گنجور

۱۰- آیات ۸۷ تا ۱۰۴

وَ لاٰ تُخْزِنِی یَوْمَ یُبْعَثُونَ (۸۷) یَوْمَ لاٰ یَنْفَعُ مٰالٌ وَ لاٰ بَنُونَ (۸۸) إِلاّٰ مَنْ أَتَی اَللّٰهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ (۸۹) وَ أُزْلِفَتِ اَلْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ (۹۰) وَ بُرِّزَتِ اَلْجَحِیمُ لِلْغٰاوِینَ (۹۱) وَ قِیلَ لَهُمْ أَیْنَ مٰا کُنْتُمْ تَعْبُدُونَ (۹۲) مِنْ دُونِ اَللّٰهِ هَلْ یَنْصُرُونَکُمْ أَوْ یَنْتَصِرُونَ (۹۳) فَکُبْکِبُوا فِیهٰا هُمْ وَ اَلْغٰاوُونَ (۹۴) وَ جُنُودُ إِبْلِیسَ أَجْمَعُونَ (۹۵) قٰالُوا وَ هُمْ فِیهٰا یَخْتَصِمُونَ (۹۶) تَاللّٰهِ إِنْ کُنّٰا لَفِی ضَلاٰلٍ مُبِینٍ (۹۷) إِذْ ُسَوِّیکُمْ بِرَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (۹۸) وَ مٰا أَضَلَّنٰا إِلاَّ اَلْمُجْرِمُونَ (۹۹) فَمٰا لَنٰا مِنْ شٰافِعِینَ (۱۰۰) وَ لاٰ صَدِیقٍ حَمِیمٍ (۱۰۱) فَلَوْ أَنَّ لَنٰا کَرَّةً فَنَکُونَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ (۱۰۲) إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً وَ مٰا کٰانَ أَکْثَرُهُمْ مُؤْمِنِینَ (۱۰۳) وَ إِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ اَلْعَزِیزُ اَلرَّحِیمُ (۱۰۴)

و رسوا مگردان روزی که برانگیخته می‌شوند (۸۷) روزی که نفع نمی‌دهد مال و نه پسران (۸۸) مگر کسی که آمد خدا را با دلی درست (۸۹) و نزدیک گردانیده شد بهشت برای پرهیزگاران (۹۰) و ظاهر شد دوزخ از برای گمراهان (۹۱) و گفته شد مر ایشان را که کجاست آنچه بودید می‌پرستید (۹۲) از غیر خدا آیا یاری می‌کنند شما را یا یاری می‌دهند (۹۳) پس بر وی افکنده شوند در آن ایشان و گمراهان (۹۴) و لشگرهای شیطان همه (۹۵) گفتند و ایشان در آن خصومت می‌کردند (۹۶) بخدا قسم که هر آینه ما بودیم در گمراهی آشکار (۹۷) هنگامی که برابر می‌کردیم شما را با پروردگار جهانیان (۹۸) و گمراه نکردند مگر گناهکاران (۹۹) پس نباشد ما را هیچ شفاعت‌کنندگان (۱۰۰) و نه دوستی نزدیک (۱۰۱) پس کاش بودی مر ما را بازگشتی پس می‌شدیم از گروندگان (۱۰۲) بدرستی که در آن هر آینه آیتی است و نباشند اکثرشان مؤمنان (۱۰۳) و بدرستی که پروردگار تو اوست غالب مهربان (۱۰۴)

هم مکن رسوا مرا در یوم نشر
منبعث گردند چون این خلق و حشر
یَومَ لَایَنْفَع که ندهد سود هیچ
مال و اولاد ایچ کس را در بسیج
جز کسی کآید به حق با قلب پاک
از هوای نفس و کفر و اشتراک
اندر آن روزی که نزدیک از سرشت
می شود مر اهل تقوی را بهشت
هم به گمراهان شود ظاهر جحیم
برخلاف اهل جنّات و نعیم
مشرکان را گفته گردد چون شدند
آنچه جز حق می پرستیدید چند
اینک آیا هیچتان یاری دهند
یا که خویش از انتقامی می رهند
پس فکنده می شوند از رو به نار
بت پرستان و بتان از هر کنار
احتجاج است این بر ارباب شرور
ور نه بت را نیست تکلیف و شعور
یا مراد از بت خود آ ن در حجت است
کوست بت گر یا بت او را صورت است
همچنین ابلیس و لشکرهای او
می شوند افکنده در دوزخ به رو
کافران گویند از تشویش و بیم
گرچه می باشند ایشان در جحیم
از طریق دشمنی با یکدگر
یا به دیوان یا بتان زشت فر
از شما دیوان قسم بر کردگار
ما بُدیم اند ر ضلالی آشکار
إذْ نُسَوِّیکُم بِرَبِّ الْعَالَمِین
خود شما بر ما نمودید این چنین
هیچ ما را از طریق حقّ فرد
جز گنهکاران کسی گمره نکرد
نیست پس ما را کسی از شافعان
هم نه صدّیقی حمیم و مهربان
پس به دنیا بودمان برگشت کاش
تا بُدیم از مؤمن ین معلوم و فاش
آنچه شد مذکور باشد آیتی
عاقلان را در مقام عبرتی
می نبودند اکثری از مؤمنان
قوم ابراهیم بی وهم و گمان
بر عدو پروردگارت غالب است
مهربان هم بر مطیع و تائب است
۹- آیات ۷۴ تا ۸۶: قٰالُوا بَلْ وَجَدْنٰا آبٰاءَنٰا کَذٰلِکَ یَفْعَلُونَ (۷۴) قٰالَ أَ فَرَأَیْتُمْ مٰا کُنْتُمْ تَعْبُدُونَ (۷۵) أَنْتُمْ وَ آبٰاؤُکُمُ اَلْأَقْدَمُونَ (۷۶) فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِی إِلاّٰ رَبَّ اَلْعٰالَمِینَ (۷۷) اَلَّذِی خَلَقَنِی فَهُوَ یَهْدِینِ (۷۸) وَ اَلَّذِی هُوَ یُطْعِمُنِی وَ یَسْقِینِ (۷۹) وَ إِذٰا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ (۸۰) وَ اَلَّذِی یُمِیتُنِی ثُمَّ یُحْیِینِ (۸۱) وَ اَلَّذِی أَطْمَعُ أَنْ یَغْفِرَ لِی خَطِیئَتِی یَوْمَ اَلدِّینِ (۸۲) رَبِّ هَبْ لِی حُکْماً وَ أَلْحِقْنِی بِالصّٰالِحِینَ (۸۳) وَ اِجْعَلْ لِی لِسٰانَ صِدْقٍ فِی اَلْآخِرِینَ (۸۴) وَ اِجْعَلْنِی مِنْ وَرَثَةِ جَنَّةِ اَلنَّعِیمِ (۸۵) وَ اِغْفِرْ لِأَبِی إِنَّهُ کٰانَ مِنَ اَلضّٰالِّینَ (۸۶)۱۱- آیات ۱۰۵ تا ۱۲۲: کَذَّبَتْ قَوْمُ نُوحٍ اَلْمُرْسَلِینَ (۱۰۵) إِذْ قٰالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَ لاٰ تَتَّقُونَ (۱۰۶) إِنِّی لَکُمْ رَسُولٌ أَمِینٌ (۱۰۷) فَاتَّقُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُونِ (۱۰۸) وَ مٰا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلاّٰ عَلیٰ رَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (۱۰۹) فَاتَّقُوا اَللّٰهَ وَ أَطِیعُونِ (۱۱۰) قٰالُوا أَ نُؤْمِنُ لَکَ وَ اِتَّبَعَکَ اَلْأَرْذَلُونَ (۱۱۱) قٰالَ وَ مٰا عِلْمِی بِمٰا کٰانُوا یَعْمَلُونَ (۱۱۲) إِنْ حِسٰابُهُمْ إِلاّٰ عَلیٰ رَبِّی لَوْ تَشْعُرُونَ (۱۱۳) وَ مٰا أَنَا بِطٰارِدِ اَلْمُؤْمِنِینَ (۱۱۴) إِنْ أَنَا إِلاّٰ نَذِیرٌ مُبِینٌ (۱۱۵) قٰالُوا لَئِنْ لَمْ تَنْتَهِ یٰا نُوحُ لَتَکُونَنَّ مِنَ اَلْمَرْجُومِینَ (۱۱۶) قٰالَ رَبِّ إِنَّ قَوْمِی کَذَّبُونِ (۱۱۷) فَافْتَحْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ فَتْحاً وَ نَجِّنِی وَ مَنْ مَعِیَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ (۱۱۸) فَأَنْجَیْنٰاهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِی اَلْفُلْکِ اَلْمَشْحُونِ (۱۱۹) ثُمَّ أَغْرَقْنٰا بَعْدُ اَلْبٰاقِینَ (۱۲۰) إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً وَ مٰا کٰانَ‌ أَکْثَرُهُمْ مُؤْمِنِینَ (۱۲۱) وَ إِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ اَلْعَزِیزُ اَلرَّحِیمُ (۱۲۲)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ لاٰ تُخْزِنِی یَوْمَ یُبْعَثُونَ (۸۷) یَوْمَ لاٰ یَنْفَعُ مٰالٌ وَ لاٰ بَنُونَ (۸۸) إِلاّٰ مَنْ أَتَی اَللّٰهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ (۸۹) وَ أُزْلِفَتِ اَلْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ (۹۰) وَ بُرِّزَتِ اَلْجَحِیمُ لِلْغٰاوِینَ (۹۱) وَ قِیلَ لَهُمْ أَیْنَ مٰا کُنْتُمْ تَعْبُدُونَ (۹۲) مِنْ دُونِ اَللّٰهِ هَلْ یَنْصُرُونَکُمْ أَوْ یَنْتَصِرُونَ (۹۳) فَکُبْکِبُوا فِیهٰا هُمْ وَ اَلْغٰاوُونَ (۹۴) وَ جُنُودُ إِبْلِیسَ أَجْمَعُونَ (۹۵) قٰالُوا وَ هُمْ فِیهٰا یَخْتَصِمُونَ (۹۶) تَاللّٰهِ إِنْ کُنّٰا لَفِی ضَلاٰلٍ مُبِینٍ (۹۷) إِذْ ُسَوِّیکُمْ بِرَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (۹۸) وَ مٰا أَضَلَّنٰا إِلاَّ اَلْمُجْرِمُونَ (۹۹) فَمٰا لَنٰا مِنْ شٰافِعِینَ (۱۰۰) وَ لاٰ صَدِیقٍ حَمِیمٍ (۱۰۱) فَلَوْ أَنَّ لَنٰا کَرَّةً فَنَکُونَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ (۱۰۲) إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً وَ مٰا کٰانَ أَکْثَرُهُمْ مُؤْمِنِینَ (۱۰۳) وَ إِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ اَلْعَزِیزُ اَلرَّحِیمُ (۱۰۴)
هوش مصنوعی: نمی‌خواهم در روز قیامت شرمسار شوم؛ روزی که نه ثروت و نه فرزندان به کار می‌آیند، مگر کسی که با قلبی پاک به سوی خدا بیاید. به بهشت به پرهیزگاران نزدیک می‌شود و جهنم برای گمراهان نمایان می‌گردد. از آنان سؤال می‌شود که معبودهای شما کجا هستند؟ آیا آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند یا از شما دفاع کنند؟ پس آنها به همراه گمراهان و لشکریان ابلیس در آنجا قرار می‌گیرند و در آنجا به تبادل نظر می‌پردازند. به خدا سوگند که ما در گمراهی آشکاری بودیم وقتی که شما را با پروردگار جهانیان همسان می‌کردیم و ما را جز مجرمان کسی گمراه نکرد. حالا هیچ شفاعتی برای ما نیست و هیچ دوستی نداریم که به ما کمک کند. اگر فرصتی دوباره برای ما باشد، از مؤمنان خواهیم بود. در این وجود نشانه‌ای است و بیشتر آن‌ها مؤمن نبودند. اما پروردگار تو قطعاً عزیز و رحیم است.
و رسوا مگردان روزی که برانگیخته می‌شوند (۸۷) روزی که نفع نمی‌دهد مال و نه پسران (۸۸) مگر کسی که آمد خدا را با دلی درست (۸۹) و نزدیک گردانیده شد بهشت برای پرهیزگاران (۹۰) و ظاهر شد دوزخ از برای گمراهان (۹۱) و گفته شد مر ایشان را که کجاست آنچه بودید می‌پرستید (۹۲) از غیر خدا آیا یاری می‌کنند شما را یا یاری می‌دهند (۹۳) پس بر وی افکنده شوند در آن ایشان و گمراهان (۹۴) و لشگرهای شیطان همه (۹۵) گفتند و ایشان در آن خصومت می‌کردند (۹۶) بخدا قسم که هر آینه ما بودیم در گمراهی آشکار (۹۷) هنگامی که برابر می‌کردیم شما را با پروردگار جهانیان (۹۸) و گمراه نکردند مگر گناهکاران (۹۹) پس نباشد ما را هیچ شفاعت‌کنندگان (۱۰۰) و نه دوستی نزدیک (۱۰۱) پس کاش بودی مر ما را بازگشتی پس می‌شدیم از گروندگان (۱۰۲) بدرستی که در آن هر آینه آیتی است و نباشند اکثرشان مؤمنان (۱۰۳) و بدرستی که پروردگار تو اوست غالب مهربان (۱۰۴)
هوش مصنوعی: روز قیامت فرارسید، روزی که ثروت و فرزندان به هیچ دردی نمی‌خورند، جز کسانی که با دلی پاک و نیکو به خداوند مراجعه کنند. بهشت برای پرهیزگاران نزدیک خواهد شد و آتش جهنم برای گمراهان نمایان می‌شود. به آنها گفته می‌شود که کجاست آنچه را که به جای خدا می‌پرستیدید. آیا آن معبودان می‌توانند به شما کمک کنند یا یاری‌تان دهند؟ پس آنها به دوزخ افکنده می‌شوند، به همراه گمراهان و لشکرهای شیطان. آنها در آنجا به جدل و بحث می‌پردازند و به خدا قسم می‌خورند که در گمراهی آشکاری بودند، وقتی که شما را با پروردگار جهانیان برابر می‌کردند. جز گناهکاران کسی نمی‌تواند آنها را گمراه کند، و هیچ شفاعت‌کننده و دوستی نزدیک برای آنها وجود نخواهد داشت. ای کاش می‌توانستند به دنیا بازگردند و از مؤمنان شوند. در حقیقت، در این داستان نشانه‌هایی آشکار است، هرچند اکثر مردم مؤمن نخواهند بود. یقیناً پروردگار تو غالب و مهربان است.
هم مکن رسوا مرا در یوم نشر
منبعث گردند چون این خلق و حشر
هوش مصنوعی: مرا در روز قیامت رسوا نکن، وقتی که مردم باهم زنده شوند و جمع شوند.
یَومَ لَایَنْفَع که ندهد سود هیچ
مال و اولاد ایچ کس را در بسیج
هوش مصنوعی: روزی خواهد آمد که نه مال و نه فرزندان هیچ‌کس به او سودی نخواهند رساند.
جز کسی کآید به حق با قلب پاک
از هوای نفس و کفر و اشتراک
هوش مصنوعی: فقط کسی می‌تواند به حقیقت برسد که با قلبی پاک و دور از خواهش‌های نفسانی، کفر و انکار حقیقت به سراغ آن برود.
اندر آن روزی که نزدیک از سرشت
می شود مر اهل تقوی را بهشت
هوش مصنوعی: در آن روزی که نزدیکی‌ات به ذات پاک خداوند حاصل می‌شود، مومنانی که تقوا دارند، به بهشت می‌رسند.
هم به گمراهان شود ظاهر جحیم
برخلاف اهل جنّات و نعیم
هوش مصنوعی: گاهی اوقات جهنم به کسانی که در گمراهی هستند، به شکل زیبایی نشان داده می‌شود، در حالی که بهشتیان از نعمت‌ها و زیبایی‌های خاص خود بهره‌مند می‌شوند.
مشرکان را گفته گردد چون شدند
آنچه جز حق می پرستیدید چند
هوش مصنوعی: مشرکین به آنچه غیر از خدا می‌پرستیدند گفته خواهد شد: حال که به این وضعیت رسیدید، چه خواهید کرد؟
اینک آیا هیچتان یاری دهند
یا که خویش از انتقامی می رهند
هوش مصنوعی: آیا کسی به شما کمک می‌کند یا اینکه خودتان از انتقام دست برمی‌دارید؟
پس فکنده می شوند از رو به نار
بت پرستان و بتان از هر کنار
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره شده که بت‌پرستان و بت‌ها از هر سو به سوی آتش پرتاب می‌شوند. این بیان به نوعی نشان‌دهنده عاقبت بد و تنبیه کسانی است که به عقاید نادرست چسبیده‌اند.
احتجاج است این بر ارباب شرور
ور نه بت را نیست تکلیف و شعور
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که اگر کسی بخواهد به کارهای بد یا نادرست دیگران اعتراض کند، باید به این توجه داشته باشد که اصلاً بت (نماد یا عبادت چیزی بی‌ارزش) خود هیچ گونه شناخت و شعوری ندارد. به عبارتی دیگر، فقط افراد بد هستند که باید پاسخگوی کارهایشان باشند و بت‌ها به عنوان نمادهای بی‌فایده، هیچ مسئولیتی ندارند.
یا مراد از بت خود آ ن در حجت است
کوست بت گر یا بت او را صورت است
هوش مصنوعی: مراد از معشوق یا بت، در واقع حجت و دلیل است. اگر او زیبا و جذاب است، این زیبایی در اصل به خاطر ذات اوست.
همچنین ابلیس و لشکرهای او
می شوند افکنده در دوزخ به رو
هوش مصنوعی: ابلیس و پیروانش به صورت خفت‌بار و تحقیرآمیز به دوزخ انداخته می‌شوند.
کافران گویند از تشویش و بیم
گرچه می باشند ایشان در جحیم
هوش مصنوعی: کافرها به خاطر نگرانی و ترس‌شان می‌گویند، اما در حقیقت آن‌ها در آتش جهنم گرفتارند.
از طریق دشمنی با یکدگر
یا به دیوان یا بتان زشت فر
هوش مصنوعی: از طریق دشمنی با یکدیگر یا با موجودات زشتی مانند دیوان و بت‌ها، باید به دنبال راهی برای حل کدورت‌ها و اختلافات باشیم.
از شما دیوان قسم بر کردگار
ما بُدیم اند ر ضلالی آشکار
هوش مصنوعی: ما از شما دیوانه‌ای سوگند می‌خوریم که به خداوند ما، در گمراهی آشکار بمانیم.
إذْ نُسَوِّیکُم بِرَبِّ الْعَالَمِین
خود شما بر ما نمودید این چنین
هوش مصنوعی: وقتی شما خودتان را با پروردگار جهانیان مقایسه کردید و ما را نیز به همین شکل معرفی کردید.
هیچ ما را از طریق حقّ فرد
جز گنهکاران کسی گمره نکرد
هوش مصنوعی: هیچ‌کس غیر از گنهکاران ما را از راه درست هدایت نکرد.
نیست پس ما را کسی از شافعان
هم نه صدّیقی حمیم و مهربان
هوش مصنوعی: هیچ‌کس از شفیعان برای ما نیست، نه دوست صمیمی و نه کسی مهربان.
پس به دنیا بودمان برگشت کاش
تا بُدیم از مؤمن ین معلوم و فاش
هوش مصنوعی: برای بازگشت به دنیا، ای کاش پیش از آنکه از مؤمنان شناخته‌شده و آشکار باشیم، زندگی می‌کردیم.
آنچه شد مذکور باشد آیتی
عاقلان را در مقام عبرتی
هوش مصنوعی: هر آنچه که به وقوع پیوسته، برای عاقلان نشانه‌ای است که باید از آن عبرت بگیرند.
می نبودند اکثری از مؤمنان
قوم ابراهیم بی وهم و گمان
هوش مصنوعی: اکثر مؤمنان قوم ابراهیم بدون شک و تردید بودند.
بر عدو پروردگارت غالب است
مهربان هم بر مطیع و تائب است
هوش مصنوعی: پروردگارت بر دشمنانش پیروز است و همچنین بر بندگان فرمانبردار و توبه‌کارش رحمت دارد.