گنجور

۱۶- آیات ۱۹۲ تا ۲۰۴

وَ إِنَّهُ لَتَنْزِیلُ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (۱۹۲) نَزَلَ بِهِ اَلرُّوحُ اَلْأَمِینُ (۱۹۳) عَلیٰ قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ اَلْمُنْذِرِینَ (۱۹۴) بِلِسٰانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ (۱۹۵) وَ إِنَّهُ لَفِی زُبُرِ اَلْأَوَّلِینَ (۱۹۶) أَ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ آیَةً أَنْ یَعْلَمَهُ عُلَمٰاءُ بَنِی إِسْرٰائِیلَ (۱۹۷) وَ لَوْ نَزَّلْنٰاهُ عَلیٰ بَعْضِ اَلْأَعْجَمِینَ (۱۹۸) فَقَرَأَهُ عَلَیْهِمْ مٰا کٰانُوا بِهِ مُؤْمِنِینَ (۱۹۹) کَذٰلِکَ سَلَکْنٰاهُ فِی قُلُوبِ اَلْمُجْرِمِینَ (۲۰۰) لاٰ یُؤْمِنُونَ بِهِ حَتّٰی یَرَوُا اَلْعَذٰابَ اَلْأَلِیمَ (۲۰۱) فَیَأْتِیَهُمْ بَغْتَةً وَ هُمْ لاٰ یَشْعُرُونَ (۲۰۲) فَیَقُولُوا هَلْ نَحْنُ مُنْظَرُونَ (۲۰۳) أَ فَبِعَذٰابِنٰا یَسْتَعْجِلُونَ (۲۰۴)

و بدرستی که آن فرو فرستادن پروردگار عالمیانست (۱۹۲) فرود آورد آن را روح الامین (۱۹۳) بر دلت تا بوده باشی از بیم‌دهندگان (۱۹۴) بلغت تازی واضح (۱۹۵) و بدرستی که آن هر آینه باشد در کتب پیشینیان (۱۹۶) آیا نباشد مر ایشان را آیتی اینکه می‌دانند آن را دانایان بنی اسرائیل (۱۹۷) و اگر فرو فرستاده بودیم آن را بر بعضی عجمان (۱۹۸) پس خوانده بود آن را بر ایشان نبودند بآن گروندگان (۱۹۹) همچنین مسلوک داشتیم آن را در دلهای گناهکاران (۲۰۰) ایمان نمی‌آورند بآن تا آنکه بینند عذاب پر درد (۲۰۱) پس بباید ایشان را ناگاه و ایشان ندانند (۲۰۲) پس گویند آیا مائیم مهلت‌دادگان (۲۰۳) آیا پس عذاب ما را بشتاب می‌خواهند (۲۰۴)

این بود تنزیل ربّ العالمین
گشته نازل همره روح الأمین
بر دل تو، تا بوی از منذرین
بر زبان تازی از وجه مبین
ذکر قرآن در کتاب ماسَلَف
بود چون رخشنده لؤلؤ در صدف
نیست آیا بهر ایشان آیتی
یعنی از بهر قریش از عبرتی
اینکه قرآن را بدانند از کلام
عالمان آل یعقوب و کرام
یعنی اسرائیلیان اندر کتاب
دیده اند اوصاف قرآن بی حجاب
این کتاب ار می فرستادیم هم
بر یکی مردی که او بود از عجم
بر عرب وآنگاه می خواند او نکو
نگرویدندی بدان بی گفتگو
که نفهمیم این زبان را هیچ ما
تا به آن آریم ایمان ز اقتضا
یا به حیوانات عُجم ار این کتاب
می فرستادیم ما با فصل و باب
مؤمن ایشان می شدند اما عرب
می کنند انکار اینسان بی ادب
همچنین اندر قلوب مشرکان
اندر آریم آن چو خوانی بر عیان
ناورند ایمان به او تا در هلاک
می ببینند آن عذاب دردناک
پس به ناگه آید ایشان را به سر
زآن بُوند این بی شعوران بیخبر
پس بگویند ایچ باشد مهلتی
تا که ایمان آوریم از فرصتی
می نمایند این زمان آیا عذاب
هیچ ما را زآن توقف بر شتاب
۱۵- آیات ۱۷۶ تا ۱۹۱: کَذَّبَ أَصْحٰابُ اَلْأَیْکَةِ اَلْمُرْسَلِینَ (۱۷۶) إِذْ قٰالَ لَهُمْ شُعَیْبٌ أَ لاٰ تَتَّقُونَ (۱۷۷) إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ (۱۷۸) فَاتَّقُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُونِ (۱۷۹) وَ مٰا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلاّٰ عَلیٰ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (۱۸۰) أَوْفُوا اَلْکَیْلَ وَ لاٰ تَکُونُوا مِنَ اَلْمُخْسِرِینَ (۱۸۱) وَ زِنُوا بِالْقِسْطٰاسِ اَلْمُسْتَقِیمِ (۱۸۲) وَ لاٰ تَبْخَسُوا اَلنّٰاسَ أَشْیٰاءَهُمْ وَ لاٰ تَعْثَوْا فِی اَلْأَرْضِ مُفْسِدِینَ (۱۸۳) وَ اِتَّقُوا اَلَّذِی خَلَقَکُمْ وَ اَلْجِبِلَّةَ اَلْأَوَّلِینَ (۱۸۴) قٰالُوا إِنَّمٰا أَنْتَ مِنَ اَلْمُسَحَّرِینَ (۱۸۵) وَ مٰا أَنْتَ إِلاّٰ بَشَرٌ مِثْلُنٰا وَ إِنْ نَظُنُّکَ لَمِنَ اَلْکٰاذِبِینَ (۱۸۶) فَأَسْقِطْ عَلَیْنٰا کِسَفاً مِنَ اَلسَّمٰاءِ إِنْ کُنْتَ مِنَ اَلصّٰادِقِینَ (۱۸۷) قٰالَ رَبِّی أَعْلَمُ بِمٰا تَعْمَلُونَ (۱۸۸) فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمْ عَذٰابُ یَوْمِ اَلظُّلَّةِ إِنَّهُ کٰانَ عَذٰابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ (۱۸۹) إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً وَ مٰا کٰانَ أَکْثَرُهُمْ مُؤْمِنِینَ (۱۹۰) وَ إِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ اَلْعَزِیزُ اَلرَّحِیمُ (۱۹۱)۱۷- آیات ۲۰۵ تا ۲۲۰: أَ فَرَأَیْتَ إِنْ مَتَّعْنٰاهُمْ سِنِینَ (۲۰۵) ثُمَّ جٰاءَهُمْ مٰا کٰانُوا یُوعَدُونَ (۲۰۶) مٰا أَغْنیٰ عَنْهُمْ مٰا کٰانُوا یُمَتَّعُونَ (۲۰۷) وَ مٰا أَهْلَکْنٰا مِنْ قَرْیَةٍ إِلاّٰ لَهٰا مُنْذِرُونَ (۲۰۸) ذِکْریٰ وَ مٰا کُنّٰا ظٰالِمِینَ (۲۰۹) وَ مٰا تَنَزَّلَتْ بِهِ اَلشَّیٰاطِینُ (۲۱۰) وَ مٰا یَنْبَغِی لَهُمْ وَ مٰا یَسْتَطِیعُونَ (۲۱۱) إِنَّهُمْ عَنِ اَلسَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ (۲۱۲) فَلاٰ تَدْعُ مَعَ اَللّٰهِ إِلٰهاً آخَرَ فَتَکُونَ مِنَ اَلْمُعَذَّبِینَ (۲۱۳) وَ أَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ اَلْأَقْرَبِینَ (۲۱۴) وَ اِخْفِضْ جَنٰاحَکَ لِمَنِ اِتَّبَعَکَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ (۲۱۵) فَإِنْ عَصَوْکَ فَقُلْ إِنِّی بَرِیءٌ مِمّٰا تَعْمَلُونَ (۲۱۶) وَ تَوَکَّلْ عَلَی اَلْعَزِیزِ اَلرَّحِیمِ (۲۱۷) اَلَّذِی یَرٰاکَ حِینَ تَقُومُ (۲۱۸) وَ تَقَلُّبَکَ فِی اَلسّٰاجِدِینَ (۲۱۹) إِنَّهُ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ (۲۲۰)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ إِنَّهُ لَتَنْزِیلُ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (۱۹۲) نَزَلَ بِهِ اَلرُّوحُ اَلْأَمِینُ (۱۹۳) عَلیٰ قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ اَلْمُنْذِرِینَ (۱۹۴) بِلِسٰانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ (۱۹۵) وَ إِنَّهُ لَفِی زُبُرِ اَلْأَوَّلِینَ (۱۹۶) أَ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ آیَةً أَنْ یَعْلَمَهُ عُلَمٰاءُ بَنِی إِسْرٰائِیلَ (۱۹۷) وَ لَوْ نَزَّلْنٰاهُ عَلیٰ بَعْضِ اَلْأَعْجَمِینَ (۱۹۸) فَقَرَأَهُ عَلَیْهِمْ مٰا کٰانُوا بِهِ مُؤْمِنِینَ (۱۹۹) کَذٰلِکَ سَلَکْنٰاهُ فِی قُلُوبِ اَلْمُجْرِمِینَ (۲۰۰) لاٰ یُؤْمِنُونَ بِهِ حَتّٰی یَرَوُا اَلْعَذٰابَ اَلْأَلِیمَ (۲۰۱) فَیَأْتِیَهُمْ بَغْتَةً وَ هُمْ لاٰ یَشْعُرُونَ (۲۰۲) فَیَقُولُوا هَلْ نَحْنُ مُنْظَرُونَ (۲۰۳) أَ فَبِعَذٰابِنٰا یَسْتَعْجِلُونَ (۲۰۴)
هوش مصنوعی: این نوشته بیان می‌کند که این وحی از سوی پروردگار جهانیان نازل شده است و روح‌الامین آن را بر قلب پیامبر نازل کرده تا او از زمره هشداردهندگان باشد. این وحی به زبان عربی روشن و واضح است و در کتاب‌های گذشته نیز به آن اشاره شده است. آیا برای مردم بنی‌اسرائیل نشانه‌ای نداشت که علمای آنها این حقیقت را بدانند؟ اگر این وحی بر زبان یکی از غیرعرب‌ها نازل می‌شد، آن‌ها نیز به آن ایمان نمی‌آوردند. این‌گونه ما آن را در دل مجرمان قرار دادیم و آن‌ها تا زمانی که عذاب دردناکی را نبینند به آن ایمان نخواهند آورد. عذاب ناگهانی به سراغشان می‌آید و بدون اینکه متوجه شوند، خواهند پرسید آیا به ما مهلت داده می‌شود؟ آیا به عذاب ما شتاب می‌زنند؟
و بدرستی که آن فرو فرستادن پروردگار عالمیانست (۱۹۲) فرود آورد آن را روح الامین (۱۹۳) بر دلت تا بوده باشی از بیم‌دهندگان (۱۹۴) بلغت تازی واضح (۱۹۵) و بدرستی که آن هر آینه باشد در کتب پیشینیان (۱۹۶) آیا نباشد مر ایشان را آیتی اینکه می‌دانند آن را دانایان بنی اسرائیل (۱۹۷) و اگر فرو فرستاده بودیم آن را بر بعضی عجمان (۱۹۸) پس خوانده بود آن را بر ایشان نبودند بآن گروندگان (۱۹۹) همچنین مسلوک داشتیم آن را در دلهای گناهکاران (۲۰۰) ایمان نمی‌آورند بآن تا آنکه بینند عذاب پر درد (۲۰۱) پس بباید ایشان را ناگاه و ایشان ندانند (۲۰۲) پس گویند آیا مائیم مهلت‌دادگان (۲۰۳) آیا پس عذاب ما را بشتاب می‌خواهند (۲۰۴)
هوش مصنوعی: به طور قطع، این وحی از جانب پروردگار عالمیان است که روح‌الامین آن را بر دل تو نازل کرده تا از ترس‌دهندگان باشی. این وحی به زبان عربی ساده و واضح است و همواره در کتاب‌های پیشینیان ذکر شده است. آیا نشانه‌ای برای آن‌ها وجود ندارد که عالمان بنی‌اسرائیل به آن آشنا هستند؟ اگر ما این وحی را بر برخی بی‌سوادان نازل کرده بودیم، آن‌ها آن را نمی‌فهمیدند و به آن ایمان نمی‌آوردند. همچنین، ما این وحی را در دل‌های گناهکاران قرار داده‌ایم که به آن ایمان نمی‌آورند تا زمانی که عذاب سختی را ببینند. در آن لحظه ناگهان به عذاب دچار می‌شوند و نمی‌دانند چه بلایی بر سرشان آمده است و خواهند گفت آیا ما مهلت داده می‌شویم؟ آیا واقعا می‌خواهند ما عذاب را برایشان سریع کنیم؟
این بود تنزیل ربّ العالمین
گشته نازل همره روح الأمین
هوش مصنوعی: این آیه بیانگر این است که این وحی از سوی پروردگار جهانیان نازل شده و همراه با آن روح الامین (فرشته وحی) نیز آمده است.
بر دل تو، تا بوی از منذرین
بر زبان تازی از وجه مبین
هوش مصنوعی: در دل تو، تا زمانی که بوی هشداردهندگان به زبان عربی از حقیقت روشن بیان شود، باقی می‌ماند.
ذکر قرآن در کتاب ماسَلَف
بود چون رخشنده لؤلؤ در صدف
هوش مصنوعی: قرآن در کتب پیشین چنان درخشان و مهم است که مانند مرواریدی در صدف می‌درخشد.
نیست آیا بهر ایشان آیتی
یعنی از بهر قریش از عبرتی
هوش مصنوعی: آیا برای قریش نشانه‌ای نیست که از آن پند بگیرند؟
اینکه قرآن را بدانند از کلام
عالمان آل یعقوب و کرام
هوش مصنوعی: اینکه مردم قرآن را بشناسند و از سخنان دانشمندان خانواده یعقوب و نیکان بهره‌مند شوند.
یعنی اسرائیلیان اندر کتاب
دیده اند اوصاف قرآن بی حجاب
هوش مصنوعی: یعنی مردم اسرائیل در کتاب‌های خود اوصاف و ویژگی‌های قرآن را بدون پنهانی و به طور واضح مشاهده کرده‌اند.
این کتاب ار می فرستادیم هم
بر یکی مردی که او بود از عجم
هوش مصنوعی: اگر این کتاب را به یکی از مردان عجم می‌فرستادیم، چه خوب بود.
بر عرب وآنگاه می خواند او نکو
نگرویدندی بدان بی گفتگو
هوش مصنوعی: او بر عرب می خواند و به او اندازه خوب و نیکو نمی‌روید، بی‌هیچ شکی در این مورد.
که نفهمیم این زبان را هیچ ما
تا به آن آریم ایمان ز اقتضا
هوش مصنوعی: ما تا زمانی که به این زبان و مفهومش درک درستی نداشته باشیم، نمی‌توانیم به آن ایمان بیاوریم.
یا به حیوانات عُجم ار این کتاب
می فرستادیم ما با فصل و باب
هوش مصنوعی: اگر این کتاب را به زبان غیر فارسی برای حیوانات می فرستادیم، چه فایده‌ای داشت، در حالی که ما با فصل و بخش‌های مختلف آن آشنا هستیم؟
مؤمن ایشان می شدند اما عرب
می کنند انکار اینسان بی ادب
هوش مصنوعی: ایمان آورندگان در میان آن‌ها پیدا می‌شدند، اما برخی از عرب‌ها به طرز بی‌ادبانه‌ای این حقیقت را انکار می‌کنند.
همچنین اندر قلوب مشرکان
اندر آریم آن چو خوانی بر عیان
هوش مصنوعی: ما نیز در دل‌های کسانی که ایمان ندارند، آن را به وضوح مانند یک ضیافت نمایش می‌دهیم.
ناورند ایمان به او تا در هلاک
می ببینند آن عذاب دردناک
هوش مصنوعی: ایمان به او دارند تا زمانی که عذاب شدید و دردناک را در هلاکت خود مشاهده کنند.
پس به ناگه آید ایشان را به سر
زآن بُوند این بی شعوران بیخبر
هوش مصنوعی: ناگهان این نادانان بی‌خبر به ریشه مشکلاتشان پی خواهند برد.
پس بگویند ایچ باشد مهلتی
تا که ایمان آوریم از فرصتی
هوش مصنوعی: پس بگویند که آیا فرصتی وجود دارد تا ما ایمان بیاوریم و از این فرصت استفاده کنیم؟
می نمایند این زمان آیا عذاب
هیچ ما را زآن توقف بر شتاب
هوش مصنوعی: آیا در حال حاضر عذابی متوجه ما می‌شود به خاطر اینکه از سرعت کارهایمان کم کرده‌ایم؟