صفی علیشاهبخش ۲۰۳ - العارالعظیم
دگر عار عظیم اندر ضمیرت
که شد تفسیر بر مقت کبیرت
ز نقص عهد می‌باشد اشارت
که هست از قول بیفعلت امارت
اگر در جمع مردان داخلی خود
همان میگو که بروی عاملی خود
بهیچ اندازه‌ئی قابل نباشی
که گوئی آنچه را عامل نباشی
ز گفتاری که دروی نیست کردار
حذر کن تا نگیرد در گلوخار
ز قول بی‌حقیقت نزد معبود
نبد مبغوض‌تر ز اشیاء مردود
ز حق بر تک اینحال از متانت
روا باشد که جوئی استعانت
بسا لعنت بر آن دستار و ریش است
که کذبش بر خدا و خلق و خویش است
غرض لفظی که او بی‌اعتبار است
به پیش اهل غیرت سخت عار است
هر آن قولی که دروی نیست افعال
نباشد صاحبش را رو باقبال
بخش ۲۰۲ - العامه: شنو از عامه کاهل اقتصارندبخش ۲۰۴ - العباده و العبودیه والعبوده: دگر اندر عبادت کن تعقل
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
دگر عار عظیم اندر ضمیرت
که شد تفسیر بر مقت کبیرت
هوش مصنوعی: دیگر شرمی بزرگ در درونت هست که به تصویر کشیده شده بر اساس شخصیت بزرگ و مهم تو.
ز نقص عهد می‌باشد اشارت
که هست از قول بیفعلت امارت
هوش مصنوعی: این بیت به این موضوع اشاره دارد که نقص در پیمان و عهد نشان‌دهنده این است که از قول و وعده‌ای که خودت انجام ندادی، سرنخی وجود دارد. به عبارت دیگر، عدم وفای به عهد به نوعی نشانه‌ای از خالی بودن در عمل و قول است.
اگر در جمع مردان داخلی خود
همان میگو که بروی عاملی خود
هوش مصنوعی: اگر در میان مردان خود، همان ویژگی‌هایی که در مورد دیگران داری، به کار بگیری، موفق‌تر خواهی بود.
بهیچ اندازه‌ئی قابل نباشی
که گوئی آنچه را عامل نباشی
هوش مصنوعی: به هیچ عنوان نمی‌توانی حرفی ب۰زنی که خودت در انجام آن نقشی نداری.
ز گفتاری که دروی نیست کردار
حذر کن تا نگیرد در گلوخار
هوش مصنوعی: از سخنانی که درویش نیست، پرهیز کن تا به دردسر نیفتی.
ز قول بی‌حقیقت نزد معبود
نبد مبغوض‌تر ز اشیاء مردود
هوش مصنوعی: در کنار موارد بی‌ارزش و ناپسند، هیچ چیزی نزد خداوند منفورتر از سخنانی که بی‌اساس و نادرست هستند، وجود ندارد.
ز حق بر تک اینحال از متانت
روا باشد که جوئی استعانت
هوش مصنوعی: از حق آگاه باش، ولی در عین حال بر خود مسلط باش و متین بمان. هیچ اشکالی ندارد که از دیگران کمک بگیری.
بسا لعنت بر آن دستار و ریش است
که کذبش بر خدا و خلق و خویش است
هوش مصنوعی: بسیارند افرادی که به ظاهر خود می‌بالند و در حقیقت رفتار و کردار آن‌ها مکافی از اخلاق نیکو نیست. در واقع، این افراد با دروغ گفتن به خود و دیگران جایگاه خود را نزد خدا و مردم پایین می‌آورند.
غرض لفظی که او بی‌اعتبار است
به پیش اهل غیرت سخت عار است
هوش مصنوعی: هدف از این جمله این است که وقتی کسی به کلمات بی‌ارزش و بی‌معنی رو می‌آورد، برای کسانی که دارای غیرت و شرف هستند، این عمل بسیار ناپسند و زشت به شمار می‌آید.
هر آن قولی که دروی نیست افعال
نباشد صاحبش را رو باقبال
هوش مصنوعی: هر قول و حرفی که از شخصی درویش نباشد، به عمل او نمی‌رسد و صاحب آن قول را نمی‌توان با خوشبینی و امید به آینده دید.