گنجور

شمارهٔ ۱۱

ای فلک قدری که شمس دین و دین دولتی
دولت تو دولت دنیا و دین و دولت است
از علو همت تو آسمان را غیرت است
وز جمال طلعت تو مشتری را خجلت است
گر جمال ملتی، شاید که اخلاق تو را
نیک نامی دینو رادی شرع و همت ملت است
خصلت و اندیشه پاک تو را خدمت کند
هر که در آفاق نیک اندیش و نیکو خصلت است
هر کسی حیلت کند تا چون تو گردد نیک نام
هر که بی قوت بود تدبیر او در حیلت است
آلت افعال دولت کلک ملک آرای توست
کردگار است آن که افعالش همه بی آلت
کثرت بذل تو را در قلت و افلاس خلق
آن اثر باشد که عفو و حلم را در زلت است
مدتی شد تا مرا در حادثات روزگار
بر دل و جان کثرت هر محنتی از قلت است
گرچه با غفلت نیم در باب نظم و کان نثر
خاطر ایام را در حق ما صد غفلت است
گرچه با غفلت نیم در باب نظم و کان نثر
هر زمان با من حوادث را مصاف صولت است
عیش شیرین تلخ گردد هر کجا عطلت بود
عیش من گر تلخ شد خود عیب آن از عطلت است
هر که در عزلت بود از وی نجویند انتقام
انتقام چرخ با من سر به سر در عزلت است
از اجل مهلت نمی خواهم که ناید نزد من
با چنین غم ها که من دارم چه جای مهلت است
جمله و تفصیل احوال تو در اقبال باد
تا رجوع هر چه تفصیل است سوی جملت است

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای فلک قدری که شمس دین و دین دولتی
دولت تو دولت دنیا و دین و دولت است
هوش مصنوعی: ای آسمان، قدر و مقام تو به اندازه‌ای است که خورشید دین و پشتیبان دین، دولتی است که به تو وابسته است و بر این اساس، تو خود نماد دنیای دین و حکومت هستی.
از علو همت تو آسمان را غیرت است
وز جمال طلعت تو مشتری را خجلت است
هوش مصنوعی: همت بلند تو به قدری است که آسمان به حرمت تو احساس شرم می‌کند و زیبایی چهره‌ات باعث خجالت سیاره مشتری شده است.
گر جمال ملتی، شاید که اخلاق تو را
نیک نامی دینو رادی شرع و همت ملت است
هوش مصنوعی: اگر زیبایی یک ملت به اخلاق آن مرتبط باشد، پس می‌توان ادعا کرد که نیک نامی و اصول دین و تلاش مردم در این زیبایی نقش دارند.
خصلت و اندیشه پاک تو را خدمت کند
هر که در آفاق نیک اندیش و نیکو خصلت است
هوش مصنوعی: اگر تو دارای اندیشه و ویژگی‌های نیکو باشی، هر فردی که در جهان نیکو اندیش و نیکو خوی باشد، به تو خدمت خواهد کرد.
هر کسی حیلت کند تا چون تو گردد نیک نام
هر که بی قوت بود تدبیر او در حیلت است
هوش مصنوعی: هر کسی که تلاش می‌کند تا مانند تو محبوب و معروف شود، در واقع، آن‌هایی که قدرت و توان ندارند، از ترفندها و نقشه‌ها استفاده می‌کنند.
آلت افعال دولت کلک ملک آرای توست
کردگار است آن که افعالش همه بی آلت
هوش مصنوعی: اعمال و کارهای تو، نمایانگر قدرت و حاکمیت توست. خداوند، آنکسی است که تمامی کارهایش بدون ابزار و وسیله انجام می‌شود.
کثرت بذل تو را در قلت و افلاس خلق
آن اثر باشد که عفو و حلم را در زلت است
هوش مصنوعی: بخشش و لطف تو در شرایطی که مردم با تنگدستی و کمبود مواجه هستند، تأثیری دارد که عفو و صبر را در زمان خطا و لغزش به همراه می‌آورد.
مدتی شد تا مرا در حادثات روزگار
بر دل و جان کثرت هر محنتی از قلت است
هوش مصنوعی: مدتی است که در اتفاقات زندگی، تا حدی اثرات مشکلات و سختی‌ها بر من کاهش یافته است.
گرچه با غفلت نیم در باب نظم و کان نثر
خاطر ایام را در حق ما صد غفلت است
هوش مصنوعی: اگرچه ما در زمینه نظم و نثر بی‌توجهی کرده‌ایم، اما زندگی و روزگار برای ما پر از بی‌اعتنایی و غفلت است.
گرچه با غفلت نیم در باب نظم و کان نثر
هر زمان با من حوادث را مصاف صولت است
هوش مصنوعی: با وجود اینکه درباره نظم و نثر به طور دقیق فکر نمی‌کنم، هر لحظه درگیر حوادث و چالش‌ها هستم.
عیش شیرین تلخ گردد هر کجا عطلت بود
عیش من گر تلخ شد خود عیب آن از عطلت است
هوش مصنوعی: زندگی شاد و شیرین می‌تواند در هر جا که بی‌کاری وجود داشته باشد، تلخ شود. اگر خوشی‌های من هم تلخ شده باشند، دلیلش از بی‌کاری من است.
هر که در عزلت بود از وی نجویند انتقام
انتقام چرخ با من سر به سر در عزلت است
هوش مصنوعی: هر کسی که در تنهایی باشد، کسی از او انتقام نمی‌گیرد؛ چرا که انتقام زمانه با من در تنهایی است.
از اجل مهلت نمی خواهم که ناید نزد من
با چنین غم ها که من دارم چه جای مهلت است
هوش مصنوعی: نمی‌خواهم از مرگ مهلتی بگیرم، زیرا با این همه غم و اندوهی که دارم، اصلاً جایی برای مهلت وجود ندارد.
جمله و تفصیل احوال تو در اقبال باد
تا رجوع هر چه تفصیل است سوی جملت است
هوش مصنوعی: تمام جزئیات وضعیت تو در خوش‌شانسی در حال جریان است، چرا که هر چیزی که در زندگی‌ات اتفاق می‌افتد، به سمت تو بازمی‌گردد.