گنجور

۷- آیات ۳۸ تا ۴۳

وَ لَقَدْ أَرْسَلْنٰا رُسُلاً مِنْ قَبْلِکَ وَ جَعَلْنٰا لَهُمْ أَزْوٰاجاً وَ ذُرِّیَّةً وَ مٰا کٰانَ لِرَسُولٍ أَنْ یَأْتِیَ بِآیَةٍ إِلاّٰ بِإِذْنِ اَللّٰهِ لِکُلِّ أَجَلٍ کِتٰابٌ (۳۸) یَمْحُوا اَللّٰهُ مٰا یَشٰاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتٰابِ (۳۹) وَ إِنْ مٰا نُرِیَنَّکَ بَعْضَ اَلَّذِی نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّیَنَّکَ فَإِنَّمٰا عَلَیْکَ اَلْبَلاٰغُ وَ عَلَیْنَا اَلْحِسٰابُ (۴۰) أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنّٰا نَأْتِی اَلْأَرْضَ نَنْقُصُهٰا مِنْ أَطْرٰافِهٰا وَ اَللّٰهُ یَحْکُمُ لاٰ مُعَقِّبَ لِحُکْمِهِ وَ هُوَ سَرِیعُ اَلْحِسٰابِ (۴۱) وَ قَدْ مَکَرَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلِلّٰهِ اَلْمَکْرُ جَمِیعاً یَعْلَمُ مٰا تَکْسِبُ کُلُّ نَفْسٍ وَ سَیَعْلَمُ اَلْکُفّٰارُ لِمَنْ عُقْبَی اَلدّٰارِ (۴۲) وَ یَقُولُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ کَفیٰ بِاللّٰهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلْکِتٰابِ (۴۳)

و بتحقیق فرستادیم رسولان چند از پیش از تو و گردانیدیم از برای ایشان زنان و فرزندان و نباشد مر رسولی را که بیاورد آیتی را مگر به دستور خدا از برای هر اجلی نوشته‌ایست (۳۸) محو می‌گرداند خدا آنچه خواهد و ثابت می‌دارد و نزد اوست اصل کتاب (۳۹) و اگر بنمائیم ترا بعضی از آنچه وعده می‌دهیم ایشان را یا بمیرانیم ترا پس جز این نیست بر تست رسانیدن و بر ماست حساب (۴۰) آیا ندیدند که ما می‌آییم زمین را کم می‌کنیم آن را از اطرافش و خدا حکم می‌کند نیست رد کننده مر حکم او را و اوست زود حساب (۴۱) و بدرستی که مکر کردند آنان که بودند پیش از ایشان پس مر خدا راست مکر همه می‌داند آنچه کسب می‌کند هر نفسی و زود باشد که بداند کافران که مر کراست انجام آن سرای (۴۲) و می‌گویند آنان که کافر شدند نیستی تو فرستاده شده بگو کافیست خدا گواه میان من و میان شما و کسی که نزد اوست دانش کتاب (۴۳)

آمد آیت که فرستادیم ما
پیشتر از تو رسولان ز اقتضا
همچنین دادیمشان فرزند و زن
بیش از آنچه بر تو دادیم این زمن
هم رسولی را نشاید کآیتی
آورد جز کش دهد حق رخصتی
هر زمانی راست حکمی از خدا
که نوشته بر عباد از ابتدا

« در معنی محو و اثبات »

مقتضی با حال خلق آن زمان
از شرایع وز رسوم این جهان
مختلف چون باشد اوقات از قدر
حکم وقتی نیست چون وقت دگر
یا که آجال خلایق را تمام
هست حکم اعنی نوشته در نظام
محو سازد هر چه را خواهد خدای
یعنی آن بر نسخ دارد اقتضای
هم نماید ثابت آن را که صلاح
باشدش با حکمت اندر افتتاح
هم بود در نزد او امّ الکتاب
لوح محفوظ اعنی از وجه صواب
در بیان محو و اثباتت به طور
فلسفی قائل بود بر دور و کور
سیصد و شصت و سه ألف اندر مدار
بگذرد چون از شمار روزگار
دور گیتی بر سرآید بالتمام
دور دیگر ثبت گردد در نظام
هست اندر محو و اثبات از دلیل
اختلافاتی فزون از هر قبیل
گفته اند ارباب تفسیر آن تمام
ذکر جمله نیست لازم در کلام
حاصل آن جمله را سازد صفی
بر تو ظاهر تا نماند مختفی
آنچه باشد ثابت اندر علم ذات
بی ز تغییر از وجود ممکنات
لوح محفوظ آن بود کز وجه تام
داند اسرار حقایق را تمام
پس بود تغییر در وی ممتنع
هم در آن اسرار اشیاء مجتمع
وآنچه از غیب آید آن اندر شهود
مختلف گردد در اطوار وجود
یافت آن بر محو و اثبات اعتبار
شد چو حکمش مختلف در روزگار
اختلافش تا ثمر از تخم و نبت
جمله اندر لوح محوظ است ثبت
همچنان که تخمها در خاکها
اختلاف او راست در نشو و نما
تخم تا گردد شجر بدهد ثمر
پس شود رزق و حیات هر بشر
محو گردد هر زمان حالی ز وی
حکم دیگر باشد از حالش ز پی
اصل آن ثابت بود در خاک و آب
لیک یابد در مقامات انقلاب
همچنین دان رتبه ها را جا به جا
هر مقامی راست حکمی ز اقتضا
تا مقامی کآن به حکم واحد است
قصدها راجع به علم قاصد است
صدقه بدهی صدقه را باشد اثر
محو سازد هست اگر در ره خطر
هیزم آن یک می کشید از اهتمام
گفت عیسی گشته عمر این تمام
روز عمرش تا به شام آید به سر
سالمش دیدند در روز دگر
گفت با عیسی حواری کز چه رو
این بگفتی نیست رنجی اندر او
جُست عیسی وجه آن از جبرئیل
گفت صدقه داد و رَست او در سبیل
بودش اندر دست نانی بهر خود
زو فقیری خواست داد آن را به مرد
جستجو کردند پس چون مردمش
بود ماری در میان هیزمش
در دهانش بود سنگی کاوفتاد
گفت این سنگ است آن نانی که داد
این خبر را داد بهر آن صریح
حسن صدقه تا کند ظاهر مسیح
باز بر تفسیر گردم زین جهت
گفت بنماییمت ار بر مصلحت
بعضی از آن را که وعده داده ایم
کافران را ز اسر و قتل و قحط و بیم
یا بمیرانیم پیش از آن تو را
نیست کارت هیچ بر آن ماجرا
بر تو نبود غیر تبلیغ و پیام
هست هم بر ما شمار فعل عام
مکیان آیا نمی بینند این
آنکه می آییم ما اندر زمین
یعنی آید بر زمین کافران
حکم ویرانی ز ما ز اطراف آن
حق نماید حکم و آن را در طلب
نیست موجودی که اندازد عقب
هم بود او بس سریع اندر حساب
کافران را بعد نقص و انقلاب
کافران که پیش از ایشان بوده اند
با رسل کردند مکر و غدر چند
مکرها پس نزد حق باشد تمام
داند آنچه کسب کردند این انام
زود دانند این گروه کافران
کآخر نیکو که دارد در جهان
کافران گویند نبوی تو رسول
گو تو ای احمد(ص) به قوم ناقبول
که بود کافی گواهی را خدا
در میان من دگر بین شما
وآنکه باشد نزد او امّ الکتاب
یعنی آن روح الامین با بوتراب
آنچه ز اخبار دو فرقه منجلی است
قصد از امّ الکتاب ای دون علی است
لیک گویند اهل تحقیق و اصول
عام باشد این بر ارباب وصول
تا قیامت یعنی اندر هر زمان
شاهدان هستند ز ارباب عیان
تا گُوَه باشند در هر محضرم
کاین کتاب از حق و من پیغمبرم
۶- آیات ۳۱ تا ۳۷: وَ لَوْ أَنَّ قُرْآناً سُیِّرَتْ بِهِ اَلْجِبٰالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ اَلْأَرْضُ أَوْ کُلِّمَ بِهِ اَلْمَوْتیٰ بَلْ لِلّٰهِ اَلْأَمْرُ جَمِیعاً أَ فَلَمْ یَیْأَسِ اَلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ لَوْ یَشٰاءُ اَللّٰهُ لَهَدَی اَلنّٰاسَ جَمِیعاً وَ لاٰ یَزٰالُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا تُصِیبُهُمْ بِمٰا صَنَعُوا قٰارِعَةٌ أَوْ تَحُلُّ قَرِیباً مِنْ دٰارِهِمْ حَتّٰی یَأْتِیَ وَعْدُ اَللّٰهِ إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یُخْلِفُ اَلْمِیعٰادَ (۳۱) وَ لَقَدِ اُسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِنْ قَبْلِکَ فَأَمْلَیْتُ لِلَّذِینَ کَفَرُوا ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَکَیْفَ کٰانَ عِقٰابِ (۳۲) أَ فَمَنْ هُوَ قٰائِمٌ عَلیٰ کُلِّ نَفْسٍ بِمٰا کَسَبَتْ وَ جَعَلُوا لِلّٰهِ شُرَکٰاءَ قُلْ سَمُّوهُمْ أَمْ تُنَبِّئُونَهُ بِمٰا لاٰ یَعْلَمُ فِی اَلْأَرْضِ أَمْ بِظٰاهِرٍ مِنَ اَلْقَوْلِ بَلْ زُیِّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکْرُهُمْ وَ صُدُّوا عَنِ اَلسَّبِیلِ وَ مَنْ یُضْلِلِ اَللّٰهُ فَمٰا لَهُ مِنْ هٰادٍ (۳۳) لَهُمْ عَذٰابٌ فِی اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا وَ لَعَذٰابُ اَلْآخِرَةِ أَشَقُّ وَ مٰا لَهُمْ مِنَ اَللّٰهِ مِنْ وٰاقٍ (۳۴) مَثَلُ اَلْجَنَّةِ اَلَّتِی وُعِدَ اَلْمُتَّقُونَ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ أُکُلُهٰا دٰائِمٌ وَ ظِلُّهٰا تِلْکَ عُقْبَی اَلَّذِینَ اِتَّقَوْا وَ عُقْبَی اَلْکٰافِرِینَ اَلنّٰارُ (۳۵) وَ اَلَّذِینَ آتَیْنٰاهُمُ اَلْکِتٰابَ یَفْرَحُونَ بِمٰا أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ مِنَ اَلْأَحْزٰابِ مَنْ یُنْکِرُ بَعْضَهُ قُلْ إِنَّمٰا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اَللّٰهَ وَ لاٰ أُشْرِکَ بِهِ إِلَیْهِ أَدْعُوا وَ إِلَیْهِ مَآبِ (۳۶) وَ کَذٰلِکَ أَنْزَلْنٰاهُ حُکْماً عَرَبِیًّا وَ لَئِنِ اِتَّبَعْتَ أَهْوٰاءَهُمْ‌ بَعْدَ مٰا جٰاءَکَ مِنَ اَلْعِلْمِ مٰا لَکَ مِنَ اَللّٰهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لاٰ وٰاقٍ (۳۷)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ لَقَدْ أَرْسَلْنٰا رُسُلاً مِنْ قَبْلِکَ وَ جَعَلْنٰا لَهُمْ أَزْوٰاجاً وَ ذُرِّیَّةً وَ مٰا کٰانَ لِرَسُولٍ أَنْ یَأْتِیَ بِآیَةٍ إِلاّٰ بِإِذْنِ اَللّٰهِ لِکُلِّ أَجَلٍ کِتٰابٌ (۳۸) یَمْحُوا اَللّٰهُ مٰا یَشٰاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتٰابِ (۳۹) وَ إِنْ مٰا نُرِیَنَّکَ بَعْضَ اَلَّذِی نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّیَنَّکَ فَإِنَّمٰا عَلَیْکَ اَلْبَلاٰغُ وَ عَلَیْنَا اَلْحِسٰابُ (۴۰) أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنّٰا نَأْتِی اَلْأَرْضَ نَنْقُصُهٰا مِنْ أَطْرٰافِهٰا وَ اَللّٰهُ یَحْکُمُ لاٰ مُعَقِّبَ لِحُکْمِهِ وَ هُوَ سَرِیعُ اَلْحِسٰابِ (۴۱) وَ قَدْ مَکَرَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلِلّٰهِ اَلْمَکْرُ جَمِیعاً یَعْلَمُ مٰا تَکْسِبُ کُلُّ نَفْسٍ وَ سَیَعْلَمُ اَلْکُفّٰارُ لِمَنْ عُقْبَی اَلدّٰارِ (۴۲) وَ یَقُولُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ کَفیٰ بِاللّٰهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلْکِتٰابِ (۴۳)
هوش مصنوعی: ما پیامبرانی قبل از تو فرستاده‌ایم و برای آن‌ها همسرانی و فرزندانی قرار داده‌ایم. هیچ پیامبری نمی‌تواند نشان و معجزه‌ای بیاورد مگر به اجازه خداوند. برای هر زمان مشخصی یک تقدیر نوشته شده است. خداوند هر چه بخواهد محو می‌کند و هر چه بخواهد ثابت می‌ماند و پیش او، کتابی جامع وجود دارد. اگر ما بخشی از آنچه به آن‌ها وعده داده‌ایم به تو نشان دهیم یا تو را به مرگ بفرستیم، تنها وظیفه تو رساندن پیام است و بر عهده ما حساب و کتاب است. آیا آن‌ها نمی‌بینند که ما به زمین می‌آییم و آن را از لبه‌هایش کاهش می‌دهیم؟ و خدا حکم می‌کند و هیچ‌کس نمی‌تواند حکم او را تغییر دهد و او سریع در حسابرسی است. کسانی که قبل از آنان بودند نیز تدبیرهایی کردند، اما تدبیر همه چیز در دست خداست و او می‌داند هر فردی چه کار می‌کند و کافران خواهند دانست که عاقبت کار برای که خواهد بود. و کسانی که کافر شده‌اند می‌گویند تو پیامبر نیستی. بگو: خداوند کافی است به عنوان شاهد بین من و شما و کسی که علم کتاب را دارد.
و بتحقیق فرستادیم رسولان چند از پیش از تو و گردانیدیم از برای ایشان زنان و فرزندان و نباشد مر رسولی را که بیاورد آیتی را مگر به دستور خدا از برای هر اجلی نوشته‌ایست (۳۸) محو می‌گرداند خدا آنچه خواهد و ثابت می‌دارد و نزد اوست اصل کتاب (۳۹) و اگر بنمائیم ترا بعضی از آنچه وعده می‌دهیم ایشان را یا بمیرانیم ترا پس جز این نیست بر تست رسانیدن و بر ماست حساب (۴۰) آیا ندیدند که ما می‌آییم زمین را کم می‌کنیم آن را از اطرافش و خدا حکم می‌کند نیست رد کننده مر حکم او را و اوست زود حساب (۴۱) و بدرستی که مکر کردند آنان که بودند پیش از ایشان پس مر خدا راست مکر همه می‌داند آنچه کسب می‌کند هر نفسی و زود باشد که بداند کافران که مر کراست انجام آن سرای (۴۲) و می‌گویند آنان که کافر شدند نیستی تو فرستاده شده بگو کافیست خدا گواه میان من و میان شما و کسی که نزد اوست دانش کتاب (۴۳)
هوش مصنوعی: ما پیش از تو پیامبران زیادی را فرستادیم و برای آن‌ها زن‌ها و فرزندان قرار دادیم. هیچ پیامبری نمی‌تواند نشانه‌ای بیاورد مگر اینکه به اجازه خدا باشد و برای هر سرنوشتی، نوشته‌ای وجود دارد. خداوند هر چه بخواهد محو می‌کند و هر چه بخواهد ثابت نگه می‌دارد و نزد او اصل کتاب وجود دارد. اگر به تو نشان دهیم بخشی از آنچه را به آنها وعده می‌دهیم یا تو را بمیرانیم، تنها بر عهده تو رساندن پیام است و بر ما حساب کتاب. آیا نمی‌بینند که ما زمین را از اطرافش کاهش می‌دهیم و خداوند حکم می‌کند و هیچ‌کس نمی‌تواند حکمش را رد کند و او به سرعت حساب می‌رسد. البته کسانی که پیش از آن‌ها بودند نیز تدبیر کردند و خداوند همواره از مکر آن‌ها آگاه است و هر کسی به آنچه انجام می‌دهد آگاه است و به زودی کافران خواهند فهمید که سرانجام آن سرا از آن کیست. و آن‌هایی که کافر شدند می‌گویند که تو فرستاده‌ای نیستی. بگو که خداوند گواه کافی است میان من و شما و کسی که در نزد او دانش کتاب وجود دارد.
آمد آیت که فرستادیم ما
پیشتر از تو رسولان ز اقتضا
هوش مصنوعی: آمد نشانه‌ای که ما پیش از تو پیام‌رسانانی را فرستادیم.
همچنین دادیمشان فرزند و زن
بیش از آنچه بر تو دادیم این زمن
هوش مصنوعی: ما به آن‌ها فرزندان و همسرانی دادیم، بیشتر از آنچه که به تو داده‌ایم.
هم رسولی را نشاید کآیتی
آورد جز کش دهد حق رخصتی
هوش مصنوعی: هیچ پیامبری نمی‌تواند آیتی بیاورد مگر اینکه اجازه‌ای از سوی حق در اختیار داشته باشد.
هر زمانی راست حکمی از خدا
که نوشته بر عباد از ابتدا
هوش مصنوعی: هر لحظه‌ای حکم و فرمانی از سوی خدا وجود دارد که از آغاز برای بندگانش مقدر شده است.
« در معنی محو و اثبات »
هوش مصنوعی: این متن درباره مفهوم محو و اثبات صحبت می‌کند. یعنی به بررسی دو جنبه مهم اشاره دارد: یکی از بین رفتن و ناپدید شدن و دیگری وجود و نمایان شدن. این دو ویژگی می‌توانند در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، معنویات یا هنر مورد بررسی قرار گیرند. بنابراین، تحلیل این دو مفهوم به درک بهتر وضعیت‌های متفاوت و تحولات موجود در زندگی و جهان کمک می‌کند.
مقتضی با حال خلق آن زمان
از شرایع وز رسوم این جهان
هوش مصنوعی: زمانه اقتضای خاص خود را دارد و باید با توجه به شرایط و آداب و رسوم این دنیا، به رفتارها و قوانین آن زمان عمل کرد.
مختلف چون باشد اوقات از قدر
حکم وقتی نیست چون وقت دگر
هوش مصنوعی: زمان‌ها و شرایط متفاوت است و نمی‌توان به صورت قطعی درباره آینده یا زمان‌های دیگر قضاوت کرد، چون هر زمان ویژگی‌ها و شرایط خاص خود را دارد.
یا که آجال خلایق را تمام
هست حکم اعنی نوشته در نظام
هوش مصنوعی: یا این که عمر مردم به پایان رسیده و این قضیه طبق نوشته‌ای در نظام عالم است.
محو سازد هر چه را خواهد خدای
یعنی آن بر نسخ دارد اقتضای
هوش مصنوعی: خداوند هر چیزی را که بخواهد، از بین می‌برد و این خواست او بر همه چیز تسلط دارد.
هم نماید ثابت آن را که صلاح
باشدش با حکمت اندر افتتاح
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که هنگامی که کار یا امری با حکمت و خرد آغاز شود، به طور طبیعی مشخص و ثابت خواهد شد که آن چیست و چگونه باید پیش برود. به عبارت دیگر، آغاز درست و مدبرانه یک کار، نتایج خوبی را به همراه خواهد داشت و مسیر آن به وضوح روشن می‌شود.
هم بود در نزد او امّ الکتاب
لوح محفوظ اعنی از وجه صواب
هوش مصنوعی: او در نزد خود، کتاب اصلی و نوشته محفوظ را دارد که به معنای درست و صحیح آن اشاره دارد.
در بیان محو و اثباتت به طور
فلسفی قائل بود بر دور و کور
هوش مصنوعی: در توضیح وضعیت محو و وجود تو، به طور فلسفی، کسانی به دوری و نادانی اعتقاد دارند.
سیصد و شصت و سه ألف اندر مدار
بگذرد چون از شمار روزگار
هوش مصنوعی: سیصد و شصت و سه روز در سال وجود دارد که به مانند یک مدار در گردش زمان می‌گذرد و بر همه چیز سایه می‌افکند.
دور گیتی بر سرآید بالتمام
دور دیگر ثبت گردد در نظام
هوش مصنوعی: زمان به طور کامل به پایان می‌رسد و یک دوره جدید در نظام جهان به ثبت می‌رسد.
هست اندر محو و اثبات از دلیل
اختلافاتی فزون از هر قبیل
هوش مصنوعی: در موضوع وجود و عدم، دلایل و نشانه‌ها باعث به وجود آمدن تفاوت‌های بسیار زیادی می‌شوند.
گفته اند ارباب تفسیر آن تمام
ذکر جمله نیست لازم در کلام
هوش مصنوعی: گفته شده است که مفسران به این موضوع اشاره کرده‌اند که برای فهم کامل یک کلام، نیازی به بیان همه جزئیات نیست.
حاصل آن جمله را سازد صفی
بر تو ظاهر تا نماند مختفی
هوش مصنوعی: تمامی نتایج و آثار آن کار، به گونه‌ای نمایان می‌شود که هیچ چیزی پنهان نخواهد ماند.
آنچه باشد ثابت اندر علم ذات
بی ز تغییر از وجود ممکنات
هوش مصنوعی: هر آنچه در علم الهی ثابت و بدون تغییر است، به وجود مخلوقات وابسته نیست و نسبت به آن‌ها تغییر نمی‌کند.
لوح محفوظ آن بود کز وجه تام
داند اسرار حقایق را تمام
هوش مصنوعی: لوح محفوظ به گونه‌ای است که از نظر کامل، همه حقایق و اسرار را به خوبی می‌شناسد.
پس بود تغییر در وی ممتنع
هم در آن اسرار اشیاء مجتمع
هوش مصنوعی: پس در او تغییر نمی‌تواند واقع شود، همچنین در آن اسرار اشیاء نیز جمعی وجود دارد.
وآنچه از غیب آید آن اندر شهود
مختلف گردد در اطوار وجود
هوش مصنوعی: هر آنچه از عالم غیب به ما برسد، در دنیای محسوس و قابل مشاهده، به اشکال مختلفی تجلی پیدا می‌کند.
یافت آن بر محو و اثبات اعتبار
شد چو حکمش مختلف در روزگار
هوش مصنوعی: آن شخص از طریق محو و وجود خود به اعتبار رسید، زیرا حکم او در طول زمان متنوع و متفاوت بود.
اختلافش تا ثمر از تخم و نبت
جمله اندر لوح محوظ است ثبت
هوش مصنوعی: اختلافات و تفاوت‌های موجود تا مرحله‌ی پدید آمدن میوه، از دانه و جوانه، همگی در لوح محفوظ ثبت شده‌اند.
همچنان که تخمها در خاکها
اختلاف او راست در نشو و نما
هوش مصنوعی: تخم‌ها در خاک‌های مختلف، به شکل‌های گوناگون رشد و نمو می‌کنند. این نشان می‌دهد که هر چیزی ممکن است در شرایط متفاوت به روش‌های مختلفی شکوفا شود.
تخم تا گردد شجر بدهد ثمر
پس شود رزق و حیات هر بشر
هوش مصنوعی: برای اینکه دانه تبدیل به درخت شود و میوه بدهد، ابتدا نیاز به رشد و زمان دارد. این فرایند نتیجه‌ای دارد که برای زندگی و روزی هر انسانی ضروری است.
محو گردد هر زمان حالی ز وی
حکم دیگر باشد از حالش ز پی
هوش مصنوعی: هر زمانی که حالتی از او مشهود می‌شود، به سرعت محو می‌شود و حالتی جدید به وجود می‌آید.
اصل آن ثابت بود در خاک و آب
لیک یابد در مقامات انقلاب
هوش مصنوعی: بنیان و بنیاد اصلی در خاک و آب وجود دارد، اما این بنیاد در جایگاه‌های بالا و والای وجود، به تکامل و تغییر می‌رسد.
همچنین دان رتبه ها را جا به جا
هر مقامی راست حکمی ز اقتضا
هوش مصنوعی: رتبه‌ها و مقام‌ها را به‌خوبی بشناس و بر اساس نیاز و اقتضا، هر كدام را در جایی مناسب قرار بده.
تا مقامی کآن به حکم واحد است
قصدها راجع به علم قاصد است
هوش مصنوعی: برای رسیدن به جایگاهی که تنها بر اساس یک حکم است، باید توجه داشت که هدف‌ها به علم و آگاهی شخص مرتبط هستند.
صدقه بدهی صدقه را باشد اثر
محو سازد هست اگر در ره خطر
هوش مصنوعی: اگر صدقه‌ای بدهی، تاثیر آن می‌تواند مشکلات و خطرات را از بین ببرد.
هیزم آن یک می کشید از اهتمام
گفت عیسی گشته عمر این تمام
هوش مصنوعی: عیسای ناصری به شدت به کار و تلاش مشغول بود و می‌گفت که این تمام زندگی است.
روز عمرش تا به شام آید به سر
سالمش دیدند در روز دگر
هوش مصنوعی: زندگی او تا غروب عمرش به پایان رسید، اما در روزی دیگر او را سالم دیدند.
گفت با عیسی حواری کز چه رو
این بگفتی نیست رنجی اندر او
هوش مصنوعی: به عیسی حواری گفتند: چرا این را گفتی؟ هیچ ناراحتی در آن وجود ندارد.
جُست عیسی وجه آن از جبرئیل
گفت صدقه داد و رَست او در سبیل
هوش مصنوعی: عیسی از جبرئیل درخواست کرد که چهره‌اش را نشان دهد. جبرئیل پاسخ داد که صدقه‌ای بدهد و بدین ترتیب، عیسی در راه معنوی خودش رستگار شد.
بودش اندر دست نانی بهر خود
زو فقیری خواست داد آن را به مرد
هوش مصنوعی: مردی که گرسنه بود، از دیگران نان خواست. آن شخص نان را به او داد و به او کمک کرد.
جستجو کردند پس چون مردمش
بود ماری در میان هیزمش
هوش مصنوعی: پس از جستجو و بررسی، متوجه شدند که در میان هیزم‌هایش، ماری پنهان شده است.
در دهانش بود سنگی کاوفتاد
گفت این سنگ است آن نانی که داد
هوش مصنوعی: در دهان او یک سنگ افتاده بود و او گفت: این سنگ همان نانی است که به من داده‌اند.
این خبر را داد بهر آن صریح
حسن صدقه تا کند ظاهر مسیح
هوش مصنوعی: این خبر به خاطر آن اعلام شده است که زیبایی و خوبی به روشنی نمایان شود و مانند مسیح، نمایانگر نور و حقیقت باشد.
باز بر تفسیر گردم زین جهت
گفت بنماییمت ار بر مصلحت
هوش مصنوعی: از این رو دوباره می‌خواهم به تفسیر بپردازم؛ اگر برای مصلحت باشد، به تو نشان خواهم داد.
بعضی از آن را که وعده داده ایم
کافران را ز اسر و قتل و قحط و بیم
هوش مصنوعی: برخی از آنچه به کافران وعده داده‌ایم شامل عذاب و سختی‌هایی چون کشته شدن و قحطی و ترس است.
یا بمیرانیم پیش از آن تو را
نیست کارت هیچ بر آن ماجرا
هوش مصنوعی: یا ما تو را پیش از آنکه به کار خود برسیدی می‌کشیم و یا تو هیچ کاره‌ای در آن قضیه.
بر تو نبود غیر تبلیغ و پیام
هست هم بر ما شمار فعل عام
هوش مصنوعی: بر تو وظیفه‌ای جز انتقال پیام نیست و ما نیز در عمل عمومیت داریم.
مکیان آیا نمی بینند این
آنکه می آییم ما اندر زمین
هوش مصنوعی: آیا مکیان نمی‌بینند که ما در زمین حاضر می‌شویم؟
یعنی آید بر زمین کافران
حکم ویرانی ز ما ز اطراف آن
هوش مصنوعی: این کلام به این معناست که از طرف ما، فرمان ویرانی و نابودی بر سرزمین کافران نازل می‌شود.
حق نماید حکم و آن را در طلب
نیست موجودی که اندازد عقب
هوش مصنوعی: حقیقت خود به خود حکم می‌کند و نیازی به جستجو و تلاش برای اثبات آن نیست. وجودی که این حکم را درک کند، به سادگی عقب نمی‌افتد.
هم بود او بس سریع اندر حساب
کافران را بعد نقص و انقلاب
هوش مصنوعی: او به سرعت و توانایی توانست حساب و کتاب کافران را پس از شکست و دگرگونی محاسبه کند.
کافران که پیش از ایشان بوده اند
با رسل کردند مکر و غدر چند
هوش مصنوعی: کافران قبل از اینان نیز ترفندها و نیرنگ‌هایی علیه پیامبران و فرستادگان الهی به کار بستند.
مکرها پس نزد حق باشد تمام
داند آنچه کسب کردند این انام
هوش مصنوعی: همه فریب‌ها و تدبیرها در نهایت به پیشگاه خداوند می‌رسد و او از تمام اعمال انسان‌ها آگاه است.
زود دانند این گروه کافران
کآخر نیکو که دارد در جهان
هوش مصنوعی: این گروه کافران به زودی متوجه خواهند شد که در نهایت، چه کسی در جهان وضعیت بهتری دارد.
کافران گویند نبوی تو رسول
گو تو ای احمد(ص) به قوم ناقبول
هوش مصنوعی: کافران می‌گویند که تو پیامبر نیستی، اما ای احمد (ص)، تو به قوم نادان و ناسازگار گفتار خود را برسان.
که بود کافی گواهی را خدا
در میان من دگر بین شما
هوش مصنوعی: خدا به عنوان گواهی کافی در میان من، دیگران را نیز می‌بیند.
وآنکه باشد نزد او امّ الکتاب
یعنی آن روح الامین با بوتراب
هوش مصنوعی: کسی که در نزد او، کتاب اصلی و سرنوشت‌ها قرار دارد، همان روح‌الامین است که همراه با شخصیتی به نام بوتراب است.
آنچه ز اخبار دو فرقه منجلی است
قصد از امّ الکتاب ای دون علی است
هوش مصنوعی: آنچه از اخبار دو گروه به وضوح نمایان است، هدف از کتاب اصلی، ای علی، برای توست.
لیک گویند اهل تحقیق و اصول
عام باشد این بر ارباب وصول
هوش مصنوعی: ولی اهل تحقیق می‌گویند که این موضوع به اصول کلی مربوط می‌شود و تنها برای افراد خاصی که به دستاوردهای معنوی رسیده‌اند، قابل درک است.
تا قیامت یعنی اندر هر زمان
شاهدان هستند ز ارباب عیان
هوش مصنوعی: تا پایان دنیا، در هر زمانی، افرادی هستند که بر حقایق و واقعیت‌ها گواهی می‌دهند.
تا گُوَه باشند در هر محضرم
کاین کتاب از حق و من پیغمبرم
هوش مصنوعی: تا زمانی که در هر محضر و جایگاهی من از این کتاب و حقایقش سخن بگویم، باید گواهی دهم که من پیامبر هستم.