گنجور

شمارهٔ ۸۹

حاکمِ ظالم، به سِنانِ قلم
دزدیِ بی‌تیروکمان می‌کند
گَلّه‌ی ما را، گِلِه از گرگ نیست
این‌همه بی‌داد، شَبان می‌کند
آن‌که زیان می‌رسد از وی به خَلق
فهم ندارد که زیان می‌کند
چون نکند رِخنه به دیوارِ باغ
دزد؟ که ناطور، همان می‌کند

اطلاعات

وزن: مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

حاکمِ ظالم، به سِنانِ قلم
دزدیِ بی‌تیروکمان می‌کند
هوش مصنوعی: حاکم ستمگر، با نوک قلم خود، کارهای ناپسند و بی‌رحمانه‌ای را انجام می‌دهد که مشابه تیراندازی از کمان نیست و هیچ نشانه‌ای از شجاعت و قدرت ندارد.
گَلّه‌ی ما را، گِلِه از گرگ نیست
این‌همه بی‌داد، شَبان می‌کند
هوش مصنوعی: مشکلی که ما داریم به خاطر گرگ‌ها نیست؛ این همه بلوا و بی‌نظمی ناشی از کار شبان است.
آن‌که زیان می‌رسد از وی به خَلق
فهم ندارد که زیان می‌کند
هوش مصنوعی: کسی که به انسان‌ها آسیب می‌زند، درک این را ندارد که در حال آسیب رساندن به دیگران است.
چون نکند رِخنه به دیوارِ باغ
دزد؟ که ناطور، همان می‌کند
هوش مصنوعی: اگر دزد نتواند به دیوار باغ نفوذ کند، نگهبان خودش این کار را می‌کند.

حاشیه ها

1392/03/31 23:05

با سلام، پدرم از حافظان آثار استاد سخن سعدی بودند و ایشان همیشه این ابیات را به این گونه میخواندند: عالم ظالم به سنان قلم
و نه حاکم ظالم!
دلیل: این عالم است که قلم به دست می‌گیرد و نه حاکم.
از گفته‌های منصوب به رسول اسلام: قدرتی‌ که در جوهر قلم عالم است در خون شهید نیست.

1392/03/01 01:06
امین کیخا

مریم جان با ازرم و احترامی که برای شما به عنوان یک شهر وند محترم قائل هستم ولی در اشتباه هستید عالم ظالم نسبتش به مردم مانند نسبت شبان به گله است ؟ یا حاکم . در بیت دوم به روشنی فرموده اند که نسبت شبان به رمه دارد و میدانیم این نسبت را حاکم بر مردم دارد نه عالم با مردم باز پوزش میخواهم

1396/03/12 11:06
...

گله ما را گله از گرگ نیست
این همه بیداد شبان می کند...
امان از دستت ای شبان!!!

1399/03/25 11:05
جهان

با سلام
ضمن عرض چوزش از جناب آقای کیخا من با ترجمه پدر مریم خانم موافقم چون لزوما همه ابیات نباید به یک نفر اشاره داشته باشند و با توجه به اینکه بعضی از علما و تعداد بیشتری از قضات ابزار دست حاکمان هستند و ظلم آنها را با قلم خود مشروع جلوه می دهند بنابراین معنای بیت بیشتر به علما برمی گردد تا حاکمان
مثالی که می توان برای آورد سکانس مکالمه شیخ حسن جوری و قاضی شارع در سریال سربداران که در آن شیخ حسن حکم قاضی شارع را محق جلوه دادن جنایت دانست.
در ضمن حاکم دارای قدرت فیزیکی و حکومتی است و با قلم حکمرانی نمی کند. با تشکر

1402/02/17 17:05
عزیز رادیو

درود بر شما

شیخ اجل در اینجا با صراحت در مورد قوانین صحبت می کنه و می فرماید حاکمان ظالم با نوشتن قوانین به نفع خود بدون نیاز به جنگ افزار مردم را غارت می کنند.
به عبارت ساده تر ابتدا قانون می نویسند و بعد قانونی به مردم تجاوز می کنند. ما در دوران خودمان به خوبی این مسئله را با گوشت و پوشت خود لمس کرده ایم
این ابیات از سیاسی ترین ابیات شیخ اجل است که به اهمیت قاتون اساسی هر کشوری اشاره دارد

1399/03/25 11:05
جهان

ببخشید پوزش