گنجور

غزل شمارهٔ ۲۶۳

گفتمش سیر ببینم مگر از دل برود
وآن چنان پای گرفته‌ست که مشکل برود
دلی از سنگ بباید به سر راه وداع
تا تحمل کند آن روز که محمل برود
چشم حسرت به سر اشک فرو می‌گیرم
که اگر راه دهم قافله بر گل برود
ره ندیدم چو برفت از نظرم صورت دوست
همچو چشمی که چراغش ز مقابل برود
موج از این بار چنان کشتی طاقت بشکست
که عجب دارم اگر تخته به ساحل برود
سهل بود آن که به شمشیر عتابم می‌کشت
قتل صاحب‌نظر آن است که قاتل برود
نه عجب گر برود قاعدهٔ صبر و شکیب
پیش هر چشم که آن قد و شمایل برود
کس ندانم که در این شهر گرفتار تو نیست
مگر آن کس که به شهر آید و غافل برود
گر همه عمر نداده‌ست کسی دل به خیال
چون بیاید به سر راه تو بی‌دل برود
روی بنمای که صبر از دل صوفی ببری
پرده بردار که هوش از تن عاقل برود
سعدی ار عشق نبازد چه کند ملک وجود
حیف باشد که همه عمر به باطل برود
قیمت وصل نداند مگر آزرده هجر
مانده آسوده بخسبد چو به منزل برود

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گفتمش سیر ببینم مگر از دل برود
وآن چنان پای گرفته‌ست که مشکل برود
هوش مصنوعی: به او گفتم که برو و از دل من دور شو، ولی آن‌قدر در دل من جا گرفته که به سختی می‌تواند برود.
دلی از سنگ بباید به سر راه وداع
تا تحمل کند آن روز که محمل برود
هوش مصنوعی: برای این که بتوانیم روز وداع را تاب بیاوریم، باید قلبی محکم و بی‌رحم داشته باشیم تا سنگینی آن لحظه را احساس نکنیم.
چشم حسرت به سر اشک فرو می‌گیرم
که اگر راه دهم قافله بر گل برود
هوش مصنوعی: چشمانم پر از حسرت است و اشک‌هایم را درون خود نگه می‌دارم، زیرا اگر بگذارم این احساسات از قلبم بیرون بیایند، ممکن است مشکلات و دردها به سراغم بیایند و همه چیز را تحت تأثیر قرار دهند.
ره ندیدم چو برفت از نظرم صورت دوست
همچو چشمی که چراغش ز مقابل برود
هوش مصنوعی: وقتی که چشمم از دیدن چهره دوست دور می‌شود، مثل چراغی است که از جلوی چشمم بگذرد و دیگر نتوانم آن را ببینم.
موج از این بار چنان کشتی طاقت بشکست
که عجب دارم اگر تخته به ساحل برود
هوش مصنوعی: موج‌ها به قدری قوی بودند که کشتی را شکستند و حالا تعجب می‌کنم که آیا تخته‌های آن به ساحل خواهند رسید یا نه.
سهل بود آن که به شمشیر عتابم می‌کشت
قتل صاحب‌نظر آن است که قاتل برود
هوش مصنوعی: کشتن کسی با شمشیر کار آسانی است، اما دشواری و اهمیت واقعی در این است که قاتل از صحنه جرم فرار کند و نگذارد که او را بگیرند.
نه عجب گر برود قاعدهٔ صبر و شکیب
پیش هر چشم که آن قد و شمایل برود
هوش مصنوعی: تعجبی ندارد اگر صبر و شکیبایی از بین برود، زمانی که چهره و قامت زیبای او در برابر هر چشمی ظاهر می‌شود.
کس ندانم که در این شهر گرفتار تو نیست
مگر آن کس که به شهر آید و غافل برود
هوش مصنوعی: در این شهر، هیچ‌کس نیست که به دام تو نیفتاده باشد، مگر آن فردی که به اینجا بیاید و بی‌خبر و بی‌توجه برود.
گر همه عمر نداده‌ست کسی دل به خیال
چون بیاید به سر راه تو بی‌دل برود
هوش مصنوعی: اگر کسی در تمام عمرش دل به خیال نباخته باشد، زمانی که شخصی به سر راه تو بیاید، او بدون دل و بی‌پناه خواهد شد.
روی بنمای که صبر از دل صوفی ببری
پرده بردار که هوش از تن عاقل برود
هوش مصنوعی: چهره‌ات را نشان بده، تا صوفی از دلش صبر را از دست بدهد. پرده را کنار بزن، تا عقل از وجود عاقل زایل شود.
سعدی ار عشق نبازد چه کند ملک وجود
حیف باشد که همه عمر به باطل برود
هوش مصنوعی: اگر سعدی در عشق شکست بخورد، چه می‌تواند بکند؟ حیف است که تمام عمر در امور بیهوده سپری شود.
قیمت وصل نداند مگر آزرده هجر
مانده آسوده بخسبد چو به منزل برود
هوش مصنوعی: فقط کسی که از دوری معشوق رنج کشیده، می‌تواند ارزش وصل را درک کند، چرا که کسی که در آرامش است، پس از رسیدن به منزل محو خواب می‌شود.

خوانش ها

غزل ۲۶۳ به خوانش حمیدرضا محمدی
غزل ۲۶۳ به خوانش محسن لیله‌کوهی
غزل ۲۶۳ به خوانش سعیده تهرانی‌نسب
غزل ۲۶۳ به خوانش پری ساتکنی عندلیب
غزل شمارهٔ ۲۶۳ به خوانش سهیل قاسمی
غزل شمارهٔ ۲۶۳ به خوانش تناز پیراسته
غزل شمارهٔ ۲۶۳ به خوانش نازنین بازیان
غزل شمارهٔ ۲۶۳ به خوانش فاطمه زندی
غزل شمارهٔ ۲۶۳ به خوانش ارغنون کریمی
غزل شمارهٔ ۲۶۳ به خوانش افسر آریا

آهنگ ها

این شعر را چه کسی در کدام آهنگ خوانده است؟

"(شور) (۱۲:۲۰ - ۰۰:۰۰) نوازندگان: عبادی، احمد (‎تار) خواننده آواز: شجریان، محمدرضا سراینده شعر آواز: سعدی شیرازی (غزل) مطلع شعر آواز: گفتمش سیر ببینم مگر از دل برود"
(آلبوم برگ سبز » شمارهٔ ۲۵۵)
"راه خیال – اجرای خصوصی محمدرضا شجریان و حبیب‌الله بدیعی – اجرای خصوصی در ابوعطا به تاریخ ۲ شهریور ۱۳۶۵ - مونیخ، منزل دکتر خادمی"
با صدای محمدرضا شجریان (آلبوم اجراهای خصوصی)
"ساز و آواز چکاوک"
با صدای حسین علیشاپور (آلبوم فریاد بی حاصل)
"ساز و آواز بیات اصفهان"
با صدای محمد معتمدی (آلبوم ایران)
"درآمد (دستگاه چهارگاه)"
با صدای محمود کریمی (آلبوم آموزش آواز (ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران) ۳)
"زابل (دستگاه چهارگاه)"
با صدای محمود کریمی (آلبوم آموزش آواز (ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران) ۳)
"حصار (دستگاه سه گاه)"
با صدای محمود کریمی (آلبوم آموزش آواز (ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران) ۳)
"حصار (دستگاه چهارگاه)"
با صدای محمود کریمی (آلبوم آموزش آواز (ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران) ۳)
"مخالف (دستگاه چهارگاه)"
با صدای محمود کریمی (آلبوم آموزش آواز (ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران) ۳)
"مخالف به مغلوب (دستگاه چهارگاه)"
با صدای محمود کریمی (آلبوم آموزش آواز (ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران) ۳)
"منصوری (دستگاه چهارگاه)"
با صدای محمود کریمی (آلبوم آموزش آواز (ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران) ۳)

حاشیه ها

1391/11/11 18:02
محمد

سلام
در بیت سوم این هم ذکر شده و به نظرم این هم معنی درست و خوبی دارد، باز اساتید اظهار نظر کنند، هرچند نسخه فروغی هم به شکل بالا نوشته.
اشک حسرت به سرانگشت فرو می‌گیرم
که اگر راه دهم قافله در گل برود

1392/05/27 10:07
نوشین

در بیت سوم، مصرع اول را در جایی دیگر چنین خوانده بودم
اشک حسرت به سرانگشت فرو می گیرم

1393/05/24 22:07
علی از شیراز

با سلام
در بیت نهم، مصرع دوم «بباید» آمده که به نظر می رسد «بیاید» بهتر است.
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1393/10/10 12:01
رضا

روی بنمای که صبر از دل صوفی ببری
پرده بردار که هوش از سر عاقل برود

1393/11/23 01:01
زمانی

سلام
معنی مانده آسوده بخسبد چو به منزل برود چیه؟
ممنون

1394/04/08 16:07
کسرا

به زودی قراره به شیراز برم... قصد دارم اول به زیارت حضرت سعدی و سعدیه برم و بعد حضرت حافظ... سلام همه ی شما دوستداران این بزرگواران را خدمتشان میرسانم... با بیت اول این شعر میشه 1 عمر عاشق بود...

1402/08/03 01:11
ادبیات

سلام مار به حضرت عشق برسان، روحش شاد🌹🖐️

1395/01/17 18:04
کسرا

اجرای ساز و آواز این شعر با همکاری هنرمندان شجریان _ عبادی _ جلیل شهناز و حسن ناهید در دستگاه شور در برنامه شماره ی 255 گلهای رنگارنگ

1395/03/29 13:05
ستاره

سعدی، در تضاد با بیت اول همین غرل، بیت دیگری داره:
گفتم اگر نبینمت مهر فراموشم شود
می‌روی و مقابلی، غایب و در تصوری
...

1402/02/22 11:04
عباسی-فسا @abbasi۲۱۵۳

درود بر شما

تضادی نیست بلکه تأیید است و دقیقا همان معنا را دارد

تصور می کردم اگر تو را نبینم مهر تو را فراموش می کنم اما یا وجودی که می روی در مقابل دیدگانم هستی و گرچه حضور نداری ولی در تصورم هستی

 

یعنی آن خیال اشتباه بود و تو از دل نمی روی مهرت فراموش نمی شود

1395/09/26 20:11
حامد امجدیان

با درود این شعر زیبا رو استاد بزرگوار و یکتا محمدرضا شجریان در البوم خصوصی به نام راه خیال با همراهی زنده یاد استاد ویولن نوازی حبیب الله بدیعی در نهایت زیبایی خوندن .
امید است که دوستان عزیز با تمام وجود گوش کنن .

1396/10/16 05:01
۷

پیوند به وبگاه بیرونی
بزم خصو صی استاد حبیب الله بدیعی و استاد شجریان در المان سال 65

1396/10/16 05:01
۷

موج از این بار چنان کشتی طاقت بشکست
که عجب دارم اگر تخته به ساحل برود
شجریان میخواند:
موجم این بار چنان کشتی طاقت بشکست
که درست تر مینماید.

1397/09/04 23:12
ما را همه شب نمی برد خواب

جناب زمانی
بنده انسان عالمی نیستم که بدون کم وکاست تفسیر کنم در حد فهم خودم :
مانده به نظرم انسان در راه مانده (غریب ) مدنظر بوده
و خب شاید منظور استاد سخن این بود که کسی که غریبه خواب و خیال راحت نداره تا وقتی که به منزل (خونه ی خودش ) برسه
همون جمله ی امروزی : هیچ جا خونه ی خود آدم نمیشه

1399/01/15 00:04
حامد

سلام بر اقای زمانی
مانده آسوده بخوابد چو به منزل برود
مانده=خسته
من سالهاست که از خراسان دور هستم ولی تا اوایل دهه شصت که اونجا بودم در غالب مناطق روستایی در محاورهها بجای کلمه خسته کلمه مانده مورد استفاده واقع میشد لذا معنی مصرع میشود:
خسته آسوده بخوابد چو به منزل برود

1401/06/09 18:09
محسن موسوی زاده

درود به شما

پیشنهاد می‌کنم مدیران سایت هر آنچه جدای از معنی نمودن شعر ها نوشته شده را پاک بفرمایید تا سخنان و نوشته‌های بیهوده زمان دیگران را نابود نکند

1401/10/02 21:01
یوسف شیردلپور

خدمت تک تک عزیزان محترم گنجور بینهایت سپاس گذاریم واماحاشیه یعنی همین، اینکه جاهایی نظرات دوستان متفاوت باسلیقه هم باشند البته تاجایی که به کسی یا کسانی اهانتی نشود وچه خوبه که به نظرات هم احترام متقابل بگذاریم 

وهمان طور که مستحضر هستید درشروع هریک ازغزلیات ازطرف برنامه ریزان سایت گنجور اشاره ای  شده  که این شعر چه کسی در چه برنامه ای اجرا کرده است؟؟!

خوب پیرامون همین  سؤال هم دوستانی

نظرات و گاهاً پیشنهادی ارائه کردند که خیلی هم خوب وبجاست وجزاین اگربود جای تعجب داشت، زیر واقعا اگرهمین موسیقی دانان خواننده گان نبودند در کجای رسانه‌ها حتی در حد خیلی اندک نامی از شعرا برده شده ومعرفی شدند؟؟

بخدا قسم اگه یه همه پرسی بشه ازمردم عزیز اولاً که چه بسیاریم  که نمیدانیم شعروادبیات چیست باعرض پوزش البته چون گناهی هم متوجه عزیزان نیست 

واگرهم کسانی درحد معمول اندک شناختی دارند نود درصدش مرهون همین خواندن گان بی ریا وزحمت کش جامعه اند، همه خواندگان مخصوصان اصیلش، که انهم متاسفانه روبه زوال است اگرحرکت و اقدامات جدی نشود خیلی هم نگران کننده است،  واما چه خوب هم شناساند شاعران شهیرمان را استاد شجریان به تمام دنیا دست مریزاد، متاسفانه  خیلی زود این بزرگ انسانهارا  ازدستش دادیم، اما آنچنان کارهای استاد امثال استاد شجریان فاخرند وجاودان که تادنیا دنیاست دریاد وخاطر شنوندگان خواهد ماند درودها نثار روح بلللللللند استاد شجریان ها🌹🌹✋✋💕💕

1402/02/21 14:04
بابک بامداد مهر

مانده آسوده بخسبد چو به منزل برود

یعنی کسی که ازقافله جامانده  وقتی به منزل می رسد و(قدرآن را می داند) راحت درمنزل کاروانسرا می خوابد. به همان شکل کسی قدر وصال معشوق را می داندکه مدتها از دوری آزرده خاطر بوده است.قیمت وصل نداندمگر آزرده ی هجر

1403/05/30 13:07
نوید خسروانی

آقای علی جهاندار با آقای شهرام میرجلالی در اجرایی خصوصی این غزل را در افشاری اجرا کرده‌اند. در کانال تلگرامی آقای جهاندار به‌نام «اشک حسرت» موجود است در دوران کرونا.

1403/09/28 01:11
جلال ارغوانی

سعدی این جان نه عزیز است چوسحر سخنت

دلبری کن بفکن ،تا برآن سرو شمایل برود