گنجور

غزل شمارهٔ ۳۴۸

چشم خدا بر تو ای بدیع شمایل!
یار من و شمع جمع و شاه قبایل
جلوه‌کنان می‌روی و باز می‌آیی
سرو ندیدم بدین صفت متمایل
هر صفتی را دلیل معرفتی هست
روی تو بر قدرت خدای دلایل
قصهٔ لیلی مخوان و غصهٔ مجنون
عهد تو منسوخ کرد ذکر اوایل
نام تو می‌رفت و عارفان بشنیدند
هر دو به رقص آمدند سامع و قایل
پرده چه باشد میان عاشق و معشوق
سد سکندر نه مانع است و نه حایل
گو همه شهرم نگه کنند و ببینند
دست در آغوش یار کرده حمایل
دور به آخر رسید و عمر به پایان
شوق تو ساکن نگشت و مهر تو زایل
گر تو برانی کسم شفیع نباشد
ره به تو دانم دگر به هیچ وسایل
با که نگفتم حکایت غم عشقت
این همه گفتیم و حل نگشت مسائل
سعدی از این پس نه عاقل‌ست نه هشیار
عشق بچربید بر فنون فضایل

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چشم خدا بر تو ای بدیع شمایل!
یار من و شمع جمع و شاه قبایل
هوش مصنوعی: چشم خدا به توست، ای زیبا و منحصر به فرد، که یار من هستی و همراه با دیگران در جمعی درخشان و بزرگ قرار داری.
جلوه‌کنان می‌روی و باز می‌آیی
سرو ندیدم بدین صفت متمایل
هوش مصنوعی: تو با زیبایی و شکوه حرکت می‌کنی و دوباره برمی‌گردی؛ من هیچ سرو و درختی را ندیدم که به این خوبی و جذابیت بخواهد.
هر صفتی را دلیل معرفتی هست
روی تو بر قدرت خدای دلایل
هوش مصنوعی: هر ویژگی و صفتی که در وجود تو جلوه‌گر است، نشان‌دهنده‌ی وجود قدرت و حکمت خداوند است.
قصهٔ لیلی مخوان و غصهٔ مجنون
عهد تو منسوخ کرد ذکر اوایل
هوش مصنوعی: داستان لیلی و مجنون را نگو و غصه‌های آن را نخور، زیرا عهد و یادگار تو فراموش شده است. دیگر اشاره‌ای به آن روزهای گذشته نکن.
نام تو می‌رفت و عارفان بشنیدند
هر دو به رقص آمدند سامع و قایل
هوش مصنوعی: نام تو در حال طواف بود و عارفان وقتی آن را شنیدند، هر دو - شنونده و گوینده - به رقص درآمدند.
پرده چه باشد میان عاشق و معشوق
سد سکندر نه مانع است و نه حایل
هوش مصنوعی: هیچ مانعی نمی‌تواند بین عاشق و معشوق قرار بگیرد، حتی اگر به اندازه‌ی سد سکندر بزرگ باشد. عشق قوی‌تر از این موانع است و هیچ چیز نمی‌تواند آنها را از هم جدا کند.
گو همه شهرم نگه کنند و ببینند
دست در آغوش یار کرده حمایل
هوش مصنوعی: اگر چه همه‌ی مردم شهر نظاره‌گر باشند و به تماشای من بپردازند که در آغوش محبوبم دست انداخته‌ام و او را در آغوش گرفتم.
دور به آخر رسید و عمر به پایان
شوق تو ساکن نگشت و مهر تو زایل
هوش مصنوعی: زمان به انتها رسید و عمر به پایان خودش نزدیک شد، اما اشتیاق و عشق تو همچنان در دل من باقی ماند و از بین نرفت.
گر تو برانی کسم شفیع نباشد
ره به تو دانم دگر به هیچ وسایل
هوش مصنوعی: اگر تو کسی را طرد کنی، دیگر کسی نخواهد بود که شفاعت کند و من به تو می‌دانم که به هیچ وسیله‌ای دست نمی‌زنم.
با که نگفتم حکایت غم عشقت
این همه گفتیم و حل نگشت مسائل
هوش مصنوعی: من به هیچ‌کس از درد و مشکلات عشقت نگفتم، اما با این حال، ما این همه صحبت کردیم و هنوز هم نتوانستیم به حل مسائل بپردازیم.
سعدی از این پس نه عاقل‌ست نه هشیار
عشق بچربید بر فنون فضایل
هوش مصنوعی: سعدی دیگر نه آدم باهوشی است و نه درک درستی دارد، زیرا عشق بر تمام فضایل و هنرهایش غلبه کرده است.

خوانش ها

غزل ۳۴۸ به خوانش حمیدرضا محمدی
غزل شمارهٔ ۳۴۸ به خوانش محسن لیله‌کوهی
غزل ۳۴۸ به خوانش سعیده تهرانی‌نسب
غزل شمارهٔ ۳۴۸ به خوانش سهیل قاسمی
غزل ۳۴۸ به خوانش عندلیب
غزل شمارهٔ ۳۴۸ به خوانش نازنین بازیان
غزل شمارهٔ ۳۴۸ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1393/10/11 19:01
سعید

با سلام
خدا قوت، نمی دانم هدف دقیق یا روش این سایت چه می باشد؛ بنظرم اشتباه املایی و مفهومی و تعمدی در این متن ( شعر سعدی ) زیاد است. اما اکنون دیوان یا مرجع موثقی در اختیار من نیست، جز یاری حافظه که به آنهم نمی شود مانند تحقیق کتبی از مراجع معتبر اکتفا نمود. اجالتا
1- جلو کنان می روی و رخ ننمایی، صحیح است.
در متن به اشتباه بازمی آیی آمده که از نظر معنی غلط و از نظر وزن ؛ اشتباه و باعث خرابی وزن شعر شده است.
2- چشم بدت دور ای بدیع شمایل
ماه من و شمع جمع و میر قبایل صحیح است.
ماه و شمع هر دو نور می دهند. نور و شمع در شعر با هم می آیند. پروانه و شمع نیز باهم .
مصرع اول هم اینگونه در یاد من است. نه آنگونه که در شعر اشاره شده است.
بار دیگر به دیوان شیخ اجل مراجعه می نمایم و به حدس خود اکتفا نمی نمایم. پس از یک تحقیق کامل ، نتایج را ارائه خواهم کرد.

1396/08/09 22:11

آقای بهرام باجلان با آهنگسازی استاد فرامرز پایور این غزل رو خواندند. اسم آلبومشو فراموش کردم. این اثر اوخر دهه 70 منتشر شده

1404/02/20 10:05
س آذری

این اثر در آلبوم «سرو ماه» به آهنگسازی استاد مرحوم «عطا جنگوک» در آواز افشاری اجرا شده است.

1397/08/16 10:11

لطفا برای اطلاعات بیشتر در بارۀ سوابق غزل، به مقاله پژوهشی جواد جهانبخش به نام «عشق بچربید بر فنون فضایل و ریخت اصیل تر آن به گواهی نسخه های قدیم» در اینتر نت مراجعه بفرمایید.

1397/08/16 10:11

لطفا برای اطلاغت بیشتر در مورد سوابق غزل بع مقاله تحقیقی «عشق بچربید بر فنون فضایل و ریخت اصیل تر آن به گواهی نسخه های قدیم» نوشته دانشمند محترم جواد جهانبخشدر اینتر نت مراجعه بفرمایید.

1399/10/19 16:01
دانش جو

درود بر روان پاک جناب سعدی

1401/02/01 02:05
زینب حسینی

بهرام باجلان در آهنگ «میر قبایل» این غزل را خوانده است.

1403/10/05 23:01
جلال ارغوانی

گفته سعدیست مگر روی تو دلبر؟

خلق به تو شایق و واله ومتمایل