گنجور

حکایت شمارهٔ ۱

یکی را از دوستان گفتم: امتناع سخن گفتنم به علّتِ آن اختیار آمده است در غالبِ اوقات، که در سخنْ نیک و بد اتّفاق افتد و دیدهٔ دشمنان جز بر بدی نمی‌آید. گفت: دشمن آن به که نیکی نبیند.

وَ اَخُو الْعَداوَةِ لا یَمُرُّ بِصالِحٍ
اِلّا وَ یَلْمُزُهُ بِکَذّابٍ اَشِرْ
هنر به چشم عداوت بزرگتر عیب است
گل است سعدی و در چشم دشمنان خار است
نورِ گیتی‌فروزِ چشمهٔ هور
زشت باشد به چشمِ موشکِ کور

اطلاعات

قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌نبشته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یکی را از دوستان گفتم: امتناع سخن گفتنم به علّتِ آن اختیار آمده است در غالبِ اوقات، که در سخنْ نیک و بد اتّفاق افتد و دیدهٔ دشمنان جز بر بدی نمی‌آید. گفت: دشمن آن به که نیکی نبیند.
به یکی از رفیقان گفتم: از سخن باز ایستادنم در بیشتر وقتها بدان سبب پذیرد و گزیدهٔ خاطر آمده است که در کلام، زشت و زیبا بر زبان می‌رود و چشمِ بداندیشان جز بر نقایص گوینده نمی‌افتد. دوست به پاسخ داد که آن خوشتر که چشمِ دشمن یکباره کور باشد تا دیده نتواند گشود.
وَ اَخُو الْعَداوَةِ لا یَمُرُّ بِصالِحٍ
اِلّا وَ یَلْمُزُهُ بِکَذّابٍ اَشِرْ
دشمنی‌پیشه، بر نیکمردی نگذرد جز آنکه وی را عیب کند که دروغگویی متکبّر است.
هنر به چشم عداوت بزرگتر عیب است
گل است سعدی و در چشم دشمنان خار است
فضیلت و کمال از نظرگاهِ دشمنی بزرگترین کاستی و نقص باشد، سعدی چون گل همه لطف و صفاست ولی در دیدهٔ خصمانِ کوردل چون خارِ خلنده است.
نورِ گیتی‌فروزِ چشمهٔ هور
زشت باشد به چشمِ موشکِ کور
پرتوِ جهانتابِ آفتاب، در دیدهٔ‌ شپّرهٔ (خفاش) حقیر ناخوش و نادلپسند آید.

خوانش ها

حکایت شمارهٔ ۱ به خوانش اسماعیل فرازی کانال سکوت
حکایت شمارهٔ ۱ به خوانش حمیدرضا محمدی
حکایت شمارهٔ ۱ به خوانش ابوالفضل حسن زاده
حکایت شمارهٔ ۱ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1392/09/02 13:12
سارا سپهر

و اخو العداوه لا یمر بصالح
الا و یمزه بکذاب اشر
هنر به چشم عداوت بزرگتر عیب است
گل است سعدی و در چشم دشمنان خار است
تصحیح فروغی

1394/01/18 07:04
بهار

خانم سارا سپهری إز أضافه نمودن أبیات متشکرم

1396/11/26 02:01

" اخو العداوة لا یمر بصالح
الا و یلمزه بکذاب اشر "
آن که دشمنی دارد به هیچ نیکو کاری نمی گذرد، مگر این که بر او عیب گیرد که دروغگویی متکبر است.

1399/01/26 08:03

و اَخو العَداوَةِ لا یَمُرُّ بِصالِحٍ
اِلّا و یَلمِزُهُ بِکَذّابٍ اَشِر
* کسی که دشمنی می‌ورزد بر شخص نیکوکار نمی‌گذرد (عبور نمی‌کند) مگر آن که در ذهنش او را دروغگو و متکبر پندارد.

1401/09/12 18:12
اکبر احمدی

با عرض سلام

ساده شده این حکایت برگرفته از کتاب «حکایت هایی شیرین در باره سکوت» تقدیم می گردد:
استاد سخن سعدی در یکی از سال های عمر گرانبهایش سکوت و خاموشی را پیشۀ خود کرده بود. روزی دوست همدلی که از نزدیکان او به حساب می آمد به دیدنش رفت و از او احوالپرسی نمود و سپس با نارضایتی پرسید: ای رفیق عزیز! چرا مدتی است که مطابق با ایام گذشته با دیگران سخن نمی گویی و سکوت کرده ای؟ سعدی با گلایه مندی جواب داد: ای دوست عزیز! من به این علت خاموشی برگزیده ام و در گوشه ای ساکت نشسته ام که اغلب اوقات در هنگام سخن گفتن کلمات و سخنان زیبا و زشت یا نیک و بد هر دو بر زبان می آید ولی چون دشمنان بد اندیش فقط زشتی ها را می بینند و آنها را بر عَلَم می کنند و مایۀ رسوایی قرار می دهند پس بهتر است به جای سخن گفتن در گوشه ای بنشینم و خاموش باشم.
دوست سعدی خردمندانه به او گفت: ای رفیق شفیق و ای مرد بزرگوار! در درستی آنچه تو می گویی تردیدی نیست ولی چرا تو خاموش باشی و سکوت کنی؟ ای کاش دشمنان بد اندیش تو به یکباره کور و کر می شدند تا دیگر قادر به دیدن و شنیدن چیزی نباشند زیرا چنین افرادی نیکی های تو را نیز به گونه ای زشت و بد به مردم نشان می دهند که گفته اند:
نور گیتی فروز چشمۀ هور***زشت باشد به چشم موشک کور
او سپس خیرخواهانه در ادامه گفت: ای نکته پرداز شیرین سخن! تو این را بدان که در چشم دشمنان بداندیش هنرها و خوبی هایت بزرگترین عیب تو است و گل زیبای روی تو را آنان به سان خار می بینند که گفته اند: 
هنر به چشم عداوت بزرگتر عیب است***گل است سعدی و در چشم دشمنان خار است
پس بیا و خاموشی و سکوت را کنار بِگُذار و بُگذار که آنان در دنیای تنگ خود از دیدن هنرهای تو بسوزند و از بدگویی در بارۀ تو آتش درون شان زبانه بکشد. پیوند به وبگاه بیرونی

1402/07/07 01:10
افشار

سپاس از شما جناب آقای احمدی

1401/12/08 20:03
‌ جعفری

اتفاق افتد در اینجا به معنی رایج نیست؛ بلکه به معنای «با هم شدن ، با هم بودن» است. 

 

1403/07/27 01:09
جانعلی سوادکوهی

در بیت زیر ایهام زیبایی وجود دارد:

هنر به چشم عداوت بزرگتر عیب است

گل است سعدی و در چشم دشمنان خار است

در چشم دشمنان خار بودن کنایه از این است که هنر سعدی مایه ناراحتی و حسادت دشمنانش است اما بیت با توجه به کلمه گل در ابتدای مصرع دوم معنی دیگری نیز دارد. آثار سعدی به دلیل هنرش مانند گل زیبا و ارزشمند است اما در چشم و نظر دشمنان، سعدی  به‌عکس مانند خاری پنداشته می‌شود نه گل