گنجور

بخش ۷۱ - جواهر العلوم و الانباء و المعارف

جواهرها کز آن کس نیست واقف
در انبا و علوم و هم معارف
بود در نزد صوفی گاه تاویل
جقایقهای بی تغییر و تبدیل
نگردد مختلف زان اختلافات
که باشد در شرایع بی‌منافات
نگردد مختلف چون آنکه شایع
بود اندر امم و اندر شرایع
تفرق نیست در وی قدر موئی
کنی گر بی‌تخالف جستجویی
نماز ار مختلف گردید وضعش
تفاوت نیست یا فرقی بجمعش
چه مقصود از نماز آداب خدمت
بود در حضرت سلطان عزت
شد این خدمت در اوقات مناسب
ز مولا بر عباد از قلب واجب
بهر عصر آنکه از حق شاه دین شد
رساند احکام خدمت کاین چنین شد
نماز از اصل پس گر باشی آگاه
بود حاضر شدن در خدمت شاه
تفاوت نیست اندر اصل اول
مگر گردد فروعاتش مبدل
چنین دان روزه و حج و زکوتت
نشد اصلش مبدل چون صلوتت
تبدل یافت گر وضعش بتفصیل
نیابد اصل آن تغییر و تبدیل
جواهر آن حقایق دان که تغییر
نیابد در زمانی هم نه تکسیر

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

جواهرها کز آن کس نیست واقف
در انبا و علوم و هم معارف
هوش مصنوعی: جواهرهایی که کسی از آن‌ها آگاهی ندارد، چه از نظر دنیوی و چه از نظر علمی و معرفتی.
بود در نزد صوفی گاه تاویل
جقایقهای بی تغییر و تبدیل
هوش مصنوعی: در نزد صوفی، همیشه این اعتقاد وجود دارد که تغییر و تحولی در اصول و ارزش‌های ثابت و اساسی وجود ندارد.
نگردد مختلف زان اختلافات
که باشد در شرایع بی‌منافات
هوش مصنوعی: اختلافات موجود در اصل شریعت باعث نمی‌شود که اصول اصلی آن تغییر کنند و همچنان باقی بمانند.
نگردد مختلف چون آنکه شایع
بود اندر امم و اندر شرایع
هوش مصنوعی: تنوع و گوناگونی مثل آن چیزی نیست که در میان ملت‌ها و قوانین رایج است.
تفرق نیست در وی قدر موئی
کنی گر بی‌تخالف جستجویی
هوش مصنوعی: در وجود او هیچ گونه تفرقه‌ای وجود ندارد، حتی به اندازه یک مو. اگر به طور مستقل و عاری از تضاد تلاش کنی، می‌توانی او را بیابی.
نماز ار مختلف گردید وضعش
تفاوت نیست یا فرقی بجمعش
هوش مصنوعی: اگر نماز با شرایط مختلفی برگزار شود، تفاوتی در اصل آن ایجاد نمی‌شود و هیچ تغییری در حقیقت جمع آن وجود نخواهد داشت.
چه مقصود از نماز آداب خدمت
بود در حضرت سلطان عزت
هوش مصنوعی: این بیت به این موضوع اشاره دارد که هدف از نماز و آداب مربوط به آن در پیشگاه پروردگار و در حضور اعلی مقام و عظمت الهی چیست. به عبارت دیگر، شاعری به تفکر در معنای واقعی عبادت و ارتباط با خدا پرداخته و اهمیت آن را مورد تأمل قرار می‌دهد.
شد این خدمت در اوقات مناسب
ز مولا بر عباد از قلب واجب
هوش مصنوعی: این خدمت در زمان‌های مناسب از طرف خداوند بر بندگان واجب شده است.
بهر عصر آنکه از حق شاه دین شد
رساند احکام خدمت کاین چنین شد
هوش مصنوعی: به خاطر زمانه‌ای که کسی برای دین و حق تلاش کرد، احکام و خدماتی به این شکل ارائه شد.
نماز از اصل پس گر باشی آگاه
بود حاضر شدن در خدمت شاه
هوش مصنوعی: اگر به حقیقت نماز واقف باشی، درک خواهی کرد که حضور در کنار پادشاه چقدر ارزشمند و مهم است.
تفاوت نیست اندر اصل اول
مگر گردد فروعاتش مبدل
هوش مصنوعی: تفاوتی در اصل و بنیاد وجود ندارد، مگر اینکه فرعیات و جوانب آن تغییر کند.
چنین دان روزه و حج و زکوتت
نشد اصلش مبدل چون صلوتت
هوش مصنوعی: اگر روزه و حج و زکات تو بدون نیت و خلوص باشد، مانند نماز تو اصلی ندارد و درست به حساب نمی‌آید.
تبدل یافت گر وضعش بتفصیل
نیابد اصل آن تغییر و تبدیل
هوش مصنوعی: اگر حالتی در زندگی کسی تغییر کند، جزئیات آن تغییر را نمی‌توان به راحتی مشخص کرد و نمی‌توان به طور کامل به اصل و ریشه‌ی آن تغییر پی برد.
جواهر آن حقایق دان که تغییر
نیابد در زمانی هم نه تکسیر
هوش مصنوعی: جواهر آن حقیقت‌ها را بشناس که در طول زمان تغییر نمی‌کنند و هیچ عیبی بر آن‌ها وارد نمی‌شود.