گنجور

۱- آیات ۱ تا ۴

بسم الله الرحمن الرحیم

یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ اِتَّقُوا رَبَّکُمُ اَلَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وٰاحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْهٰا زَوْجَهٰا وَ بَثَّ مِنْهُمٰا رِجٰالاً کَثِیراً وَ نِسٰاءً وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ اَلَّذِی تَسٰاءَلُونَ بِهِ وَ اَلْأَرْحٰامَ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلَیْکُمْ رَقِیباً (۱) وَ آتُوا اَلْیَتٰامیٰ أَمْوٰالَهُمْ وَ لاٰ تَتَبَدَّلُوا اَلْخَبِیثَ بِالطَّیِّبِ وَ لاٰ تَأْکُلُوا أَمْوٰالَهُمْ إِلیٰ أَمْوٰالِکُمْ إِنَّهُ کٰانَ حُوباً کَبِیراً (۲) وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلاّٰ تُقْسِطُوا فِی اَلْیَتٰامیٰ فَانْکِحُوا مٰا طٰابَ لَکُمْ مِنَ اَلنِّسٰاءِ مَثْنیٰ وَ ثُلاٰثَ وَ رُبٰاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاّٰ تَعْدِلُوا فَوٰاحِدَةً أَوْ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ ذٰلِکَ أَدْنیٰ أَلاّٰ تَعُولُوا (۳) وَ آتُوا اَلنِّسٰاءَ صَدُقٰاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْ‌ءٍ مِنْهُ نَفْساً فَکُلُوهُ هَنِیئاً مَرِیئاً (۴)

بنام خداوند بخشندۀ مهربان

ای مردمان! بترسید از پروردگارتان که آفرید شما را از یک تن و آفرید از آن جفت او را و پراکنده کرد از نسل آن دو تا، مردان بسیار و زنان را و بترسید از خدایی که درخواست کرده می‌شوید بان و رحمها، بدرستی که خدا باشد بر شما نگهبان (۱) و و بدهید یتیمان را مالهاشان، و می‌دهد پلید را بدل پاکیزه و مخورید مالهاشان را با اموالتان، بدرستی که باشد گناهی بزرگ، (۲) و اگر بترسید که عدل نورزید در پیمان پس نکاح کنید آنچه خوش آید مر شما را از زنان دو و سه و چهار پس اگر بترسید که عدالت نورزید پس یکی یا آنچه را مالک باشد دستهاتان آن نزدیک‌تر است که میل نکنید (۳) و بدهید زنان را مهرهاشان را دادنی بطیب خاطر پس اگر بخوشی گذشتند از برای شما چیزی از آن از دل پس بخورید آن را سازگار گوارا (۴)

بعد بسم االله چنین فرماید او
خلق را یا أیها النَّاس اتَّقُواْ
می بپرهیزید از پروردگار
کآفرید از نفس واحد بیشمار
با وجود اختلاف و شکل و رو
واختلاف نطق و طبع و وصف و خو
خلقتان از نفس واحد کرد، حق
هم ز غیب اندر شهود آورد، حق
جفت او را هم ز وی کرد آشکار
زین دو شد خلقی عیان در روزگار
نفس واحد آدم کامل روش
جفت او حوّای کامل پرورش
آن به تحقیق است نفس ناطقه
نفس حیوانی است وین از سابقه
منتشر شد زین دو نفس متصل
از رجال و از نساء معتدل
پس بترسید از خدای ذوالجلال
آنکه زو دارید در حاجت سؤال
میخورید از نام او سوگندها
هم به عِرق خویشی و پیوندها
حق نگهبان است در تبدیل و نقل
مر شما را خود ز نطفه تا به عقل
گر نباشد او به هر حالی رقیب
چون رسید از نطفه بر عقل ادیب
همچنان کاندر مراتب و انتقال
بد شما را حافظ او در کل حال
هم شما باشید اندر جهر و سِرّ
با وی اندر طاعت و تقوی مصر
یاد آرید آنکه چیزی از شما
در نگهبانی نشد ترک از خدا
یافتید اینگونه تا رشد و نمود
آمدید از غیب مطلق در شهود

در بیان احکام نکاح

حفظ تقوی پس کنید آنسان که او
حفظتان کرد از مکاره مو به مو
برحذر باشید از قطع رحم
هم ز اموال یتیمان در مهم
مال ایشان را دهید از بیش و کم
بی ز تبدیلی که آن باشد ستم
مال و اموالی که ناپاک است و بد
دور دارید آن ز مال پاک خود
مال ایتام است ناپاک و حرام
زآن تبرّا واجب آمد در نظام
معنی لَاتَأکُلُواْ أموالَهم
گوش کن بر جای سر مگذار دم
مال ایشان را مکن در مالِ خویش
کآن بود جرمی تو را ز اندازه بیش
ور که دارید از خلاف قسط بیم
یعنی از اجحاف در مال یتیم
پس کنید از آنچه خوش باشد نکاح
از زنان تا چار ، کآن باشد فلاح
از دو و سه تا چهار از بعد یک
ور که از تعدیلتان بیم است و شک
بر نکاحی پس نمایید اقتصار
مالکید آن را که بردست از قرار
این بود نزدیک تر بر ترک جور
گر کنید از عقل دور اندیش شُور
مر زنان را از ره تمکینشان
باز بدهید آنچه شد کابینشان
ور که بگذارند چیزی ز اختیار
بر شما آن طیّب است و سازگار
هست در تنزیل این آیت خلاف
هر یک آید در بیان ، بی اختلاف
بد یتیمی در سرای عمّ خویش
کو بدش ده زن یکی کم یا دو بیش
خرجش افزون بود و دخلش اندکی
چیست بین خرج ار دو شد، مدخل یکی
کرد بر مال یتیم از جور عزم
آمد این آیت که پیش آرید حزم
مال ایتام از چه رو گردد حلال
واگذارید آن به اهلش بی جدال
نیست در مال یتیمان راه خیر
گر برادر زاده باشد ور که غیر
کم کنید از خرج یعنی از زنان
زن فزون از چار نبود حد آن
بیشتر از چار زن گر در نکاح
آورید آن بر شما نبود مباح
ور که دارید از زنان کمتر ز چار
باز بر تزویج دارید اختیار
دختری یا بوده آن صاحب جمال
در سرای آن ولیّ با ملک و مال
خواست گیرد آن ولی اش بی صداق
آمد این آیت که این جور است و شاق
ور که ترسید از خلاف و افتضاح
دیگری را آورید اندر نکاح
کآن شما را خوش نماید در نظر
از یکی تا چار نی زآن بیشتر
یعنی ار باشد شما را هیچ بیم
از خلاف عدل بر مال یتیم
زآنکه چون آرید او را در نکاح
مال او گردد تلف غیر از صلاح
پس بگیرید از زنان با جمال
دیگری را بر رضای ذوالجلال
تا بماند عقل و دین اندر امان
بر یتیمان از شما ناید زیان
از وجوه دیگر این وجه است بِه
تا نماند بر محقق مشتبه
ور که هم دارید خوف از چار زن
تا رود ظلمی بر ایشان در سنن
صعب باشد اعتدال اندر چهار
پس به یک زن کرد باید اقتصار

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ اِتَّقُوا رَبَّکُمُ اَلَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وٰاحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْهٰا زَوْجَهٰا وَ بَثَّ مِنْهُمٰا رِجٰالاً کَثِیراً وَ نِسٰاءً وَ اِتَّقُوا اَللّٰهَ اَلَّذِی تَسٰاءَلُونَ بِهِ وَ اَلْأَرْحٰامَ إِنَّ اَللّٰهَ کٰانَ عَلَیْکُمْ رَقِیباً (۱) وَ آتُوا اَلْیَتٰامیٰ أَمْوٰالَهُمْ وَ لاٰ تَتَبَدَّلُوا اَلْخَبِیثَ بِالطَّیِّبِ وَ لاٰ تَأْکُلُوا أَمْوٰالَهُمْ إِلیٰ أَمْوٰالِکُمْ إِنَّهُ کٰانَ حُوباً کَبِیراً (۲) وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلاّٰ تُقْسِطُوا فِی اَلْیَتٰامیٰ فَانْکِحُوا مٰا طٰابَ لَکُمْ مِنَ اَلنِّسٰاءِ مَثْنیٰ وَ ثُلاٰثَ وَ رُبٰاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاّٰ تَعْدِلُوا فَوٰاحِدَةً أَوْ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُکُمْ ذٰلِکَ أَدْنیٰ أَلاّٰ تَعُولُوا (۳) وَ آتُوا اَلنِّسٰاءَ صَدُقٰاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْ‌ءٍ مِنْهُ نَفْساً فَکُلُوهُ هَنِیئاً مَرِیئاً (۴)
هوش مصنوعی: ای مردم، از پروردگارتان بترسید؛ همان کسی که شما را از یک نفس واحد خلق کرد و از آن، همسرش را آفرید و از آن زوج، مردان و زنان بسیاری پخش کرد. همچنین از خداوندی بترسید که به نام او یکدیگر را می‌پرسید و از رحم‌ها (نسبت‌ها)؛ زیرا خداوند بر شما مراقب است. و به یتیمان، مال‌هایشان را بدهید و با اموال خوب، اموال بد را عوض نکنید و مال‌های آنها را به مال‌های خود نخورید که این کار، گناهی بزرگ است. و اگر می‌ترسید که نتوانید در مورد یتیمان عدل کنید، پس با زنانی که برای شما حلال است، ازدواج کنید؛ دو، سه یا چهار تا. و اگر می‌ترسید که نتوانید عدالت را رعایت کنید، پس تنها یک نفر بگیرید یا از کنیزان خود بهره ببرید؛ این بهتر است که دچار تنگدستی نشوید. و به زنان، مهریه‌هایشان را به عنوان یک حق بدهید؛ و اگر آنها با کمال میل چیزی از آن را برای شما بگذرانند، پس آن را به راحتی و سلامت بخورید.
ای مردمان! بترسید از پروردگارتان که آفرید شما را از یک تن و آفرید از آن جفت او را و پراکنده کرد از نسل آن دو تا، مردان بسیار و زنان را و بترسید از خدایی که درخواست کرده می‌شوید بان و رحمها، بدرستی که خدا باشد بر شما نگهبان (۱) و و بدهید یتیمان را مالهاشان، و می‌دهد پلید را بدل پاکیزه و مخورید مالهاشان را با اموالتان، بدرستی که باشد گناهی بزرگ، (۲) و اگر بترسید که عدل نورزید در پیمان پس نکاح کنید آنچه خوش آید مر شما را از زنان دو و سه و چهار پس اگر بترسید که عدالت نورزید پس یکی یا آنچه را مالک باشد دستهاتان آن نزدیک‌تر است که میل نکنید (۳) و بدهید زنان را مهرهاشان را دادنی بطیب خاطر پس اگر بخوشی گذشتند از برای شما چیزی از آن از دل پس بخورید آن را سازگار گوارا (۴)
هوش مصنوعی: ای مردم! از پروردگارتان بترسید که شما را از یک نفس آفریده و از آن نفس، جفتش را خلق کرده و از نسل آن دو، مردان و زنان زیادی را پراکنده است. از خدایی بترسید که شما را از او درخواست می‌کنید و از رحم‌ها. به درستی که خداوند بر شما نگهبان است. همچنین، به یتیمان اموالشان را بدهید و مال‌های ناپاک را با مال‌های پاک عوض نکنید و اموال آنان را با اموال خود نخورید، چرا که این کار گناهی بزرگ است. اگر بترسید که نتوانید در پیمان‌ها عدالت برقرار کنید، می‌توانید از بین زنان، دو یا سه یا چهار نفر را برای همسری انتخاب کنید؛ اما اگر می‌ترسید که نتوانید عدالت را رعایت کنید، یک همسر انتخاب کنید یا از آنچه که مالکتان است، بهره ببرید که این روش برای شما بهتر است تا به تبعیض کشیده نشوید. همچنین، به زنان مهرهایشان را با کمال میل بدهید و اگر آن‌ها با خوشی چیزی از آن مهر را برای شما بخشیدند، آن را خوشایند و گوارا بخورید.
بعد بسم االله چنین فرماید او
خلق را یا أیها النَّاس اتَّقُواْ
هوش مصنوعی: پس از نام خدا، او به مردم می‌گوید: ای مردم، از خدا بترسید و از رفتارهای ناپسند دوری کنید.
می بپرهیزید از پروردگار
کآفرید از نفس واحد بیشمار
هوش مصنوعی: از پروردگار خود دوری کنید، زیرا او از یک نفس واحد، بسیاری آفرید.
با وجود اختلاف و شکل و رو
واختلاف نطق و طبع و وصف و خو
هوش مصنوعی: با وجود تفاوت‌ها در ظاهر، صدا، طبع، توصیف و شخصیت، همچنان ارتباطی عمیق وجود دارد.
خلقتان از نفس واحد کرد، حق
هم ز غیب اندر شهود آورد، حق
هوش مصنوعی: خداوند شما را از یک نفس واحد خلق کرده است و همچنین او از عالم غیب به عالم شهود آورده است.
جفت او را هم ز وی کرد آشکار
زین دو شد خلقی عیان در روزگار
هوش مصنوعی: او جفت خود را از همین انسان به وجود آورد و به این ترتیب، مخلوقی در دوران پدید آمد که مشخص و نمایان بود.
نفس واحد آدم کامل روش
جفت او حوّای کامل پرورش
هوش مصنوعی: نفس یکسان انسان کامل، همانند جفت او، حوا، به رشد و پرورش می‌رسد.
آن به تحقیق است نفس ناطقه
نفس حیوانی است وین از سابقه
هوش مصنوعی: اینکه نفس ناطقه، نفس حیوانی است، واقعاً درست است و این حقیقت از گذشته وجود دارد.
منتشر شد زین دو نفس متصل
از رجال و از نساء معتدل
هوش مصنوعی: از این دو نفس پیوسته، افراد مرد و زن متعادل و با شخصیت به وجود آمدند.
پس بترسید از خدای ذوالجلال
آنکه زو دارید در حاجت سؤال
هوش مصنوعی: از خداوند بزرگ و با جلال بترسید، چون اوست که در هنگام نیاز و درخواست‌ها، باید به او روی آورید.
میخورید از نام او سوگندها
هم به عِرق خویشی و پیوندها
هوش مصنوعی: شما به خاطر نام او سوگندها می‌خورید و این کار را نه تنها به خاطر وابستگی‌های خانوادگی بلکه به خاطر ارتباطات و پیوندهای عاطفی انجام می‌دهید.
حق نگهبان است در تبدیل و نقل
مر شما را خود ز نطفه تا به عقل
هوش مصنوعی: خداوند در تمام مراحل زندگی، از زمان شکل‌گیری در رحم مادر تا رسیدن به مرحله‌ی عقل و فهم، همیشه مراقب و نگهبان شماست.
گر نباشد او به هر حالی رقیب
چون رسید از نطفه بر عقل ادیب
هوش مصنوعی: اگر او نباشد، در هر شرایطی رقیب نیست؛ چون از همان ابتدا، نطفه‌ی عقل آگاه به وجود آمده است.
همچنان کاندر مراتب و انتقال
بد شما را حافظ او در کل حال
هوش مصنوعی: به طور مداوم در مراحل و تغییرات مختلف زندگی، حافظ به شما در تمامی اوضاع کمک خواهد کرد.
هم شما باشید اندر جهر و سِرّ
با وی اندر طاعت و تقوی مصر
هوش مصنوعی: شما همواره باید در حضور و غیبت، در اطاعت و پرهیزگاری با او همراه باشید.
یاد آرید آنکه چیزی از شما
در نگهبانی نشد ترک از خدا
هوش مصنوعی: به یاد داشته باشید کسی را که از شما چیزی در امانت نمی‌ماند و تنها پناهگاهتان خداست.
یافتید اینگونه تا رشد و نمود
آمدید از غیب مطلق در شهود
هوش مصنوعی: شما به این حالت رسیدید که از وجود نامشهود و پنهان به دورانی از آگاهی و محسوس بودن قدم گذاشتید.
در بیان احکام نکاح
هوش مصنوعی: در توضیح مسائل مربوط به ازدواج و قوانین آن، باید به نکات مهمی اشاره کرد که شامل شرایط لازم برای عقد، حقوق و وظایف زوجین و همچنین نحوه به رسمیت شناختن این عقد در جامعه می‌باشد. این احکام به منظور نظم و اعتبار بخشیدن به روابط خانوادگی و اجتماعی ایجاد شده‌اند.
حفظ تقوی پس کنید آنسان که او
حفظتان کرد از مکاره مو به مو
هوش مصنوعی: تقوا را به شیوه‌ای حفظ کنید که خداوند نیز شما را از مکر و فریب‌ها به خوبی محافظت کرده است.
برحذر باشید از قطع رحم
هم ز اموال یتیمان در مهم
هوش مصنوعی: مواظب باشید که نسبت به قطع رابطه با خویشاوندان خود بی‌توجه نباشید و همچنین از اموال یتیمان به درستی و با احتیاط مراقبت کنید.
مال ایشان را دهید از بیش و کم
بی ز تبدیلی که آن باشد ستم
هوش مصنوعی: اموال آنها را بدون هیچ تغییر و کم و كاستی به خودشان بازگردانید، زیرا هرگونه تغییری در این مال ظلم به شمار می‌آید.
مال و اموالی که ناپاک است و بد
دور دارید آن ز مال پاک خود
هوش مصنوعی: دارایی‌های ناپاک و نامشروع را از مال پاک و حلال خود دور نگه‌دارید.
مال ایتام است ناپاک و حرام
زآن تبرّا واجب آمد در نظام
هوش مصنوعی: مال یتیمان حرام و ناپاک است و باید از آن دوری کرد. این موضوع در جامعه به عنوان یک اصل مهم شناخته می‌شود.
معنی لَاتَأکُلُواْ أموالَهم
گوش کن بر جای سر مگذار دم
هوش مصنوعی: در این بیت، اشاره به این موضوع است که باید از تصاحب و خوردن اموال دیگران پرهیز کرد و به جای آن، به مراقبت و حفظ احترام به حقوق دیگران توجه داشت. به عبارتی، لازم است که درباره مال و دارایی دیگران مسئولانه رفتار کنیم.
مال ایشان را مکن در مالِ خویش
کآن بود جرمی تو را ز اندازه بیش
هوش مصنوعی: مال آنها را در مال خود نریز، زیرا این کار برای تو خطا و گناهی بزرگتر از آنچه تصور کنی خواهد بود.
ور که دارید از خلاف قسط بیم
یعنی از اجحاف در مال یتیم
هوش مصنوعی: اگر از ناعدالتی و ظلم در حق یتیمان می‌ترسید، باید از آنچه در دست دارید، به درستی و انصاف بهره‌برداری کنید.
پس کنید از آنچه خوش باشد نکاح
از زنان تا چار ، کآن باشد فلاح
هوش مصنوعی: ازدواج با چهار زن مجاز است، پس از آن با این کار می‌توانید به سعادت و رستگاری برسید.
از دو و سه تا چهار از بعد یک
ور که از تعدیلتان بیم است و شک
هوش مصنوعی: پس از یک ور، از دو و سه به چهار می‌رسیم، اما از تغییراتی که ممکن است پیش بیاید نگرانیم و به آن شک داریم.
بر نکاحی پس نمایید اقتصار
مالکید آن را که بردست از قرار
هوش مصنوعی: در ازدواج‌ها، قناعت کنید به همان کسی که به خاطر عدم ثبات، دیگر به شخص دیگری توجه نمی‌کند.
این بود نزدیک تر بر ترک جور
گر کنید از عقل دور اندیش شُور
هوش مصنوعی: اگر از عقل و خرد فاصله بگیریم و تنها به ظواهر و احساسات توجه کنیم، به ستم و بی‌عدالتی نزدیک‌تر می‌شویم.
مر زنان را از ره تمکینشان
باز بدهید آنچه شد کابینشان
هوش مصنوعی: زنان را از اینکه به خاطر مهریه و کابین‌شان تحت فشار باشند، آزاد کنید. آنچه که در گذشته بین آن‌ها و همسرانشان اتفاق افتاده، دیگر تمام شده است.
ور که بگذارند چیزی ز اختیار
بر شما آن طیّب است و سازگار
هوش مصنوعی: اگر چیزی از اختیار شما برداشته شود، آن چیز خوب و سازگار با شماست.
هست در تنزیل این آیت خلاف
هر یک آید در بیان ، بی اختلاف
هوش مصنوعی: در این آیه، هر یک از معانی که در تفسیر آن بیان می‌شود، با هم تفاوت دارد، اما در عین حال همه آن‌ها به یک مفهوم مشترک و بدون تناقض اشاره دارند.
بد یتیمی در سرای عمّ خویش
کو بدش ده زن یکی کم یا دو بیش
هوش مصنوعی: به جای اینکه در خانه عموی خود به خاطر یتیمی احساس ناراحتی کنی، بهتر است به خاطر یکی یا دو چیز دیگر در زندگی‌ات شکرگزاری کنی.
خرجش افزون بود و دخلش اندکی
چیست بین خرج ار دو شد، مدخل یکی
هوش مصنوعی: خرج کسی بسیار است و درآمدش کم؛ پس اگر خرج و درآمد یکی شود، چه باید کرد؟
کرد بر مال یتیم از جور عزم
آمد این آیت که پیش آرید حزم
هوش مصنوعی: بدون مقدمه به سراغ یتیمان نروید و اموال آنها را تصاحب نکنید، چرا که این پیام هشداردهنده‌ای است که باید با احتیاط و هوشیاری عمل کنید.
مال ایتام از چه رو گردد حلال
واگذارید آن به اهلش بی جدال
هوش مصنوعی: مال یتیمان به چه دلیلی باید حلال شود؟ بهتر است که این اموال را به صاحبانش بدون هیچ جدالی واگذار کنید.
نیست در مال یتیمان راه خیر
گر برادر زاده باشد ور که غیر
هوش مصنوعی: در مال یتیمان هیچ راه خیری وجود ندارد، اگر برادرزاده یا شخص دیگری باشد.
کم کنید از خرج یعنی از زنان
زن فزون از چار نبود حد آن
هوش مصنوعی: هزینه‌های خود را کاهش دهید، چرا که در کنار زنان، هیچ چیزی بیش از چهار تایی نیست و این نشان می‌دهد که هر چیزی در محدودیت خود باید باقی بماند.
بیشتر از چار زن گر در نکاح
آورید آن بر شما نبود مباح
هوش مصنوعی: اگر بیش از چهار زن را به ازدواج بیاورید، این کار برای شما مجاز نیست.
ور که دارید از زنان کمتر ز چار
باز بر تزویج دارید اختیار
هوش مصنوعی: اگر در میان زنان، کسی را کمتر از چهار زن دارید، در انتخاب همسر آزادید.
دختری یا بوده آن صاحب جمال
در سرای آن ولیّ با ملک و مال
هوش مصنوعی: دختری بوده در خانه آن بزرگمرد خوش‌چهره، که دارای ثروت و مال و منال بوده است.
خواست گیرد آن ولی اش بی صداق
آمد این آیت که این جور است و شاق
هوش مصنوعی: خواست تا آن ولی بی صداقت را به دست آورد، این آیت (نشانه) نشان می‌دهد که اوضاع به این شکل است و کار دشواری است.
ور که ترسید از خلاف و افتضاح
دیگری را آورید اندر نکاح
هوش مصنوعی: اگر کسی از رفتن به سمت بدی و شرارت هراس دارد، می‌تواند دیگری را به ازدواج دعوت کند.
کآن شما را خوش نماید در نظر
از یکی تا چار نی زآن بیشتر
هوش مصنوعی: اگر چیزی شما را از نظر زیبایی خوشحال می‌کند، آن را از یک تا چهار بشمارید و فراموش کنید که از این بیشتر نخواهید یافت.
یعنی ار باشد شما را هیچ بیم
از خلاف عدل بر مال یتیم
هوش مصنوعی: اگر شما هیچ‌گونه نگرانی از ناعدالتی نسبت به اموال یتیمان نداشته باشید، در این صورت نیکوست.
زآنکه چون آرید او را در نکاح
مال او گردد تلف غیر از صلاح
هوش مصنوعی: وقتی کسی را به همسری می‌گیرید، مال و دارایی او در اختیار شما می‌آید و جز در مواردی که به صلاح و درستی باشد، نمی‌توانید آن را صرف چیز دیگری کنید.
پس بگیرید از زنان با جمال
دیگری را بر رضای ذوالجلال
هوش مصنوعی: پس از زنان زیبا، همسرانی دیگر انتخاب کنید که رضایت خداوند بزرگ را به دنبال داشته باشند.
تا بماند عقل و دین اندر امان
بر یتیمان از شما ناید زیان
هوش مصنوعی: تا زمانی که عقل و دین محفوظ بمانند، یتیمان از شما آسیب نخواهند دید.
از وجوه دیگر این وجه است بِه
تا نماند بر محقق مشتبه
هوش مصنوعی: این جنبه‌ای از موضوع است که بهتر است، تا اینکه بر پژوهشگر ابهام باقی نماند.
ور که هم دارید خوف از چار زن
تا رود ظلمی بر ایشان در سنن
هوش مصنوعی: اگر شما از چهار زن ترس داشته باشید، پس ظلمی بر آن‌ها خواهد رفت در سنت‌ها.
صعب باشد اعتدال اندر چهار
پس به یک زن کرد باید اقتصار
هوش مصنوعی: نگهداری تعادل در چهار مورد دشوار است، بنابراین باید به یک زن محدود شد.