گنجور

شمارهٔ ۱۷

این جهان پاک خواب کردار است
آن شناسد که دلش بیدار است
نیکی او به جایگاه بد است
شادی او به جای تیمار است
چه نشینی بدین جهان هموار؟
که همه کار او نه هموار است
کنش او نه خوب و چهرش خوب
زشت کردار و خوب دیدار است

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

این جهان پاک خواب کردار است
آن شناسد که دلش بیدار است
این جهان کلا خیال و سراب است؛ کسی این را می‌داند که صاحب‌دل است. (پاک در اینجا قید است یعنی کلا، تماما)
نیکی او به جایگاه بد است
شادی او به جای تیمار است
نیکی او در جای بد و نامناسب است و در زمانیکه باید غمخوار و تیمار تو باشد شادی می‌کند.
چه نشینی بدین جهان هموار؟
که همه کار او نه هموار است
چرا در این جهان‌، آسوده و راحت نشسته‌ای؟ جهانی که کارش همه نامناسب و دشواری است.
کنش او نه خوب و چهرش خوب
زشت کردار و خوب دیدار است
هم کردار و هم رفتار او زشت و ناخوب است اما ظاهرا زیبا و خوب به‌نظر می‌رسد.

حاشیه ها

1387/11/27 13:01
غلامحسین مراقبی

مهربانان، درود
رودکی در این سروده، جهان را به داوری نشسته که کارهایش نادرست و نابجاست. اگر نیکی کنی، با بدی سزا می دهد و پادافره را هم پاداش می دهد! رودکی به درستی واژة دانش را در بیت آخر می آورد( شما کنش نوشته اید). دانش در این بیت به معنی قدرت تمیز اس، نه به معنی مرسوم و معروف آن!
شاعر در مصراع نخست نا دانستن او را یا بهتر بگوییم نا دانشی جهان را مطرح می کند و در مصراع بعدی کنش و کردار او را زشت می انگارد

1403/03/08 09:06
م . ف ثانی

این جهان چون خواب‌آلوده‌ای‌ست که تمام کارهای او کج و معوج است و به آنچه می‌کند هشیار نیست. کسی می‌تواند این مسئله را فهم کند که دلش بیدار و هشیار باشد. یعنی که خود، به معرفت دل، فراتر از جهان خواب‌زده باشد.

جهانی که لطف و احسان آن در مقام و مرتبه بدی کردن است. یا -اگر بد را به معنای غیر مطلق [نادرستی و ناراستی] بگیریم- جهانی که در مواقع نادرست و با افراد نادرست نیکی می‌کند. و آنگاه که باید با بیماران غمخواری و مراقبت کند، دشمن‌وار به شادی می‌نشیند.

در چنین جهانی که هیچ پایداری و راستی در آن نیست، از چه پیوسته ساکن نشسته‌ای؟

افکار آن ناراست و افعالش نارواست، اما به ظاهر خوب و زیبا می‌نماید