گنجور

۱۴- آیات ۱۲۲ تا ۱۲۹

ثُمَّ اِجْتَبٰاهُ رَبُّهُ فَتٰابَ عَلَیْهِ وَ هَدیٰ (۱۲۲) قٰالَ اِهْبِطٰا مِنْهٰا جَمِیعاً بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ فَإِمّٰا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدیً فَمَنِ اِتَّبَعَ هُدٰایَ فَلاٰ یَضِلُّ وَ لاٰ یَشْقیٰ (۱۲۳) وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ أَعْمیٰ (۱۲۴) قٰالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِی أَعْمیٰ وَ قَدْ کُنْتُ بَصِیراً (۱۲۵) قٰالَ کَذٰلِکَ أَتَتْکَ آیٰاتُنٰا فَنَسِیتَهٰا وَ کَذٰلِکَ اَلْیَوْمَ تُنْسیٰ (۱۲۶) وَ کَذٰلِکَ نَجْزِی مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِآیٰاتِ رَبِّهِ وَ لَعَذٰابُ اَلْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقیٰ (۱۲۷) أَ فَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنٰا قَبْلَهُمْ مِنَ‌ اَلْقُرُونِ یَمْشُونَ فِی مَسٰاکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِأُولِی اَلنُّهیٰ (۱۲۸) وَ لَوْ لاٰ کَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّکَ لَکٰانَ لِزٰاماً وَ أَجَلٌ مُسَمًّی (۱۲۹)

پس برگزید او را پروردگارش پس توبه پذیرفت از او و هدایت کرد (۱۲۲) گفت فرو شوید از آن همه بعضی از شما مر بعضی را دشمن پس اگر آید شما را از من هدایتی پس آنکه پیرو شد هدایت مرا پس گمراه نمی‌شود و تعب نمی‌کشد (۱۲۳) و آنکه رو گردانید از ذکر من پس بدرستی که مر او راست زیستنی تنگ و حشر می‌کنیم او را روز قیامت نابینا (۱۲۴) گفت پروردگار من چرا حشر کردی مر نابینا و بدرستی که بودم بینا (۱۲۵) گفت همچنین آمد ترا آیتهای ما پس وا گذاشتی آن را و همچنین امروز وا گذاشته شوی (۱۲۶) و همچنین جزا می‌دهم که اسراف کرد و نکردید بآیتهای پروردگارش و هر آینه عذاب آخرت سخت‌تر و پاینده‌تر است (۱۲۷) آیا پس هدایت نکردشان که بسیار هلاک کردیم پیش از ایشان از قرنها می‌روند در مسکنهای ایشان بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست مر صاحبان خردها را (۱۲۸) و اگر نبود کلمه که پیش رفته از پروردگارت هر آینه بود لازم و مدتی نام برده شده (۱۲۹)

برگزید او را دگر پروردگار
بر قبول توبه اندر آشکار
توبه اش پذرفت و او را ره نمود
این هم از توفیق حق بر بنده بود
اهبِطَا مِنْهَا جَمِیعَاً گفت حق
دشمن بعضی است بعضی زآن فرق
بر زمین پس گر که از من بر شما
آید از بهر هدایت رهنما
آن هدی را پس کند هر پیروی
نه شود گمره نه رنج استش جوی
وآنکه گردانید رو از پند من
تنگ گشتش زندگی و زیستن
در قیامت می شود محشور هم
اعمی اعنی بی بصیرت چون غنم
گوید ای پروردگار از چه ضریر
حشر من کردی چو بودم من بصیر
حق تعالی گوید او را در جواب
همچنین بُد فعل تو بر ناصواب
تو فراموش کردی از آیات ما
ترک کرده زآن شدی امروز را
هم دهیم اینسان جزای مسرفان
که ز حد بگذشته از شرک عیان
هم به آیتهای ربّش نگروید
دو عقوبت زآن بر او گردد پدید
آن یکی ضنک معیشت در جهان
وآن دگر در آخرت رنج گران
هست رنج آخرت سخت و اشد
همچنین پاینده تر چون در رسد
راه می ننمود آیا کردگار
مشرکان را بر طریق اعتبار
پیش از ایشان اینکه بس کردیم ما
خود هلاک آنسان ز اهل قرنها
چون به مسکنهای ایشان می روند
مکّیان اندر تجارت و این است پند
آن علامت ها که بینند از وصول
هست کافی بهر ارباب عقول
گر نمی بود آن سخن کز ذوالمنن
جسته پیشی آن بر اهل این زمن
که مؤخر دارد ایشان را عذاب
تا به روز بدر یا یوم الحساب
بودشان لازم عذاب وارده
باش نک تا وقت نامیده شده
۱۳- آیات ۱۱۳ تا ۱۲۱: وَ کَذٰلِکَ أَنْزَلْنٰاهُ قُرْآناً عَرَبِیًّا وَ صَرَّفْنٰا فِیهِ مِنَ اَلْوَعِیدِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ أَوْ یُحْدِثُ لَهُمْ ذِکْراً (۱۱۳) فَتَعٰالَی اَللّٰهُ اَلْمَلِکُ اَلْحَقُّ وَ لاٰ تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُقْضیٰ إِلَیْکَ وَحْیُهُ وَ قُلْ رَبِّ‌ زِدْنِی عِلْماً (۱۱۴) وَ لَقَدْ عَهِدْنٰا إِلیٰ آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِیَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً (۱۱۵) وَ إِذْ قُلْنٰا لِلْمَلاٰئِکَةِ اُسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاّٰ إِبْلِیسَ أَبیٰ (۱۱۶) فَقُلْنٰا یٰا آدَمُ إِنَّ هٰذٰا عَدُوٌّ لَکَ وَ لِزَوْجِکَ فَلاٰ یُخْرِجَنَّکُمٰا مِنَ اَلْجَنَّةِ فَتَشْقیٰ (۱۱۷) إِنَّ لَکَ أَلاّٰ تَجُوعَ فِیهٰا وَ لاٰ تَعْریٰ (۱۱۸) وَ أَنَّکَ لاٰ تَظْمَؤُا فِیهٰا وَ لاٰ تَضْحیٰ (۱۱۹) فَوَسْوَسَ إِلَیْهِ اَلشَّیْطٰانُ قٰالَ یٰا آدَمُ هَلْ أَدُلُّکَ عَلیٰ شَجَرَةِ اَلْخُلْدِ وَ مُلْکٍ لاٰ یَبْلیٰ (۱۲۰) فَأَکَلاٰ مِنْهٰا فَبَدَتْ لَهُمٰا سَوْآتُهُمٰا وَ طَفِقٰا یَخْصِفٰانِ عَلَیْهِمٰا مِنْ وَرَقِ اَلْجَنَّةِ وَ عَصیٰ آدَمُ رَبَّهُ فَغَویٰ (۱۲۱)۱۵- آیات ۱۳۰ تا ۱۳۵: فَاصْبِرْ عَلیٰ مٰا یَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِهٰا وَ مِنْ آنٰاءِ اَللَّیْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرٰافَ اَلنَّهٰارِ لَعَلَّکَ تَرْضیٰ (۱۳۰) وَ لاٰ تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلیٰ مٰا مَتَّعْنٰا بِهِ أَزْوٰاجاً مِنْهُمْ زَهْرَةَ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ وَ رِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَ أَبْقیٰ (۱۳۱) وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاٰةِ وَ اِصْطَبِرْ عَلَیْهٰا لاٰ نَسْئَلُکَ رِزْقاً نَحْنُ نَرْزُقُکَ وَ اَلْعٰاقِبَةُ لِلتَّقْویٰ (۱۳۲) وَ قٰالُوا لَوْ لاٰ یَأْتِینٰا بِآیَةٍ مِنْ رَبِّهِ أَ وَ لَمْ تَأْتِهِمْ بَیِّنَةُ مٰا فِی اَلصُّحُفِ اَلْأُولیٰ (۱۳۳) وَ لَوْ أَنّٰا أَهْلَکْنٰاهُمْ بِعَذٰابٍ مِنْ قَبْلِهِ لَقٰالُوا رَبَّنٰا لَوْ لاٰ أَرْسَلْتَ إِلَیْنٰا رَسُولاً فَنَتَّبِعَ آیٰاتِکَ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَذِلَّ وَ نَخْزیٰ (۱۳۴) قُلْ کُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحٰابُ اَلصِّرٰاطِ اَلسَّوِیِّ وَ مَنِ اِهْتَدیٰ (۱۳۵)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ثُمَّ اِجْتَبٰاهُ رَبُّهُ فَتٰابَ عَلَیْهِ وَ هَدیٰ (۱۲۲) قٰالَ اِهْبِطٰا مِنْهٰا جَمِیعاً بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ فَإِمّٰا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدیً فَمَنِ اِتَّبَعَ هُدٰایَ فَلاٰ یَضِلُّ وَ لاٰ یَشْقیٰ (۱۲۳) وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ أَعْمیٰ (۱۲۴) قٰالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِی أَعْمیٰ وَ قَدْ کُنْتُ بَصِیراً (۱۲۵) قٰالَ کَذٰلِکَ أَتَتْکَ آیٰاتُنٰا فَنَسِیتَهٰا وَ کَذٰلِکَ اَلْیَوْمَ تُنْسیٰ (۱۲۶) وَ کَذٰلِکَ نَجْزِی مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِآیٰاتِ رَبِّهِ وَ لَعَذٰابُ اَلْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقیٰ (۱۲۷) أَ فَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنٰا قَبْلَهُمْ مِنَ‌ اَلْقُرُونِ یَمْشُونَ فِی مَسٰاکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِأُولِی اَلنُّهیٰ (۱۲۸) وَ لَوْ لاٰ کَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّکَ لَکٰانَ لِزٰاماً وَ أَجَلٌ مُسَمًّی (۱۲۹)
هوش مصنوعی: سپس پروردگارش او را برگزید و به او بازگشت بخشید و هدایتش کرد. خدا به آنان گفت: همگی از اینجا خارج شوید، برخی از شما دشمن برخی دیگر هستید. اگر هدایتی از سوی من به شما برسد، هر کس که از هدایت من پیروی کند، گمراه نخواهد شد و دچار سختی نخواهد گردید. و هر کس از یاد من روی برگرداند، زندگی دشواری خواهد داشت و در قیامت او را به صورت نابینا محشور خواهیم کرد. او گفت: پروردگارا، چرا مرا نابینا محشور کردی در حالی که بینا بودم؟ خدا پاسخ داد: چنین است، زیرا آیات ما به تو رسید و فراموش کردی و امروز نیز تو فراموش خواهی شد. ما همچنین کسانی را که اسراف کرده و به آیات پروردگارشان ایمان نیاورده‌اند، مجازات خواهیم کرد و عذاب آخرت شدیدتر و پایدارتر است. آیا برایشان هدایت نشده است که چه تعداد از اقوام قبل از آنها را هلاک کردیم که در مسکن‌هایشان راه می‌رفتند؟ در این موضوع نشانه‌هایی برای صاحبان خرد وجود دارد. اگر کلمه‌ای از سوی پروردگارت مقرر نشده بود، حتماً عذابشان می‌آمد و زمان معین شده‌ای داشت.
پس برگزید او را پروردگارش پس توبه پذیرفت از او و هدایت کرد (۱۲۲) گفت فرو شوید از آن همه بعضی از شما مر بعضی را دشمن پس اگر آید شما را از من هدایتی پس آنکه پیرو شد هدایت مرا پس گمراه نمی‌شود و تعب نمی‌کشد (۱۲۳) و آنکه رو گردانید از ذکر من پس بدرستی که مر او راست زیستنی تنگ و حشر می‌کنیم او را روز قیامت نابینا (۱۲۴) گفت پروردگار من چرا حشر کردی مر نابینا و بدرستی که بودم بینا (۱۲۵) گفت همچنین آمد ترا آیتهای ما پس وا گذاشتی آن را و همچنین امروز وا گذاشته شوی (۱۲۶) و همچنین جزا می‌دهم که اسراف کرد و نکردید بآیتهای پروردگارش و هر آینه عذاب آخرت سخت‌تر و پاینده‌تر است (۱۲۷) آیا پس هدایت نکردشان که بسیار هلاک کردیم پیش از ایشان از قرنها می‌روند در مسکنهای ایشان بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست مر صاحبان خردها را (۱۲۸) و اگر نبود کلمه که پیش رفته از پروردگارت هر آینه بود لازم و مدتی نام برده شده (۱۲۹)
هوش مصنوعی: خداوند او را برگزید و توبه‌اش را پذیرفت و به او هدایت داد. سپس به او گفت که شما باید از یکدیگر جدا شوید و برخی دشمن برخی دیگر خواهند بود. اگر کسی هدایت مرا بپذیرد، هدایت‌شده خواهد بود و در زندگی‌اش به زحمت نمی‌افتد. اما آن کس که از یاد و ذکر من روی برگرداند، به‌راستی زندگی سخت و تنگی خواهد داشت و در روز قیامت نابینا محشور خواهد شد. او می‌گوید: "پروردگارا، چرا من را نابینا محشور کردی، در حالی که من بینا بودم؟" خداوند پاسخ می‌دهد: "این به خاطر آن است که نشانه‌های ما به تو رسید و تو آن‌ها را رها کردی، حالا هم تو رها خواهی شد." همچنین کسی که آیات پروردگارش را نادیده گرفته، مجازات خواهد شد و عذاب آخرت خیلی سخت‌تر و همیشگی‌تر است. آیا این موضوع هدایتشان نکرد که ما اقوام بسیاری را که پیش از آن‌ها بودند، هلاک کردیم و آن‌ها در خانه‌هایشان نابود شدند؟ به‌راستی در این موضوع نشانه‌هایی برای صاحبان تفکر وجود دارد. اگر فرمان پیشین پروردگارت نبود، عذابی حتمی به آن‌ها وارد می‌شد و مدت معینی تعیین می‌شود.
برگزید او را دگر پروردگار
بر قبول توبه اندر آشکار
هوش مصنوعی: خداوند او را انتخاب کرد و درباره‌ی توبه‌اش به‌طور آشکار پذیرفت.
توبه اش پذرفت و او را ره نمود
این هم از توفیق حق بر بنده بود
هوش مصنوعی: توبه او قبول شد و راه را به او نشان داد، این نیز از لطف و هدایت خدا بر بندۀ او بود.
اهبِطَا مِنْهَا جَمِیعَاً گفت حق
دشمن بعضی است بعضی زآن فرق
هوش مصنوعی: از آنجا به زیر بیفتید، چرا که حق دشمن برخی از شماست و برخی دیگر از شما متفاوتند.
بر زمین پس گر که از من بر شما
آید از بهر هدایت رهنما
هوش مصنوعی: اگر بر زمین چیزی از من بر شما بیفتد، برای هدایت و راهنمایی شما خواهد بود.
آن هدی را پس کند هر پیروی
نه شود گمره نه رنج استش جوی
هوش مصنوعی: هر کسی که از آن رهنمود پیروی کند، نه گمراه می‌شود و نه دچار رنج و زحمت خواهد شد.
وآنکه گردانید رو از پند من
تنگ گشتش زندگی و زیستن
هوش مصنوعی: کسی که از نصیحت من روی برگرداند، زندگی‌اش دشوار و تنگ می‌شود.
در قیامت می شود محشور هم
اعمی اعنی بی بصیرت چون غنم
هوش مصنوعی: در روز قیامت افرادی که بینش درستی ندارند، مانند گوسفندها جمع خواهند شد.
گوید ای پروردگار از چه ضریر
حشر من کردی چو بودم من بصیر
هوش مصنوعی: بیت به این مفهوم اشاره دارد که شخص از خداوند می‌پرسد چرا در روز قیامت او را نابینا محشور کرده است در حالی که در دنیا بینا بوده و چشم بصیرتی داشته است. این بیانگر نوعی سوال و اعتراض به وضعیت بعد از مرگ است، که نشان‌دهنده اهمیت بصیرت و درک صحیح در زندگی دنیوی است.
حق تعالی گوید او را در جواب
همچنین بُد فعل تو بر ناصواب
هوش مصنوعی: خداوند در پاسخ به او می‌گوید: آنچه کردی، به همین شکل بوده و کار تو نادرست بوده است.
تو فراموش کردی از آیات ما
ترک کرده زآن شدی امروز را
هوش مصنوعی: تو آیات ما را فراموش کردی و به همین دلیل امروز در این وضعیت قرار گرفتی.
هم دهیم اینسان جزای مسرفان
که ز حد بگذشته از شرک عیان
هوش مصنوعی: ما همین‌طور که به مسرفان و کسانی که از حد خود فراتر رفته‌اند، جزا می‌دهیم، باید بدانیم که این جزا همانند شرک آشکار است.
هم به آیتهای ربّش نگروید
دو عقوبت زآن بر او گردد پدید
هوش مصنوعی: انسان نباید به نشانه‌های پروردگارش بی‌اعتنا باشد، زیرا در صورت غفلت از آن‌ها، دو نوع مجازات برای او آشکار خواهد شد.
آن یکی ضنک معیشت در جهان
وآن دگر در آخرت رنج گران
هوش مصنوعی: یک دسته از مشکلات زندگی در این دنیا وجود دارد و دسته دیگر هم رنج‌های سنگینی است که در آخرت پیش خواهد آمد.
هست رنج آخرت سخت و اشد
همچنین پاینده تر چون در رسد
هوش مصنوعی: عذاب و苦ی که در آخرت وجود دارد، بسیار شدیدتر و پایدارتر از مشکلات دنیاست، و وقتی که به انسان برسد، تاثیر خود را خواهد گذاشت.
راه می ننمود آیا کردگار
مشرکان را بر طریق اعتبار
هوش مصنوعی: آیا خداوند، مشرکان را بر سر راه حقیقت و اعتبار هدایت نمی‌کند؟
پیش از ایشان اینکه بس کردیم ما
خود هلاک آنسان ز اهل قرنها
هوش مصنوعی: قبل از آن‌ها، ما خودمان به خاطر آن‌ها به نابودی نزدیک شدیم، به طوری که از نسل‌های گذشته نیز متأثر شدیم.
چون به مسکنهای ایشان می روند
مکّیان اندر تجارت و این است پند
هوش مصنوعی: وقتی که بازرگانان به مناطق مسکونی آنها وارد می‌شوند، میان مردم مکّه داد و ستد می‌کنند و این نکته‌ای است که باید به آن توجه کرد.
آن علامت ها که بینند از وصول
هست کافی بهر ارباب عقول
هوش مصنوعی: علامت‌هایی که برای رسیدن به مقصود دیده می‌شوند، برای صاحبان خرد و دانش کافی است.
گر نمی بود آن سخن کز ذوالمنن
جسته پیشی آن بر اهل این زمن
هوش مصنوعی: اگر آن سخن که از جانب خداوند نازل شده نبود، بر کسانی که در این زمان زندگی می‌کنند، پیشی نمی‌گرفت.
که مؤخر دارد ایشان را عذاب
تا به روز بدر یا یوم الحساب
هوش مصنوعی: عذاب آن‌ها تا روز قیامت به تأخیر می‌افتد.
بودشان لازم عذاب وارده
باش نک تا وقت نامیده شده
هوش مصنوعی: آنها باید عذابی را که به آنها وارد شده، تحمل کنند تا زمانی که نام برده شده است.