گنجور

۱- آیات ۱ تا ۳

بسم الله الرحمن الرحیم

الر تِلْکَ آیاتُ اَلْکِتابِ اَلْحَکِیمِ (۱) أَ کانَ لِلنّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَیْنا إِلی رَجُلٍ مِنْهُمْ أَنْ أَنْذِرِ اَلنّاسَ وَ بَشِّرِ اَلَّذِینَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ قالَ اَلْکافِرُونَ إِنَّ هذا لَساحِرٌ مُبِینٌ (۲) إِنَّ رَبَّکُمُ اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیّامٍ ثُمَّ اِسْتَوی عَلَی اَلْعَرْشِ یُدَبِّرُ اَلْأَمْرَ ما مِنْ شَفِیعٍ إِلاّ مِنْ بَعْدِ إِذْنِهِ ذلِکُمُ اَللّهُ رَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ أَ فَلا تَذَکَّرُونَ (۳)

بنام خدای بخشندۀ مهربان

الر ، این آیتهای کتاب با حکمتست (۱) آیا باشد مر مردمان را عجبی که وحی فرستادیم بمردی از ایشان که بترسان مردمان را و مژده ده ایشان را که گرویدند که مر ایشان راست سابقه خوبی نزد پروردگارشان گفتند کافران بدرستی که این هر آینه سحریست آشکار (۲) بدرستی که پروردگار شما خدایی است که آفرید آسمانها و زمین را در شش روز پس مستولی شد بر عرش تدبیر می‌کند کار کاینات را نیست هیچ شفیعی مگر پس از دستوری او آنست خدا پروردگار شما پس بپرستید او را آیا پس پند نمی‌گیرید (۳)

بعد بسم االله به توفیق خدا
سورة یونس نماییم ابتدا
از الف وز لام و را بشنو نخست
تا شناسی راه و منزل را درست
این حروف ار هیچ داری در نظر
نزد بعضی هست اسامیِ سُوَر
یا اشارت سوی اسماء االله است
نزد آن کز رمز اسماء آگه است
اول الاشیاست یعنی در ظهور
لطف و رحمت ظاهر از وی بی فتور
لطف او شد باعث ایجاد خلق
کرد از رحمت بپا بنیاد خلق
حاصل آنکه گوید آن ذات قدیم
هم الهم، هم لطیفم، هم رحیم
لابشرط مطلقم در ذات خویش
پس نمود م جلوه در آیات خویش
آیت اعظم رسول امجد است
مِنْ اَحَد در وصف ذات احمد (ص) است
ای پیمبر کاول هر اولی
لطف و رحمت را ظهور اکملی
می خورم سوگند بر احسان تو
هم به لطف و رحمتم بر جان تو
که بود این سوره یا قرآن تمام
جمله آیات کتاب با نظام
بر تو نازل از حکیم مطلق است
نزد حق بین از حق است و بر حق است
ثبت لوح است آنچه از حکمت در اوست
یعنی اندر علم حق بی گفتگو است
جمله احکامش به حکمت رهنمون
ثابت اندر لوح محفوظ از شئون
مردمان را هست آیا زین عجب
که به مردی وحی کردیم از عرب
گفت پیغمبر چو وحی آید به من
مکیان را بُد تعجب زین سخن
که خدا گر خواهد از جنس بشر
خود رسولی تا فرستد نیک فر
از چه سازد اختیار او در حطیم
آنکه را بُد نزد بوطالب یتیم
نزد ایشان برتری در مال بود
وآنکه بُد مسکین، ضعیف اقبال بود
لاجرم او را شمردندی به کم
بودشان از وی تعجب دم به دم
گفت زآن حق می کنید آیا عجب
کز شما گردد رسولی کس ز رب
کو نباشد از صنادید کبیر
بل بود مسکین و بی قدر و فقیر
حاصل آنکه وحی فرمودیم ما
سوی مردی کوست در اصل از شما
بیم کن از قهر حق بر مردمان
مژده ده بر مؤمنان بنشان به خوان
پیشرفتی آنکه ایشان راست نیک
نزد آن پروردگار بی شریک
سابق است آن در سعادت خاص را
تا شناسی از ثبات اشخاص را
یا که باشد رهنمایی خرد
مرد را در کارها از نیک و بد
نزد اهل معرفت حب خداست
کآن محب را بر سعادت رهنماست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

الر تِلْکَ آیاتُ اَلْکِتابِ اَلْحَکِیمِ (۱) أَ کانَ لِلنّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَیْنا إِلی رَجُلٍ مِنْهُمْ أَنْ أَنْذِرِ اَلنّاسَ وَ بَشِّرِ اَلَّذِینَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ قالَ اَلْکافِرُونَ إِنَّ هذا لَساحِرٌ مُبِینٌ (۲) إِنَّ رَبَّکُمُ اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیّامٍ ثُمَّ اِسْتَوی عَلَی اَلْعَرْشِ یُدَبِّرُ اَلْأَمْرَ ما مِنْ شَفِیعٍ إِلاّ مِنْ بَعْدِ إِذْنِهِ ذلِکُمُ اَللّهُ رَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ أَ فَلا تَذَکَّرُونَ (۳)
هوش مصنوعی: این آیات، نشانه‌های کتابی حکیم هستند. آیا برای مردم جای تعجب دارد که ما به مردی از خودشان وحی کردیم که مردم را هشدار دهد و به مؤمنان بشارت بدهد که در پیشگاه پروردگارشان مقام والایی خواهند داشت؟ اما کفار گفتند: این شخص، ساحری آشکار است. به راستی پروردگار شما، الله است که آسمان‌ها و زمین را در شش روز خلق کرد و سپس بر عرش قرار گرفت و امور را تدبیر می‌کند. هیچ‌کس نیست که بدون اجازه او شفاعت کند. او پروردگار شماست، پس او را بپرستید. آیا نمی‌خواهید تذکر بگیرید؟
الر ، این آیتهای کتاب با حکمتست (۱) آیا باشد مر مردمان را عجبی که وحی فرستادیم بمردی از ایشان که بترسان مردمان را و مژده ده ایشان را که گرویدند که مر ایشان راست سابقه خوبی نزد پروردگارشان گفتند کافران بدرستی که این هر آینه سحریست آشکار (۲) بدرستی که پروردگار شما خدایی است که آفرید آسمانها و زمین را در شش روز پس مستولی شد بر عرش تدبیر می‌کند کار کاینات را نیست هیچ شفیعی مگر پس از دستوری او آنست خدا پروردگار شما پس بپرستید او را آیا پس پند نمی‌گیرید (۳)
هوش مصنوعی: این آیات کتاب با حکمت است. آیا برای مردم عجیب است که وحی فرستادیم به مردی از بین خودشان تا آنها را بترساند و به کسانی که ایمان آورده‌اند بشارت دهد که برای آنها نزد پروردگارشان سابقه خوبی وجود دارد؟ در حالی که کافران می‌گویند این تنها سحری آشکار است. به‌راستی پروردگار شما، خدایی است که آسمان‌ها و زمین را در شش روز آفرید و سپس بر عرش نشسته و کارهای جهان را تدبیر می‌کند. هیچ شفیعی وجود ندارد مگر اینکه بر اساس فرمان او باشد. او همان خداوند پروردگار شماست، پس او را بپرستید. آیا پند نمی‌گیرید؟
بعد بسم االله به توفیق خدا
سورة یونس نماییم ابتدا
هوش مصنوعی: پس از ذکر نام خدا و با یاری او، به تلاوت سوره یونس می‌پردازیم.
از الف وز لام و را بشنو نخست
تا شناسی راه و منزل را درست
هوش مصنوعی: ابتدا از حروف الف، لام و ر آگاه شو تا بتوانی مسیر و مقصد را به درستی بشناسی.
این حروف ار هیچ داری در نظر
نزد بعضی هست اسامیِ سُوَر
هوش مصنوعی: برخی از افراد بر این باورند که این حروف، که در شروع بعضی سوره‌ها قرار دارند، نماد نام‌های خاصی از سوره‌ها هستند.
یا اشارت سوی اسماء االله است
نزد آن کز رمز اسماء آگه است
هوش مصنوعی: این جمله به بیان این نکته می‌پردازد که کسی که از راز و رمز نام‌های خداوند آگاه است، به نوعی به نشانه‌هایی از این نام‌ها اشاره می‌کند. به عبارتی دیگر، فردی که به عمق معانی و صفات خداوند دست یافته، می‌تواند به صورت غیرمستقیم و از طریق نشانه‌ها و معانی، به وجود و صفات الهی اشاره کند.
اول الاشیاست یعنی در ظهور
لطف و رحمت ظاهر از وی بی فتور
هوش مصنوعی: این جمله بیان می‌کند که آغاز هر چیزی از بروز لطف و رحمت الهی است و این ظهور همواره بدون کسالت و سستی است.
لطف او شد باعث ایجاد خلق
کرد از رحمت بپا بنیاد خلق
هوش مصنوعی: محبت و رحمت خداوند، موجب خلق و به وجود آمدن موجودات شده است. این رحمت پایه و اساس آفرینش را تشکیل می‌دهد.
حاصل آنکه گوید آن ذات قدیم
هم الهم، هم لطیفم، هم رحیم
هوش مصنوعی: در نهایت، می‌توان deduced کرد که آن وجود قدیمی همواره الهام‌دهنده، با لطافت و مهربانی است.
لابشرط مطلقم در ذات خویش
پس نمود م جلوه در آیات خویش
هوش مصنوعی: من در وجود خودم بدون هیچ قیدی هستم و به همین دلیل جلوه‌های مختلف خود را در نشانه‌ها و آیات خویش به نمایش می‌گذارم.
آیت اعظم رسول امجد است
مِنْ اَحَد در وصف ذات احمد (ص) است
هوش مصنوعی: این جمله به توصیف مقام و مرتبه پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، می‌پردازد و او را به عنوان بزرگ‌ترین نشانه و علامت معرفی می‌کند. اشاره دارد که او یکی از برترین بندگان خداوند است و ویژگی‌های خاص و منحصر به فردی دارد که او را از دیگران متمایز می‌سازد.
ای پیمبر کاول هر اولی
لطف و رحمت را ظهور اکملی
هوش مصنوعی: ای پیامبر، تو نخستین و اولین کسی هستی که جمال و رحمت کامل الهی در تو تجلی یافته است.
می خورم سوگند بر احسان تو
هم به لطف و رحمتم بر جان تو
هوش مصنوعی: من بر احسان تو قسم می‌خورم و نیز بر مهر و محبت خودم نسبت به تو.
که بود این سوره یا قرآن تمام
جمله آیات کتاب با نظام
هوش مصنوعی: این شعر به بیان اهمیت و عظمت قرآن و آیات آن اشاره دارد. گویا پرسشی مطرح می‌شود درباره اینکه این کتاب و سوره‌ها چه کسی هستند و چرا به چنین نظم و ترتیبی نوشته شده‌اند. به طور کلی، به ارزش و ساختار منظم قرآن پرداخته می‌شود.
بر تو نازل از حکیم مطلق است
نزد حق بین از حق است و بر حق است
هوش مصنوعی: این جمله به معنای این است که چیزی که بر تو نازل شده، از سوی یک حکیم مطلق است و آنچه که در واقعیت وجود دارد، حق است و این حقیقت بر اساس اراده و شناخت خداوند شکل گرفته است.
ثبت لوح است آنچه از حکمت در اوست
یعنی اندر علم حق بی گفتگو است
هوش مصنوعی: آنچه از حکمت در این دنیا وجود دارد، مانند نوشته‌ای بر لوح حکمت است؛ یعنی در علم حقیقی هیچ شکی وجود ندارد.
جمله احکامش به حکمت رهنمون
ثابت اندر لوح محفوظ از شئون
هوش مصنوعی: تمام احکام او به حکمت راهنمایی می‌کنند و در لوح محفوظ به طور ثابت قرار دارند.
مردمان را هست آیا زین عجب
که به مردی وحی کردیم از عرب
هوش مصنوعی: آیا تعجب دارد که به یک مرد عرب پیام الهی فرستاده‌ایم در حالی که مردمان دیگر نیز هستند؟
گفت پیغمبر چو وحی آید به من
مکیان را بُد تعجب زین سخن
هوش مصنوعی: پیامبر فرمود وقتی وحی به من نازل می‌شود، مکی‌ها از همین سخن شگفت‌زده می‌شوند.
که خدا گر خواهد از جنس بشر
خود رسولی تا فرستد نیک فر
هوش مصنوعی: اگر خدا بخواهد، از میان انسان‌ها فرستاده‌ای را خواهد فرستاد که به نیکی و خوبی معروف باشد.
از چه سازد اختیار او در حطیم
آنکه را بُد نزد بوطالب یتیم
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به اینکه انسان می‌تواند با اختیارات خود چه چیزی بسازد، در حالی که برای یتیم بودن کسی که در نزد بوطالب قرار دارد، هیچ چیز نمی‌تواند تغییر کند. به عبارتی، شرایطی که فرد در آن قرار دارد ممکن است بر قدرت انتخاب و تاثیرگذاری او تأثیر بگذارد.
نزد ایشان برتری در مال بود
وآنکه بُد مسکین، ضعیف اقبال بود
هوش مصنوعی: در میان آن‌ها، پول و ثروت اهمیت بیشتری داشت و کسی که فقیر و بی‌چیزی بود، از نظر شان و جایگاه اجتماعی در وضعیت ضعیفی قرار داشت.
لاجرم او را شمردندی به کم
بودشان از وی تعجب دم به دم
هوش مصنوعی: بنابراین، به خاطر کمبودهایی که داشتند، هر لحظه از او تعجب می‌کردند.
گفت زآن حق می کنید آیا عجب
کز شما گردد رسولی کس ز رب
هوش مصنوعی: این گفته به این معناست که آیا شگفت‌آور است که از جانب شما، برگزیده‌ای از سوی خداوند به رسالت فرستاده شود؟
کو نباشد از صنادید کبیر
بل بود مسکین و بی قدر و فقیر
هوش مصنوعی: کسی که در میان بزرگان نباشد، هرچقدر هم که بی‌پول و بی‌قدرت باشد، ارزش و شان او کم نیست.
حاصل آنکه وحی فرمودیم ما
سوی مردی کوست در اصل از شما
هوش مصنوعی: خلاصه اینکه ما به شما گفتیم که غیر از مردی که از میان شماست، هیچ کس دیگر از ما وحی نخواهد گرفت.
بیم کن از قهر حق بر مردمان
مژده ده بر مؤمنان بنشان به خوان
هوش مصنوعی: از خشم خداوند بر مردم بترس و به مؤمنان بشارت بده و آنها را به نشستن بر سر سفره نعمت‌های الهی دعوت کن.
پیشرفتی آنکه ایشان راست نیک
نزد آن پروردگار بی شریک
هوش مصنوعی: پیشرفتی برای کسی است که او را در نزد خداوند یگانه و بی‌همتا نیکو بیابد.
سابق است آن در سعادت خاص را
تا شناسی از ثبات اشخاص را
هوش مصنوعی: پیشینه‌ای از خوشبختی وجود دارد که می‌تواند به شناخت تو از ثبات و ثبات شخصیت‌های مختلف کمک کند.
یا که باشد رهنمایی خرد
مرد را در کارها از نیک و بد
هوش مصنوعی: خرد می‌تواند مرد را در انجام کارها راهنمایی کند و به او کمک کند تا تفاوت بین کارهای خوب و بد را تشخیص دهد.
نزد اهل معرفت حب خداست
کآن محب را بر سعادت رهنماست
هوش مصنوعی: افراد آگاه و بصیر، عشق به خداوند را ارزشمند می‌دانند، زیرا این عشق می‌تواند انسان را به سوی خوشبختی و سعادت هدایت کند.