گنجور

۱- آیات ۱ تا ۱۰

بسم الله الرحمن الرحیم

یَسْئَلُونَکَ عَنِ اَلْأَنْفٰالِ قُلِ اَلْأَنْفٰالُ لِلّٰهِ وَ اَلرَّسُولِ فَاتَّقُوا اَللّٰهَ وَ أَصْلِحُوا ذٰاتَ بَیْنِکُمْ وَ أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ (۱) إِنَّمَا اَلْمُؤْمِنُونَ اَلَّذِینَ إِذٰا ذُکِرَ اَللّٰهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذٰا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیٰاتُهُ زٰادَتْهُمْ إِیمٰاناً وَ عَلیٰ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ (۲) اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاٰةَ وَ مِمّٰا رَزَقْنٰاهُمْ یُنْفِقُونَ (۳) أُولٰئِکَ هُمُ اَلْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ دَرَجٰاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ (۴) کَمٰا أَخْرَجَکَ رَبُّکَ مِنْ بَیْتِکَ بِالْحَقِّ وَ إِنَّ فَرِیقاً مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ لَکٰارِهُونَ (۵) یُجٰادِلُونَکَ فِی اَلْحَقِّ بَعْدَ مٰا تَبَیَّنَ کَأَنَّمٰا یُسٰاقُونَ إِلَی اَلْمَوْتِ وَ هُمْ یَنْظُرُونَ (۶) وَ إِذْ یَعِدُکُمُ اَللّٰهُ إِحْدَی اَلطّٰائِفَتَیْنِ أَنَّهٰا لَکُمْ وَ تَوَدُّونَ أَنَّ غَیْرَ ذٰاتِ اَلشَّوْکَةِ تَکُونُ لَکُمْ وَ یُرِیدُ اَللّٰهُ أَنْ یُحِقَّ اَلْحَقَّ بِکَلِمٰاتِهِ وَ یَقْطَعَ دٰابِرَ اَلْکٰافِرِینَ (۷) لِیُحِقَّ اَلْحَقَّ وَ یُبْطِلَ اَلْبٰاطِلَ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْمُجْرِمُونَ (۸) إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ فَاسْتَجٰابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُمْ بِأَلْفٍ مِنَ اَلْمَلاٰئِکَةِ مُرْدِفِینَ (۹) وَ مٰا جَعَلَهُ اَللّٰهُ إِلاّٰ بُشْریٰ وَ لِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُکُمْ وَ مَا اَلنَّصْرُ إِلاّٰ مِنْ عِنْدِ اَللّٰهِ إِنَّ اَللّٰهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ (۱۰)

بنام خدای بخشندۀ مهربان

می‌پرسند تو را از غنایم دار الحرب بگو انفال مر خدا راست و رسول را پس بپرهیزید خدا را و اصلحوا میانتان را و اطاعت کنید خدا و رسولش را اگر هستید گروندگان (۱) جز این نیست گروندگان آنانند که چون یاد کرده شود خدا بترسد دلهای ایشان و چون خوانده شود بر ایشان آیتهای او بیفزاید ایشان را در ایمان و بر پروردگارشان توکل می‌کنند (۲) آنان که برپا می‌دارند نماز را و از آنچه روزی دادیم ایشان را انفاق می‌کنند (۳) آن گروه ایشانند گروندگان براستی مر ایشان‌راست مرتبه‌ها نزد پروردگارشان و آمرزش و روزی خوب (۴) هم چنان که بیرون آورد تو را پروردگارت از خانه‌ات براستی و بدرستی که پارۀ از گروندگان هر آینه کراهت‌دارندگانند (۵) مجادله می‌کنند تو را در حق پس از آنکه ظاهر شده بود گویا رانده می‌شوند بسوی مرگ و ایشان می‌بینند (۶) و هنگامی که وعده می‌داد شما را خدا بیکی از دو طایفه که آنها مر شما راست و دوست می‌داشتید که غیر صاحب شوکت بوده باشد مر شما را و می‌خواست خدا که ثابت گرداند حق را بسخنانش و ببرّد دنبالۀ کافران را (۷) تا ثابت گرداند حق را و ناچیز گرداند باطل را و اگر چه کاره بودند گناهکاران (۸) هنگامی که استغاثه می‌نمودند پروردگارتان را پس اجابت کرد مر شما را بدرستی که من مدد کننده‌ام شما را بهزار از ملائکه از پی در آیندگان (۹) و نگردانید آن را خدا مگر مژده و برای آنکه بیارامد بآن دلهای شما و نیست یاری مگر از نزد خدا بدرستی که خدا غالب درست کردار است (۱۰)

ابتداء سازم به نام آن خدا
کوست بخشاینده و صاحب عطا
هم غنیمت ها رساند بر عباد
بی ز حرمت در قتال و در جهاد
هم مؤاخذ نیست کس در اخذ آن
در قیامت از گروه مؤمنان
این بود معنای رحمان الرحیم
اول انفال گر باشی علیم
از غنیمت های کفار ای رسول
از تو می پرسند ارباب قبول
نفل خوانده است آن غنائم را از آن
کآن ز حق فضلی بود بر مؤمنان
گو غنیمت ها بود بهر خدا
هم بود بهر رسولش هر کجا
تا کند قسمت به هر کس خواهد او
بی جدال و بی نزاع و گفتگو
پس بترسید از خدا هم بر نزاع
روی نارید از پی مال و متاع
بر صلاح آرید نفس یکدگر
در مواسات از ره عقل و نظر
هست ذَاتَ بَینِکُم اصلاح حال
نزد تفسیر و لغت بی قیل و قال
از خدا و از رسول ار مؤمنید
هر زمان فرمان برید از هر فنید
روز بدر اندر غنیمت مردمان
بس جدل کردند از پیر و جوان
آمد این آیت که از حق است و بس
وز رسولش هر غنیمت، نی ز کس
پس شدند اسلامیان در دم خموش
حکم حضرت را به جان کردند گوش
نیست جز این کاهل ایمان و سداد
آن کسان باشند کآری چون به یاد
نزد ایشان از خدا دلهایشان
مضطرب گردد ز ترس اندر زمان
چون بیان اتَّقُوا الله بشنوند
ترک هر عصیان کنند از خود روند
چون بر ایشان خوانده گردد آیتی
زایِد ایمانشان شود هر نوبتی
هم کنند آن قوم بر پروردگار
مر توکل در امور از اختیار
بیم و امید از خدا دارند و بس
اعتمادی نیستشان بر هیچ کس
آن کسان دارند هم برپا نماز
رزق خود را میکنند انفاق باز
مؤمنانند آن گروه از صدق و حق
بر عطاء و عفو باری مستحق
رتبه ها دارند عالی و بلند
نزد آن پروردگار ارجمند
هستشان آمرزش و رزق کریم
که نگردد منقطع هیچ آن نعیم
بعد از آن سازد بیان از جنگ بدر
تا فزاید مر نبی را شرح صدر
چون خروج تو خود از بیت و سراست
ز امر آن پروردگار از حق و ر است
کاروانی از قریش اندر مقام
سوی مکه باز می آمد ز شام
بود بوسفیان رئیس قافله
با سه تن از مشرکان بی فاصله
گشت پیغمبر خبر از حالشان
گفت باید رفت و برد اموالشان
شد روان با مؤمنان اندر زمان
تا که گیرد ره بر ایشان ناگهان
چونکه بوسفیان شنید این ز اضطراب
سوی مکه کس فرستاد از شتاب
که بود اموال در عرض تلف
رو به امداد آورید از هر طرف
پس سپاهی از پیاده و از سوار
آمدند از مکه بیرون تا هزار
چونکه پیغمبر شنید این ماجرا
گفت زین دو یک بود بیشک مرا
این چنین دادم خبر پروردگار
وآن بود عیر و نفیر اندر قرار
میلتان تا چیست از عیر و نفیر
اخذ آن یا جنگ این بر ناگزیر
فرقه ای گفتند چون ما را سلاح
نیست اندر جنگمان نبود صلاح
بِه که پردازیم ما بر کاروان
باز مانیم از قتال کافران
دید چون از جنگشان کاره رسول
گشت از تشویش غمناکان ملول
پس ز انصار و مهاجر از کبار
حرب را کردند بر ترک اختیار
و امتحانی بود این بر مؤمنان
در مقام اخذ مال و ترک جان
زآن خبر بدهد حق از اکراهشان
که نبود آن کار بر دلخواهشان
فرقه ای از رفتنت بر سوی بدر
کاره اند از مؤمنان تنگ صدر
با تو در حق می کنند ایشان جدال
حق بود امر جهاد از ذوالجلال
بعد از آن کآمد عیان وین غالب است
که جهاد از حق بر ایشان واجب است
یا بر ایشان گشت روشن از خبر
که بر اعداء باشد ایشان را ظفر
کاره اند آنسان که گویی سوی موت
می شتابند از علامت گاه فوت
بنگرند اعنی علامت های مرگ
زآن گریزانند از مأوای مرگ
یاد آرید آنکه داد اندر طریق
وعده حقتان بر یکی از دو فریق
تا شما را باشد آن ناچار لیک
غَیرَ ذَاتِ الشَّوکه را دارید نیک
یعنی آن کز حیث شدت یا عدد
هست اندک دوست دارید آن احد
تا شما را باشد اندر هایله
یعنی اخذ آن متاع از قافله
هم خدا خواهد که تا ثابت کند
حق ز هر وجهی به آیتهای خود
هم ببرّد بیخ کفار عنود
دین خود ظاهر کند بدهد نمود
هم نماید امر باطل را تباه
گرچه زآن بس کاره اند اهل گناه
حق شما را خواست یعنی سرفراز
و اهل بطلان را هلاک و خسته باز
یاد آرید آنکه چون فریادرس
خواستید از رب خود در هر نفس
اندر آن دم که مفرّی از قتال
مر شما را می نبود از هیچ حال
پس اجابت کرد حقتان در زمان
که کنم امدادتان من در نهان
بر هزار افرشته کآیند از عقب
مؤمنان را پی به پی ذاک العجب
حق نگرداند این مدد را ز ابتدا
غیر مژدة نصرت از بهر شما
قلبهاتان تا به آن یابد قرار
نیست نصرت جز ز نزد کردگار
آن خدایی کوست غالب بر امور
از طریق راستکاری بی قصور
۲- آیات ۱۱ تا ۲۱: إِذْ یُغَشِّیکُمُ اَلنُّعٰاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَ یُنَزِّلُ عَلَیْکُمْ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً لِیُطَهِّرَکُمْ بِهِ وَ یُذْهِبَ عَنْکُمْ رِجْزَ اَلشَّیْطٰانِ وَ لِیَرْبِطَ عَلیٰ قُلُوبِکُمْ وَ یُثَبِّتَ بِهِ اَلْأَقْدٰامَ (۱۱) إِذْ یُوحِی رَبُّکَ إِلَی اَلْمَلاٰئِکَةِ أَنِّی مَعَکُمْ فَثَبِّتُوا اَلَّذِینَ آمَنُوا سَأُلْقِی فِی قُلُوبِ اَلَّذِینَ کَفَرُوا اَلرُّعْبَ فَاضْرِبُوا فَوْقَ اَلْأَعْنٰاقِ وَ اِضْرِبُوا مِنْهُمْ کُلَّ بَنٰانٍ (۱۲) ذٰلِکَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَنْ یُشٰاقِقِ اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ‌ اَللّٰهَ شَدِیدُ اَلْعِقٰابِ (۱۳) ذٰلِکُمْ فَذُوقُوهُ وَ أَنَّ لِلْکٰافِرِینَ عَذٰابَ اَلنّٰارِ (۱۴) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذٰا لَقِیتُمُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا زَحْفاً فَلاٰ تُوَلُّوهُمُ اَلْأَدْبٰارَ (۱۵) وَ مَنْ یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاّٰ مُتَحَرِّفاً لِقِتٰالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلیٰ فِئَةٍ فَقَدْ بٰاءَ بِغَضَبٍ مِنَ اَللّٰهِ وَ مَأْوٰاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ (۱۶) فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَ لٰکِنَّ اَللّٰهَ قَتَلَهُمْ وَ مٰا رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَ لٰکِنَّ اَللّٰهَ رَمیٰ وَ لِیُبْلِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ مِنْهُ بَلاٰءً حَسَناً إِنَّ اَللّٰهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (۱۷) ذٰلِکُمْ وَ أَنَّ اَللّٰهَ مُوهِنُ کَیْدِ اَلْکٰافِرِینَ (۱۸) إِنْ تَسْتَفْتِحُوا فَقَدْ جٰاءَکُمُ اَلْفَتْحُ وَ إِنْ تَنْتَهُوا فَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ إِنْ تَعُودُوا نَعُدْ وَ لَنْ تُغْنِیَ عَنْکُمْ فِئَتُکُمْ شَیْئاً وَ لَوْ کَثُرَتْ وَ أَنَّ اَللّٰهَ مَعَ اَلْمُؤْمِنِینَ (۱۹) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ وَ لاٰ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ أَنْتُمْ تَسْمَعُونَ (۲۰) وَ لاٰ تَکُونُوا کَالَّذِینَ قٰالُوا سَمِعْنٰا وَ هُمْ لاٰ یَسْمَعُونَ (۲۱)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یَسْئَلُونَکَ عَنِ اَلْأَنْفٰالِ قُلِ اَلْأَنْفٰالُ لِلّٰهِ وَ اَلرَّسُولِ فَاتَّقُوا اَللّٰهَ وَ أَصْلِحُوا ذٰاتَ بَیْنِکُمْ وَ أَطِیعُوا اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ (۱) إِنَّمَا اَلْمُؤْمِنُونَ اَلَّذِینَ إِذٰا ذُکِرَ اَللّٰهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذٰا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیٰاتُهُ زٰادَتْهُمْ إِیمٰاناً وَ عَلیٰ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ (۲) اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاٰةَ وَ مِمّٰا رَزَقْنٰاهُمْ یُنْفِقُونَ (۳) أُولٰئِکَ هُمُ اَلْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ دَرَجٰاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ (۴) کَمٰا أَخْرَجَکَ رَبُّکَ مِنْ بَیْتِکَ بِالْحَقِّ وَ إِنَّ فَرِیقاً مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ لَکٰارِهُونَ (۵) یُجٰادِلُونَکَ فِی اَلْحَقِّ بَعْدَ مٰا تَبَیَّنَ کَأَنَّمٰا یُسٰاقُونَ إِلَی اَلْمَوْتِ وَ هُمْ یَنْظُرُونَ (۶) وَ إِذْ یَعِدُکُمُ اَللّٰهُ إِحْدَی اَلطّٰائِفَتَیْنِ أَنَّهٰا لَکُمْ وَ تَوَدُّونَ أَنَّ غَیْرَ ذٰاتِ اَلشَّوْکَةِ تَکُونُ لَکُمْ وَ یُرِیدُ اَللّٰهُ أَنْ یُحِقَّ اَلْحَقَّ بِکَلِمٰاتِهِ وَ یَقْطَعَ دٰابِرَ اَلْکٰافِرِینَ (۷) لِیُحِقَّ اَلْحَقَّ وَ یُبْطِلَ اَلْبٰاطِلَ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْمُجْرِمُونَ (۸) إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ فَاسْتَجٰابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُمْ بِأَلْفٍ مِنَ اَلْمَلاٰئِکَةِ مُرْدِفِینَ (۹) وَ مٰا جَعَلَهُ اَللّٰهُ إِلاّٰ بُشْریٰ وَ لِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُکُمْ وَ مَا اَلنَّصْرُ إِلاّٰ مِنْ عِنْدِ اَللّٰهِ إِنَّ اَللّٰهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ (۱۰)
هوش مصنوعی: آنها از تو درباره غنایم جنگی می‌پرسند. بگو که غنایم برای خدا و پیامبر است، پس از خدا بترسید و در میان خودتان اصلاح کنید و اگر مؤمن هستید، از خدا و پیامبرش اطاعت کنید. مؤمنان واقعی کسانی هستند که وقتی نام خدا برده می‌شود، دل‌هایشان می‌لرزد و وقتی آیات او بر آنان خوانده می‌شود، ایمانشان افزایش می‌یابد و بر پروردگارشان توکل می‌کنند. آنان کسانی هستند که نماز را برپا می‌دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم می‌پردازند. اینها مؤمنان واقعی هستند و در پیشگاه پروردگارشان درجاتی و آمرزش و روزی گرانقدر خواهند داشت. همان‌طور که پروردگارت تو را به حق از خانه‌ات خارج کرد، گروهی از مؤمنان این کار را نمی‌پسندند. آنها درباره حق بعد از آنکه روشن شده، با تو مجادله می‌کنند؛ گویی به سوی مرگ می‌روند و در حال دیدن آن هستند. هنگامی که خدا به شما وعده می‌دهد یکی از دو گروه را که برای شما است، و شما می‌خواستید که غیر از آن گروهی که در صحنه نبرد قرار دارد، نصیب شما شود؛ ولی خدا می‌خواهد حق را به واسطه حرف‌هایش محقق سازد و ریشه کافران را قطع کند تا حق را به حق برساند و باطل را نابود کند، هرچند مجرمان خوش نداشته باشند. زمانی که شما از پروردگارتان مدد می‌طلبیدید، او به شما پاسخ داد و فرمود که من شما را با هزار فرشته که به دنبال شما می‌آیند مدد می‌رسانم. این امر برای شما جز بشارتی نبود و تا دل‌های شما آرام گیرد و یاری جز از سوی خدا نیست؛ زیرا خداوند عزیز و حکیم است.
می‌پرسند تو را از غنایم دار الحرب بگو انفال مر خدا راست و رسول را پس بپرهیزید خدا را و اصلحوا میانتان را و اطاعت کنید خدا و رسولش را اگر هستید گروندگان (۱) جز این نیست گروندگان آنانند که چون یاد کرده شود خدا بترسد دلهای ایشان و چون خوانده شود بر ایشان آیتهای او بیفزاید ایشان را در ایمان و بر پروردگارشان توکل می‌کنند (۲) آنان که برپا می‌دارند نماز را و از آنچه روزی دادیم ایشان را انفاق می‌کنند (۳) آن گروه ایشانند گروندگان براستی مر ایشان‌راست مرتبه‌ها نزد پروردگارشان و آمرزش و روزی خوب (۴) هم چنان که بیرون آورد تو را پروردگارت از خانه‌ات براستی و بدرستی که پارۀ از گروندگان هر آینه کراهت‌دارندگانند (۵) مجادله می‌کنند تو را در حق پس از آنکه ظاهر شده بود گویا رانده می‌شوند بسوی مرگ و ایشان می‌بینند (۶) و هنگامی که وعده می‌داد شما را خدا بیکی از دو طایفه که آنها مر شما راست و دوست می‌داشتید که غیر صاحب شوکت بوده باشد مر شما را و می‌خواست خدا که ثابت گرداند حق را بسخنانش و ببرّد دنبالۀ کافران را (۷) تا ثابت گرداند حق را و ناچیز گرداند باطل را و اگر چه کاره بودند گناهکاران (۸) هنگامی که استغاثه می‌نمودند پروردگارتان را پس اجابت کرد مر شما را بدرستی که من مدد کننده‌ام شما را بهزار از ملائکه از پی در آیندگان (۹) و نگردانید آن را خدا مگر مژده و برای آنکه بیارامد بآن دلهای شما و نیست یاری مگر از نزد خدا بدرستی که خدا غالب درست کردار است (۱۰)
هوش مصنوعی: می‌پرسند درباره غنایم جنگ بگو، از آنِ خدا و رسول است. پس از خدا بپرهیزید و میان خودتان صالح باشید و از خدا و رسولش اطاعت کنید اگر مومن هستید. مومنان کسانی هستند که هنگامی که نام خدا برده می‌شود، دل‌هایشان می‌ترسد و وقتی آیات او خوانده می‌شود، ایمانشان افزونه می‌گردد و بر پروردگارشان توکل می‌کنند. آنان که نماز را برپا می‌دارند و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم انفاق می‌کنند. اینان مومنان حقیقی هستند و برای آنان درجاتی در نزد پروردگارشان و آمرزش و روزی نیکوست. همان‌طور که پروردگار تو را از خانه‌ات خارج کرد، داوطلبان واقعی همواره با کراهت روبرو می‌شوند و پس از اینکه حق بر آنان آشکار شد، مجادله می‌کنند؛ گویی به سوی مرگ می‌روند و آن را می‌بینند. هنگامی که خدا به شما وعده می‌داد که یکی از دو طایفه‌ای را که دوست داشتید، به شما می‌دهد، می‌خواست که حق را با سخنانش ثابت کند و دنباله کافران را ببرّد. این به این علت بود که حق ثابت شود و باطل ناچیز گردد، اگرچه گناهکاران انجام می‌دادند. هنگامی که به پروردگارتان کمک می‌خواستید، او به شما اجابت کرد و فرمود که من با هزاران فرشته به شما کمک می‌کنم. خدا این را جز به عنوان مژده و برای آرامش دل‌های شما نگردانید و کمک جز از جانب خدا نیست. قطعاً خدا غالب و درستکار است.
ابتداء سازم به نام آن خدا
کوست بخشاینده و صاحب عطا
هوش مصنوعی: آغاز این کار را به نام خداوندی می‌کنم که بسیار بخشنده و دارای نعمت‌های فراوان است.
هم غنیمت ها رساند بر عباد
بی ز حرمت در قتال و در جهاد
هوش مصنوعی: در جنگ و مبارزه، حتی با وجود بی‌احترامی به عباد، غنایم و باج‌ها به آن‌ها رسید.
هم مؤاخذ نیست کس در اخذ آن
در قیامت از گروه مؤمنان
هوش مصنوعی: در روز قیامت، هیچ‌کس از گروه مؤمنان به خاطر گناهان دیگران مورد بازخواست قرار نخواهد گرفت.
این بود معنای رحمان الرحیم
اول انفال گر باشی علیم
هوش مصنوعی: این بیت به اشاره به مفهوم رحمت و بخشش خداوند است که در آغاز سوره انفال، صفاتی از خداوند بیان شده است. معنای آن این است که اگر دانش و آگاهی داشته باشی، می‌توانی از عمق این معانی بهره‌مند شوی و درک بهتری از رحمت و شفقت خداوند داشته باشی.
از غنیمت های کفار ای رسول
از تو می پرسند ارباب قبول
هوش مصنوعی: ای پیامبر، از نیکوهایی که نصیب کافران شده، از تو سوال می‌کنند که آیا خداوند آنها را قبول کرده است یا خیر.
نفل خوانده است آن غنائم را از آن
کآن ز حق فضلی بود بر مؤمنان
هوش مصنوعی: این غنایم به خاطر آن است که از سوی خداوند به مؤمنان لطفی شده است و به همین دلیل آنها را نفل می‌خوانند.
گو غنیمت ها بود بهر خدا
هم بود بهر رسولش هر کجا
هوش مصنوعی: بگو که هرچه نعمت‌ها و برکت‌ها وجود دارد، همه برای خداوند و همچنین برای پیامبرش است، هر جا که باشند.
تا کند قسمت به هر کس خواهد او
بی جدال و بی نزاع و گفتگو
هوش مصنوعی: هر کس را که خدا بخواهد، به او سهم می‌دهد و این کار بدون هیچگونه چالش یا بحثی انجام می‌شود.
پس بترسید از خدا هم بر نزاع
روی نارید از پی مال و متاع
هوش مصنوعی: بنابراین از خدا بترسید و به خاطر به‌دست آوردن مال و ثروت با یکدیگر دعوا نکنید.
بر صلاح آرید نفس یکدگر
در مواسات از ره عقل و نظر
هوش مصنوعی: به نیکی و همدلی با هم رفتار کنید و در کمک به یکدیگر از علم و فکر بهره بگیرید.
هست ذَاتَ بَینِکُم اصلاح حال
نزد تفسیر و لغت بی قیل و قال
هوش مصنوعی: اصلاح وضعیت و بهبود وضعیت بین شما نیاز به تفسیر و توضیحات ندارد و بدون هیچگونه بحث و جدلی می‌تواند انجام شود.
از خدا و از رسول ار مؤمنید
هر زمان فرمان برید از هر فنید
هوش مصنوعی: اگر به خدا و پیامبر ایمان دارید، در هر زمانی باید از دستورات آن‌ها تبعیت کنید و به آموزه‌های دین پایبند باشید.
روز بدر اندر غنیمت مردمان
بس جدل کردند از پیر و جوان
هوش مصنوعی: در روز روشن، مردم از هر سن و سالی به بحث و جدل پرداختند و هر یک نظر خود را بیان کردند.
آمد این آیت که از حق است و بس
وز رسولش هر غنیمت، نی ز کس
هوش مصنوعی: این آیه به ما می‌گوید که حقیقت فقط از جانب خداوند آمده و ما باید از پیامبر او یاد بگیریم و بهره‌مند شویم. هیچ چیز دیگری نمی‌تواند به اندازه این پیام‌ها ارزشمند باشد.
پس شدند اسلامیان در دم خموش
حکم حضرت را به جان کردند گوش
هوش مصنوعی: پس مسلمانان در سکوت وQuietly به حکم حضرت گوش دادند و آن را با جان و دل پذیرا شدند.
نیست جز این کاهل ایمان و سداد
آن کسان باشند کآری چون به یاد
هوش مصنوعی: غیر از این وجود ندارد که کسانی که دارای ایمان و صداقت هستند، همان‌گونه عمل می‌کنند که به یاد دارند.
نزد ایشان از خدا دلهایشان
مضطرب گردد ز ترس اندر زمان
هوش مصنوعی: دل‌های آن‌ها در حضور خدا از ترس به تپش می‌افتد و دچار اضطراب می‌شود.
چون بیان اتَّقُوا الله بشنوند
ترک هر عصیان کنند از خود روند
هوش مصنوعی: وقتی مردم عبارت «از تقوی خدا بپرهیزید» را می‌شنوند، تمام گناهان و نافرمانی‌ها را رها کرده و از خود دور می‌شوند.
چون بر ایشان خوانده گردد آیتی
زایِد ایمانشان شود هر نوبتی
هوش مصنوعی: زمانی که آیه‌ای برای آنها خوانده می‌شود، هر بار ایمان‌شان تازه و تقویت می‌شود.
هم کنند آن قوم بر پروردگار
مر توکل در امور از اختیار
هوش مصنوعی: آن گروه بر پروردگار خود توکل می‌کنند و در کارها از اختیار خود استفاده می‌کنند.
بیم و امید از خدا دارند و بس
اعتمادی نیستشان بر هیچ کس
هوش مصنوعی: آنها فقط از خدا ترس و امید دارند و به هیچ کس دیگری اعتماد نمی‌کنند.
آن کسان دارند هم برپا نماز
رزق خود را میکنند انفاق باز
هوش مصنوعی: افرادی هستند که با برپایی نماز و ادای عبادت خود، به بخشش و کمک به دیگران نیز می‌پردازند و از این طریق روزی خود را جستجو می‌کنند.
مؤمنانند آن گروه از صدق و حق
بر عطاء و عفو باری مستحق
هوش مصنوعی: مؤمنان آنهایی هستند که با صداقت و راستگویی به بخشش و عفو الهی شایسته‌اند.
رتبه ها دارند عالی و بلند
نزد آن پروردگار ارجمند
هوش مصنوعی: نزد پروردگار قدرتمند، جایگاه‌ها و درجاتی بسیار عالی و بلند وجود دارد.
هستشان آمرزش و رزق کریم
که نگردد منقطع هیچ آن نعیم
هوش مصنوعی: آن‌ها بخشش و روزی فراوانی دارند که هیچ‌گاه نعمت‌هایشان قطع نخواهد شد.
بعد از آن سازد بیان از جنگ بدر
تا فزاید مر نبی را شرح صدر
هوش مصنوعی: پس از آن، داستان جنگ بدر را بیان می‌کند تا اینکه شرح صدر پیامبر بیشتر شود.
چون خروج تو خود از بیت و سراست
ز امر آن پروردگار از حق و ر است
هوش مصنوعی: زمانی که تو از خانه و کاشانه‌ات خارج می‌شوی، این عمل به فرمان پروردگار و بر اساس حقیقتی است که در آن ملاحظه شده است.
کاروانی از قریش اندر مقام
سوی مکه باز می آمد ز شام
هوش مصنوعی: یک گروه از قبیله قریش در حال بازگشت از شام به سمت مکه بودند.
بود بوسفیان رئیس قافله
با سه تن از مشرکان بی فاصله
هوش مصنوعی: در دل حادثه، رئیس کاروانی به نام بوسفیان همراه با سه نفر از مشرکان به صورت نزدیک و بی‌فاصله در حال حرکت بودند.
گشت پیغمبر خبر از حالشان
گفت باید رفت و برد اموالشان
هوش مصنوعی: پیامبر از وضعیت آن‌ها باخبر شد و گفت که باید برویم و دارایی‌هایشان را به همراه ببریم.
شد روان با مؤمنان اندر زمان
تا که گیرد ره بر ایشان ناگهان
هوش مصنوعی: در زمانی که روح با مؤمنان همراه شد، ناگهان راهشان را پیدا کرد.
چونکه بوسفیان شنید این ز اضطراب
سوی مکه کس فرستاد از شتاب
هوش مصنوعی: چون بوسفیان این خبر را شنید و از نگرانی خودش، به سرعت کسی را به مکه فرستاد.
که بود اموال در عرض تلف
رو به امداد آورید از هر طرف
هوش مصنوعی: اموال و دارایی‌ها در خطر هستند، بنابراین از هر طرف به کمک و حمایت نیاز دارید.
پس سپاهی از پیاده و از سوار
آمدند از مکه بیرون تا هزار
هوش مصنوعی: سپس گروهی از سربازان پیاده و سواره از مکه خارج شدند، تعداد آن‌ها به هزار نفر می‌رسید.
چونکه پیغمبر شنید این ماجرا
گفت زین دو یک بود بیشک مرا
هوش مصنوعی: وقتی پیامبر این داستان را شنید، گفت که از این دو موضوع، یکی برای من بیشتر اهمیت دارد.
این چنین دادم خبر پروردگار
وآن بود عیر و نفیر اندر قرار
هوش مصنوعی: من اینگونه اخبار پروردگار را رساندم و این بود که در آرامش صداها و ناله‌ها وجود داشت.
میلتان تا چیست از عیر و نفیر
اخذ آن یا جنگ این بر ناگزیر
هوش مصنوعی: میل و خواسته‌تان چیست؟ اگر از دشمنی و نفرت می‌خواهید، باید بدانید که جنگ و نبرد اجتناب‌ناپذیر است.
فرقه ای گفتند چون ما را سلاح
نیست اندر جنگمان نبود صلاح
هوش مصنوعی: گروهی می‌گفتند چون سلاح نداریم، در جنگ کردن ما مناسب نیست.
بِه که پردازیم ما بر کاروان
باز مانیم از قتال کافران
هوش مصنوعی: این بیت به این معنی است که بهتر است ما به کاروانی بپیوندیم و بر روی آن متمرکز شویم تا اینکه در جنگ با کافران باقی بمانیم و دچار مشکل شویم.
دید چون از جنگشان کاره رسول
گشت از تشویش غمناکان ملول
هوش مصنوعی: وقتی که کار رسول از درگیری‌های آن‌ها به پایان رسید، از نگرانی اندوهگین شد.
پس ز انصار و مهاجر از کبار
حرب را کردند بر ترک اختیار
هوش مصنوعی: تعداد زیادی از نیروهای انصار و مهاجران، که از شخصیت‌های برجسته و معروف در جنگ بودند، تصمیم گرفتند که بر ترک اختیار (یا گرفتاری در وضعیت دشوار) غلبه کنند.
و امتحانی بود این بر مؤمنان
در مقام اخذ مال و ترک جان
هوش مصنوعی: این یک آزمایش برای مؤمنان بود که در آن باید در مقابل گرفتن مال و رها کردن جان خود قرار می‌گرفتند.
زآن خبر بدهد حق از اکراهشان
که نبود آن کار بر دلخواهشان
هوش مصنوعی: امانتی که خداوند از اجبار و ناچاری آن‌ها خبر داده، نشان می‌دهد که آن کار از میل و رغبت آن‌ها نبوده است.
فرقه ای از رفتنت بر سوی بدر
کاره اند از مؤمنان تنگ صدر
هوش مصنوعی: گروهی از مؤمنان که افراد تنگ‌نظری هستند، به خاطر رفتن تو به سمت بدر، در حال برنامه‌ریزی و دسیسه‌چینی‌اند.
با تو در حق می کنند ایشان جدال
حق بود امر جهاد از ذوالجلال
هوش مصنوعی: افراد با تو در حق و حقیقت به بحث و جدل می‌پردازند، اما فرمان جهاد از جانب خداوند بزرگ و با جلال و زیبایی است.
بعد از آن کآمد عیان وین غالب است
که جهاد از حق بر ایشان واجب است
هوش مصنوعی: بعد از آن معلوم شد که جهاد بر آن‌ها واجب است و این موضوع به روشنی مشخص شد.
یا بر ایشان گشت روشن از خبر
که بر اعداء باشد ایشان را ظفر
هوش مصنوعی: یا این که خبری به آن‌ها رسیده که بر دشمنانشان پیروزی خواهند یافت.
کاره اند آنسان که گویی سوی موت
می شتابند از علامت گاه فوت
هوش مصنوعی: افراد به گونه‌ای عمل می‌کنند که گویی به سمت مرگ می‌روند و نشانه‌هایی از نزدیک شدن به پایان را نشان می‌دهند.
بنگرند اعنی علامت های مرگ
زآن گریزانند از مأوای مرگ
هوش مصنوعی: آنان به نشانه‌های مرگ نگاه می‌کنند و از مکان مرگ فرار می‌کنند.
یاد آرید آنکه داد اندر طریق
وعده حقتان بر یکی از دو فریق
هوش مصنوعی: به یاد بیاورید کسی را که در راه وعده شما، بر یکی از دو طرف حق را داد.
تا شما را باشد آن ناچار لیک
غَیرَ ذَاتِ الشَّوکه را دارید نیک
هوش مصنوعی: اگر شما با نادانی رو به رو شوید، اما ویژگی‌های خوب و مثبت را در خود دارید.
یعنی آن کز حیث شدت یا عدد
هست اندک دوست دارید آن احد
هوش مصنوعی: این جمله به این معنی است که شما فقط فرد یا چیزی را که از نظر تعداد یا شدت کم است، دوست دارید. در واقع، اشاره‌ای به ارزش و اهمیت کم بودن آن فرد یا چیز دارد.
تا شما را باشد اندر هایله
یعنی اخذ آن متاع از قافله
هوش مصنوعی: تا وقتی که شما در تلاش هستید، می‌توانید همانند موقعیتی دشوار، از گروهی که در سفر هستند، کالایی را به دست آورید.
هم خدا خواهد که تا ثابت کند
حق ز هر وجهی به آیتهای خود
هوش مصنوعی: خداوند اراده کرده است که حقیقت را از هر نظر به وسیله نشانه‌های خود ثابت کند.
هم ببرّد بیخ کفار عنود
دین خود ظاهر کند بدهد نمود
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که شخصی می‌تواند از راه یا شیوه‌ای غیر مستقیم به هدف خود برسد و در عین حال عقاید و باورهای خود را به طور واضح به نمایش بگذارد. به عبارت دیگر، او می‌تواند با زیرکی و حیله‌گری در برابر دشمنان خود عمل کند و در عین حال به اصل دین و اعتقاداتش پایبند بماند.
هم نماید امر باطل را تباه
گرچه زآن بس کاره اند اهل گناه
هوش مصنوعی: هر چند که اهل گناه در کارهای خود به فساد و خرابکاری می‌پردازند، اما در نهایت، کارهای نادرست و باطلشان نمایان خواهد شد و به خودشان آسیب می‌زند.
حق شما را خواست یعنی سرفراز
و اهل بطلان را هلاک و خسته باز
هوش مصنوعی: خداوند خواسته تا حق شما برپاداشته شود، به این ترتیب کسانی که در باطل هستند به زودی نابود و خسته خواهند شد.
یاد آرید آنکه چون فریادرس
خواستید از رب خود در هر نفس
هوش مصنوعی: به یاد بیاورید آن کسی را که هر بار در زندگی به کمک و پشتیبانی او نیاز داشتید، از پروردگارتان در هر لحظه یاری طلبیدید.
اندر آن دم که مفرّی از قتال
مر شما را می نبود از هیچ حال
هوش مصنوعی: در زمان‌هایی که راهی برای فرار از جنگ و درگیری برای شما وجود ندارد، از هیچ وضعیتی رهایی نخواهید داشت.
پس اجابت کرد حقتان در زمان
که کنم امدادتان من در نهان
هوش مصنوعی: خداوند در زمان لازم به درخواست شما پاسخ می‌دهد، هنگامی که من در دل و به طور پنهانی به یاری‌تان می‌آیم.
بر هزار افرشته کآیند از عقب
مؤمنان را پی به پی ذاک العجب
هوش مصنوعی: هزاران فرشته به دنبال مؤمنان می‌آیند و به طور مداوم درباره‌ی شگفتی‌ها و فضایل آن‌ها سخن می‌گویند.
حق نگرداند این مدد را ز ابتدا
غیر مژدة نصرت از بهر شما
هوش مصنوعی: حق کمک خود را از ابتدا به غیر از مژده پیروزی برای شما نمی‌گرداند.
قلبهاتان تا به آن یابد قرار
نیست نصرت جز ز نزد کردگار
هوش مصنوعی: قلب‌های شما زمانی آرامش پیدا می‌کند که نصرت و کمک فقط از سوی خداوند باشد.
آن خدایی کوست غالب بر امور
از طریق راستکاری بی قصور
هوش مصنوعی: خدایی که بر همه چیز تسلط دارد و به واسطه صداقت و بی‌نقصی‌اش، همواره در کارها پیروز است.