سلام خسته نباشید.
در بیت "برگ درختان سبز پیش خداوند هوش هر ورقش دفتریست معرفت کردگار"
در شعر اصلی "پیش خداوند هوش" "در نظر هوشیار " نوشته شده.
لطفا تصحیح شود.
منبع: کتاب فارسی اول راهنمایی(شعر اول)
---
پاسخ: با تشکر، متن مطابق تصحیح فروغی است، منبع کتاب درسی احتمالآً تصحیح دیگری است.

برگ درختان سبز در نظر هوشیار هر ورقش دفتریست معرفت کردگار

با سلام و تشکر از اینهمه تلاش وکار خوبی که به ارمغان آورده اید. در بیت اول، به نظر این حقیر بجای کلمه آموزگار، کلمه آمیزگار صحیح میباشد، به این دلیل که محتوای این شعر اصلا ربطی به آموزگار ندارد. عبارت "خلوت بی مدعی سفره بی انتظار" لزوما اشاره به همدلی با یار دارد.
با احترام
---
پاسخ: با تشکر، مطابق پیشنهاد شما و تصحیح فروغی «آموزگار» با «آمیزگار» جایگزین کرد. در تصحیح فروغی در حاشیه ذکر شده که در اکثر نسخ «آموزگار» آمده، اما انتخاب ایشان هم برای متن همان «آمیزگار» بوده است.

ایت الله بهجت روزی فردی را در خواب میبینند که میگوید خداوند به خاطر همین منظور بیت: هر ورقش دفتریست ..... مرا امرزید . متن صوتی ان که به صدای شخص اقا است در بنده موجود است و از اینترنت دانلود کرده ام .

همان پیش خداوند هوش درست است
منبع:غزلیات سعدی

از اینکه سوالم را اینجا مطرح میکنم، معذرت
لطفا اگر برای اشعار و نثر سعدی کتابی که معنی قسمتهای عربی و تفسیر اشعار را نوشته باشد معرفی کنید، با سپاس

مسعود جان درود
کتابهای زیادی در این زمینه داریم ولی متاسفانه زیاد قابل اعتماد نیستند .بوستان سعدی یا سعدی نامه به تصحیح و توضیح غلام حسین یوسفی شاید بتواند یاری رسان باشد

پیش خداوند هوش درسته...

علت اختلاف نسخ چیست تا این توجیهات لازم باشد.

سلام سوالی داشتم. در بیت برگ درختان سبز پیش خداوند هوش/هر ورقی دفتری است معرفت کردگار نقش دستوری معرفت کردگار چیست؟ و اگر فرضاً متمم باشد آیا میتوان حرف اضافه را حذف کرد؟ آیا سلاست و شیوایی سخن سعدی چنین حذفی را ایجاب میکرده؟

داوود گرامی
درود
بلی، همانطور که فرمودید متمم است و منظور شاعر این بوده است:
هر ورقش دفتریست بهر معرفت کردگار
لیک بنا به ضرورت شعری شاعر واژه بهر را حذف نموده است.

مصرع اول از بیت اول گمان میکنم اشتباه چاپی باشد که آموزگار به غلط آمیزگار چاپ شده. منبع= کلیات سعدی با تصحیح شادروان محمدعلی فروغی

آخر عهد شبست اول صبح ای ندیم
صبح دوم بایدت سر ز گریبان برآر
اول صبح یا صبح کاذب،بام دروغین:روشنی بامداد که پیش از صبح دوم برآید و اندکی ببعد ناپدید شود
صبح دوم یا صبح صادق،بام راستین:سفیدی آفتاب که سیاهی شب را کنار میزند
ندیم همان آمیزگار در بیت نخست است.میگوید شب نشینی به پایان رسیده اکنون از فرورفتگی در خود بیرون آی و خود را بنمای همچون خورشید از پس شب.

با عرض سلام من دانش آموز هستم و درباره اشکال زبان شناسی این بیت
(برگ درختان سبز ... )خیلی تحقیق کردم و متاسفانه به نتیجه نرسیدم لطفا راهنمایی کنید با تشکر

ریجانه دربارۀ اشکال "برگ درختان سبز" بگویم که احتمالاً چون سعدی مدّتی در اسارت فرانسوی ها (فرنگ) بوده زبانش تحت تأثیر قرار گرفته. در انگلیسی میتوان گفت Green tree leaves که اگر گرته برداری کنیم میتوان گفت "برگ درختان سبز". ولی جدا از شوخی، این عبارت هیچ اشکالی ندارد. اشکال درک ضعیف ما از زبان (خودمان) در عهد معاصر است، بعید میدانم سعدی در بیان این عبارت ذرّه ای شک در درستی اش داشته، که حق هم داشته است.

@Reyhane: هیچ بشکالی در کار نیست. در سیز بودن درخت که جای شک نیست!

ظاهرا سعدی در بیت های آخر از این رویای شیرین که یار در برش هست بیدار میشه و به واقعیتی بر میگرده که در آن تنها و در هجر یار داره پیر میشه.

درباره برگ درختان سبز گرته برداری از زبانهای فرنگی صورت نگرفته بلکه در زبان خودمان هم هست. سبز صفت برگ هست که البته بعد از مضاف الیه آمده مانند عبارت پسران وزیر ناقص عقل در این بیت: پسران وزیر ناقص عقل به گدایی به روستا رفتند (سعدی_گلستان) که ناقص عقل صفت برای پسران هست و نه وزیر. حتی رودکی هم صفت را اینگونه بکار برده: لاله میان کشت بخندد همی ز دور چون پنجه عروس به حنا شده خضیب. ملاحظه بکنید که خضاب شده با حنا صفت پنجه است و نه عروس

درخت سبز درخت زنده است، که برگ و بار دارد
می گوییم درخت سبز می کنیم، شنیده یا خوانده اید؟؟
سبز را صفت درخت هم بدانید بی راهه نرفته اید چه درختی که سبز نباشد برگی ندارد تا بتوان معرفت کردگار در آن یافت.

اگر سبز را صفت درخت بدانیم، حشوی در معنا ایجاد میشود و لطف بیت اندکی از بین میرود. معلوم است که درختی که برگ دارد اصطلاحاً سبز است. اگر بگوییم برگ درختان سبز، آیا میتوانیم بگوییم برگ درختان خشک؟ سبز صفت برگ است و اگر آن را صفت درخت بگیریم دچار حشو شده ایم. سبز بودن درخت و اینکه سبز میگوییم، معنای اصطلاحی است.

در مورد برگ درختان سبز می تواتد برگ درختان سرسبز (درختان زنده نه خشک) باشد هرچند که پر واضح است که سبز صفت برای برگ است ولی می توان این برداشت را هم داشت.

ببینید برگ درختان سبز اگر از نظر دستوری بریم
سبز میشه صفت درختان
حالا بر فرض اینکه سبز صفت برگ است
از نظر معنایی هیچ مشکلی پیش نمیاد و هردو درست می باشد به عقیده بنده .
توجه کنید هنگامی که درختان سبز و شاداب باشند خب برگ درختان هم شاداب یا همان سبز است نمی شود که درخت شاداب باشد ولی برگ هایش مثلا زرد

نقش دستوری کلمه های دور و روز چیست؟

تا سخن سعدی است گل نپذیز از کسی

آی وگلستان ببین در سخن نوبهار