ز بخت،بی ره و آیین و پا و سر می‌زیست
ز عشق بی‌دل و آرام و خواب و خور می‌گشت
کدامین دل است که از بخت اینچنین بیچاره و دربدر میزید و از غم عشق دیوانه و ناآرام که نه خواب دارد نه خوراک
هزار گونه غم از چپ و راست دامنگیر
هنوز در تک و پوی غمی دگر می‌گشت
بی پا و سر کردی مرا بی‌خواب و خور کردی مرا
در پیش یعقوب اندرآ ای یوسف کنعان من
یک لحظه داغم می کشی یک دم به باغم می کشی
پیش چراغم می کشی تا وا شود چشمان من

سلام،در بیت پنجم
ز بخت بی ره و آیین و پا و سر می‌زیست
ز عشق بی‌دل و آرام و خواب و خور می‌گشت
فکر می کنم واژه خور اشتباه تلفظ شده و تلفظ صحیخ آن /xavar/ به معنی ضعف،سستی و ناتوانی می باشد،
لطفا اساتید نظر بدن

آقای واحد عزیز، تلفظ درست است. آنچه شما فرموده اید خارج از وزن این غزل است. "خواب و خور" یعنی خواب و خوراک که در اینجا کنایه از فارغبالی و بی خیالی است. درود

غزل ۱۳۴ سعدی 

وزن : مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لان 

بیت اول 

دلی که دید که پیرامُن خطر می گشت ؟

چو شمع ، زار و چو پروانه در به در می گشت 

زار : گریان 

تناسب : شمع و پروانه 

۱_ دلی را که گِرد خطر می گشت و مثل شمع گریان و همانند پروانه آواره بودکه دیده ایت؟

بیت دوم 

هزارگونه غم از چپ و راست دامنگیر 

هنوز در تک و پوی غمی دگر می گشت 

تک و پوی : جست و جو و تلاش.

کنایه : دامنگیر (جدایی ناپذیر ،مزاحم ،گرفتار کننده )

۲_ در حالی که هزار غم و اندوه ، او را احاطه کرده بود و از سیر باز می داشت ، باز هم در جست و جوی غمی دیگر بود.

بیت سوم 

سرش مدام ز شور شراب عشق می آویخت 

چو ابلهان همه از راه عقل بر می گشت 

شور: وجد و هیجان ،غوغا / خراب : مست و بی خود / شور و شر : فتنه و فساد .

ایهام تناسب : بین "مدام " در معنی "شراب "که در اینجا مراد نیست با " شراب، خراب و مست " . / تناسب : مدام ، دایم /جناس زاید : شور ،شر 

واج آرایی : تکرار حرف" ش"

۳_ پیوسته سرش از وجد و نشاط بادهء عشق مست بود و از آن روی مثل مست یکسره گِرد فتنه و آشوب می گشت .

بیت چهارم 

چو بیدلان همه در کار عشق خراب

چو ابلهان همه در کار عقل بر می گشت 

آویختن : چنگ زدن ،مشغول گشتن ،پیچیدن .

کنابه : بیدلان (عاشقان و دلباختگان )

۴_ مثل دل باختگان همواره به کار عشق و عاشقی چنگ می زد و بدان می پرداخت و همواره همانند انسانهای نادان مرتب از مسیر خود دور میشد .

بیت پنجم 

زبخت بی ره و آیین و پا و سر می زیست 

زعشق، بیدل و آرام و خواب و خَور می گشت 

بخت : سعادت و اقبال / بی ره : بی راه ، بی شیوه و طریق ، راه گم کرده / بی آیین : بی دین ،بی مذهب / بی سر و پا : آشفته و سر گردان 

۵_ در اثر بخت بد راه گم کرده و سر از پای نشناخته زندگی می کرد و در اثر عشق ، نا آرام و بی خور و خواب به سر می برد .

بیت ششم 

هزار بارش ازاین پند بیشتر دادم 

که گِردِ بیهده کم گَرد و ، بیشتر می گشت 

بیهده : باطل ، ناحق 

۶_ او را هزار بار بیشتر از اینکه اکنون پند می دهم نصیحت کردم که به کار بیهوده مشغول مباش و گرد آن مگرد ؛ ولی بیشتر گرد آن می گشت .

بیت هفتم 

به هر طریق که باشد نصیحتش مَکنید 

که او به قول نصیحت کنان بَتَر می گشت 

بتر : کوتاه شدهء بدتر 

۷_ او را به هر شیوه ای که در نصیحت گری می شناسید ، نصیحت نکنید ؛ زیرا او با سخنان ناصحان شیفته تر و بدتر می شود.

منبع : شرح غزلهای سعدی 

دکتر محمدرضا برزگر خالقی 

دکتر تورج عقدایی 

سعدی : به چه کار آیدت ز گُل طبقی ؟

از گلستان ِ ما بِبَر طبقی 

شاد و تندرست باشید .

ز سعدی مهر آفرین  مهر ومحبت دریغ مدار

به گرد مهر رخت بین که چون قمر می گشت