گنجور

۲۰- آیات ۱۱۰ تا ۱۲۰

إِذْ قٰالَ اَللّٰهُ یٰا عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ اُذْکُرْ نِعْمَتِی عَلَیْکَ وَ عَلیٰ وٰالِدَتِکَ إِذْ أَیَّدْتُکَ بِرُوحِ اَلْقُدُسِ تُکَلِّمُ اَلنّٰاسَ فِی اَلْمَهْدِ وَ کَهْلاً وَ إِذْ عَلَّمْتُکَ اَلْکِتٰابَ وَ اَلْحِکْمَةَ وَ اَلتَّوْرٰاةَ وَ اَلْإِنْجِیلَ وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ اَلطِّینِ کَهَیْئَةِ اَلطَّیْرِ بِإِذْنِی فَتَنْفُخُ فِیهٰا فَتَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِی وَ تُبْرِئُ اَلْأَکْمَهَ وَ اَلْأَبْرَصَ بِإِذْنِی وَ إِذْ تُخْرِجُ اَلْمَوْتیٰ بِإِذْنِی وَ إِذْ کَفَفْتُ بَنِی إِسْرٰائِیلَ عَنْکَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَقٰالَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هٰذٰا إِلاّٰ سِحْرٌ مُبِینٌ (۱۱۰) وَ إِذْ أَوْحَیْتُ إِلَی اَلْحَوٰارِیِّینَ أَنْ آمِنُوا بِی وَ بِرَسُولِی قٰالُوا آمَنّٰا وَ اِشْهَدْ بِأَنَّنٰا مُسْلِمُونَ (۱۱۱) إِذْ قٰالَ اَلْحَوٰارِیُّونَ یٰا عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ هَلْ یَسْتَطِیعُ رَبُّکَ أَنْ یُنَزِّلَ عَلَیْنٰا مٰائِدَةً مِنَ اَلسَّمٰاءِ قٰالَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ (۱۱۲) قٰالُوا نُرِیدُ أَنْ نَأْکُلَ مِنْهٰا وَ تَطْمَئِنَّ قُلُوبُنٰا وَ نَعْلَمَ أَنْ قَدْ صَدَقْتَنٰا وَ نَکُونَ عَلَیْهٰا مِنَ اَلشّٰاهِدِینَ (۱۱۳) قٰالَ عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ اَللّٰهُمَّ رَبَّنٰا أَنْزِلْ عَلَیْنٰا مٰائِدَةً مِنَ اَلسَّمٰاءِ تَکُونُ لَنٰا عِیداً لِأَوَّلِنٰا وَ آخِرِنٰا وَ آیَةً مِنْکَ وَ اُرْزُقْنٰا وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلرّٰازِقِینَ (۱۱۴) قٰالَ اَللّٰهُ إِنِّی مُنَزِّلُهٰا عَلَیْکُمْ فَمَنْ یَکْفُرْ بَعْدُ مِنْکُمْ فَإِنِّی أُعَذِّبُهُ عَذٰاباً لاٰ أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ اَلْعٰالَمِینَ (۱۱۵) وَ إِذْ قٰالَ اَللّٰهُ یٰا عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ أَ أَنْتَ قُلْتَ لِلنّٰاسِ اِتَّخِذُونِی وَ أُمِّی إِلٰهَیْنِ‌ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ قٰالَ سُبْحٰانَکَ مٰا یَکُونُ لِی أَنْ أَقُولَ مٰا لَیْسَ لِی بِحَقٍّ إِنْ کُنْتُ قُلْتُهُ فَقَدْ عَلِمْتَهُ تَعْلَمُ مٰا فِی نَفْسِی وَ لاٰ أَعْلَمُ مٰا فِی نَفْسِکَ إِنَّکَ أَنْتَ عَلاّٰمُ اَلْغُیُوبِ (۱۱۶) مٰا قُلْتُ لَهُمْ إِلاّٰ مٰا أَمَرْتَنِی بِهِ أَنِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ رَبِّی وَ رَبَّکُمْ وَ کُنْتُ عَلَیْهِمْ شَهِیداً مٰا دُمْتُ فِیهِمْ فَلَمّٰا تَوَفَّیْتَنِی کُنْتَ أَنْتَ اَلرَّقِیبَ عَلَیْهِمْ وَ أَنْتَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ شَهِیدٌ (۱۱۷) إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبٰادُکَ وَ إِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّکَ أَنْتَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۱۱۸) قٰالَ اَللّٰهُ هٰذٰا یَوْمُ یَنْفَعُ اَلصّٰادِقِینَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنّٰاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا أَبَداً رَضِیَ اَللّٰهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذٰلِکَ اَلْفَوْزُ اَلْعَظِیمُ (۱۱۹) لِلّٰهِ مُلْکُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ مٰا فِیهِنَّ وَ هُوَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۱۲۰)

چون گفت خدای عیسی پسر مریم یاد کن نعمت مرا بر تو و بر مادرت وقتی که نیرو دادم ترا بروح پاکی سخن می‌کردی با مردمان در گهواره و دو مویی و وقتی که آموختم ترا کتاب و حکمت و توریة و انجیل و هنگامی که می‌ساختی از گل چون شکل مرغی برخصت من پس می‌دمیدی در آن پس می‌شد مرغی باذن من و به می‌گردانیدی کور مادرزاد را و پیس را بفرمان من و وقتی که بیرون می‌آوردی مردگان را باذن من و آن‌گاه که باز داشتم بنی اسرائیل را از تو وقتی که آمدی ایشان را بحجتها پس گفت آنان که کافر شدند از ایشان نیست این مگر جادوی آشکار (۱۱۰) و هنگامی که وحی فرستادم بحواریان که بگروید بمن و برسول من گفتند ایمان آوردیم و گواه باش بآنکه ما منقادانیم (۱۱۱) هنگامی که گفتند حواریان ای عیسی پسر مریم آیا می‌تواند پروردگارت که فرود آورد بر ما خوانی آراسته از آسمان گفت بترسید از خدا اگر هستید گروندگان (۱۱۲) گفتند می‌خواهیم که بخوریم از آن و بیارامد دلهای ما و بدانیم ما که بتحقیق راست گفتی بما و باشیم بر آن از گواهان (۱۱۳) گفت عیسی پسر مریم بار خدایا ای پروردگار ما فرست بر ما خوانی آراسته از آسمان که بوده باشد برای ما عیدی از برای اول ما و آخر ما و نشانی از تو و روزی ده ما را و تویی بهترین روزی‌دهندگان (۱۱۴) گفت خدا بدرستی که من فرو فرستنده‌ام آن را بر شما پس هر که کافر می‌شود پس از آن از شما پس بدرستی که من عذاب می‌کنم او را شکنجه که عذاب نمی‌کنم بان احدی از جهانیان را (۱۱۵) و هنگامی که گفت خدا ای عیسی پسر مریم آیا تو گفته مر مردمان را که فراگیرید مر او مادرم را دو خدا از غیر خدا گفت منزهی تو نه سزد مرا که بگویم آنچه نیست مرا سزاوار اگر هستم که گفته‌ام آن را پس بحقیقت دانسته آن را می‌دانی آنچه در ضمیر منست و نمی‌دانم من آنچه در نفس تو است بدرستی که تو تویی دانای نهانیها (۱۱۶) نگفته‌ام مر ایشان را مگر آنچه فرمودی مرا بآن که بپرستید خدا را که پروردگار من و شماست و بودم بر ایشان گواه ما دام که بودم در میان ایشان پس چون برداری مرا هستی و نگهبان بر ایشان و تو بر همه چیز گواهی (۱۱۷) اگر عذاب کنی ایشان را پس ایشان بندگان تواند و اگر بیامرزی ایشان را پس بدرستی که تو تویی غالب درست کردار (۱۱۸) گفت خدا این روزیست سود بخشد راست‌گویان را راست گفتن ایشان مر ایشان‌راست بهشتهایی که می‌رود از زیر آنها نهرها جاودانیان در آن پیوسته راضی شد خدا از ایشان و خوشنود شدند از او آنست کامیابی بزرگ (۱۱۹) مر خدا راست پادشاهی آسمانها و زمین و آنچه در آنهاست و او بر همه چیز تواناست (۱۲۰)

آن زمان که حضرت ربّ العباد
گوید ای عیسی ابن مریم کن به یاد
نعمتی کآن بر تو و بر مادرت
دادم و کردم مؤید دیگرت
هم به روح القدس جستی فرّ و نام
تا سخن در مهد گفتی با انام
آن چنان گفتی سخن در مهد سهل
که کند دانا سخن در سن کهل
در طفولیّت تو را عقل و کمال
بُد چنان کاندر کهولت بی سؤال
هم در آن سِنَّت کتاب آموختم
همچنین تورات و انجیل و حکم
وآنکه سازی شکل مرغان را ز گِل
پس دمی در وی تو نفخ ای زنده دل
تا به اذنم زنده و پرّان شد او
أکْمَه و أبرَص هم از نفخت نکو
وآنکه آوردی برون از قبرها
مردگان را زنده ز اعجاز و نما
وآنکه از تو شرّ اسرائیلیان
هم کفایت کردم اندر آن زمان
که به ایشان آمدی با بیّنات
گفت آن کو گشت کافر زآن عصات
این نباشد غیر سحری آشکار
کو به ما آورده بهر اعتبار
وحی کردم بر حواری کز قبول
آورید ایمان به من، هم بر رسول
گفت امنَّا تو بر ما شو گواه
که امر را گردن نهادیم ای اِله
حال عیسی و حواریین به نام
ذکر شد در سورة عمران تمام
و ینکه گفتند آن حواریین به زود
میتواند ربّت ای عیسی نمود
مائده نازل به ما از آسمان
گفت عیسی در جواب تابعان
از خدا ترسید از اینسان سؤال
مؤمنید ار بر وی اندر هر کمال
هیچ دارید ار به قدرت باورش
هم یقین بر صحت پیغمبرش
گفت این پرسش نبود از شک و ریب
لیک می خواهیم خورد از خوان غیب
تا که گردد مطمئن دلهای ما
در مقام نَعلَم َ أنْ صَدَقتَنَا
زآنچه گفتی هر چه من با مادرم
از خدا خواهم دهد در محضرم
هم بر آن باشیم ما از شاهدان
گر کسی خواهد گواهی بالعیان
بر تو باشیم از گواهان بصر
نی که ز اهل سمع و اقوال و خبر
مر گواهی از طریق استماع
میفزاید جمله بر ریب و صُداع
گفت عیسی ابن مریم کای خدا
مائده بفرست ما را از سما
چون تویی پروردگار ما عیان
مائده بفرست هم ما را به خوان
تا که آن خوان باشد از تأیید ما
اول و آخر به گیتی عید ما
اول اعنی زین زمان تا رستخیز
وآخر اعنی تابعان کآیند نیز
گشت در یکشنبه نازل مائده
زآن به ترسا عید آن روز آمده
عید یعنی عود بر چیزی که آن
بس بود ممدوح نزد مردمان
آن نصاری چونکه آمد مائده
ساجد و شاکر شدند از فائده
در عبادتخانه بهر بندگی
مجتمع گشتند با شرمندگی
می کنند آن روز را در هفته عید
بر عبادت عود سازند از نوید
گفت زآن رو تا کنیم آن روز را
عید خرم نعمت فیروز را
عید باشد بر من و بر قوم من
اول و آخر ز جمله مرد و زن
آیتی ّ و رزقی آن باشد چنین
از تو بر ما اَنْت خَیرُ الرَّازِقِین
گفت حق من می فرستم بر شما
این چنین خوانی ز فضل و اجتبا
پس هر آن کس گشت کافر بعد از آن
میکنم او را عذاب و امتحان
آن عذابی کاهل عالم را یکی
بر چنان رنجی نگیرم بی شکی
تا چهل روز از سماء آمد به غیب
خوان غیبی بر رسول منتجب
پس به عیسی امر شد کآن خوان و نان
بر فقیران ده نه صاحب مکنتان
اغنیاء کردند شک در مائده
کاین بود جادو و بس بی فایده
مسخ پس گشتند جمعی زآن گروه
همچو خنزیران دوان در دشت و کوه
بس شکال آید در این بر ناسپاس
کی نماید مسخ کس خلاّق ناس
صوفیان گویند نبود مائده
از خدا جز واردات زائده
که رسد بر سالکان ره مدام
هر کجا بر قدر و اندازة مقام
وآن جماعت پیش از استعداد کار
میشدند از سرّ معنی خواستار
گفت عیسی اتَّقُو الله زین مقال
بر شما نبود زمان این سؤال
چون زمان آمد نباشد حاجتی
که بخواهید آن رسد بی محنتی
چون مُصر گشتند بر انزال آن
حق تعالی گفته سهل است این بیان
بهر ایشان لیک دارد بس خطر
کس نخواهد گشت بر وی مستقر
پس شود مستلزم ضعف و ضلال
جز کسی کو راست این ادراک و حال
بعد از آن حق بهر تنبیه و نشان
میکند توبیخ بر بی دانشان
گوید ای عیسی، تو گفتی هیچ گاه
مر مرا با مادرم گیرید اِله
ما اِلهینیم دون آن خدا
که بود زو عرش و مافیها بپا
گفت عیسی زآن تو بیرونی و پاک
کت بود ممکن به طاعت اشتراک
من نگویم آنچه نبود حق و راست
وآن ز چون من بنده ای بر ناسزاست
خود تو دانی گر من آن را گفته ام
یا که اندر نفس خود بنهفته ام
یعنی اندر قلب من کرده خطور
آنچه هست از ذات بیمثل تو دور
من ندانم وآنچه اندر نفس توست
از رموز علم و اسرار نخست
نیست قصد از نفس اینجا غیر ذات
که بر او باشد قوام ممکنات
خود تو دانی آنچه در ذات من است
کی مرا دانش به ذات ذوالمن است
بر ذواتی خود تو علام الغیوب
من نگفتم جز کلامی بر وجوب
آنچه بود ، امر تو گفتم بر عباد
نی که حرفی گفته ام کم یا زیاد
بر پرستش آن نمایید اختیار
کوست بر ما و شما پروردگار
بودم ایشان را گواهی من به حال
هم به قول و فعل ز امر ذوالجلال
تا به مادامی که بودم بینشان
برگرفتی پس مرا بر آسمان
می بمیراندی و بردی بر سما
پس تو بودی خود ن گهبان قوم را
تو گواهی بر هر آن چیزی که هست
مطلع بر سرّ و جهر از فوق و پست
گر نمایی بندگانت را عذاب
بنده اند ایشان تو را در انتساب
ور بیامرزی هم از فضل عمیم
بندگان را خود عزیزی و حکیم
غالب اعنی بر ثوابی و عِقاب
وز حکیم است آنچه سر زد مستطاب
حق تعالی گوید این روز از نمود
راستگویان را رساند نفع و سود
آنچه شد از راستی ز ایشان پدید
هم جزای راستی خواهند دید
هست آنها را که صدق آمد سرشت
در جزاء صد گونه بُستان و بهشت
که رود جوها ز زیرش هر طرف
یعنی از زیر درختان و غرف
جاودانند اندر آن بر یک نَسَق
حق از ایشان راضی و ایشان ز حق
این دخول اعنی بهشت پر نعیم
هست بهر آن کسان فوزی عظیم
مر خدا را باشد از وجه یقین
پادشاهیِ سماوات و زمین
وآنچه باشد این دو را اندر میان
او به هر چیزی است قادر بالعیان
قدرتی نی کاندر او باشد گزاف
یا که ضعف و عجز و فقدان و اختلاف
قدرتی کز وی شود شیء ، کلّ شیء
عقل مبهوت از تواناییِ وی
ای توانا، ناتوانی را به دل
باز کن باب معانی متصل
کآورم تفسیر قرآن را به نظم
تا به آخر گر تو خواهی این است عزم
هر عمل کز غیب آید بر شهود
صحتش بر شرطها موقوف بود
اولین شرطش ارادة سرمد است
هم دگر تقدیر و علم ایزد است
پس فراهم کردن اسباب ها
تا گشاید از سببها، بابها
بس گشودی باب معنی بر ضمیر
علم و عقل و نطق دادی بر فقیر
از تو است اسباب و علم اندر امور
نیست از ما غیر فقدان و فتور
پس مبند آن در که بگشودی به ما
ای کثیر العفو سلطان هدی
۱۹- آیات ۱۰۳ تا ۱۰۹: مٰا جَعَلَ اَللّٰهُ مِنْ بَحِیرَةٍ وَ لاٰ سٰائِبَةٍ وَ لاٰ وَصِیلَةٍ وَ لاٰ حٰامٍ وَ لٰکِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا یَفْتَرُونَ عَلَی اَللّٰهِ اَلْکَذِبَ وَ أَکْثَرُهُمْ لاٰ یَعْقِلُونَ (۱۰۳) وَ إِذٰا قِیلَ لَهُمْ تَعٰالَوْا إِلیٰ مٰا أَنْزَلَ اَللّٰهُ وَ إِلَی اَلرَّسُولِ قٰالُوا حَسْبُنٰا مٰا وَجَدْنٰا عَلَیْهِ آبٰاءَنٰا أَ وَ لَوْ کٰانَ آبٰاؤُهُمْ لاٰ یَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ لاٰ یَهْتَدُونَ (۱۰۴) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ لاٰ یَضُرُّکُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اِهْتَدَیْتُمْ إِلَی اَللّٰهِ مَرْجِعُکُمْ جَمِیعاً فَیُنَبِّئُکُمْ بِمٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۱۰۵) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا شَهٰادَةُ بَیْنِکُمْ إِذٰا حَضَرَ أَحَدَکُمُ اَلْمَوْتُ حِینَ اَلْوَصِیَّةِ اِثْنٰانِ ذَوٰا عَدْلٍ مِنْکُمْ أَوْ آخَرٰانِ مِنْ غَیْرِکُمْ إِنْ أَنْتُمْ ضَرَبْتُمْ فِی اَلْأَرْضِ فَأَصٰابَتْکُمْ مُصِیبَةُ اَلْمَوْتِ تَحْبِسُونَهُمٰا مِنْ بَعْدِ اَلصَّلاٰةِ فَیُقْسِمٰانِ بِاللّٰهِ إِنِ اِرْتَبْتُمْ لاٰ نَشْتَرِی بِهِ ثَمَناً وَ لَوْ کٰانَ ذٰا قُرْبیٰ وَ لاٰ نَکْتُمُ شَهٰادَةَ اَللّٰهِ إِنّٰا إِذاً لَمِنَ اَلْآثِمِینَ (۱۰۶) فَإِنْ عُثِرَ عَلیٰ أَنَّهُمَا اِسْتَحَقّٰا إِثْماً فَآخَرٰانِ‌ یَقُومٰانِ مَقٰامَهُمٰا مِنَ اَلَّذِینَ اِسْتَحَقَّ عَلَیْهِمُ اَلْأَوْلَیٰانِ فَیُقْسِمٰانِ بِاللّٰهِ لَشَهٰادَتُنٰا أَحَقُّ مِنْ شَهٰادَتِهِمٰا وَ مَا اِعْتَدَیْنٰا إِنّٰا إِذاً لَمِنَ اَلظّٰالِمِینَ (۱۰۷) ذٰلِکَ أَدْنیٰ أَنْ یَأْتُوا بِالشَّهٰادَةِ عَلیٰ وَجْهِهٰا أَوْ یَخٰافُوا أَنْ تُرَدَّ أَیْمٰانٌ بَعْدَ أَیْمٰانِهِمْ وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ وَ اِسْمَعُوا وَ اَللّٰهُ لاٰ یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلْفٰاسِقِینَ (۱۰۸) یَوْمَ یَجْمَعُ اَللّٰهُ اَلرُّسُلَ فَیَقُولُ مٰا ذٰا أُجِبْتُمْ قٰالُوا لاٰ عِلْمَ لَنٰا إِنَّکَ أَنْتَ عَلاّٰمُ اَلْغُیُوبِ (۱۰۹)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

إِذْ قٰالَ اَللّٰهُ یٰا عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ اُذْکُرْ نِعْمَتِی عَلَیْکَ وَ عَلیٰ وٰالِدَتِکَ إِذْ أَیَّدْتُکَ بِرُوحِ اَلْقُدُسِ تُکَلِّمُ اَلنّٰاسَ فِی اَلْمَهْدِ وَ کَهْلاً وَ إِذْ عَلَّمْتُکَ اَلْکِتٰابَ وَ اَلْحِکْمَةَ وَ اَلتَّوْرٰاةَ وَ اَلْإِنْجِیلَ وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ اَلطِّینِ کَهَیْئَةِ اَلطَّیْرِ بِإِذْنِی فَتَنْفُخُ فِیهٰا فَتَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِی وَ تُبْرِئُ اَلْأَکْمَهَ وَ اَلْأَبْرَصَ بِإِذْنِی وَ إِذْ تُخْرِجُ اَلْمَوْتیٰ بِإِذْنِی وَ إِذْ کَفَفْتُ بَنِی إِسْرٰائِیلَ عَنْکَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَقٰالَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هٰذٰا إِلاّٰ سِحْرٌ مُبِینٌ (۱۱۰) وَ إِذْ أَوْحَیْتُ إِلَی اَلْحَوٰارِیِّینَ أَنْ آمِنُوا بِی وَ بِرَسُولِی قٰالُوا آمَنّٰا وَ اِشْهَدْ بِأَنَّنٰا مُسْلِمُونَ (۱۱۱) إِذْ قٰالَ اَلْحَوٰارِیُّونَ یٰا عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ هَلْ یَسْتَطِیعُ رَبُّکَ أَنْ یُنَزِّلَ عَلَیْنٰا مٰائِدَةً مِنَ اَلسَّمٰاءِ قٰالَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ (۱۱۲) قٰالُوا نُرِیدُ أَنْ نَأْکُلَ مِنْهٰا وَ تَطْمَئِنَّ قُلُوبُنٰا وَ نَعْلَمَ أَنْ قَدْ صَدَقْتَنٰا وَ نَکُونَ عَلَیْهٰا مِنَ اَلشّٰاهِدِینَ (۱۱۳) قٰالَ عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ اَللّٰهُمَّ رَبَّنٰا أَنْزِلْ عَلَیْنٰا مٰائِدَةً مِنَ اَلسَّمٰاءِ تَکُونُ لَنٰا عِیداً لِأَوَّلِنٰا وَ آخِرِنٰا وَ آیَةً مِنْکَ وَ اُرْزُقْنٰا وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلرّٰازِقِینَ (۱۱۴) قٰالَ اَللّٰهُ إِنِّی مُنَزِّلُهٰا عَلَیْکُمْ فَمَنْ یَکْفُرْ بَعْدُ مِنْکُمْ فَإِنِّی أُعَذِّبُهُ عَذٰاباً لاٰ أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ اَلْعٰالَمِینَ (۱۱۵) وَ إِذْ قٰالَ اَللّٰهُ یٰا عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ أَ أَنْتَ قُلْتَ لِلنّٰاسِ اِتَّخِذُونِی وَ أُمِّی إِلٰهَیْنِ‌ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ قٰالَ سُبْحٰانَکَ مٰا یَکُونُ لِی أَنْ أَقُولَ مٰا لَیْسَ لِی بِحَقٍّ إِنْ کُنْتُ قُلْتُهُ فَقَدْ عَلِمْتَهُ تَعْلَمُ مٰا فِی نَفْسِی وَ لاٰ أَعْلَمُ مٰا فِی نَفْسِکَ إِنَّکَ أَنْتَ عَلاّٰمُ اَلْغُیُوبِ (۱۱۶) مٰا قُلْتُ لَهُمْ إِلاّٰ مٰا أَمَرْتَنِی بِهِ أَنِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ رَبِّی وَ رَبَّکُمْ وَ کُنْتُ عَلَیْهِمْ شَهِیداً مٰا دُمْتُ فِیهِمْ فَلَمّٰا تَوَفَّیْتَنِی کُنْتَ أَنْتَ اَلرَّقِیبَ عَلَیْهِمْ وَ أَنْتَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ شَهِیدٌ (۱۱۷) إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبٰادُکَ وَ إِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّکَ أَنْتَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۱۱۸) قٰالَ اَللّٰهُ هٰذٰا یَوْمُ یَنْفَعُ اَلصّٰادِقِینَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنّٰاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا أَبَداً رَضِیَ اَللّٰهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذٰلِکَ اَلْفَوْزُ اَلْعَظِیمُ (۱۱۹) لِلّٰهِ مُلْکُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ مٰا فِیهِنَّ وَ هُوَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۱۲۰)
هوش مصنوعی: وقتی که خداوند به عیسی، پسر مریم گفت: «نعمت من را بر تو و مادرت به یاد بیاور، آن زمان که تو را به روح القدس یاری دادم و در گهواره و بزرگسالی با مردم سخن گفتی. یادآور آن زمانی که کتاب و حکمت و تورات و انجیل را به تو آموختم. آن زمان که تو از گل، شکلی شبیه پرنده درست می‌کنی و در آن می‌دمی، پس با اجازه من پرنده‌ای می‌شود. تو هم نابینایان و مبتلایان به برص را به اذن من شفا می‌دهی و مردگان را به اذن من زنده می‌کنی. همچنین وقتی که بنی‌اسرائیل را از تو دور نگه داشتم؛ آنها در برابر معجزات تو گفتند: «این جز سحر آشکار نیست». و هنگامیکه به حواریون وحی کردم که به من و پیامبر من ایمان بیاورند، آنها گفتند: «ایمان آوردیم و گواهی بده که ما مسلمانیم». سپس حواریون از عیسی پرسیدند: «آیا پروردگار تو می‌تواند بر ما سفره‌ای از آسمان نازل کند؟» عیسی پاسخ داد: «از خدا بترسید اگر مؤمن هستید». آنها گفتند: «ما می‌خواهیم از آن بخوریم و دل‌های ما آرام شود و بدانیم که تو راست می‌گویی و ما بر آن گواهی دهیم». عیسی گفت: «خداوندا، پروردگار ما، بر ما سفره‌ای از آسمان نازل کن که عید ما باشد، هم برای اولین‌ها و هم برای آخرین‌ها، و نشانه‌ای از تو باشد و ما را روزی ده که تو بهترین روزی‌دهندگان هستی». خداوند فرمود: «من آن را بر شما نازل می‌کنم اما کسی که بعداً کافر شود، او را عذابی می‌کنم که به کسی از جهانیان نخواهم کرد». پس خداوند گفت: «ای عیسی، آیا تو به مردم گفتی که من و مادرم را به عنوان دو معبود غیر از خدا بپرستند؟» عیسی پاسخ داد: «مقدس هستی! برای من جایز نیست آنچه را که حق ندارم بگویم. اگر من این را گفته‌ام، تو می‌دانی؛ تو آنچه را در درون من است می‌دانی و من آنچه را در درون تو است نمی‌دانم. تو علامت غیب هستی». عیسی ادامه داد: «من فقط به آنها گفتم آنچه را که تو به من دستور داده بودی، یعنی خداوند، پروردگار من و پروردگار شما را بپرستند. من در میان آنها شاهد بودم تا زمانی که در میانشان بودم و وقتی که تو مرا فوت کردی، تو خود ناظر بر آنها بودی و تو بر همه چیز گواهی هستی. اگر آنها را عذاب کنی، آنها بندگانت هستند و اگر آنها را ببخشی، تو عزیز و حکیم هستی». خداوند فرمود: «این روزی است که راستگویان به راستی خود نفع خواهند برد. برای آنان باغ‌هایی است که از زیر آنها نهرها جاری است و در آنجا همیشه خواهند ماند. خداوند از آنها راضی است و آنها هم از خدا راضی هستند. این است پیروزی بزرگ. برای خداوند مالکیت آسمان‌ها و زمین و آنچه در آنهاست است و او بر هر چیزی تواناست».
چون گفت خدای عیسی پسر مریم یاد کن نعمت مرا بر تو و بر مادرت وقتی که نیرو دادم ترا بروح پاکی سخن می‌کردی با مردمان در گهواره و دو مویی و وقتی که آموختم ترا کتاب و حکمت و توریة و انجیل و هنگامی که می‌ساختی از گل چون شکل مرغی برخصت من پس می‌دمیدی در آن پس می‌شد مرغی باذن من و به می‌گردانیدی کور مادرزاد را و پیس را بفرمان من و وقتی که بیرون می‌آوردی مردگان را باذن من و آن‌گاه که باز داشتم بنی اسرائیل را از تو وقتی که آمدی ایشان را بحجتها پس گفت آنان که کافر شدند از ایشان نیست این مگر جادوی آشکار (۱۱۰) و هنگامی که وحی فرستادم بحواریان که بگروید بمن و برسول من گفتند ایمان آوردیم و گواه باش بآنکه ما منقادانیم (۱۱۱) هنگامی که گفتند حواریان ای عیسی پسر مریم آیا می‌تواند پروردگارت که فرود آورد بر ما خوانی آراسته از آسمان گفت بترسید از خدا اگر هستید گروندگان (۱۱۲) گفتند می‌خواهیم که بخوریم از آن و بیارامد دلهای ما و بدانیم ما که بتحقیق راست گفتی بما و باشیم بر آن از گواهان (۱۱۳) گفت عیسی پسر مریم بار خدایا ای پروردگار ما فرست بر ما خوانی آراسته از آسمان که بوده باشد برای ما عیدی از برای اول ما و آخر ما و نشانی از تو و روزی ده ما را و تویی بهترین روزی‌دهندگان (۱۱۴) گفت خدا بدرستی که من فرو فرستنده‌ام آن را بر شما پس هر که کافر می‌شود پس از آن از شما پس بدرستی که من عذاب می‌کنم او را شکنجه که عذاب نمی‌کنم بان احدی از جهانیان را (۱۱۵) و هنگامی که گفت خدا ای عیسی پسر مریم آیا تو گفته مر مردمان را که فراگیرید مر او مادرم را دو خدا از غیر خدا گفت منزهی تو نه سزد مرا که بگویم آنچه نیست مرا سزاوار اگر هستم که گفته‌ام آن را پس بحقیقت دانسته آن را می‌دانی آنچه در ضمیر منست و نمی‌دانم من آنچه در نفس تو است بدرستی که تو تویی دانای نهانیها (۱۱۶) نگفته‌ام مر ایشان را مگر آنچه فرمودی مرا بآن که بپرستید خدا را که پروردگار من و شماست و بودم بر ایشان گواه ما دام که بودم در میان ایشان پس چون برداری مرا هستی و نگهبان بر ایشان و تو بر همه چیز گواهی (۱۱۷) اگر عذاب کنی ایشان را پس ایشان بندگان تواند و اگر بیامرزی ایشان را پس بدرستی که تو تویی غالب درست کردار (۱۱۸) گفت خدا این روزیست سود بخشد راست‌گویان را راست گفتن ایشان مر ایشان‌راست بهشتهایی که می‌رود از زیر آنها نهرها جاودانیان در آن پیوسته راضی شد خدا از ایشان و خوشنود شدند از او آنست کامیابی بزرگ (۱۱۹) مر خدا راست پادشاهی آسمانها و زمین و آنچه در آنهاست و او بر همه چیز تواناست (۱۲۰)
هوش مصنوعی: وقتی خدا گفت: «ای عیسی، پسر مریم، نعمت خود را بر تو و مادرت یاد کن. هنگامی که تو را با روح پاک تقویت کردم، در گهواره و سال‌های کودکی با مردم سخن می‌گفتی. من به تو کتاب، حکمت، تورات و انجیل آموختم و زمانی که از گل شکل پرنده‌ای درست می‌کردی و در آن می‌دمیدی، به فرمان من به پرنده‌ای زنده تبدیل می‌شد. تو می‌توانستی کور مادرزاد و مبتلا به پیس را به فرمان من شفا بدهی و مردگان را به اذن من زنده کنی. وقتی که بنی‌اسرائیل را از تو دور کردم و تو برای آنها دلایل آوردی، آنها که کافر بودند گفتند: «این جادوگری آشکار است.» در زمانی که وحی بر حواریون نازل کردم که به من و پیامبرم ایمان بیاورند، آنها گفتند: «ایمان آوردیم و گواه باش که ما تسلیم هستیم.» آنگاه حواریون از عیسی پرسیدند: «آیا می‌تواند پروردگارت بر ما سفره‌ای از آسمان نازل کند؟» عیسی به آنها گفت: «اگر مومن هستید، از خدا بترسید.» آنها خواستند که از آن سفره بخورند تا دل‌هایشان آرام گیرد و بدانند که تو راست می‌گویی و خود را از گواهان بر حق قرار دهند. عیسی دعا کرد: «بار خدا، پروردگار ما، سفره‌ای از آسمان بر ما نازل کن که نشانه‌ای از تو باشد و روزی ما را برسان.» خدا فرمود: «من آن را بر شما فرود می‌آورم. هر کس بعد از آن کافر شود، من او را عذابی می‌کنم که کسی از جهانیان را عذاب نکرده‌ام.» سپس خدا به عیسی گفت: «آیا تو به مردم گفتی که مادرت را دو خدا قرار دهند؟» عیسی پاسخ داد: «منزهی تو! نمی‌توانم چیزی بگویم که شایسته‌ام نیست. من فقط به آنها گفتم که خدا را بپرستند، پروردگار من و شما. تا زمانی که در میان آنها بودم گواه بودم و اکنون اگر مرا برداری، تو بر همه چیز گواه هستی.» خدا گفت: «این روزی است که راست‌گویان را سود خواهد بخشید و بهشت‌هایی خواهند داشت که از زیرشان نهرها جاری است و آنان همیشه در آنجا باقی خواهند ماند. خدا از آنان راضی و آنان از خدا راضی خواهند بود. این است کامیابی بزرگ.» خدا پادشاهی آسمان‌ها و زمین و هر آنچه در آنهاست را دارد و او بر هر چیزی تواناست.
آن زمان که حضرت ربّ العباد
گوید ای عیسی ابن مریم کن به یاد
هوش مصنوعی: زمانی که پروردگار عالم به عیسی ابن مریم می‌گوید: «یادآوری کن».
نعمتی کآن بر تو و بر مادرت
دادم و کردم مؤید دیگرت
هوش مصنوعی: من نعمتی به تو و مادرت دادم و تو را بیشتر تقویت کردم.
هم به روح القدس جستی فرّ و نام
تا سخن در مهد گفتی با انام
هوش مصنوعی: تو با روح القدس در جستجو بودی و نامی را پیدا کردی، تا اینکه در گهواره با مردم سخن گفتی.
آن چنان گفتی سخن در مهد سهل
که کند دانا سخن در سن کهل
هوش مصنوعی: تو چنان واضح و آسان سخن گفتی که دانایان در سنین بالا نیز می‌توانند به راحتی آن را درک کنند.
در طفولیّت تو را عقل و کمال
بُد چنان کاندر کهولت بی سؤال
هوش مصنوعی: در کودکی، تو دارای عقل و کمال بودی، درست مانند اینکه در پیری بدون پرسش به آن‌ها می‌رسی.
هم در آن سِنَّت کتاب آموختم
همچنین تورات و انجیل و حکم
هوش مصنوعی: من در آن سن، هم‌زمان با یادگیری کتاب‌های مختلف، تورات و انجیل و احکام را هم آموختم.
وآنکه سازی شکل مرغان را ز گِل
پس دمی در وی تو نفخ ای زنده دل
هوش مصنوعی: کسی که با گِل جانداران را می‌سازد، بعد از دمیدن روح در آن، زنده و پرجنب و جوش می‌شود.
تا به اذنم زنده و پرّان شد او
أکْمَه و أبرَص هم از نفخت نکو
هوش مصنوعی: با اجازه من، او زنده و آزاد شد و افراد نابینا و مبتلا به برص نیز از نفس نیکویم بهره‌مند شدند.
وآنکه آوردی برون از قبرها
مردگان را زنده ز اعجاز و نما
هوش مصنوعی: آن کسی که مردگان را از قبرها زنده کرد و معجزه‌اش را به نمایش گذاشت.
وآنکه از تو شرّ اسرائیلیان
هم کفایت کردم اندر آن زمان
هوش مصنوعی: من در آن زمان به قدری از تو حمایت کردم که حتی از شرّ اسرائیلیان هم تو را محفوظ نگه داشتم.
که به ایشان آمدی با بیّنات
گفت آن کو گشت کافر زآن عصات
هوش مصنوعی: تو با دلایل روشن به آنها نزدیک شدی، ولی او که با آن عصا کافر شد، کجاست؟
این نباشد غیر سحری آشکار
کو به ما آورده بهر اعتبار
هوش مصنوعی: اینچه در اینجا وجود دارد، جز یک جادو و جذبه واضح نیست که برای ما آورده شده تا به اعتبار خود بیفزاییم.
وحی کردم بر حواری کز قبول
آورید ایمان به من، هم بر رسول
هوش مصنوعی: به حواریون گفتم که ایمان به من بیاورید و این را از پیامبر هم بپذیرید.
گفت امنَّا تو بر ما شو گواه
که امر را گردن نهادیم ای اِله
هوش مصنوعی: ما به تو ایمان آورده‌ایم و از تو می‌خواهیم که گواهی دهی که ما از فرمانت اطاعت کرده‌ایم، ای خدا.
حال عیسی و حواریین به نام
ذکر شد در سورة عمران تمام
هوش مصنوعی: در سوره آل عمران حال و وضع عیسی و حواریون به خوبی بیان شده است و نام آن‌ها ذکر شده است.
و ینکه گفتند آن حواریین به زود
میتواند ربّت ای عیسی نمود
هوش مصنوعی: حواریون گفتند که عیسی می‌تواند به زودی کارهای بزرگی انجام دهد.
مائده نازل به ما از آسمان
گفت عیسی در جواب تابعان
هوش مصنوعی: حضرت عیسی در پاسخ پیروان خود اعلام کرد که نعمت‌هایی از آسمان به سوی ما نازل شده است.
از خدا ترسید از اینسان سؤال
مؤمنید ار بر وی اندر هر کمال
هوش مصنوعی: هر کس که از خدا می‌ترسد و به او ایمان دارد، از سؤال کردن دربارهٔ کمالات و جوانب خوب انسان‌ها ابایی ندارد.
هیچ دارید ار به قدرت باورش
هم یقین بر صحت پیغمبرش
هوش مصنوعی: اگر به قدرتی که دارید اعتقادی نیست، حتی به درست بودن پیامبرش هم یقین نداشته باشید.
گفت این پرسش نبود از شک و ریب
لیک می خواهیم خورد از خوان غیب
هوش مصنوعی: گفت این سوال از تردید و شک نیست، بلکه ما می‌خواهیم از سفره‌ی نادیدنی بهره‌مند شویم.
تا که گردد مطمئن دلهای ما
در مقام نَعلَم َ أنْ صَدَقتَنَا
هوش مصنوعی: تا زمانی که دل‌های ما در جایگاه اطمینان قرار گیرد و بدانیم که به ما راست گفته‌اید.
زآنچه گفتی هر چه من با مادرم
از خدا خواهم دهد در محضرم
هوش مصنوعی: هر چه که تو گفتی، من از خدا خواهم خواست و این درخواست‌هایم را در حضور مادرم مطرح می‌کنم.
هم بر آن باشیم ما از شاهدان
گر کسی خواهد گواهی بالعیان
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد شاهدی از واقعیت بیاورد، ما هم باید آماده باشیم که در کنار او باشیم و گواهی دهیم.
بر تو باشیم از گواهان بصر
نی که ز اهل سمع و اقوال و خبر
هوش مصنوعی: ما بر تو شاهدیم و از بینایان نیستیم و تنها به شنیده‌ها و گفته‌ها و اخبار اکتفا نمی‌کنیم.
مر گواهی از طریق استماع
میفزاید جمله بر ریب و صُداع
هوش مصنوعی: گواهی که از طریق شنیدن به دست می‌آید، تنها به شک و تردید و سر و صدا دامن می‌زند.
گفت عیسی ابن مریم کای خدا
مائده بفرست ما را از سما
هوش مصنوعی: عیسی ابن مریم از خدا درخواست می‌کند که سفره‌ای از آسمان برای آنها بفرستد.
چون تویی پروردگار ما عیان
مائده بفرست هم ما را به خوان
هوش مصنوعی: ای خداوند، چون تو خود به خوبی شناخته شده‌ای، لطفاً سفره‌ای از الطاف خود برای ما بگستران.
تا که آن خوان باشد از تأیید ما
اول و آخر به گیتی عید ما
هوش مصنوعی: تا زمانی که آن خوان، مورد تأیید ما باشد، عید ما در دنیا از ابتدا تا انتهاست.
اول اعنی زین زمان تا رستخیز
وآخر اعنی تابعان کآیند نیز
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که موضوع مورد بحث از آغاز زمان تا روز قیامت ادامه دارد و همچنین شامل پیروان و کسانی می‌شود که بعداً خواهند آمد.
گشت در یکشنبه نازل مائده
زآن به ترسا عید آن روز آمده
هوش مصنوعی: در یکشنبه، خوراکی از جانب خداوند نازل شد و ترساها (مسیحیان) آن روز را به عنوان عید جشن گرفتند.
عید یعنی عود بر چیزی که آن
بس بود ممدوح نزد مردمان
هوش مصنوعی: عید به معنای تجدید و برقراری ارتباط با چیزی است که قبلاً مورد تحسین و ستایش مردم قرار گرفته و به نوعی باید دوباره زنده شود.
آن نصاری چونکه آمد مائده
ساجد و شاکر شدند از فائده
هوش مصنوعی: وقتی آن مسیحیان به مائده (نعمت) رسیدند، با شکرگزاری و سجده به نعمت‌ها و برکات آن خداوند پاسخ دادند.
در عبادتخانه بهر بندگی
مجتمع گشتند با شرمندگی
هوش مصنوعی: در محل عبادت، همه به خاطر بندگی دور هم جمع شده‌اند و با حالتی از شرمندگی حضور دارند.
می کنند آن روز را در هفته عید
بر عبادت عود سازند از نوید
هوش مصنوعی: در روز خاصی از هفته که عید نامیده می‌شود، مردم دوباره به عبادت و نیایش می‌پردازند و به شادی و بشارت می‌رسند.
گفت زآن رو تا کنیم آن روز را
عید خرم نعمت فیروز را
هوش مصنوعی: گفتند که به همین دلیل باید آن روز را به عنوان روزی خوش و جشن شادبختی جشن بگیریم.
عید باشد بر من و بر قوم من
اول و آخر ز جمله مرد و زن
هوش مصنوعی: عید برای من و مردمم در آغاز و پایان شادی و خوشی است، خواه مرد باشد یا زن.
آیتی ّ و رزقی آن باشد چنین
از تو بر ما اَنْت خَیرُ الرَّازِقِین
هوش مصنوعی: برخی از برکات و روزی‌ها که به ما می‌رسد، نشانه‌ای از توست و تو بهترین روزی‌دهنده‌ها هستی.
گفت حق من می فرستم بر شما
این چنین خوانی ز فضل و اجتبا
هوش مصنوعی: خداوند می‌فرستد حق خود را بر شما، به این شکل که از فضل و برگزیدگی او بهره‌مند شوید.
پس هر آن کس گشت کافر بعد از آن
میکنم او را عذاب و امتحان
هوش مصنوعی: هر کسی که بعد از ایمانش کافر شود، او را عذاب می‌کنم و امتحانش می‌کنم.
آن عذابی کاهل عالم را یکی
بر چنان رنجی نگیرم بی شکی
هوش مصنوعی: من عذابی را که باعث بی‌علاقگی و تنبلی در عالم می‌شود، بر خود نمی‌پذیرم و در برابر رنجی که به آن دچار می‌شوم، شک و تردیدی ندارم.
تا چهل روز از سماء آمد به غیب
خوان غیبی بر رسول منتجب
هوش مصنوعی: پس از گذشت چهل روز، از آسمان ندا و پیامی غیبی به پیامبر فرستاده شد.
پس به عیسی امر شد کآن خوان و نان
بر فقیران ده نه صاحب مکنتان
هوش مصنوعی: پس به عیسی گفته شد که این سفره و نان را به فقیران بده، نه به توانگران و ثروتمندان.
اغنیاء کردند شک در مائده
کاین بود جادو و بس بی فایده
هوش مصنوعی: ثروتمندان نسبت به مائده (نعمت‌ها و برکات الهی) شک و تردید کردند و آن را صرفاً جادو و بی‌نتیجه دانستند.
مسخ پس گشتند جمعی زآن گروه
همچو خنزیران دوان در دشت و کوه
هوش مصنوعی: گروهی از آن جمع به حالت وحشیانه‌ای تغییر شکل پیدا کردند و مانند خیاران در دشت و کوه به راه افتادند.
بس شکال آید در این بر ناسپاس
کی نماید مسخ کس خلاّق ناس
هوش مصنوعی: در این جهان ناسپاس و بی‌وفا، چه کسی می‌تواند آثاری را که خالق بزرگ خلق کرده، نادیده بگیرد و یا مسخ کند؟
صوفیان گویند نبود مائده
از خدا جز واردات زائده
هوش مصنوعی: صوفیان می‌گویند که نشانه‌های الهی، به جز تجربیاتی که به دست می‌آید، وجود ندارد.
که رسد بر سالکان ره مدام
هر کجا بر قدر و اندازة مقام
هوش مصنوعی: هر جا که سالکان به راهی می‌روند، به اندازه و مقام خود به مقصد می‌رسند.
وآن جماعت پیش از استعداد کار
میشدند از سرّ معنی خواستار
هوش مصنوعی: آن جمعیت پیش از آنکه توانایی انجام کار را پیدا کنند، به دنبال فهم عمیق حقیقت بودند.
گفت عیسی اتَّقُو الله زین مقال
بر شما نبود زمان این سؤال
هوش مصنوعی: عیسی (علیه‌السلام) فرمود: «از خدا بترسید»، زیرا این سخن در زمان پاسخ دادن به این سؤال برای شما مناسب نیست.
چون زمان آمد نباشد حاجتی
که بخواهید آن رسد بی محنتی
هوش مصنوعی: زمانی که فرصت مناسب فرا برسد، نیازی به تلاش خاصی نخواهید داشت و هر آنچه بخواهید به راحتی به دست می‌آید.
چون مُصر گشتند بر انزال آن
حق تعالی گفته سهل است این بیان
هوش مصنوعی: وقتی که بر اصرار و پافشاری تصمیم به فرستادن آن حقیقت الهی گرفتند، گفته‌اند که این توضیح آسان است.
بهر ایشان لیک دارد بس خطر
کس نخواهد گشت بر وی مستقر
هوش مصنوعی: برای آنها خطراتی وجود دارد، اما هیچ کس نمی‌خواهد این خطرات بر او مستولی شود.
پس شود مستلزم ضعف و ضلال
جز کسی کو راست این ادراک و حال
هوش مصنوعی: پس هر کس که درک و حال درست نداشته باشد، به ناچار به ضعف و گمراهی دچار خواهد شد.
بعد از آن حق بهر تنبیه و نشان
میکند توبیخ بر بی دانشان
هوش مصنوعی: پس از آن، خداوند برای تنبیه و نشان دادن حقیقت، به نادانان تذکر می‌دهد و آنان را مورد سرزنش قرار می‌دهد.
گوید ای عیسی، تو گفتی هیچ گاه
مر مرا با مادرم گیرید اِله
هوش مصنوعی: در این بیت، شخصی به عیسی (ع) می‌گوید که تو فرمودی هیچ‌گاه من را با مادرم به عنوان خدا نپندارید. این جمله به نوعی به توحید و نفی الوهیت از غیر خدا اشاره دارد.
ما اِلهینیم دون آن خدا
که بود زو عرش و مافیها بپا
هوش مصنوعی: ما دو معبود داریم غیر از آن خداوندی که عرش و آنچه در آن است بر افراشته است.
گفت عیسی زآن تو بیرونی و پاک
کت بود ممکن به طاعت اشتراک
هوش مصنوعی: عیسی گفت که تو از عالم بیرون و پاک هستی، پس به واسطه‌ی پیروی و اطاعت، امکان دارد که به حقیقت مشترک دست یابی.
من نگویم آنچه نبود حق و راست
وآن ز چون من بنده ای بر ناسزاست
هوش مصنوعی: من چیزی نخواهم گفت که حقیقت و درستی ندارد و این برای من که بنده‌ام، ناپسند است.
خود تو دانی گر من آن را گفته ام
یا که اندر نفس خود بنهفته ام
هوش مصنوعی: تو خود می‌دانی که آیا من این حرف را گفته‌ام یا اینکه در دل خود پنهان کرده‌ام.
یعنی اندر قلب من کرده خطور
آنچه هست از ذات بیمثل تو دور
هوش مصنوعی: در دل من، آنچه وجود دارد و از ذات تو که بی‌همتاست دور است، به ذهنم خطور کرده است.
من ندانم وآنچه اندر نفس توست
از رموز علم و اسرار نخست
هوش مصنوعی: من نمی‌دانم درون تو چه می‌گذرد و آنچه که در دل توست از رازها و علوم ابتدایی است.
نیست قصد از نفس اینجا غیر ذات
که بر او باشد قوام ممکنات
هوش مصنوعی: هدف از نفس در اینجا تنها وجودی است که پایه و اساس تمام ممکنات را تشکیل می‌دهد.
خود تو دانی آنچه در ذات من است
کی مرا دانش به ذات ذوالمن است
هوش مصنوعی: هر کس خود بهتر می‌داند که حقیقت درونش چیست و من چه دانشی دارم که به ذات بزرگ خداوند تعلق دارد.
بر ذواتی خود تو علام الغیوب
من نگفتم جز کلامی بر وجوب
هوش مصنوعی: من به صفات و ویژگی‌های تو اشاره کرده‌ام، اما نگفته‌ام که تو علیم و دانا به غیب هستی؛ تنها یک سخنی درباره ضرورت‌ها بیان کرده‌ام.
آنچه بود ، امر تو گفتم بر عباد
نی که حرفی گفته ام کم یا زیاد
هوش مصنوعی: هر چه که بود، من آن را به بندگان تو گفتم، نه اینکه حرفی از خودم کم یا زیاد بگویم.
بر پرستش آن نمایید اختیار
کوست بر ما و شما پروردگار
هوش مصنوعی: به خاطر پرستش آن چیزی که بر ما و شما پروردگار است، اختیار خواهید داشت.
بودم ایشان را گواهی من به حال
هم به قول و فعل ز امر ذوالجلال
هوش مصنوعی: من شاهد حال این افراد هستم و به اعمال و گفته‌هایشان گواهی می‌دهم، همچنان که خداوند بزرگ بر تمامی امور نظارت دارد.
تا به مادامی که بودم بینشان
برگرفتی پس مرا بر آسمان
هوش مصنوعی: زمانی که در میان آنها بودم، تو مرا به آسمان بردی.
می بمیراندی و بردی بر سما
پس تو بودی خود ن گهبان قوم را
هوش مصنوعی: تو با شراب جان می‌گیری و به آسمان می‌بری، پس خودت نگهبان قوم نیستی.
تو گواهی بر هر آن چیزی که هست
مطلع بر سرّ و جهر از فوق و پست
هوش مصنوعی: تو شاهد بر همه چیزهایی هستی که وجود دارند و از اسرار و آشکارها در بالا و پایین آگاهی.
گر نمایی بندگانت را عذاب
بنده اند ایشان تو را در انتساب
هوش مصنوعی: اگر تو بندگانت را عذاب کنی، باید بدانی که آنها به خاطر ارتباط و وابستگی به تو درد می‌کشند.
ور بیامرزی هم از فضل عمیم
بندگان را خود عزیزی و حکیم
هوش مصنوعی: اگر بنده‌ها را با رحمتت ببخشی، خودت بزرگ و حکیم خواهی بود.
غالب اعنی بر ثوابی و عِقاب
وز حکیم است آنچه سر زد مستطاب
هوش مصنوعی: غالب بر ثواب و عذاب قرار دارد و آنچه از حکیم سر زده، بسیار پسندیده و شایسته است.
حق تعالی گوید این روز از نمود
راستگویان را رساند نفع و سود
هوش مصنوعی: خداوند می‌فرماید: این روز، روزی است که نشان‌دهنده راستگویان است و برای آن‌ها فایده و سودی به همراه دارد.
آنچه شد از راستی ز ایشان پدید
هم جزای راستی خواهند دید
هوش مصنوعی: هر چیزی که به خاطر صداقت و درستی از آن‌ها به وقوع پیوسته، در نهایت نتیجه‌ای خواهد داشت که متناسب با همان صداقت خواهد بود.
هست آنها را که صدق آمد سرشت
در جزاء صد گونه بُستان و بهشت
هوش مصنوعی: برخی از افراد ذاتاً راستگو و با صداقت هستند، و در عوض اجر و پاداش آن‌ها در بهشت و باغ‌های زیبای مختلفی خواهد بود.
که رود جوها ز زیرش هر طرف
یعنی از زیر درختان و غرف
هوش مصنوعی: رودها از زیر درختان و غرفه‌ها به هر سمتی جریان دارند.
جاودانند اندر آن بر یک نَسَق
حق از ایشان راضی و ایشان ز حق
هوش مصنوعی: آنها در جایی ابدی و همیشگی با هم در هماهنگی و رضا از حق حضور دارند و حق نیز از آنان راضی است.
این دخول اعنی بهشت پر نعیم
هست بهر آن کسان فوزی عظیم
هوش مصنوعی: این ورودی به دنیای آرامش و خوشبختی مانند بهشتی پر از نعمت است و این برای افرادی که موفقیت‌های بزرگ به دست آورده‌اند، خواهد بود.
مر خدا را باشد از وجه یقین
پادشاهیِ سماوات و زمین
هوش مصنوعی: خداوند به واسطهٔ یقین و آگاهی کامل، حاکمیت و سلطه‌ای بر آسمان‌ها و زمین دارد.
وآنچه باشد این دو را اندر میان
او به هر چیزی است قادر بالعیان
هوش مصنوعی: هر چیزی که میان این دو باشد، او به وضوح توانایی انجام آن را دارد.
قدرتی نی کاندر او باشد گزاف
یا که ضعف و عجز و فقدان و اختلاف
هوش مصنوعی: هیچ نیرویی در او وجود ندارد که بتواند بی‌پایه باشد یا نشانه‌هایی از ضعف، ناتوانی، فقدان یا تفاوت را نشان دهد.
قدرتی کز وی شود شیء ، کلّ شیء
عقل مبهوت از تواناییِ وی
هوش مصنوعی: توانایی‌ای که از آن قدرت سرچشمه می‌گیرد، قادر است هر چیزی را شکل دهد. تمام عقل‌ها و اندیشه‌ها از عظمت و توانایی این قدرت شگفت‌زده و حیران مانده‌اند.
ای توانا، ناتوانی را به دل
باز کن باب معانی متصل
هوش مصنوعی: ای قوی و توانا، ناتوانی را در دل خود بپذیر و درک عمیق‌تری از مفاهیم را تجربه کن.
کآورم تفسیر قرآن را به نظم
تا به آخر گر تو خواهی این است عزم
هوش مصنوعی: من قصد دارم تفسیر قرآن را به صورت شعر بیان کنم، تا اینکه در نهایت، اگر تو بخواهی، این کار را انجام دهم.
هر عمل کز غیب آید بر شهود
صحتش بر شرطها موقوف بود
هوش مصنوعی: هر عملی که از ناپیدا و الهام‌های غیبی سرچشمه بگیرد، صحت و درستی آن وابسته به شرایط خاصی است که باید رعایت شوند.
اولین شرطش ارادة سرمد است
هم دگر تقدیر و علم ایزد است
هوش مصنوعی: اولین لازمه این کار، داشتن اراده‌ای ابدی و دائم است و همچنین باید به سرنوشت و علم خداوند توجه داشت.
پس فراهم کردن اسباب ها
تا گشاید از سببها، بابها
هوش مصنوعی: بنابراین باید وسایل و امکانات لازم را تهیه کنیم تا از طریق آنها، درها و فرصت‌های جدید به روی ما باز شود.
بس گشودی باب معنی بر ضمیر
علم و عقل و نطق دادی بر فقیر
هوش مصنوعی: تو معانی عمیق را بر دل و ذهن روشن کردی و به انسان‌های نیازمند سخن گفتن آموختی.
از تو است اسباب و علم اندر امور
نیست از ما غیر فقدان و فتور
هوش مصنوعی: همه چیز از توست، و ما در کارها هیچ جز ناتوانی و کسالت نداریم.
پس مبند آن در که بگشودی به ما
ای کثیر العفو سلطان هدی
هوش مصنوعی: پس درب رحمت را بر روی ما ببند که تو ای پادشاه بزرگوار و بخشنده، به ما لطف کردی.