گنجور

۷- آیات ۲۷ تا ۳۱

وَ اُتْلُ مٰا أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنْ کِتٰابِ رَبِّکَ لاٰ مُبَدِّلَ لِکَلِمٰاتِهِ وَ لَنْ تَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً (۲۷) وَ اِصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدٰاةِ وَ اَلْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ وَ لاٰ تَعْدُ عَیْنٰاکَ عَنْهُمْ تُرِیدُ زِینَةَ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا وَ لاٰ تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنٰا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنٰا وَ اِتَّبَعَ هَوٰاهُ وَ کٰانَ أَمْرُهُ فُرُطاً (۲۸) وَ قُلِ اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ شٰاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شٰاءَ فَلْیَکْفُرْ إِنّٰا أَعْتَدْنٰا لِلظّٰالِمِینَ نٰاراً أَحٰاطَ بِهِمْ سُرٰادِقُهٰا وَ إِنْ یَسْتَغِیثُوا یُغٰاثُوا بِمٰاءٍ کَالْمُهْلِ یَشْوِی اَلْوُجُوهَ بِئْسَ اَلشَّرٰابُ وَ سٰاءَتْ مُرْتَفَقاً (۲۹) إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ إِنّٰا لاٰ نُضِیعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً (۳۰) أُولٰئِکَ لَهُمْ جَنّٰاتُ عَدْنٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ اَلْأَنْهٰارُ یُحَلَّوْنَ فِیهٰا مِنْ أَسٰاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ یَلْبَسُونَ ثِیٰاباً خُضْراً مِنْ سُنْدُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَّکِئِینَ فِیهٰا عَلَی اَلْأَرٰائِکِ نِعْمَ اَلثَّوٰابُ وَ حَسُنَتْ مُرْتَفَقاً (۳۱)

و بخوان آنچه وحی فرستاده شد بتو از کتاب پروردگارت نیست بدل‌کننده کلامهای او را و هرگز نیابی از غیر او پناهی (۲۷) و شکیبا گردان نفست را با آنکه می‌خوانند پروردگارشان را ببامداد و شبانگاه می‌خواهند رضای او را و نباید در گذرد دو چشمت از ایشان که می‌خواسته باشی آرایش زندگانی دنیا را و اطاعت مکن کسی را که غافل کردیم دل او را از یاد خود و پیروی کرد آرزویش را و باشد کارش تباه (۲۸) و بگو حق از پروردگار شماست پس هر که خواهد پس بگرود و هر که خواهد پس کافر شود بدرستی که ما آماده کرده‌ایم برای ستمکاران آتشی را که احاطه کرده بآنها سراپرده آن و اگر فریادرسی جویند فریاد رسیده شوند بآبی چون فلز گداخته که بریان می‌کند رویها را بد است آن آشامیدنی و بد است از جهت تکیه‌گاه (۲۹) بدرستی که آنان که گرویدند و کردند کارهای شایسته بدرستی که ما ضایع نسازیم اجر کسی را که خوب شد از راه کردار (۳۰)آنها مر ایشان‌راست بهشتهای جای اقامت دائمی می‌رود از زبرشان نهرها پیرایه کرده شوند در آنها از زیورهای زرّین و می‌پوشند جامهای سبز از دیبای نازک و دیبای سطبر تکیه‌زنندگان در آنها بر تختها چه نیکو پاداشی و چه خوش آرامگاهی است (۳۱)

وَاتلُ مَآ أوحِیَ إلَیکَ مِن کِتَاب
آمد از پروردگارت در خطاب
نی مبدل مر ورا کس بر کلام
نی پناهی غیر از او یابی تمام
با نبی گفتند اشراف عرب
ران ز خویش این مفلسان بی نسب
که بود ما را از ایشان ننگ و عار
چونکه می باشیم در قوم از کبار
چون تو با دونان نباشی همنشین
با تو بنشینیم در صحبت یقین
بر خیالش کرد این معنی خطور
تا شود ز ایشان مگر چندی به دور
بهر استرضای آن مستکبرین
مر قوی ز ایشان شود اسلام و دین
آمد این آیت که نفس خود نگاه
دار با این مفلسان حق پناه
صبر کن با آنکه خوانند از خوشی
رب خود را بِالغَدَاوةِ وَالعَشِی
می پرستند آن خدا را روز و شب
نیستشان چیزی به یاد از غیر رب
وجه او جویند یعنی در نهان
جز رضای حق نخواهند از جهان
مگذر از این مفلسان خرقه پوش
لَا تَعدُعَ ینَاکَ عَنهُم دار گوش
خواهی از گفتار آن قوم غوی
زینت و زیب حیات دنیوی
می مکن یعنی مشابه فعل خویش
با کسی کو راست دنیا ، دین و کیش
ور نه بس پیداست این کو را نبود
هیچ رغبت بر جهان بی نمود
می مبر فرمانِ آنکه غافل است
قلب او از یاد ما نی شاغل است
کرده ایم از یاد خود غافل دلش
بر هوای نفس سرکش مایلش
پیروی کرده است از هر آرزو
هست پیش افتاده از حق کار او
برگذشته یعنی از راه صواب
نیست هیچش از طریقی فتح باب
گو بر ایشان که هوی را تابعند
وز فقیرانت به صحبت مانعند
اینکه قرآن است قول حق و راست
از خداوند شما بی کم و کاست
من کنم بر مقتضای این عمل
نی که بر میل شما در هر محل
پس هر آن کس خواست بر وی بگرود
ور نخواهد گو بر آن کافر شود
این است تهدیدی ز حق بر بی اصول
نی که رخصت داده بر ترک قبول
کرده ایم آماده ما بر ظالمان
مر فرو گیرنده ناری پر دُخان
مر سرادق هایش اعنی پرده ها
که محیط است اهل خود را هر کجا
گر شوند از تشنگی فریاد خواه
پس رسیده می شوند از دادخواه
خود به آبی چون مِس بگداخته
حق پی یَشوِی الوُجُوه آن ساخته
یا چو دُرد زیت یا چون ریم ها
هست زآن نوشندگان را بیم ها
باشد آن بِئسَ الشَّرَابی بر فرق
شُربُهُم بِئسَ وَسَآءَت مُرتَفَق
وآن نکوکاران ایمان پیشه لیک
نیست ضایع اجرشان ز اعمال نیک
آن گُره جنّات عدن از بهرهاست
بهرشان کز زیر آنها نهرهاست
هیچ نتوان بود فعلی بی جزا
یا که ضایع اجر کاری نزد ما
بسته ایشان را شود و افراخته
از طلا دستینه های ساخته
باشد آن پیرایه ها اندر طلب
وجۀ فِیهَا مِن أسَاوِرَ مِن ذَهَب
جامه ها پوشند سبز اندر نظر
سُندُسٍ وَإستَبرَقٍ است آنها به بر
بر ارائک متکی اندر بهشت
وین بود پاداش کردار و سرشت
نیک پاداشی است ایشان را ز حق
جنّت و آن تختگاه مُرتَفَق
قصد باشد از طلا توحید ذات
کوست عاری از شئون ممکنات
وآن لباس سبز باشد در ظهور
وصف نیکو که فزاید بر سرور
سُندس است آن موهبت های نهان
کالطف است از هر چه پنداری تو آن
کسب اخلاق از ریاضتها به صبر
باد آن إستبرق جامۀ سطبر
وآن ارائک اسمهای حضرت است
کآن مبادی بر صفات و طاعت است
آن تجلی های اسمایی تو را
تکیه گه شد بر ارائک ز اقتضا
۶- آیات ۲۲ تا ۲۶: سَیَقُولُونَ ثَلاٰثَةٌ رٰابِعُهُمْ کَلْبُهُمْ وَ یَقُولُونَ خَمْسَةٌ سٰادِسُهُمْ کَلْبُهُمْ رَجْماً بِالْغَیْبِ وَ یَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَ ثٰامِنُهُمْ کَلْبُهُمْ قُلْ رَبِّی أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِمْ مٰا یَعْلَمُهُمْ إِلاّٰ قَلِیلٌ فَلاٰ تُمٰارِ فِیهِمْ إِلاّٰ مِرٰاءً ظٰاهِراً وَ لاٰ تَسْتَفْتِ فِیهِمْ مِنْهُمْ أَحَداً (۲۲) وَ لاٰ تَقُولَنَّ لِشَیْ‌ءٍ إِنِّی فٰاعِلٌ ذٰلِکَ غَداً (۲۳) إِلاّٰ أَنْ یَشٰاءَ اَللّٰهُ وَ اُذْکُرْ رَبَّکَ إِذٰا نَسِیتَ وَ قُلْ عَسیٰ أَنْ یَهْدِیَنِ رَبِّی لِأَقْرَبَ مِنْ هٰذٰا رَشَداً (۲۴) وَ لَبِثُوا فِی کَهْفِهِمْ ثَلاٰثَ مِائَةٍ سِنِینَ وَ اِزْدَادُوا تِسْعاً (۲۵) قُلِ اَللّٰهُ أَعْلَمُ بِمٰا لَبِثُوا لَهُ غَیْبُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ أَبْصِرْ بِهِ وَ أَسْمِعْ مٰا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لاٰ یُشْرِکُ فِی حُکْمِهِ أَحَداً (۲۶)۸- آیات ۳۲ تا ۴۵: وَ اِضْرِبْ لَهُمْ مَثَلاً رَجُلَیْنِ جَعَلْنٰا لِأَحَدِهِمٰا جَنَّتَیْنِ مِنْ أَعْنٰابٍ وَ حَفَفْنٰاهُمٰا بِنَخْلٍ وَ جَعَلْنٰا بَیْنَهُمٰا زَرْعاً (۳۲) کِلْتَا اَلْجَنَّتَیْنِ آتَتْ أُکُلَهٰا وَ لَمْ تَظْلِمْ مِنْهُ شَیْئاً وَ فَجَّرْنٰا خِلاٰلَهُمٰا نَهَراً (۳۳) وَ کٰانَ لَهُ ثَمَرٌ فَقٰالَ لِصٰاحِبِهِ وَ هُوَ یُحٰاوِرُهُ أَنَا أَکْثَرُ مِنْکَ مٰالاً وَ أَعَزُّ نَفَراً (۳۴) وَ دَخَلَ جَنَّتَهُ وَ هُوَ ظٰالِمٌ لِنَفْسِهِ قٰالَ مٰا أَظُنُّ أَنْ تَبِیدَ هٰذِهِ أَبَداً (۳۵) وَ مٰا أَظُنُّ اَلسّٰاعَةَ قٰائِمَةً وَ لَئِنْ رُدِدْتُ إِلیٰ رَبِّی لَأَجِدَنَّ خَیْراً مِنْهٰا مُنْقَلَباً (۳۶) قٰالَ لَهُ صٰاحِبُهُ وَ هُوَ یُحٰاوِرُهُ أَ کَفَرْتَ بِالَّذِی خَلَقَکَ مِنْ تُرٰابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ سَوّٰاکَ رَجُلاً (۳۷) لٰکِنَّا هُوَ اَللّٰهُ رَبِّی وَ لاٰ أُشْرِکُ بِرَبِّی أَحَداً (۳۸) وَ لَوْ لاٰ إِذْ دَخَلْتَ جَنَّتَکَ قُلْتَ مٰا شٰاءَ اَللّٰهُ لاٰ قُوَّةَ إِلاّٰ بِاللّٰهِ إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْکَ مٰالاً وَ وَلَداً (۳۹) فَعَسیٰ رَبِّی أَنْ یُؤْتِیَنِ خَیْراً مِنْ جَنَّتِکَ وَ یُرْسِلَ عَلَیْهٰا حُسْبٰاناً مِنَ اَلسَّمٰاءِ فَتُصْبِحَ صَعِیداً زَلَقاً (۴۰) أَوْ یُصْبِحَ مٰاؤُهٰا غَوْراً فَلَنْ تَسْتَطِیعَ لَهُ طَلَباً (۴۱) وَ أُحِیطَ بِثَمَرِهِ فَأَصْبَحَ یُقَلِّبُ کَفَّیْهِ عَلیٰ مٰا أَنْفَقَ فِیهٰا وَ هِیَ خٰاوِیَةٌ عَلیٰ عُرُوشِهٰا وَ یَقُولُ یٰا لَیْتَنِی لَمْ أُشْرِکْ بِرَبِّی أَحَداً (۴۲) وَ لَمْ تَکُنْ لَهُ فِئَةٌ یَنْصُرُونَهُ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ وَ مٰا کٰانَ مُنْتَصِراً (۴۳) هُنٰالِکَ اَلْوَلاٰیَةُ لِلّٰهِ اَلْحَقِّ هُوَ خَیْرٌ ثَوٰاباً وَ خَیْرٌ عُقْباً (۴۴) وَ اِضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا کَمٰاءٍ أَنْزَلْنٰاهُ مِنَ اَلسَّمٰاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبٰاتُ اَلْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِیماً تَذْرُوهُ اَلرِّیٰاحُ وَ کٰانَ اَللّٰهُ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ مُقْتَدِراً (۴۵)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ اُتْلُ مٰا أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنْ کِتٰابِ رَبِّکَ لاٰ مُبَدِّلَ لِکَلِمٰاتِهِ وَ لَنْ تَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً (۲۷) وَ اِصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدٰاةِ وَ اَلْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ وَ لاٰ تَعْدُ عَیْنٰاکَ عَنْهُمْ تُرِیدُ زِینَةَ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا وَ لاٰ تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنٰا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنٰا وَ اِتَّبَعَ هَوٰاهُ وَ کٰانَ أَمْرُهُ فُرُطاً (۲۸) وَ قُلِ اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ شٰاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شٰاءَ فَلْیَکْفُرْ إِنّٰا أَعْتَدْنٰا لِلظّٰالِمِینَ نٰاراً أَحٰاطَ بِهِمْ سُرٰادِقُهٰا وَ إِنْ یَسْتَغِیثُوا یُغٰاثُوا بِمٰاءٍ کَالْمُهْلِ یَشْوِی اَلْوُجُوهَ بِئْسَ اَلشَّرٰابُ وَ سٰاءَتْ مُرْتَفَقاً (۲۹) إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ إِنّٰا لاٰ نُضِیعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً (۳۰) أُولٰئِکَ لَهُمْ جَنّٰاتُ عَدْنٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ اَلْأَنْهٰارُ یُحَلَّوْنَ فِیهٰا مِنْ أَسٰاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ یَلْبَسُونَ ثِیٰاباً خُضْراً مِنْ سُنْدُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَّکِئِینَ فِیهٰا عَلَی اَلْأَرٰائِکِ نِعْمَ اَلثَّوٰابُ وَ حَسُنَتْ مُرْتَفَقاً (۳۱)
هوش مصنوعی: آیات به این موضوع اشاره می‌کنند که آنچه از کتاب پروردگار بر تو نازل شده را بخوان و بدان که کلمات او تغییرپذیر نیستند و غیر از او، جایی برای پناه نخواهی یافت. همچنین توصیه می‌شود که خودت را با کسانی که صبح و شام به درگاه پروردگارشان دعا می‌کنند، همراه کن و چشمت را به دنبال زیبایی‌های زندگی دنیا مگردان. به کسی که دلش را از یاد ما غافل کرده و از هوای نفسش تبعیت می‌کند، اطاعت نکن. سپس بیان می‌شود که حق از جانب پروردگارت آمده، بنابراین هر که بخواهد ایمان بیاورد و هر که بخواهد کافر باشد. همچنین برای ظالمین آتشی آماده شده است که دورشان را احاطه کرده و اگر در آن زمان درخواست کمک کنند، به آن‌ها آبی همچون مس گداخته داده می‌شود که صورت‌ها را می‌سوزاند و بد Getränk است. اما کسانی که ایمان آورده و اعمال نیک انجام داده‌اند، اجرشان ضایع نخواهد شد. آنان وارث باغ‌های بهشتی خواهند بود که از زیر آن نهرهایی می‌گذرد و در آنجا با دستبندهای طلا زینت می‌یابند و لباس‌های سبز از مخمل و ابریشم می‌پوشند و بر تخت‌ها تکیه می‌زنند. این پاداش بسیار خوبی است و مقامشان شایسته ستایش است.
و بخوان آنچه وحی فرستاده شد بتو از کتاب پروردگارت نیست بدل‌کننده کلامهای او را و هرگز نیابی از غیر او پناهی (۲۷) و شکیبا گردان نفست را با آنکه می‌خوانند پروردگارشان را ببامداد و شبانگاه می‌خواهند رضای او را و نباید در گذرد دو چشمت از ایشان که می‌خواسته باشی آرایش زندگانی دنیا را و اطاعت مکن کسی را که غافل کردیم دل او را از یاد خود و پیروی کرد آرزویش را و باشد کارش تباه (۲۸) و بگو حق از پروردگار شماست پس هر که خواهد پس بگرود و هر که خواهد پس کافر شود بدرستی که ما آماده کرده‌ایم برای ستمکاران آتشی را که احاطه کرده بآنها سراپرده آن و اگر فریادرسی جویند فریاد رسیده شوند بآبی چون فلز گداخته که بریان می‌کند رویها را بد است آن آشامیدنی و بد است از جهت تکیه‌گاه (۲۹) بدرستی که آنان که گرویدند و کردند کارهای شایسته بدرستی که ما ضایع نسازیم اجر کسی را که خوب شد از راه کردار (۳۰)آنها مر ایشان‌راست بهشتهای جای اقامت دائمی می‌رود از زبرشان نهرها پیرایه کرده شوند در آنها از زیورهای زرّین و می‌پوشند جامهای سبز از دیبای نازک و دیبای سطبر تکیه‌زنندگان در آنها بر تختها چه نیکو پاداشی و چه خوش آرامگاهی است (۳۱)
هوش مصنوعی: به آنچه از کتاب خدا به تو وحی شده است، گوش فراده و توجه کن که هیچ‌کس قادر به تغییر کلمات او نیست و به‌جز او هیچ‌پناهی نخواهی یافت. نفس خود را با صبر و متانت در کنار کسانی قرار بده که صبح و شب پروردگارشان را می‌خوانند و رضایت او را می‌طلبند. چشمانت نباید از آنان به امید زیبایی‌های دنیا منحرف شود و به کسی که قلبش را از یاد خدا غافل کرده‌ایم و فقط به آرزوهایش پیروی می‌کند، گوش نده. حق از جانب پروردگار شماست؛ بنابراین هرکس بخواهد ایمان بیاورد و هرکس بخواهد انکار کند. ما برای ستمکاران آتش فراخمانده‌ایم که در دور آن قرار دارند و وقتی درخواست کمک کنند، با آبی گداخته‌ای که پوستشان را می‌سوزاند، به آنها می‌رسند. این نوشیدنی بسیار بد و تکیه‌گاهش نیز بدتر است. اما کسانی که ایمان آورده و کارهای نیک انجام داده‌اند، خدا به هیچ‌کس پاداش عمل نیکش را ضایع نخواهد کرد. برای آنها بهشت‌هایی وجود دارد که در آن نهرها جاریست و با زینت‌های زرین آراسته‌اند. آنها در آنجا لباس‌های زیبا و شیک خواهند پوشید و بر تخت‌های راحت تکیه خواهند زد. چه پاداشی شایسته و چه آرامشی دلپذیر!
وَاتلُ مَآ أوحِیَ إلَیکَ مِن کِتَاب
آمد از پروردگارت در خطاب
هوش مصنوعی: کتابی که از طرف پروردگارت به تو نازل شده را بخوان و آنچه را که به تو وحی شده است، به مردم بیان کن.
نی مبدل مر ورا کس بر کلام
نی پناهی غیر از او یابی تمام
هوش مصنوعی: هیچ‌کس نمی‌تواند این نی را تغییر دهد و گفتگوها را بر هم زند، و جز او هیچ پناهگاهی برایت نخواهی یافت.
با نبی گفتند اشراف عرب
ران ز خویش این مفلسان بی نسب
هوش مصنوعی: اشراف عرب به پیامبر گفتند که این افراد بی‌نسب و بی‌پول، از خودمان نیستند.
که بود ما را از ایشان ننگ و عار
چونکه می باشیم در قوم از کبار
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که ما از ننگ و عیبی که به دلیل نسبتمان با افراد بزرگتر و مهم‌تر به ما می‌رسد، احساس شرمندگی می‌کنیم. به عبارت دیگر، حضور در جمع افراد برجسته و بزرگ، باعث می‌شود که ما انتظارات بیشتری از خود داشته باشیم و نگران این باشیم که به تندی قضاوت شویم.
چون تو با دونان نباشی همنشین
با تو بنشینیم در صحبت یقین
هوش مصنوعی: وقتی تو در جمع افراد بی‌ارزش و پست نباشی، ما نیز با تو خواهیم نشست و در گفت‌وگوهای باطل شرکت نخواهیم کرد.
بر خیالش کرد این معنی خطور
تا شود ز ایشان مگر چندی به دور
هوش مصنوعی: او با خیال خود به این فکر افتاد که شاید بتواند از این وضعیت خلاص شود و بتواند مدتی از آنها دور بماند.
بهر استرضای آن مستکبرین
مر قوی ز ایشان شود اسلام و دین
هوش مصنوعی: برای جلب رضایت آن ظالمان، دین و اسلام از قوی‌ترها در برابر آن‌ها شکل می‌گیرد.
آمد این آیت که نفس خود نگاه
دار با این مفلسان حق پناه
هوش مصنوعی: این آیه بیان می‌کند که باید مراقب نفس خود باشی و آن را حفظ کنی، حتی در کنار کسانی که در تنگدستی و مشکلات زندگی به سر می‌برند و به خدا پناه می‌برند.
صبر کن با آنکه خوانند از خوشی
رب خود را بِالغَدَاوةِ وَالعَشِی
هوش مصنوعی: صبر کن، حتی اگر دیگران از خوشحالی در صبح و شام می‌خوانند.
می پرستند آن خدا را روز و شب
نیستشان چیزی به یاد از غیر رب
هوش مصنوعی: آن‌چنان خدای خود را می‌پرستند که در طول روز و شب، یاد هیچ چیز دیگری را ندارند و فقط به او فکر می‌کنند.
وجه او جویند یعنی در نهان
جز رضای حق نخواهند از جهان
هوش مصنوعی: آنچه در این دنیا جستجو می‌شود، تنها رضای خداست و هیچ چیز دیگری در پنهان نخواهند.
مگذر از این مفلسان خرقه پوش
لَا تَعدُعَ ینَاکَ عَنهُم دار گوش
هوش مصنوعی: از کنج این رویدادها و حالات، خود را دور نگه‌دار و به آن‌ها نزدیک نشو.
خواهی از گفتار آن قوم غوی
زینت و زیب حیات دنیوی
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی از سخنان آن گروه گمراه بشنوی، زیبایی و زینت زندگی در این دنیا را فراموش نکن.
می مکن یعنی مشابه فعل خویش
با کسی کو راست دنیا ، دین و کیش
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره می‌شود که انسان نباید با افرادی که به درستی در دنیا، دین و مذهب خود پایبند هستند، رفتار مشابهی داشته باشد یا همانند آن‌ها عمل کند. در واقع، باید نسبت به الگوهای صحیح و راستین زندگی آگاه باشد و از تشابه با کسانی که در این زمینه درست عمل نمی‌کنند دوری کند.
ور نه بس پیداست این کو را نبود
هیچ رغبت بر جهان بی نمود
هوش مصنوعی: اگر نه این باشد، کاملاً مشخص است که این شخص هیچ علاقه‌ای به دنیای ظاهری ندارد.
می مبر فرمانِ آنکه غافل است
قلب او از یاد ما نی شاغل است
هوش مصنوعی: شراب را به دست کسی نده که دلش از یاد ما غافل است و توجهی به ما ندارد.
کرده ایم از یاد خود غافل دلش
بر هوای نفس سرکش مایلش
هوش مصنوعی: ما از یاد خود غافل شده‌ایم و دل‌مان به هوای نفس سرکش و پرخاشگر خود تمایل دارد.
پیروی کرده است از هر آرزو
هست پیش افتاده از حق کار او
هوش مصنوعی: هر کسی که به دنبال آرزوهایش باشد، از مسیر صحیح منحرف می‌شود و در نتیجه به بیراهه می‌رود.
برگذشته یعنی از راه صواب
نیست هیچش از طریقی فتح باب
هوش مصنوعی: اگر از راه درست و صحیح دور شده باشد، هیچ راهی برای ورود به موفقیت ندارد.
گو بر ایشان که هوی را تابعند
وز فقیرانت به صحبت مانعند
هوش مصنوعی: به کسانی که زیر سلطه هوس‌ها زندگی می‌کنند بگو که در کنار افراد نیازمند نایستند و از آنها فاصله بگیرند.
اینکه قرآن است قول حق و راست
از خداوند شما بی کم و کاست
هوش مصنوعی: قرآن کلامی است صحیح و راستین از طرف خداوند که هیچ نقص و عیبی در آن وجود ندارد.
من کنم بر مقتضای این عمل
نی که بر میل شما در هر محل
هوش مصنوعی: من بر اساس شرایط و موقعیت‌ها عمل می‌کنم، نه اینکه به خواسته‌های شما در هر مکانی توجه کنم.
پس هر آن کس خواست بر وی بگرود
ور نخواهد گو بر آن کافر شود
هوش مصنوعی: هر کس که بخواهد به او روی بیاورد، باید این کار را بکند؛ و اگر نخواهد، می‌توان گفت که او به نوعی کافر شده است.
این است تهدیدی ز حق بر بی اصول
نی که رخصت داده بر ترک قبول
هوش مصنوعی: این یک هشدار از سوی حق است به کسانی که اصول را رعایت نمی‌کنند، نه اینکه اجازه داده شده باشد تا از پذیرش اصول دست بکشند.
کرده ایم آماده ما بر ظالمان
مر فرو گیرنده ناری پر دُخان
هوش مصنوعی: ما برای مقابله با ظالمان آماده شده‌ایم و آتش پر دود در دست داریم.
مر سرادق هایش اعنی پرده ها
که محیط است اهل خود را هر کجا
هوش مصنوعی: پرده‌های اطراف او به معنای مرزها و عواطفش، دور او را احاطه کرده و او را از دیگران جدا می‌کند. این پرده‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که او را در هر جا از افراد خود محافظت کند.
گر شوند از تشنگی فریاد خواه
پس رسیده می شوند از دادخواه
هوش مصنوعی: اگر از تشنگی فریاد بزنند، پس به زودی به جایی خواهند رسید که درخواست کمک کنند.
خود به آبی چون مِس بگداخته
حق پی یَشوِی الوُجُوه آن ساخته
هوش مصنوعی: آب گرم و جوشان مانند مس ذوب شده، صورت‌ها را به خود جذب می‌کند و به آن‌ها شکل می‌دهد.
یا چو دُرد زیت یا چون ریم ها
هست زآن نوشندگان را بیم ها
هوش مصنوعی: یا مانند شراب زیت است یا شبیه ریم‌ها، از این رو نوشندگان از آن هراس دارند.
باشد آن بِئسَ الشَّرَابی بر فرق
شُربُهُم بِئسَ وَسَآءَت مُرتَفَق
هوش مصنوعی: بهتر است این نوع نوشیدنی را که به آن می‌گویند، ترک کنیم زیرا که به واقع، عواقب بدی برای ما خواهد داشت.
وآن نکوکاران ایمان پیشه لیک
نیست ضایع اجرشان ز اعمال نیک
هوش مصنوعی: نیکوکاران با ایمان، هرگز اجر و پاداش اعمال خوبشان تباه نمی‌شود.
آن گُره جنّات عدن از بهرهاست
بهرشان کز زیر آنها نهرهاست
هوش مصنوعی: آن درختان بهشتی به خاطر زیبایی و نعمت‌هایشان به وجود آمده‌اند و از زیر آن‌ها نهرهای جاری وجود دارد.
هیچ نتوان بود فعلی بی جزا
یا که ضایع اجر کاری نزد ما
هوش مصنوعی: هیچ عملی نیست که بدون پاداش بماند یا اینکه اجر کار در کنار ما از بین برود.
بسته ایشان را شود و افراخته
از طلا دستینه های ساخته
هوش مصنوعی: دستبندهای زیبایی که از طلا ساخته شده‌اند، به دستان آنها زینت می‌بخشند.
باشد آن پیرایه ها اندر طلب
وجۀ فِیهَا مِن أسَاوِرَ مِن ذَهَب
هوش مصنوعی: این جمله اشاره به آرایش‌ها و زیورآلات دارد که به دنبال زیبایی و جذابیت هستند، مانند دستبندهای طلا. در واقع، بیانگر جستجو برای زیبایی و شکوه است.
جامه ها پوشند سبز اندر نظر
سُندُسٍ وَإستَبرَقٍ است آنها به بر
هوش مصنوعی: در این عالم، افرادی را می‌بینی که لباس‌های سبز به تن دارند، و لباس‌هایشان از پارچه‌های خیلی زیبا و با بافت‌های خاصی است.
بر ارائک متکی اندر بهشت
وین بود پاداش کردار و سرشت
هوش مصنوعی: در بهشت بر تختی راحت و خوشی نشسته‌ای و این به عنوان پاداش اعمال و ویژگی‌های توست.
نیک پاداشی است ایشان را ز حق
جنّت و آن تختگاه مُرتَفَق
هوش مصنوعی: پاداش نیکانی که از سوی خداوند به آنان داده می‌شود، بهشت و مکان با شکوهی است که در انتظارشان است.
قصد باشد از طلا توحید ذات
کوست عاری از شئون ممکنات
هوش مصنوعی: هدف از طلا، نشان‌دهنده‌ی یگانگی ذات خداوند است که کاملاً از ویژگی‌های موجودات مادی و ممکنات آزاد است.
وآن لباس سبز باشد در ظهور
وصف نیکو که فزاید بر سرور
هوش مصنوعی: این جمله به معنای آن است که لباس سبز نماد زیبایی و ویژگی‌های نیکو است که بر خوشحالی و سرور می‌افزاید.
سُندس است آن موهبت های نهان
کالطف است از هر چه پنداری تو آن
هوش مصنوعی: سُندس به معنای نعمت‌ها و برکات پنهان است که مانند لطافت و نرمی موجودات، از هر آنچه در ذهن تو به آن فکر می‌کنی، فراتر و شگفت‌انگیزتر است.
کسب اخلاق از ریاضتها به صبر
باد آن إستبرق جامۀ سطبر
هوش مصنوعی: برای به دست آوردن صفات نیکو از تمرینات و سختی‌ها، باید به صبر و استقامت روی آورد، مانند پوشیدن لباسی بافته شده از الیاف بسیار محکم و با کیفیت.
وآن ارائک اسمهای حضرت است
کآن مبادی بر صفات و طاعت است
هوش مصنوعی: این جمله به معرفی نام‌های مقدس و ویژگی‌های الهی اشاره دارد که اساس و مبنای صفات و عبادت خداوند هستند.
آن تجلی های اسمایی تو را
تکیه گه شد بر ارائک ز اقتضا
هوش مصنوعی: ظهور و نمود صفات تو، به عنوان یک نقطه تکیه و آرامش، بر تخت و جایگاهی مناسب قرار گرفته است.