عارف بالله حضرت خواجه رکن الدین میرسلطان محمود سنجانی

حضرت خواجه رکن الدین میرسلطان محمود سنجانی ملقب به شاه سنجان یکی از اولیا بزرگوار و اعاظم مشایخ و اقطاب متصوفه از پیشتازان و رهبران طریقه عالیه چشتیه در قرن پنجم و ششم هجری می باشد. وی از سنجان(سنگان) خواف بوده و مقاماتی بس عالی و کرامات عجیب داشته و تربیت از خواجه مودود چشتی یافته .

نقل است که : وقتی حضرت شاه سنجان در چشت به خدمت خواجه مودود مشغول بوده هرگز در قریه ی چشت در وضو ساختن قیام ننموده ، هرگاه احتیاج به طهارت می شد از چشت بیرون می آمد و تکمیل طهارت می فرمود و باز می آمد .

در آن وقت به خواجه سنجان معروف بوده ، خواجه مودود فرمود که او را شاه سنجان گویند و از آن وقت به بعد به شاه سنجان معروف گردید .

مربی شان در طریقت و عرفان حضرت سیدالاولیا تاج العارفین سید قطب الدین خواجه مودود چشتی حسنی حسینی هروی از ائمه بزرگوار سلسله چشتیه است. محل تربیت روحانی و سیر و سلوک عرفانی و تحصیل کمالات روحی ایشان به مدت 23سال در چشت شریف بوده است. اشعار فصیح و رباعیات بلیغ او در کتب مشهور و افواه خلق مذکور است. اسفزاری در روضات الجنات و جامی در نفحات الانس تاریخ وفات او را در سال 597 هجری نوشته اند.

ای دل تو ز هیچ خلق یاری مطلب            

وز شاخ برهنه سایه داری مطلب

عزت ز قناعت است و خواری ز طمع        

با عزت خود بساز خواری مطلب

در راه چنان رو که سلامت نکنند            

با خلق چنان زی که قیامت نکنند

در مسجد اگر روی چنان رو که تو را         

در پیش نخوانند و امامت نکنند

مردان خدا میل به مستی نکنند           

خود بینی و خویشتن پرستی نکنند

آنجا که مجردان حق مِی نوشند             

خمخانه تهی کنند و مستی نکنند

خواهی که تو را رتبه ی ابرار رسد            

مپسند که از تو بر کس آزار رسد

از مرگ میندیش و غم رزق نخور           

کاین هر دو به وقت خویش ناچار رسد

حمداله مستوفی در تاریخ گزیده می نویسد که خواجه سنجان به چند نام موسوم و مشهور است از جمله شاه سنجان و سلطان سنجان که شیخی صاحب وقت و کامل بوده است.

لازم به ذکر است که عارف بزرگ اسلام شیخ سیف الدین باخرزی در اوایل عمرش به شرف صحبت شیخ الاسلام رکن الدین محمود سنجانی رسیده است.

وفات حضرت شیخ الاسلام خواجه رکن الدین محمود سنجانی در روز پنج شنبه 6شوال المعظم سال 593هجری به سن106 سالگی در شهر سنگان اتفاق افتاده است .

آرامگاه ایشان در شهر سنگان در کنار مسجدی با نام ایشان واقع است.

اینک چند رباعی از ایشان به نقل از ریاض العارفین: 

تا عشق جمال دوست در خانه ماست               

طاوس عمل کمیته پروانه ماست

آن روز که آشنا شدم با غم او                   

هرچیز که غیر اوست بیگانه ماست

کودک بودم هنوز با اندک سال           

کان شاه دل افروز به من گفت تعال

چون یافت دلم نور جمال ابدی             

شادی کردم ، نعره زدم، آمد حال

علمی که حقیقتی است در سینه بود        

در سینه بود هر آنچه درسی نبود

صد خانه پر از کتاب کاری نایه         

باید که کتابخانه در سینه بود

دوران حیات معرفت ماعجب می گذرد

برخیز که دوران به تعب می گذرد

در جام طرب زباده ریز آب حیات

کز عمر تو روز رفت وشب میگذرد

تا مرد به تیغ عشق بی سر نشود 

در حضرت معشوق مطهر نشود

هم دوست طلب کنی و هم جانخواهی 

آری خواهی ولی میسر نشود

شاها دل آگاه گدایان دارند                

سررشته عشق بی نوایان دارند 

گنجی که زمین و آسمان طالب اوست

چون درنگری برهنه پایان دارند