گنجور

۱۸- آیات ۱۰۵ تا ۱۱۰

أُولٰئِکَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بِآیٰاتِ رَبِّهِمْ وَ لِقٰائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمٰالُهُمْ فَلاٰ نُقِیمُ لَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ وَزْناً (۱۰۵) ذٰلِکَ جَزٰاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِمٰا کَفَرُوا وَ اِتَّخَذُوا آیٰاتِی وَ رُسُلِی هُزُواً (۱۰۶) إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ کٰانَتْ لَهُمْ جَنّٰاتُ اَلْفِرْدَوْسِ نُزُلاً (۱۰۷) خٰالِدِینَ فِیهٰا لاٰ یَبْغُونَ عَنْهٰا حِوَلاً (۱۰۸) قُلْ لَوْ کٰانَ اَلْبَحْرُ مِدٰاداً لِکَلِمٰاتِ رَبِّی لَنَفِدَ اَلْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ کَلِمٰاتُ رَبِّی وَ لَوْ جِئْنٰا بِمِثْلِهِ مَدَداً (۱۰۹) قُلْ إِنَّمٰا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحیٰ إِلَیَّ أَنَّمٰا إِلٰهُکُمْ إِلٰهٌ وٰاحِدٌ فَمَنْ کٰانَ یَرْجُوا لِقٰاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صٰالِحاً وَ لاٰ یُشْرِکْ بِعِبٰادَةِ رَبِّهِ أَحَداً (۱۱۰)

آنها آنانند که کافر شدند بآیتهای پروردگارشان و ملاقاتش پس ناچیز شد کردارهاشان پس قرار نمی‌دهیم برای ایشان روز قیامت وزنی (۱۰۵) اینست پاداش ایشان دوزخست بسبب آنکه کافر شدند و گرفتند آیتهای مرا و رسولان مرا باستهزاء (۱۰۶) بدرستی که آنان که گرویدند و کردند کارهای شایسته باشد برای ایشان بهشتهای فردوس منزلی (۱۰۷) جاویدان در آنها که نجویند از آنها انتقالی (۱۰۸) بگو اگر بودی دریا مداد از برای سخنان پروردگارم هر گینه آخر شدی دریا پیش از آنکه آخر شود کلمات پروردگارم و اگر چه آورده بودیم مثل آن را مدد (۱۰۹) بگو جز این نیست که من آدمی‌ام مانند شما که وحی فرستاده می‌شود که نیست خدای شما مگر خدای یکتا پس کسی که باشد که امید دارد ملاقات پروردگارش پس باید بکند کار شایسته و شریک نسازد به پرستش پروردگارش احدی را (۱۱۰)

این گروهند آنکه بر آیات رب
گشته کافر نیستشان ره در طلب
وز لقای حق تعالی بی نصیب
همچو بیماری که واماند از طبیب
پس تبه گردید مر اعمالشان
تا چه باشد در قیامت حالشان
پس به میزانی بسنجیم ایچ ما
آنچه کردند از عمل روز جزا
آن جزاشان دوزخ آمد در پسند
بر هر آنچ ه از خودسری کافر شدند
وآنکه بگرفتند آیات مرا
هم رسولانم به هزو و اجترا
وآن کسان که بگرویدند و عمل
بر نکویی کرده اند از هر محل
باشد ایشان را ز تعظیم رسل
بر جزاء جَنَّاتُ الفِردُوسِ نُزُل
جاودانند اندر آن دارالمقر
زآن نجویند ایچ مر جای دگر
گو شود بحر از نوشتن را مداد
در کلام رب من از هر مراد
بحر گردد فانی از آن پیشتر
که کلام رب من آید به سر
مثل آن بحر آوریم ار هم مداد
یعنی از مثلش کنیم آن را زیاد
حکمتش را نیست حد و انتهاء
آن قدر گوید که دارد اقتضاء
گو جز این نبود که من باشم بشر
چون شما در وضع و طبع و خواب و خور
جز که وحی آید به سوی من ز حق
او بود یکتا به ذات از ماخَلَق
غیر از این نبود که معبود شما
واحد است و بی نظیر از ماسوی
پس هر آن کو هست از پروردگار
در جزای فعل خویش امیدوار
باید او پس تا کند اعمال نیک
کس به طاعت ناورد با وی شریک

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

أُولٰئِکَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بِآیٰاتِ رَبِّهِمْ وَ لِقٰائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمٰالُهُمْ فَلاٰ نُقِیمُ لَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ وَزْناً (۱۰۵) ذٰلِکَ جَزٰاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِمٰا کَفَرُوا وَ اِتَّخَذُوا آیٰاتِی وَ رُسُلِی هُزُواً (۱۰۶) إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ کٰانَتْ لَهُمْ جَنّٰاتُ اَلْفِرْدَوْسِ نُزُلاً (۱۰۷) خٰالِدِینَ فِیهٰا لاٰ یَبْغُونَ عَنْهٰا حِوَلاً (۱۰۸) قُلْ لَوْ کٰانَ اَلْبَحْرُ مِدٰاداً لِکَلِمٰاتِ رَبِّی لَنَفِدَ اَلْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ کَلِمٰاتُ رَبِّی وَ لَوْ جِئْنٰا بِمِثْلِهِ مَدَداً (۱۰۹) قُلْ إِنَّمٰا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحیٰ إِلَیَّ أَنَّمٰا إِلٰهُکُمْ إِلٰهٌ وٰاحِدٌ فَمَنْ کٰانَ یَرْجُوا لِقٰاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صٰالِحاً وَ لاٰ یُشْرِکْ بِعِبٰادَةِ رَبِّهِ أَحَداً (۱۱۰)
هوش مصنوعی: آنها کسانی هستند که به آیات پروردگارشان و ملاقات با او کافر شدند، بنابراین اعمالشان از بین رفت و ما برای آنها در روز قیامت وزنی قرار نمی‌دهیم. این جزای آنهاست؛ جهنم به خاطر کفرشان و اینکه آیات و پیامبران مرا مسخره کردند. اما کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، برای آنها باغ‌های بهشت است که در آن جا خواهند گرفت و به هیچ وجه تمایل به ترک آن نخواهند داشت. بگو، اگر دریا بخواهد برای بیان کلمات پروردگار من مرکبی باشد، دریا پیش از آنکه کلمات پروردگار من تمام شوند، تمام می‌شود، حتی اگر مانند آن را برای کمک بیاوریم. بگو، من تنها بشری مانند شما هستم و به من وحی شده که خداوند شما خدای واحدی است. پس هرکس امیدوار است که با پروردگارش ملاقات کند، باید عمل صالح انجام دهد و در عبادت پروردگارش هیچ‌کس را شریک نگرداند.
آنها آنانند که کافر شدند بآیتهای پروردگارشان و ملاقاتش پس ناچیز شد کردارهاشان پس قرار نمی‌دهیم برای ایشان روز قیامت وزنی (۱۰۵) اینست پاداش ایشان دوزخست بسبب آنکه کافر شدند و گرفتند آیتهای مرا و رسولان مرا باستهزاء (۱۰۶) بدرستی که آنان که گرویدند و کردند کارهای شایسته باشد برای ایشان بهشتهای فردوس منزلی (۱۰۷) جاویدان در آنها که نجویند از آنها انتقالی (۱۰۸) بگو اگر بودی دریا مداد از برای سخنان پروردگارم هر گینه آخر شدی دریا پیش از آنکه آخر شود کلمات پروردگارم و اگر چه آورده بودیم مثل آن را مدد (۱۰۹) بگو جز این نیست که من آدمی‌ام مانند شما که وحی فرستاده می‌شود که نیست خدای شما مگر خدای یکتا پس کسی که باشد که امید دارد ملاقات پروردگارش پس باید بکند کار شایسته و شریک نسازد به پرستش پروردگارش احدی را (۱۱۰)
هوش مصنوعی: افرادی هستند که به آیات پروردگارشان و ملاقات با او کافر شدند و در نتیجه، اعمالشان بی‌ارزش گردید. بنابراین، برای آن‌ها در روز قیامت وزنی در نظر نمی‌گیریم. پاداش آن‌ها جهنم است، به خاطر اینکه به آیات من و پیامبرانم تمسخر کردند. اما کسانی که ایمان آوردند و اعمال نیک انجام دادند، بهشت‌های جاودانی که در آن‌ها هیچ انتقالی نخواهند داشت، برایشان است. بگو اگر دریا به عنوان جوهر برای نوشتن کلمات پروردگارم باشد، باز هم در پایان، دریا تمام می‌شود قبل از اینکه کلمات پروردگارم تمام شوند. و حتی اگر مانند آن را نیز بیاوریم، بگو من فقط آدمی هستم مانند شما که به من وحی شده است و خداوندی جز خدای یکتا وجود ندارد. پس هر کس امید دارد که به ملاقات پروردگارش برسد، باید اعمال نیک انجام دهد و در پرستش پروردگار خود، هیچ کس را شریک قرار ندهد.
این گروهند آنکه بر آیات رب
گشته کافر نیستشان ره در طلب
هوش مصنوعی: این گروه افرادی هستند که به آیات خداوند ایمان دارند و در جستجوی حقیقت و معرفت مسیر را گم نکرده‌اند.
وز لقای حق تعالی بی نصیب
همچو بیماری که واماند از طبیب
هوش مصنوعی: کسی که از دیدار و فیض الهی محروم است، مانند بیماری است که از کمک و درمان پزشک بی‌هرمتی مانده است.
پس تبه گردید مر اعمالشان
تا چه باشد در قیامت حالشان
هوش مصنوعی: پس رفتند و نابود شدند اعمالشان، حالا ببینیم در قیامت حالشان چه خواهد بود.
پس به میزانی بسنجیم ایچ ما
آنچه کردند از عمل روز جزا
هوش مصنوعی: بنابراین باید اعمالمان را در روز قیامت با دقت بررسی کنیم و آنچه انجام داده‌ایم را بسنجیم.
آن جزاشان دوزخ آمد در پسند
بر هر آنچ ه از خودسری کافر شدند
هوش مصنوعی: این شعر بیانگر این است که عواقب کارهای نادرست و سرکشی انسان‌ها به عذاب و شقاوتی می‌انجامد. هر فردی که از روی نادانی یا کفر به خودسری بپردازد، در نهایت دچار عذاب و عواقب ناگواری خواهد شد که به نوعی همان جهنم است.
وآنکه بگرفتند آیات مرا
هم رسولانم به هزو و اجترا
هوش مصنوعی: کسی که آیات من را گرفتند، همانا پیامبران من بودند که به انکار و دوری از آن مشغول بودند.
وآن کسان که بگرویدند و عمل
بر نکویی کرده اند از هر محل
هوش مصنوعی: و کسانی که به خوبی رفتار کرده و در کارهای نیک پیشتاز شده‌اند، از هر جایی خواهند آمد.
باشد ایشان را ز تعظیم رسل
بر جزاء جَنَّاتُ الفِردُوسِ نُزُل
هوش مصنوعی: ایشان به خاطر احترام به پیامبران، پاداشی خواهند داشت که بهشت فردوس مأوای آنها خواهد بود.
جاودانند اندر آن دارالمقر
زآن نجویند ایچ مر جای دگر
هوش مصنوعی: در آن سرای ابدی، هیچ کس جز اینجا را نمی‌جوید و دائماً در آنجا زندگی می‌کند.
گو شود بحر از نوشتن را مداد
در کلام رب من از هر مراد
هوش مصنوعی: اگر بخواهیم بحر و دریا را با نوشتن و مداد به تصویر بکشیم، می‌توان گفت که من از کلام معبودم، هر آرزویی را می‌توانم بیان کنم.
بحر گردد فانی از آن پیشتر
که کلام رب من آید به سر
هوش مصنوعی: پیش از آنکه سخن خدای من به پایان برسد، دریا هم نابود خواهد شد.
مثل آن بحر آوریم ار هم مداد
یعنی از مثلش کنیم آن را زیاد
هوش مصنوعی: اگر بخواهیم از آن مشابه بحر، چیزی بسازیم، باید آن را به اندازه زیادی افزایش دهیم و گسترش دهیم.
حکمتش را نیست حد و انتهاء
آن قدر گوید که دارد اقتضاء
هوش مصنوعی: حکمت او هیچ محدودیتی ندارد و به اندازه‌ای که لازم است، بیان می‌شود.
گو جز این نبود که من باشم بشر
چون شما در وضع و طبع و خواب و خور
هوش مصنوعی: اگر غیر از این بود که من هم مانند شما انسانی هستم با ویژگی‌ها و طبیعت مشابه و نیازهای بیولوژیکی مانند خواب و غذا، داستان متفاوتی بود.
جز که وحی آید به سوی من ز حق
او بود یکتا به ذات از ماخَلَق
هوش مصنوعی: جز آنکه وحی از سوی خداوند بر من نازل شود، او یکتا و بی‌همتاست و اساس همه‌چیز از اوست.
غیر از این نبود که معبود شما
واحد است و بی نظیر از ماسوی
هوش مصنوعی: معبود شما تنها و بی همتاست و هیچ چیزی مانند او وجود ندارد.
پس هر آن کو هست از پروردگار
در جزای فعل خویش امیدوار
هوش مصنوعی: هر کس از پروردگارش در پاسخ به کردارهای خویش امیدوار باشد، باید بداند که او در انتظار عواقب کارهای خود است.
باید او پس تا کند اعمال نیک
کس به طاعت ناورد با وی شریک
هوش مصنوعی: انجام کارهای خوب باید همراه با اطاعت از خدا باشد، چرا که بدون این اطاعت، نمی‌توان به شیوه‌ای مناسب در انجام آن اعمال به موفقیت رسید.