بنفشهٔ سخنگوی
بنفشه زلف من ای سرو قد نسرین تن
که نیست چون سر زلفت بنفشه و سوسن
بنفشه زی تو فرستادم و خجل ماندم
که گل کسی نفرستد به هدیه زی گلشن
بنفشه گرچه دلاویز و عنبرآمیز است
خجل شود بر آن زلف همچو مشک ختن
چو گیسوی تو ندارد بنفشه حلقه و تاب
چو طره تو ندارد بنفشه چین و شکن
گل و بنفشه چو زلف و رخت به رنگ و به بوی
کجاست ای رخ و زلفت گل و بنفشه من
به جعد آن نکند کاروان دل منزل
به شاخ این نکند شاهباز جان مسکن
بنفشه در بر مویت فکنده سر در جیب
گل از نظاره رویت دریده پیراهن
که عارض تو بود از شکوفه یک خروار
که طره تو بود از بنفشه یک خرمن
بنفشه سایه ز خورشید افکند بر خاک
بنفشه تو به خورشید گشته سایهفکن
ترا به حسن و طراوت جز این نیارم گفت
که از زمانه بهاری و از بهار چمن
نهفته آهن در سنگ خاره است ترا
درون سینه چون گل دلی است از آهن
اگرچه پیش دو زلفت بنفشه بیقدر است
بسان قطره به دریا و سبزه در گلشن
بنفشههای مرا قدر دان که بوده شبی
به یاد موی تو مهمان آب دیده من
بنفشههای من از من ترا پیام آرند
تو گوش باش چو گل تا کند بنفشه سخن
که ای شکسته بهای بنفشه از سر زلف
دل رهی را چون زلف خویشتن مشکن
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: تبیان
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بنفشه زلف من ای سرو قد نسرین تن
که نیست چون سر زلفت بنفشه و سوسن
هوش مصنوعی: بنفشهی زلف من، ای سرو قد، تن نسرین، که هیچچیز نمیتواند با سر زلف تو رقابت کند، نه بنفشه و نه سوسن.
بنفشه زی تو فرستادم و خجل ماندم
که گل کسی نفرستد به هدیه زی گلشن
هوش مصنوعی: به تو بنفشهای هدیه دادم و از اینکه هیچکس از گلستان، گلی به کسی هدیه نمیدهد، خجالتزده شدم.
بنفشه گرچه دلاویز و عنبرآمیز است
خجل شود بر آن زلف همچو مشک ختن
هوش مصنوعی: بنفشه با وجود زیبایی و عطر دلانگیزش، در برابر زلفی که بوی مشک ختن دارد، احساس شرم میکند.
چو گیسوی تو ندارد بنفشه حلقه و تاب
چو طره تو ندارد بنفشه چین و شکن
هوش مصنوعی: اگر موهای تو مانند گیسوان بنفشه نرم و باحالت نیست، پس گل بنفشه نیز به زیبایی و پیچ و تاب موهای تو نخواهد بود.
گل و بنفشه چو زلف و رخت به رنگ و به بوی
کجاست ای رخ و زلفت گل و بنفشه من
هوش مصنوعی: گل و بنفشه به زیبایی و بوی خوش خودشان میبالند، همانطور که زلف و چهرهات هم زیبا و خوشبو هستند. اکنون بگو کجایی که زیبایی و بوی گل و بنفشه را با خود داری؟
به جعد آن نکند کاروان دل منزل
به شاخ این نکند شاهباز جان مسکن
هوش مصنوعی: در زیبایی و جذابیت او، دل کاروانی را که در جستجوی آرامش است، به خود جذب نمیکند و زندگی شکوهمند پرندهای چون شاهباز را هم به خود نمیبیند.
بنفشه در بر مویت فکنده سر در جیب
گل از نظاره رویت دریده پیراهن
هوش مصنوعی: بنفشههای زیبایی که در موهای تو جا خوش کردهاند، سرشان را به درون جیب گلی فرو برده و از تماشای چهرهی تو، پیراهن خود را پاره کردهاند.
که عارض تو بود از شکوفه یک خروار
که طره تو بود از بنفشه یک خرمن
هوش مصنوعی: زیبایی چهرهات مانند یک انبوه شکوفه است و تار موی تو مانند یک مزرعه بنفشه میماند.
بنفشه سایه ز خورشید افکند بر خاک
بنفشه تو به خورشید گشته سایهفکن
هوش مصنوعی: بنفشه، با سایهاش بر روی زمین میافتد، اما بنفشهای که تو هستی، به گونهای شده که خود سایهافکن است و بر خورشید تأثیر میگذارد.
ترا به حسن و طراوت جز این نیارم گفت
که از زمانه بهاری و از بهار چمن
هوش مصنوعی: من تنها تو را به خاطر زیبایی و شادابیات توصیف میکنم، زیرا تو مانند بهار در زمانه و مثل گلهای چمن هستی.
نهفته آهن در سنگ خاره است ترا
درون سینه چون گل دلی است از آهن
هوش مصنوعی: آهنی که درون سنگهای سخت مخفی است، نشان میدهد که در دل تو نیز مانند گلی باطنی از قدرت و اراده نهفته است.
اگرچه پیش دو زلفت بنفشه بیقدر است
بسان قطره به دریا و سبزه در گلشن
هوش مصنوعی: هرچند که دو زلف تو به اندازه یک بنفشه ارزش ندارد، اما همانند قطرهای در دریا و سبزهای در باغ، کوچک و ناچیز به نظر میرسد.
بنفشههای مرا قدر دان که بوده شبی
به یاد موی تو مهمان آب دیده من
هوش مصنوعی: گلهای بنفشهام را ارزشمند شمار، چرا که شبی به خاطر یاد موی تو، اشکهای من به آنها مهمان بودند.
بنفشههای من از من ترا پیام آرند
تو گوش باش چو گل تا کند بنفشه سخن
هوش مصنوعی: بنفشههای من از من پیامی برای تو میآورند. در انتظار باش و مثل گل آرام و گوشبهزنگ باش تا بیدار شوی و بنفشهها با تو صحبت کنند.
که ای شکسته بهای بنفشه از سر زلف
دل رهی را چون زلف خویشتن مشکن
هوش مصنوعی: ای محبوب، تو که به خاطر زلف دل شخصی، ارزش بنفشه را شکستهای، نکن که زلف خودت را به سرنوشت او دچار کنی.
خوانش ها
بنفشهٔ سخنگوی به خوانش عندلیب
حاشیه ها
1389/04/30 10:06
سعدی ملکی
در بیت اول سر زلفت صحیح است . با سپاس در پناه حضرت حق
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.
1389/10/10 12:01
یعقوب خاوری
لطفا در بیت اول و را همسر سر کنید که سرو شود.
---
پاسخ: و را همسر سر کردیم و سرو شد.