سعدیقصیدهٔ شمارهٔ ۲۰
کسی که او نظر مهر در زمانه کند
چنان سزد که همه کار عاقلانه کند
هر آنچه خاطر موری ازو بیازارد
اگرچه آب حیاتست از آن کرانه کند
قناعتست و مروت نشان آزادی
نخست خانهٔ دل وقف این دوگانه کند
چو نیک و بد به سر آید جهان همان بهتر
که زندگی همه بر طبع شادمانه کند
زبان ز گفتن و ناگفتنی نگه می‌دار
که شمع، هستی خود در سر زبانه کند
درین سرای که اول ز آخرش عدمست
به خلق خوش طلب عمر جاودانه کند
زمانه را چو شناسی که چیست عادت او
روا بود که کسی تکیه بر زمانه کند؟
به نقد خوش خور و خوش نوش و نام نیک اندوز
که عاقل از پی یک نوش صد بهانه کند
مخور غمی که به فردا چگونه خواهد بود
که چرخ عمر تو ضایع برین ترانه کند
اگرچه عالم خاکی نیرزد اندر راه
برای تیر نظر عاقلی نشانه کند
ز گوشه‌ای به جهان ناکوتر تر نبود
که تا وظایف طاعات ازو دانه کند
کسی که صحبت سعدی طلب کند در دهر
سعادت دو جهانی طلب چرا نه کند
اگرچه کار عمارت طریق دانش نیست
علی الخصوص کسی کاندرین زمانه کند
بود هر آینه نزدیک عاقلان معذور
کسی که از پی مسکن اساس خانه کند
که گرچه مرغ توکل کند به دانه و آب
به دست خود ز برای خود آشیانه کند
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۹ - وله فی مدح اتابک مظفرالدین سلجوقشاه: چه نیکبخت کسانی که اهل شیرازندقصیدهٔ شمارهٔ ۲۱ - در ستایش شمس‌الدین حسین علکانی: احمدالله تعالی که به ارغام حسود
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
کسی که او نظر مهر در زمانه کند
چنان سزد که همه کار عاقلانه کند
هوش مصنوعی: کسی که در دنیا با محبت و نیکی نگرش دارد، سزاوار است که همه کارهایش را با تدبیر و عقل انجام دهد.
هر آنچه خاطر موری ازو بیازارد
اگرچه آب حیاتست از آن کرانه کند
هوش مصنوعی: هر چیزی که ذهن یک مورچه را آزار دهد، حتی اگر آن چیز آب حیات باشد، باید از آن فاصله گرفت.
قناعتست و مروت نشان آزادی
نخست خانهٔ دل وقف این دوگانه کند
هوش مصنوعی: قناعت و مروت نشانه آزادی است، نخستین خانه دل انسان به این دو ویژگی اختصاص دارد.
چو نیک و بد به سر آید جهان همان بهتر
که زندگی همه بر طبع شادمانه کند
هوش مصنوعی: زمانی که خوب و بد به پایان برسد، بهتر است که زندگی همه بر اساس شادی و سرور سپری شود.
زبان ز گفتن و ناگفتنی نگه می‌دار
که شمع، هستی خود در سر زبانه کند
هوش مصنوعی: زبان خود را در بیان کردن و نیاوردن حرف‌هایی که لازم نیست، کنترل کن؛ زیرا مانند شمع، وجود تو هم ممکن است در شعلهٔ کلامت محو شود.
درین سرای که اول ز آخرش عدمست
به خلق خوش طلب عمر جاودانه کند
هوش مصنوعی: در این دنیا که آغازش از نبود است، افراد به دنبال زندگی جاودانه و خوشبختی هستند.
زمانه را چو شناسی که چیست عادت او
روا بود که کسی تکیه بر زمانه کند؟
هوش مصنوعی: وقتی زمانه و ویژگی‌های آن را بشناسی، آیا درست است که بر آن تکیه کنی؟
به نقد خوش خور و خوش نوش و نام نیک اندوز
که عاقل از پی یک نوش صد بهانه کند
هوش مصنوعی: در زندگی، از لذت‌ها و خوشی‌ها بهره ببر و سعی کن نام نیک به دست بیاوری، زیرا فرد عاقل به خاطر یک نوشیدنی خوب، بهانه‌های زیادی می‌تراشد.
مخور غمی که به فردا چگونه خواهد بود
که چرخ عمر تو ضایع برین ترانه کند
هوش مصنوعی: نگران فردا نباش که چه پیش خواهد آمد، زیرا زندگی تو با این آهنگ روزها به حرکت درمی‌آید.
اگرچه عالم خاکی نیرزد اندر راه
برای تیر نظر عاقلی نشانه کند
هوش مصنوعی: هرچند دنیا ارزش خیلی زیادی ندارد، اما عقل و درایت می‌تواند هدفی را مشخص کند که راه را روشن کند.
ز گوشه‌ای به جهان ناکوتر تر نبود
که تا وظایف طاعات ازو دانه کند
هوش مصنوعی: از گوشه‌ای در این دنیا چیزی نیست که وظایف عبادت را به‌طور کامل انجام دهد.
کسی که صحبت سعدی طلب کند در دهر
سعادت دو جهانی طلب چرا نه کند
هوش مصنوعی: کسی که به دنبال صحبت‌های سعدی باشد، چرا به دنبال سعادت در زندگی و دنیاهای دیگر نباشد؟
اگرچه کار عمارت طریق دانش نیست
علی الخصوص کسی کاندرین زمانه کند
هوش مصنوعی: با وجود اینکه ساختن و آباد کردن به علم و دانش مربوط نمی‌شود، به ویژه برای کسی که در این زمانه زندگی می‌کند.
بود هر آینه نزدیک عاقلان معذور
کسی که از پی مسکن اساس خانه کند
هوش مصنوعی: هر کس که در پی ساختن خانه‌ای است، از نظر عاقلان قابل بخشش است، زیرا او در تلاش برای تأمین مکانی برای سکونت و آرامش خود می‌باشد.
که گرچه مرغ توکل کند به دانه و آب
به دست خود ز برای خود آشیانه کند
هوش مصنوعی: هر چند پرنده‌ای که به توکل به روزی خود از دانه و آب استفاده می‌کند، ولی باید خود برای خود لانه‌ای بسازد.
حاشیه ها
1391/07/26 11:09
علی محمدی
بیت ز گوشه‌ای به جهان را مورد بازبینی قرار دهید