گنجور

۲۸- آیات ۵۵ تا ۵۷

وَ إِذْ قُلْتُمْ یٰا مُوسیٰ لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتّٰی نَرَی اَللّٰهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْکُمُ اَلصّٰاعِقَةُ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ (۵۵) ثُمَّ بَعَثْنٰاکُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۵۶) وَ ظَلَّلْنٰا عَلَیْکُمُ اَلْغَمٰامَ وَ أَنْزَلْنٰا عَلَیْکُمُ اَلْمَنَّ وَ اَلسَّلْویٰ کُلُوا مِنْ طَیِّبٰاتِ مٰا رَزَقْنٰاکُمْ وَ مٰا ظَلَمُونٰا وَ لٰکِنْ کٰانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۵۷)

و هنگامی که گفتید ای موسی هرگز نمی‌گرویم مر ترا تا اینکه ببینیم خدا را آشکارا، پس گرفت شما را صاعقه و شما نگاه می‌کردید (۵۵)، پس برانگیختیم شما را از پس مرگ شما تا شاید شما شکر کنید (۵۶) و سایبان کردیم بر شما ابر را و فرو فرستادیم بر شما من و سلوی بخورید از پاکیزه‌های آنچه روزی دادیم شما را و ستم نکردیم و لیکن بودند خودشان ستم می‌کردند (۵۷)

وینکه گفتید ای کلیم حق جبین
بر تو ما ناریم ایمان از یقین
تا که خود ، بینیم حق را آشکار
صاعقه بگرفتتان پس استوار
وآن شما دیدید از چشم فکر
گر که با شد هیچتان اندر نظر
پس برانگیزاندم از بهر نشان
مر شما را بعد موت اندر عیان
بو که شکر جانتان افزون شود
شاکر از منعم به جان ممنون شود
سایبان کردیم ابری بر شما
منَّ والسلْوی گشت نازل از سما
تا خورید آن رزقها بی زحمتی
وآن شما را بود از ما رحمتی
گر شدید از نعمت ما ناسپاس
بر شما شد ظلم نی بر رب ناس
نیست ایمان حقیقی بی گمان
آنکه نبود از شهود و از عیان
زآن سبب گفتند با موسی صریح
بی عیان ایمان ما نبود صحیح
صاعقه، موت از فنای کاشف است
در تجلّی ذاتی ار دل واقف است
پس برانگیزاند از بعد فنا
بر حیات واقعی یعنی بقا
این سپاس از نعمت توحید توست
شکر این نعمت نشان دید توست
آن غمام آمد تجلّی صفات
وآن صفات ، این پرده های شمس ذات
منَّ والسلْوی باشد احوال و مقام
سالکان را کآید از رب الانام
وآن خصال معنوی و اخلاق نیک
که شود بر قلب و جان اشراق نیک
آن علوم و آن معارف، آن حکم
کآید از حق بهر سالک دم به دم
وآن ریاح رحمت و نفحات ذات
واردات غیب در تیه صفات
هست رزق طیبین گفت ار کُلُواْ
خوردن آن نز دهان است و گلو
طیبات اعنی که باشد رزق خاص
یافت از حق بهر خاصا ن اختصاص
ما شما را بر کمال آراستیم
متّصف بر وصف خود می خواستیم
بر صفات نفس گر راجع شدید
زآن معانی بر صور قانع شدید
خار را باشد زیان کو گل نی است
آفتاب از خار و گل مستغنی است
۲۷- آیات ۵۳ تا ۵۴: وَ إِذْ آتَیْنٰا مُوسَی اَلْکِتٰابَ وَ اَلْفُرْقٰانَ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ (۵۳) وَ إِذْ قٰالَ مُوسیٰ لِقَوْمِهِ یٰا قَوْمِ إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَکُمْ بِاتِّخٰاذِکُمُ اَلْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلیٰ بٰارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ ذٰلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بٰارِئِکُمْ فَتٰابَ عَلَیْکُمْ إِنَّهُ هُوَ اَلتَّوّٰابُ اَلرَّحِیمُ (۵۴)۲۹- آیات ۵۸ تا ۶۱: وَ إِذْ قُلْنَا اُدْخُلُوا هٰذِهِ اَلْقَرْیَةَ فَکُلُوا مِنْهٰا حَیْثُ شِئْتُمْ رَغَداً وَ اُدْخُلُوا اَلْبٰابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطٰایٰاکُمْ وَ سَنَزِیدُ اَلْمُحْسِنِینَ (۵۸) فَبَدَّلَ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا قَوْلاً غَیْرَ اَلَّذِی قِیلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنٰا عَلَی اَلَّذِینَ ظَلَمُوا رِجْزاً مِنَ اَلسَّمٰاءِ بِمٰا کٰانُوا یَفْسُقُونَ (۵۹) وَ إِذِ اِسْتَسْقیٰ مُوسیٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اِضْرِبْ بِعَصٰاکَ اَلْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اِثْنَتٰا عَشْرَةَ عَیْناً قَدْ عَلِمَ کُلُّ أُنٰاسٍ مَشْرَبَهُمْ کُلُوا وَ اِشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اَللّٰهِ وَ لاٰ تَعْثَوْا فِی اَلْأَرْضِ مُفْسِدِینَ (۶۰) وَ إِذْ قُلْتُمْ یٰا مُوسیٰ لَنْ نَصْبِرَ عَلیٰ طَعٰامٍ وٰاحِدٍ فَادْعُ لَنٰا رَبَّکَ یُخْرِجْ لَنٰا مِمّٰا تُنْبِتُ اَلْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهٰا وَ قِثّٰائِهٰا وَ فُومِهٰا وَ عَدَسِهٰا وَ بَصَلِهٰا قٰالَ أَ تَسْتَبْدِلُونَ اَلَّذِی هُوَ أَدْنیٰ بِالَّذِی هُوَ خَیْرٌ اِهْبِطُوا مِصْراً فَإِنَّ لَکُمْ مٰا سَأَلْتُمْ وَ ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ اَلذِّلَّةُ وَ اَلْمَسْکَنَةُ وَ بٰاؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اَللّٰهِ ذٰلِکَ بِأَنَّهُمْ کٰانُوا یَکْفُرُونَ بِآیٰاتِ اَللّٰهِ وَ یَقْتُلُونَ اَلنَّبِیِّینَ بِغَیْرِ اَلْحَقِّ ذٰلِکَ بِمٰا عَصَوْا وَ کٰانُوا یَعْتَدُونَ (۶۱)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ إِذْ قُلْتُمْ یٰا مُوسیٰ لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتّٰی نَرَی اَللّٰهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْکُمُ اَلصّٰاعِقَةُ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ (۵۵) ثُمَّ بَعَثْنٰاکُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۵۶) وَ ظَلَّلْنٰا عَلَیْکُمُ اَلْغَمٰامَ وَ أَنْزَلْنٰا عَلَیْکُمُ اَلْمَنَّ وَ اَلسَّلْویٰ کُلُوا مِنْ طَیِّبٰاتِ مٰا رَزَقْنٰاکُمْ وَ مٰا ظَلَمُونٰا وَ لٰکِنْ کٰانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۵۷)
هوش مصنوعی: زمانی که شما گفتید، ای موسی، ما هرگز به تو ایمان نخواهیم آورد تا خدا را به صورت آشکار ببینیم. پس صاعقه شما را فرا گرفت در حالی که به آن نگاه می‌کردید. سپس پس از مرگ شما، ما شما را زنده کردیم، شاید شکر گزارید. و ما بر شما ابر را سایه افکندیم و مونس و غذای خوشمزه‌ای نازل کردیم. از نعمت‌های پاکیزه‌ای که به شما روزی دادیم، بخورید و به ما ظلم نکردند، بلکه خودشان بر خود ستم می‌کردند.
و هنگامی که گفتید ای موسی هرگز نمی‌گرویم مر ترا تا اینکه ببینیم خدا را آشکارا، پس گرفت شما را صاعقه و شما نگاه می‌کردید (۵۵)، پس برانگیختیم شما را از پس مرگ شما تا شاید شما شکر کنید (۵۶) و سایبان کردیم بر شما ابر را و فرو فرستادیم بر شما من و سلوی بخورید از پاکیزه‌های آنچه روزی دادیم شما را و ستم نکردیم و لیکن بودند خودشان ستم می‌کردند (۵۷)
هوش مصنوعی: وقتی شما به موسی گفتید که هرگز به او ایمان نمی‌آورید تا زمانی که خدا را به‌طور آشکار ببینید، شما را صاعقه‌ای گرفت و شما متوجه این حادثه شدید. سپس ما شما را پس از مرگ‌تان زنده کردیم تا شاید شکرگزار باشید. همچنین، ابر را به‌عنوان سایبان برای شما فرستادیم و مَن و سَلوی (یک نوع طعام) را نازل کردیم که از پاکیزه‌ترین چیزهایی که به شما روزی داده بودیم بخورید. ما بر شما ستم نکردیم، اما خودتان به خودتان ستم می‌کردید.
وینکه گفتید ای کلیم حق جبین
بر تو ما ناریم ایمان از یقین
هوش مصنوعی: شما که گفتید ای موسی، ما بر تو خشم نداریم و ایمان ما از یقین سرچشمه می‌گیرد.
تا که خود ، بینیم حق را آشکار
صاعقه بگرفتتان پس استوار
هوش مصنوعی: برای اینکه حقیقت را به وضوح ببینیم، گاهی اوقات شرایط سختی پیش می‌آید که ما را به ایستادگی وادار می‌کند.
وآن شما دیدید از چشم فکر
گر که با شد هیچتان اندر نظر
هوش مصنوعی: اگر با دقت و تفکر به چیزی نگاه کنید، متوجه می‌شوید که آن چیز در واقع هیچ ارزشی ندارد.
پس برانگیزاندم از بهر نشان
مر شما را بعد موت اندر عیان
هوش مصنوعی: پس از مرگ، شما را به نشان و علامت‌هایی برمی‌انگیزم که عیان و روشن باشد.
بو که شکر جانتان افزون شود
شاکر از منعم به جان ممنون شود
هوش مصنوعی: وقتی که گلی خوشبو به مشام می‌رسد، انسان باید قدردان منبع این خوش‌بو باشد و به خاطر آن باید از کسی که این نعمت را داده، سپاسگزاری کند.
سایبان کردیم ابری بر شما
منَّ والسلْوی گشت نازل از سما
هوش مصنوعی: ما بر شما سایبانی از ابر درست کردیم و نعمت‌ها و خوراکی‌ها مانند «منّ و سلوی» از آسمان فرود آمد.
تا خورید آن رزقها بی زحمتی
وآن شما را بود از ما رحمتی
هوش مصنوعی: شما بدون هیچ زحمتی آن نعمت‌ها را دریافت کنید و این هم از لطف و رحمت ما به شماست.
گر شدید از نعمت ما ناسپاس
بر شما شد ظلم نی بر رب ناس
هوش مصنوعی: اگر از نعمت‌های ما ناسپاس باشید، این ظلمی بر خداوند نیست بلکه بر خودتان خواهد بود.
نیست ایمان حقیقی بی گمان
آنکه نبود از شهود و از عیان
هوش مصنوعی: ایمان واقعی بدون تردید وجود ندارد، مگر اینکه از مشاهده و تجربه شخصی ناشی شده باشد.
زآن سبب گفتند با موسی صریح
بی عیان ایمان ما نبود صحیح
هوش مصنوعی: به همین خاطر به موسی به طور واضح و بدون پرده‌پوشی گفتند که ایمان ما به درستی کامل نیست.
صاعقه، موت از فنای کاشف است
در تجلّی ذاتی ار دل واقف است
هوش مصنوعی: صاعقه نشانه مرگ و نابودی است که به واسطه روشن شدن حقیقت در دل کسانی که باطن را می‌شناسند، نمایان می‌شود.
پس برانگیزاند از بعد فنا
بر حیات واقعی یعنی بقا
هوش مصنوعی: پس از آنکه دنیا و زندگی مادی پایان می‌یابند، حیات واقعی و پایدار آغاز می‌شود.
این سپاس از نعمت توحید توست
شکر این نعمت نشان دید توست
هوش مصنوعی: این سپاسگزاری ناشی از نعمت یک‌تایی توست و نشان‌دهنده این است که چقدر به درک و شناخت تو اهمیت می‌دهیم.
آن غمام آمد تجلّی صفات
وآن صفات ، این پرده های شمس ذات
هوش مصنوعی: آن ابر آمده تا صفات خداوند به نمایش گذاشته شوند و این صفات، به مانند پرده‌ای هستند که بر روی نور ذات الهی کشیده شده‌اند.
منَّ والسلْوی باشد احوال و مقام
سالکان را کآید از رب الانام
هوش مصنوعی: خداوند احوال و مقام سالکان را که در راه او می‌کوشند، از عطای خود به آن‌ها می‌بخشد.
وآن خصال معنوی و اخلاق نیک
که شود بر قلب و جان اشراق نیک
هوش مصنوعی: این ویژگی‌های معنوی و اخلاقی خوب که بر دل و جان تأثیر می‌گذارد و نورانی می‌سازد.
آن علوم و آن معارف، آن حکم
کآید از حق بهر سالک دم به دم
هوش مصنوعی: دانش‌ها و آموزه‌ها، آن احکامی که به خاطر سالکان به طور مداوم از حق نازل می‌شود.
وآن ریاح رحمت و نفحات ذات
واردات غیب در تیه صفات
هوش مصنوعی: این دو نسیم رحمت و بوی خوش الهی از عالم غیب به سوی ما می‌وزد و صفات پروردگار را در دل‌هایمان منعکس می‌کند.
هست رزق طیبین گفت ار کُلُواْ
خوردن آن نز دهان است و گلو
هوش مصنوعی: خوردن روزی حلال و پاک بر اساس آنچه گفته شده، به این معناست که تناول کردن آن از دهان و گلو می‌گذرد، یعنی باید با رعایت شرایط درست و حلال، و از جاهای مناسب، روزی به دست آید.
طیبات اعنی که باشد رزق خاص
یافت از حق بهر خاصا ن اختصاص
هوش مصنوعی: مقاصد خوب و پاک، به معنای روزی‌های ویژه و خاصی است که از جانب خداوند به برخی افراد خاص داده می‌شود.
ما شما را بر کمال آراستیم
متّصف بر وصف خود می خواستیم
هوش مصنوعی: ما شما را به بهترین شکل آراسته‌ایم و در واقع، قصد داشتیم که شما به صفات خودمان مزین باشید.
بر صفات نفس گر راجع شدید
زآن معانی بر صور قانع شدید
هوش مصنوعی: اگر به ویژگی‌های نفس خود دقت کنید و درک عمیق‌تری از معانی آن پیدا کنید، دیگر تنها به ظواهر و صورت‌ها اکتفا نخواهید کرد.
خار را باشد زیان کو گل نی است
آفتاب از خار و گل مستغنی است
هوش مصنوعی: می‌گوید که خار هیچ ضرری برای گل ندارد، زیرا گل نمی‌تواند بدون آفتاب زندگی کند و وجود آفتاب برایش کافی است. به عبارتی دیگر، زیبایی و شکوه گل تحت تأثیر خارها قرار نخواهد گرفت.