اطلاعات
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
لقب و کنیت و اسم و نسب آن جناب شیخ الاسلام ابواسماعیل عبداللّه ابومنصور مست الانصاری است. از کبار مشایخ و علمای راسخ بوده ،به خدمت شیخ ابوالحسن خرقانی اخلاص و ارادت داشته خود در مقالات گوید: عبداللّه مردی بود بیابانی، میرفت به طلب آب زندگانی، ناگاه رسید به ابوالحسن خرقانی. چندان کشید آب زندگانی که نه عبداللّه ماند ونه خرقانی. کتاب منازل السائرین منسوب بدان جناب است. هم کتاب انوارالتحقیق که: مشتمل است بر مناجات و مقالات و مواعظ و نصایح و معروف است در آن کتاب، سخنان صواب بی حساب، و این کلمات از آن کتاب است: الهی دو آهن از یک جایگاه، یک نعل ستور و یکی آینهٔ شاه. الهی چون آتش فراق داشتی، آتش دوزخ چرا افراشتی، الهی پنداشتم که ترا شناختم، اکنون پنداشت خود رادر آب انداختم. الهی عاجز و سرگردانم، نهآنچه دارم دانم و نه آنچه دانم، دارم. منازل السائرین کتابی کمیاب است و در جزالت الفاظ و رعایت معانی و گنجایش مطالب و مسائل، در عبارات مختصر مشتهر است. چنانکه در آن فرماید که: هرکه در اول جبر، گبر و هر که در آخر جبر، گبر. بالجمله وی را اشعار عربیه و فارسیه است. در بعضی، انصاری و در بعضی، پیر هری تخلص میفرماید. مولودش در سنهٔ ۳۹۷ در قهندز مِنْمَحالات طوس ووفاتش در سنهٔ احدی و ثمانین و اربع مائه. عمرش هشتاد و سه سال. مزارش در گازرگاه هرات. این ابیات از اوست:
هوش مصنوعی: لقب و نام شیخ الاسلام ابواسماعیل عبداللّه ابومنصور مست الانصاری است. او از مشایخ بزرگ و علمای برجسته بوده و به شیخ ابوالحسن خرقانی ارادت داشته است. وی در مقالات خود میگوید: عبداللّه مردی از صحرا بود که به دنبال آب زندگی میگشت و ناگهان به ابوالحسن خرقانی رسید. چنان به آب زندگی دست یافت که نه خود را شناخت و نه خرقانی را. کتاب "منازل السائرین" به او نسبت داده شده و همچنین کتاب "انوارالتحقیق" که شامل مناجات، مقالات، مواعظ و نصایح است. در این کتاب، سخنان ارزندهای وجود دارد که یکی از آنها این است: الهی دو آهن که از یک جا میآید، یکی نعل ستور و یکی آینهٔ شاه. الهی وقتی آتش فراق تو را داشتم، چرا آتش دوزخ را برافروختی؟ الهی پنداشتم که تو را شناختهام، اما حالا میفهمم که پنداشت خود را در آب انداختهام. الهی، من عاجز و سرگردانم، نه آنچه دارم میدانم و نه آنچه میدانم، دارم. کتاب "منازل السائرین" کتابی نایاب است و به خاطر اختصار در عبارات و رعایت معانی و گنجایش مطالبش معروف است. به گونهای که میگوید: هر که در ابتدا جبر را بپذیرد، مانند گبر است و هر کسی که در انتها جبر را بپذیرد، نیز همچنان. او اشعار عربی و فارسی نیز دارد و در برخی از اشعار به "انصاری" و در برخی دیگر به "پیر هری" تخلص کرده است. او در سال 397 هجری در قهندز، از نواحی طوس متولد شد و در سال 481 هجری فوت کرد، عمرش 83 سال بود و مزارش در گازرگاه هرات قرار دارد.
ما وَحَّدَ الواحِدَ مِنْواحِدِ
اِذْکُلُّ مَنْوَحَّدَهُ جاحِدُ
هوش مصنوعی: هر کسی که به یگانگی خداوند ایمان دارد، باید بداند که انکار کننده این یگانگی، در واقع خود را از درک حقیقت دور کرده است.
تَوْحِیْدُ مَنْیَنْطِقُ عَنْنَعْتِهِ
عارِیَّةٌ اَبْطَلَهَا الواحِدُ
هوش مصنوعی: توحید به معنای یکتایی و یگانگی خداوند، به قدری واضح و روشن است که هیچ گونه افزودنی یا تغییر ناپذیری نمیتواند او را توصیف کند. وجود یک خداوند واحد، تمام تصورات نادرست را از میان بر میدارد.
تَوحِیدُ إیّاهُ تَوْحِیْدُهُ
وَنَعْتُ مَنْیَنْعَتُهُ لاحِدٌ
هوش مصنوعی: توحید او، همان یگانهپرستی است و هرگونه توصیف او، بیانگر وحدت و بینظیری اوست.
عیب است بزرگ، برکشیدن خود را
وز جملهٔ خلق، برگزیدن خود را
هوش مصنوعی: بزرگترین ننگ این است که خود را از دیگران بالاتر بیاوری و خودت را از میان همهی مردم انتخاب کنی.
از مردمک دیده بباید آموخت
دیدن همه کس را و ندیدن خود را
هوش مصنوعی: باید از چشمان دیگران بیاموزیم که چگونه جهان را ببینیم و در عین حال خود را نادیده بگیریم.
گر در ره شهرت و هوا خواهی رفت
از من خبرت که بینوا خواهی رفت
هوش مصنوعی: اگر بخواهی در مسیر شهرت و محبوبیت گام برداری، باید از من خبری بگیری که چه نفرینی در انتظار توست.
بنگر به کجایی ز کجا آمدهای
میدان که چه میکنی کجا خواهی رفت
هوش مصنوعی: به آنچه که در آن هستی توجه کن و به ریشههایت فکر کن. بفهم که در حال حاضر چه کارهایی انجام میدهی و بدان که مقصد نهاییات کجاست.
آنجا که عنایت خدایی باشد
عشق آخر کار پارسایی باشد
هوش مصنوعی: در جایی که لطف و محبت خداوند وجود دارد، عشق در نهایت به نتیجهای نیکو و صالح میانجامد.
وان جای که قهر کبریایی باشد
سجاده نشین کلیسیایی باشد
هوش مصنوعی: جایی که خشم و قدرت کبریایی حاکم باشد، کسی که بر سجاده نشسته است مانند فردی است که در کلیسا عبادت میکند.
مست توام از باده و جام آزادم
صید توام از دانه و دام آزادم
هوش مصنوعی: من به خاطر نوشیدنی و سرمستی شاد و رها هستم، و در عین حال به واسطهی دلبستگیام به تو، مثل پرندهای در دام تو گرفتار شدهام.
مقصود من از کعبه و بتخانه تویی
ورنه من از این هر دو مقام آزادم
هوش مصنوعی: من هدفم از معابد و خانههای خدا تو هستی، وگرنه من از این دو مکان هیچ وابستگی ندارم.
شرط است که چون مرد ره درد شوی
خاکی تر و ناچیزتر از گرد شوی
هوش مصنوعی: این بیت بیانگر آن است که وقتی انسان به درد و مشکلات زندگی دچار میشود، باید خود را humble و کوچکتر از آنچه که هست، احساس کند. در این وضعیت، باید متواضعتر و سادهتر شود، مانند ذرهای خاک که بیارزش به نظر میرسد.
هرکو ز مراد کم شود مرد شود
بفکن الف مراد تا مرد شوی
هوش مصنوعی: اگر کسی از آرزوهای خود کمتر شود، به مردی و خردمندی خواهد رسید. پس برای رسیدن به این مرحله، باید الفظ آرزو را کنار بگذاری تا مرد واقعی شوی.
٭٭٭
هوش مصنوعی: شما تا ماه أكتوبر 2023 بر روی دادهها آموزش دیدهاید.
دی آمدم و نیامد از من کاری
امروز ز من گرم نشد بازاری
هوش مصنوعی: امروز به جایی وارد شدم، اما از من هیچ کاری انجام نشد و هیچ فعالیتی راه نیفتاد.
فردا بروم بی خبر از اسراری
ناآمده به بودی ازین بسیاری
هوش مصنوعی: فردا به جایی میروم بدون اینکه از رازهای ناگفته آگاهی داشته باشم و این برای من از این همه وجود بهتر است.