گنجور

۱۷- آیات ۵۲ تا ۵۵

فَلَمّٰا أَحَسَّ عِیسیٰ مِنْهُمُ اَلْکُفْرَ قٰالَ مَنْ أَنْصٰارِی إِلَی اَللّٰهِ قٰالَ اَلْحَوٰارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصٰارُ اَللّٰهِ آمَنّٰا بِاللّٰهِ وَ اِشْهَدْ بِأَنّٰا مُسْلِمُونَ (۵۲) رَبَّنٰا آمَنّٰا بِمٰا أَنْزَلْتَ وَ اِتَّبَعْنَا اَلرَّسُولَ فَاکْتُبْنٰا مَعَ اَلشّٰاهِدِینَ (۵۳) وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اَللّٰهُ وَ اَللّٰهُ خَیْرُ اَلْمٰاکِرِینَ (۵۴) إِذْ قٰالَ اَللّٰهُ یٰا عِیسیٰ إِنِّی مُتَوَفِّیکَ وَ رٰافِعُکَ إِلَیَّ وَ مُطَهِّرُکَ مِنَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ جٰاعِلُ اَلَّذِینَ اِتَّبَعُوکَ فَوْقَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا إِلیٰ یَوْمِ اَلْقِیٰامَةِ ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأَحْکُمُ بَیْنَکُمْ فِیمٰا کُنْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ (۵۵)

پس چون مشاهده کرد عیسی از ایشان کفر را گفت کیست انصار من بسوی خدا گفتند حواریان ما انصار خداییم گرویدیم بخدا و گواه باش بآنکه ما منقادانیم (۵۲) پروردگارا گرویدیم ما بآنچه فرو فرستادی و پیروی کردیم رسول را پس بنویس ما را با شاهدان (۵۳) و مکر کردند و مکر کرد خدا و خداوند بهترین مکرکنندگانست (۵۴) هنگامی که خدا گفت ای عیسی بدرستی که من میراننده‌ام تو را و بردارنده‌ام تو را بسوی خودم پاک کننده توام از آنان که کافر شدند و گرداننده‌ام کسانی را که پیروی کردند ترا بالای کسانی که کافر شدند تا روز قیامت پس بسوی منست بازگشت شما پس حکم میان شما در آنچه بودید در آن اختلاف می‌کردید (۵۵)

پس چو ز ایشان دید عیسی کفر و کین
گفت کبود یار من بر رب دین
مر حواری گفت با تو همرهیم
شو گواه ما که ز انصار اللّهیم
ما به ایمانیم ای ربّ البشر
آنچه داری بر رسولت سر به سر
پس تو ما را با گواهان کن حساب
با گواهان گر که داریم انتساب
مکر آوردند با عیسی یهود
بیششان پس مکر آمد در وجود
مکر حق تبدیل حق بر باطل است
مر جزای مکر، مکر عاجل است
مکر از عجز است و فقدان و قصور
نیست عاجز، حق به تدبیر امور
مکرها در نفس نادرویش توست
هر چه آری مکر ، مثلش پیش توست
پیش ضوء آفتاب از مایه اش
هر چه آری اندر افتد سایه اش
شمس را نه سایه باشد نه سواد
سایه هر چه آری به پیش ، آنسان فتاد
چون شوی کج سایه ات هم کج شود
راست گشتی، راست در منهج شود
همچنین دان جمله فعل و خوی خویش
بینی از آیینۀ خود روی خویش
مکر کردی هم جزائ ش مکر بین
گفت زین وَالله خَیرُ الْمَاکِرِین
حق به عیسی گفت من میرانمت
تا که رافع سوی خود گردانمت
چون بمیری جمله ز اوصاف بشر
زنده مانی بر بقای مستقر
فارغت سازم از آزار خسان
وز جفای کافران بد لسان
خود تو بودی طاهر از رجس و هوی
همچنین طاهر شوی وارد به ما
حیف باشد چون تو لعلی تابناک
مر مجاور با پلیدان در مَغاک
چون پلیدند آنچه در خود داشتند
نسبتش را بر تو سهل انگاشتند
جز پلیدی چاره نبود از پلید
شاید ار خود را پلیدی در تو دید
زآنکه تو آیینۀ خوبی و زشت
پاک از آن رو کز تو بیند بد سرشت
آینه نه سرخ باشد نه کبود
رنگها در نفس آن بیننده بود
زین سیه رویان تو را بُد هم نجات
بخشمت روح دگر در جمع ذات
تابعانت را کنم فائق همه
بر بد اندیشان نالایق همه
تا قیامت غالب و منصورشان
بر یهودان سازم از بهر نشان
تا بود این بهر هر قومی مثل
چیست از ایشان جزای هر عمل
کاش بودی مستمع را عقل و هوش
تا گشاید در تنبّه، چشم و گوش
گشت خارج ملک از دست یهود
منتقل شد بر نصاری آنچه بود
همچنین مغلوب ایشانند و خوار
تا ببینی کار و بار کردگار
رفت عیسی بر فلک، محمود گشت
رفعت عیسائی ان از حد گذشت
وآن یهودان تا قیامت همچنین
در زحیر و فاقه و رنج و اَنین
پس به من باشد شما را بازگشت
تا قضای حق به هر کس چون گذشت
پس کنم حکم آنچه دارید اختلاف
بین خود در حال عیسی بی خلاف
۱۶- آیات ۴۸ تا ۵۱: وَ یُعَلِّمُهُ اَلْکِتٰابَ وَ اَلْحِکْمَةَ وَ اَلتَّوْرٰاةَ وَ اَلْإِنْجِیلَ (۴۸) وَ رَسُولاً إِلیٰ بَنِی إِسْرٰائِیلَ أَنِّی قَدْ جِئْتُکُمْ بِآیَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ أَنِّی أَخْلُقُ لَکُمْ مِنَ اَلطِّینِ کَهَیْئَةِ اَلطَّیْرِ فَأَنْفُخُ فِیهِ فَیَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِ اَللّٰهِ وَ أُبْرِئُ‌ اَلْأَکْمَهَ وَ اَلْأَبْرَصَ وَ أُحْیِ اَلْمَوْتیٰ بِإِذْنِ اَللّٰهِ وَ أُنَبِّئُکُمْ بِمٰا تَأْکُلُونَ وَ مٰا تَدَّخِرُونَ فِی بُیُوتِکُمْ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ (۴۹) وَ مُصَدِّقاً لِمٰا بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ اَلتَّوْرٰاةِ وَ لِأُحِلَّ لَکُمْ بَعْضَ اَلَّذِی حُرِّمَ عَلَیْکُمْ وَ جِئْتُکُمْ بِآیَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ فَاتَّقُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُونِ (۵۰) إِنَّ اَللّٰهَ رَبِّی وَ رَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ هٰذٰا صِرٰاطٌ مُسْتَقِیمٌ (۵۱) و می‌آموزد او را کتاب و حکمت و توریة و انجیل (۴۸)۱۸- آیات ۵۶ تا ۵۸: فَأَمَّا اَلَّذِینَ کَفَرُوا فَأُعَذِّبُهُمْ عَذٰاباً شَدِیداً فِی اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ وَ مٰا لَهُمْ مِنْ نٰاصِرِینَ (۵۶) وَ أَمَّا اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ فَیُوَفِّیهِمْ أُجُورَهُمْ وَ اَللّٰهُ لاٰ یُحِبُّ اَلظّٰالِمِینَ (۵۷) ذٰلِکَ نَتْلُوهُ عَلَیْکَ مِنَ اَلْآیٰاتِ وَ اَلذِّکْرِ اَلْحَکِیمِ (۵۸)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

فَلَمّٰا أَحَسَّ عِیسیٰ مِنْهُمُ اَلْکُفْرَ قٰالَ مَنْ أَنْصٰارِی إِلَی اَللّٰهِ قٰالَ اَلْحَوٰارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصٰارُ اَللّٰهِ آمَنّٰا بِاللّٰهِ وَ اِشْهَدْ بِأَنّٰا مُسْلِمُونَ (۵۲) رَبَّنٰا آمَنّٰا بِمٰا أَنْزَلْتَ وَ اِتَّبَعْنَا اَلرَّسُولَ فَاکْتُبْنٰا مَعَ اَلشّٰاهِدِینَ (۵۳) وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اَللّٰهُ وَ اَللّٰهُ خَیْرُ اَلْمٰاکِرِینَ (۵۴) إِذْ قٰالَ اَللّٰهُ یٰا عِیسیٰ إِنِّی مُتَوَفِّیکَ وَ رٰافِعُکَ إِلَیَّ وَ مُطَهِّرُکَ مِنَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ جٰاعِلُ اَلَّذِینَ اِتَّبَعُوکَ فَوْقَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا إِلیٰ یَوْمِ اَلْقِیٰامَةِ ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأَحْکُمُ بَیْنَکُمْ فِیمٰا کُنْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ (۵۵)
هوش مصنوعی: وقتی عیسیٰ از کافران آگاه شد، گفت: «کیست که به من در راه خدا کمک می‌کند؟» حواریون گفتند: «ما یاران خدا هستیم. به خدا ایمان داریم و گواهی می‌دهیم که ما مسلمان هستیم.» سپس عیسیٰ از خداوند درخواست کردند: «خداوندا، ما به آنچه نازل کردی ایمان آوردیم و از پیامبرت پیروی کردیم، پس ما را در زمره گواهین قرار بده.» آنها در برابر عیسیٰ نقشه کشیدند و خدا هم به راه خودشان تدبیر کرد، و خدا بهترین تدبیرکنندگان است. در آن زمان، خدا به عیسیٰ فرمود: «ای عیسیٰ، من تو را به سوی خود می‌برم و از میان کسانی که کافرند، تو را خالص می‌سازم و کسانی را که به تو ایمان آوردند، در روز قیامت بالاتر از کافران قرار می‌دهم. سپس به سوی من بازمی‌گردید و درباره آنچه در آن اختلاف داشتید، در میان شما قضاوت خواهم کرد.»
پس چون مشاهده کرد عیسی از ایشان کفر را گفت کیست انصار من بسوی خدا گفتند حواریان ما انصار خداییم گرویدیم بخدا و گواه باش بآنکه ما منقادانیم (۵۲) پروردگارا گرویدیم ما بآنچه فرو فرستادی و پیروی کردیم رسول را پس بنویس ما را با شاهدان (۵۳) و مکر کردند و مکر کرد خدا و خداوند بهترین مکرکنندگانست (۵۴) هنگامی که خدا گفت ای عیسی بدرستی که من میراننده‌ام تو را و بردارنده‌ام تو را بسوی خودم پاک کننده توام از آنان که کافر شدند و گرداننده‌ام کسانی را که پیروی کردند ترا بالای کسانی که کافر شدند تا روز قیامت پس بسوی منست بازگشت شما پس حکم میان شما در آنچه بودید در آن اختلاف می‌کردید (۵۵)
هوش مصنوعی: عیسی وقتی دید که عده‌ای کافر شده‌اند، از یارانش پرسید که چه کسی از او به سوی خدا حمایت می‌کند. حواریون پاسخ دادند که ما حامیان خداوند هستیم و به او ایمان آورده‌ایم و گواه می‌دهیم که ما تسلیم و مطیع هستیم. آنها گفتند: «پروردگارا، ما به آنچه نازل کرده‌ای، ایمان آوردیم و از رسول تو پیروی کردیم، پس ما را در زمره شاهدان بنویس.» اما آنها نقشه کشیدند و خدا هم نقشه‌ای ترتیب داد و او بهترین برنامه‌ریزان است. آنگاه خدا گفت: «ای عیسی، من تو را می‌میرانم و به سوی خودم می‌برم و تو را از کافران پاک می‌کنم و کسانی که به تو ایمان آوردند را در بالاتر از کافران قرار می‌دهم تا روز قیامت. سپس به سوی من باز خواهید گشت و در مورد آنچه که در آن اختلاف داشتید، قضاوت می‌کنم.»
پس چو ز ایشان دید عیسی کفر و کین
گفت کبود یار من بر رب دین
هوش مصنوعی: زمانی که عیسی از آنها کفر و کینه را دید، گفت: "دوست من به رنگ کبود، رب و دین را بر من آشکار است."
مر حواری گفت با تو همرهیم
شو گواه ما که ز انصار اللّهیم
هوش مصنوعی: حواری گفت: «با ما همراه شو و گواهی بده که ما از یاران خدا هستیم.»
ما به ایمانیم ای ربّ البشر
آنچه داری بر رسولت سر به سر
هوش مصنوعی: ای پروردگار انسان‌ها، ما به ایمان خود پایبندیم و هر آنچه که تو بر پیامبرت نازل کرده‌ای، تماماً در نظر داریم.
پس تو ما را با گواهان کن حساب
با گواهان گر که داریم انتساب
هوش مصنوعی: پس تو ما را با شاهدان در محاسبه و حساب قرار ده، اگر که ما وابستگی و نسبتی داریم.
مکر آوردند با عیسی یهود
بیششان پس مکر آمد در وجود
هوش مصنوعی: یهودیان با عیسی (ع) حیله و نیرنگی کردند و این حیله در وجود آنها ریشه دوانید.
مکر حق تبدیل حق بر باطل است
مر جزای مکر، مکر عاجل است
هوش مصنوعی: فریب دادن خداوند برای تغییر حق به باطل محال است و در پاسخ به چنین فریبی، جزای آن به سرعت انجام خواهد شد.
مکر از عجز است و فقدان و قصور
نیست عاجز، حق به تدبیر امور
هوش مصنوعی: فریبکاری ناشی از ناتوانی و کمبودهاست، زیرا توانایی واقعی در اداره امور تنها در دست حق است.
مکرها در نفس نادرویش توست
هر چه آری مکر ، مثلش پیش توست
هوش مصنوعی: هر حقه و نیرنگی که در دل شخص نادان نهفته است، همواره به خود او بازمی‌گردد و او نمی‌تواند از آن فرار کند. هر کار ناپسند که انجام می‌دهد، در واقع همانند آن در خود او وجود دارد.
پیش ضوء آفتاب از مایه اش
هر چه آری اندر افتد سایه اش
هوش مصنوعی: هرچه در زیر نور آفتاب قرار گیرد، سایه آن به وجود می‌آید.
شمس را نه سایه باشد نه سواد
سایه هر چه آری به پیش ، آنسان فتاد
هوش مصنوعی: خورشید هیچ‌گاه سایه‌ای ندارد و هر چه به جلو برود، همان‌طور که هست، در مسیرش قرار می‌گیرد.
چون شوی کج سایه ات هم کج شود
راست گشتی، راست در منهج شود
هوش مصنوعی: وقتی که از مسیر درست خارج شوی، سایه‌ات هم به همان شکل کج می‌شود. اما اگر درست و راست بروی، زندگی‌ات هم در مسیر درستی قرار می‌گیرد.
همچنین دان جمله فعل و خوی خویش
بینی از آیینۀ خود روی خویش
هوش مصنوعی: اگر به کردار و رفتار خود دقت کنی، می‌توانی آن را در آیینه خودت ببینی.
مکر کردی هم جزائ ش مکر بین
گفت زین وَالله خَیرُ الْمَاکِرِین
هوش مصنوعی: تو نقشه‌ای کشیدی و خود را فریب دادی، اما بدان که خدا بهترین تدبیرکنندگان است.
حق به عیسی گفت من میرانمت
تا که رافع سوی خود گردانمت
هوش مصنوعی: خدا به عیسی گفت: من تو را می‌میرانم تا بعد از آن تو را به سوی خود ببرم.
چون بمیری جمله ز اوصاف بشر
زنده مانی بر بقای مستقر
هوش مصنوعی: زمانی که انسان می‌میرد، تمام خصوصیات انسانی او از میان می‌رود، اما تو بر جا می‌مانی و در دنیایی پایدار زندگی می‌کنی.
فارغت سازم از آزار خسان
وز جفای کافران بد لسان
هوش مصنوعی: من تو را از درد و آزار انسان‌های نابخرد و از ظلم و ستم کافرانی که زبانشان زشت و بی‌ادب است، رها می‌کنم.
خود تو بودی طاهر از رجس و هوی
همچنین طاهر شوی وارد به ما
هوش مصنوعی: تو خود به پاکی و دوری از آلودگی و هوس مشهور بودی، پس می‌توانی با ورود به دایره ما نیز به همین طرز پاک و بی‌آلایش باقی بمانی.
حیف باشد چون تو لعلی تابناک
مر مجاور با پلیدان در مَغاک
هوش مصنوعی: خالی از لطف است که شخصی با درخشندگی و ارزشمندی مانند تو در کنار افراد بد و پلید قرار بگیرد و در محیطی تاریک و ناپسند زندگی کند.
چون پلیدند آنچه در خود داشتند
نسبتش را بر تو سهل انگاشتند
هوش مصنوعی: زمانی که افراد دچار آلودگی و پلیدی در درون خود هستند، به راحتی خطاها و ناپاکی‌های خود را به دیگران نسبت می‌دهند.
جز پلیدی چاره نبود از پلید
شاید ار خود را پلیدی در تو دید
هوش مصنوعی: تنها راهی که برای مقابله با زشتی وجود دارد، این است که از زشتی دوری کنیم. شاید اگر در درون خود به پلیدی نگاه کنیم، بتوانیم آن را تشخیص دهیم.
زآنکه تو آیینۀ خوبی و زشت
پاک از آن رو کز تو بیند بد سرشت
هوش مصنوعی: تو همچون آینه‌ای هستی که زیبایی‌ها را نشان می‌دهد و از آنجا که بدی‌ها را از خود دور می‌کنی، کسانی که روح ناپاک دارند نمی‌توانند در تو دیدگاهی خوب پیدا کنند.
آینه نه سرخ باشد نه کبود
رنگها در نفس آن بیننده بود
هوش مصنوعی: آینه نه قرمز است و نه آبی، رنگ‌ها تنها به خاطر نفس و نگاه بیننده در آن دیده می‌شوند.
زین سیه رویان تو را بُد هم نجات
بخشمت روح دگر در جمع ذات
هوش مصنوعی: ای دوست، از این چهره‌های تیره و زشت، نجاتی برای تو هست که می‌تواند روح دیگری را در جمع وجودت آزاد کند.
تابعانت را کنم فائق همه
بر بد اندیشان نالایق همه
هوش مصنوعی: می‌خواهم نسبت به کسانی که به دیگران بدبین هستند و شایسته نیستند، برتری و تسلط پیدا کنم و در این راستا، اطرافیانم را نیز بر این افراد غالب کنم.
تا قیامت غالب و منصورشان
بر یهودان سازم از بهر نشان
هوش مصنوعی: من تا قیامت بر یهودیان پیروز و موفقشان می‌سازم تا نشانه‌ای برای آنها باشد.
تا بود این بهر هر قومی مثل
چیست از ایشان جزای هر عمل
هوش مصنوعی: تا زمانی که این دنیا وجود دارد، برای هر قومی و گروهی، نتیجهٔ اعمالشان چه خواهد بود، جز آنکه جزای کارهایشان را خواهند دید.
کاش بودی مستمع را عقل و هوش
تا گشاید در تنبّه، چشم و گوش
هوش مصنوعی: ای کاش شنونده ای وجود داشت که دارای عقل و هوش بود تا با شنیدن این مطالب، چشم و گوشش باز شود و به درک عمیق تری برسد.
گشت خارج ملک از دست یهود
منتقل شد بر نصاری آنچه بود
هوش مصنوعی: کشور از کنترل یهودیان خارج شد و به دست مسیحیان افتاد و هر آنچه در آن بود تغییر کرد.
همچنین مغلوب ایشانند و خوار
تا ببینی کار و بار کردگار
هوش مصنوعی: آن‌ها نیز در برابر ایشان ضعيف و خوارند، تا این که قدرت و تدبیر خداوند را مشاهده کنی.
رفت عیسی بر فلک، محمود گشت
رفعت عیسائی ان از حد گذشت
هوش مصنوعی: عیسی به آسمان رفت و مقام محمودی که به او داده شد، به حدی رسید که از مرزها فراتر رفت.
وآن یهودان تا قیامت همچنین
در زحیر و فاقه و رنج و اَنین
هوش مصنوعی: هودیان تا قیامت در رنج و فقر و مشکلات زندگی خواهند بود و همواره در حال ناله و زاری به سر می‌برند.
پس به من باشد شما را بازگشت
تا قضای حق به هر کس چون گذشت
هوش مصنوعی: پس برمی‌گردید و نتیجه کار هر کس به او خواهد رسید.
پس کنم حکم آنچه دارید اختلاف
بین خود در حال عیسی بی خلاف
هوش مصنوعی: به همین خاطر، تصمیم می‌گیرم بر اساس آنچه شما در مورد اختلاف نظرهایتان دارید، در مورد عیسی بدون هیچ گونه تقابلی قضاوت کنم.