هوش مصنوعی: درخواست یاری و کمک را به کسی بده که در دین و توحید و جستجو نزد تو محبوب است.
آمد آیت پس که إن تَستَفتِحُواْ
گر طلب کردید نصرت را از او
هوش مصنوعی: اگر خواستید که کمک و یاری بخواهید، باید بدانید که نشانه و نشانه‌هایی برای شما آمده است.
پس بیامد فتح آن دین بر شما
کو بود فاضل تر اندر نزد ما
هوش مصنوعی: پس پیروزی آن دین بر شما آمد که در نظر ما از دیگران برتر است.
ایستید ار باز باقی ماندگان
از معادات رسول پاک جان
هوش مصنوعی: اگر بازماندگان از عشق و پیروی پیامبر راستین زندگی ماندگارند، باید در کنارشان ایستاد و از آنان درس گرفت.
پس شما را آن ز هر ره بهتر است
همچنین بر خیر دارَین اظهر است
هوش مصنوعی: پس شما را برای بهتر شدن از هر راهی، بهتر است که همچنین در امور نیک و خوب عمل کنید.
گر شما گردید باز از حربشان
ما به نصرت باز گردیم آن زمان
هوش مصنوعی: اگر شما از جنگ آنها بازگردید، ما هم به یاری شما خواهیم شتافت.
دفع نکند اجتماع و اتفاق
از شما هیچ از عقوبت های شاق
هوش مصنوعی: اجتماع و اتحاد شما نمی‌تواند از عذاب‌ها و عواقب سخت جلوگیری کند.
گرچه باشند آن جماعت بی شمار
زآنکه حق با مؤمنین، دست است و یار
هوش مصنوعی: اگرچه آن جمعیت تعداد زیادی دارند، اما حقیقت این است که ایمان‌داران یار و همراهی از جانب حق دارند.
نصرت ایشان را بود چند ار عدو
در عدد باشند ا فزون رو به رو
هوش مصنوعی: کمک به آن‌ها وجود دارد، هرچند که دشمنان بیشتر از آن‌ها باشند.
یا که إن تَستَفتِحُوا در انتساب
خود به سوی مؤمنان باشد خطاب
هوش مصنوعی: یا اینکه شما با این کار می‌خواهید خودتان را به مؤمنان معرفی کنید و به آنها نسبت دهید.
زآنکه می گفتند با خیر البشر
کن طلب از بهر ما فتح و ظفر
هوش مصنوعی: زیرا که می‌گفتند با بهترین انسان‌ها ارتباط برقرار کن و از آنها بخواه که به خاطر ما پیروزی و موفقیت به ارمغان آورند.
گفت میبودند قومی پیش از این
کز عدو دیدند خواری ها به دین
هوش مصنوعی: گروهی بودند که قبل از این زمان، به خاطر دشمنی‌ها و بدی‌هایی که دیده بودند، به دین و ایمان روی آورده بودند و به سختی‌ها و ذلت‌هایی دچار شده بودند.
تا ز یُمن بندگی و پیروی
وز شکیبایی شدند آنسان قوی
هوش مصنوعی: به خاطر نعمت بندگی و پیروی و همچنین پشتکاری که دارند، آن‌ها به حدی قوی و نیرومند شده‌اند.
تا که تنها یک سواری بر ثبوت
میشد از صنعا به سوی حَضر موت
هوش مصنوعی: تا زمانی که یک فرد سواری به طور قطعی از شهر صنعا به سمت حَضر موت حرکت کرد.
وز کسی جز حق نترسید آن سعید
گوسفند از گوسفندی نی رمید
هوش مصنوعی: آن شخص خوش‌بختی که جز از خدا از هیچ‌کس نمی‌ترسد، حتی از گوسفندی هم نمی‌گریزد.
همچو ایشان گر شوید اندر صفت
آن چنان گردید هم در عاقبت
هوش مصنوعی: اگر شما نیز مانند آن‌ها شوید و صفات آن‌ها را پیدا کنید، در نتیجه در پایان نیز همانند آن‌ها خواهید بود.
پس فرستاد آیت ایشان را خدا
فتح گر می خواستید از حق شما
هوش مصنوعی: خداوند به شما آری دلیلی فرستاد که اگر می‌خواستید پیروزی را از حقیقت خودتان بدست آورید، چنین می‌کردید.
پس رسید آن فتح ور باز ایستید
از کسالتها که می گردد پدید
هوش مصنوعی: پس آن پیروزی نزدیک است، حالا باید از تنبلی و سستی دست بردارید، زیرا نتیجه‌ی کارها پدیدار خواهد شد.
یا ز ترک امر و فرمان رسول
بهتر است آن مر شما را در قبول
هوش مصنوعی: بهتر است که به جای اینکه دستورات و راهنمایی‌های رسول را ترک کنید، آنها را با جان و دل بپذیرید.
از تخلّف یعنی ار باز ایستید
بهتر است آن مر شما را بر مزید
هوش مصنوعی: بهتر است از رفتار ناپسند دوری کنید، چرا که این کار به نفع شما خواهد بود و شما را به سمت بهبود هدایت می‌کند.
عود بر آن ور کنید از اختیار
بر شما هم باز گردیم از قرار
هوش مصنوعی: چوب را به سمت دیگر بچرخانید، زیرا ما نیز به خواست خود به وضعیت قبلی بازخواهیم گشت.
پس شما را سود ندهد اجتماع
هر چه گیرید آن شود رنج و صُداع
هوش مصنوعی: اگر با هم جمع شوید و به ظواهر چیزی بپردازید، به جای سود و فایده، فقط دردسر و گرفتاری به همراه خواهید داشت.
هم بر این معنی مؤید باشد این
کای گروه مؤمنان و اهل یقین
هوش مصنوعی: اینکه گروهی از مؤمنان و اهل یقین بر این موضوع تأکید دارند، نشان‌دهنده صحت و اهمیت آن است.
از خدا فرمان برید و از رسول
رو نگردانید ز امرش در قبول
هوش مصنوعی: از خدا پیروی کنید و از پیامبر روی برنگردانید و دستورات او را قبول کنید.
وآنگهی کز من شما می بشنوید
آنچه فرمایم به قرآن مجید
هوش مصنوعی: سپس از من بشنوید آنچه را که به قرآن بزرگ اشاره می‌کنم.
مثل آنان هم مباشید از خطا
که بگفتند این شنیدیم از خدا
هوش مصنوعی: شما نیز مانند آن‌ها نباشید که از اشتباهات خود درس نمی‌گیرند، چون گفته‌اند که این را از خدا شنیده‌ایم.
وآنکه ایشان نشنوند از فهم و هوش
نی به هُم لَایَسمَعُون دارند گوش
هوش مصنوعی: آنهایی که نمی‌توانند بفهمند و درک صحیحی ندارند، به هیچ عنوان به حرف‌ها گوش نمی‌دهند.