نور دانش را ز چشم زن نهان می داشتند ...
نهان ... نه پنهان
از نظر وزنی پنهان ایراد دارد
منبعی برای نهان ندارم اما خودتون بیشتر تحقیق کنید
---
پاسخ: با تشکر، مطابق پیشنهاد شما «پنهان» با «نهان» جایگزین شد.

خسروا، دست تــــوانای تــــو، آسان کــــرد کار
ورنـــــــه در این کــار سخت امیــد آسانی نبود
شه‌نمی‌شد گر‌در این گمگشته کشتی‌ناخدای
ســــاحلی پیــــدا از این دریــای طوفانی نبود
بایـــد این انـــوار را پروین بـــــه چشم عقل دید
مهــــــر رخشان را نشایــــد گفت نــورانی نبود
سه بیت فوق که از انتهای این شعر حذف گردیده فقط در نسخه ی چاب اول دیوان پروین موجود است.
---
پاسخ: با تشکر، به استناد نقل شما اضافه شد.

مشخصات کاملتر نسخهٔ منبع به این شرح است:
دیوان قصائد و مثنویات و تمثیلات و مقطعات خانم پروین اعتصامی
چاپ هفتم
تهران
بهمن ماه 2535 شاهنشاهی- سفر 1397 هجری - فوریه 1977 میلادی
چاپخانهٔ محمد علی فردین- تهران
به نقل از:
پیوند به وبگاه بیرونی

بیت بیستم ، مصرع اول :
زن چون گنجور است و عفت گنج و حرص و آز دزد
آشکار است که " چو " صحیح است و "چون" وزن شعر را مخدوش می کند
با تشکر

با سلام. طبق مقاله ای از دکتر جلال متینی، (پیوند به وبگاه بیرونی) نام اصلی شعر در چاپ های اول و دوم "گنج عفت" بوده است که متاسفانه با خیانت برادر پروین در چاپ های بعدی، نه تنها نام شعر عوض شد بلکه 3 بیت آخر نیز از این قصیده زیبا حذف شد. لذا اگر بخواهیم اصالت مطلب حفظ شود، باید نام شعر به نام اصلی یعنی گنج عفت تغییر کند.

با تشکر سه بیت آخر در چاپ اول نیست چاپ اول در زمان خود پروین در 1314 بوده و اصلا اصل این شعر زن در ایران را ندارد
فقط در چاپ دوم با نام گنج عفت است که توسط برادرش چاپ شده است و خود برادر هم در چاپهای سوم به بعد حذفش کرده و تهرانیهای قدیمی میگویند برای دلخوشی رضاخان برادرش با همکاری کسی جعل کرده بود چون معنای شعر همه اش دعوت به عفت است و با آزادی حجاب با طرح رضاخانی سازگار نبود ولی خود برادرش ابوالفتح اعتصامی جامع دیوان در چاپ سوم 1323 و چاپهای بعدی که بعد از دوره رضاخان است حذفش کرد
به هر حال با بقیه ابیات که درباره عفت و پاکدامنی است اصلا متناسب نیست و احتمال جعلی بودن آن زیاد است
انصاف اینست که این اشعار را در اصل متن نیاورید و فقط در حاشیه با توضیح این نکته که "در نسخ معتبر پس از چاپ دوم نیست" درج شود. با تشکر

سلام
اگر این شعر رو عمیق بخونید کاملا مبرهن هست که پروین عزیز هم به عفت و هم به آزادی زن بعنوان یک انسان که حق زندگی دارد اعتقاد داشتن.
اینکه این سه بیت توسط خود پروین نوشته شده یا خیر چندان مهم نیست، انقدر اشعار ایشون زیبا و پرمغز هستن که بهتره درباره تمامشون صحبت بشه چون بیت بیت اشعارشون درس هست واسه همه دوران.
اگر هم برادرشون تغییری در بعضی قسمتها دادن که البته کار درستی نبوده شاید دلیلی داشته که ما بی اطلاع هستیم.

زن چون گنجور است..

از لحاظ وزن، "زن چو گنجور است" باید باشد.

آقای ناشناس:
1- نخست اینکه رضا شاه بزرگ درست است نه رضا خان.
2- نه تنها سه بیت آخر توسط پروین سروده شده و پدر پروین، روانشاد یوسف اعتصام الملک، در سال 1314 و پیش از کشف حجاب، از آوردن این شعر در چاپ اول دیوان «پروین» خودداری کرده‌است تا غوغای آخوند‌ها و عوام را علیه خود و دخترش بر نیانگیزد، بلکه مطلع این قصیده یعنی "زن در ایران پیش از این گویی که ایرانی نبود" برگرفته از سخنرانی رضا شاه بزرگ به مناسبت روز آزادی زن در ایران است و پروین نثر رضا شاه بزرگ را به نظم کشیده است.
3-نه تنها آزادی با عفت مشکلی ندارد بلکه عفت در سایه و در نتیجه آزادی بوجود می آید. چشم و دل را پرده می بایست لیکن از عفاف // چادر پوسیده بنیاد مسلمانی نبود!
4- احتمالا منظور شما از نسخ معتبر کتب حوزوی باشد.
5- در پایان توجه همگان را به سخنرانی پروین در خردادماه 1303 خورشیدی با عنوان «زن و تاریخ» در روز جشن فارغ‌التحصیلی اش در مدرسه‌ی «اُناثیه‌ی آمریکایی تهران»، درباره ستمی که در طی قرون و اعصار، در شرق و غرب به زنان روا داشته‌اند‌، جلب می کنم:
«سرانجام زن پس از قرن‌ها درماندگی، حق فکری و ادبی خود را به دست آورد و به مرکز حقیقی خود نزدیک شد... در این عصر، مفهوم عالی «زن» و «مادر» معلوم شد و معنی روحبخش این دو کلمه که موسس بقا و ارتقاء انسان است، پدیدار گشت. این که بیان کردیم راجع به اروپا بود. آنجا که مدنیت و صنعت، رایت فیروزی افراشته و اصلاح حقیقی بر اساس فهم و درک تکیه کرده... آن‌جا که دختران و پسران، بی‌تفاوت جنسیت، از تربیتهای بدنی و عقلی و ادبی بهره‌مند می‌شوند... آری آن‌چه گفتیم در این مملکت‌های خوشبخت وقوع یافت. عالم نسوان نیز در اثر همت و اقدام، به مدارج ترقی صعود نمود. اما در مشرق که مطلع شرایع و مصدر مدنیت علام بود... کار بر این نهج نمی‌گذشت.
اخیراٌ کاروان نیک‌بختی از این منزل کوچ کرد و معمار تمدن از عمارت این مرز و بوم، روی برتافت.... درطی این ایام، روزگار زنان مشرق زمین، همه‌جا تاریک و اندوه‌خیز، همه‌جا آکنده به رنج و مشقت، همه‌جا پر از اسارت و مذلت بود... مدتهاست که آسایی از خواب گران یأس و حرمان برخاسته می‌خواهد، آب رفته را به جوی بازآرد. اگرچه برای معالجه‌ی این مرض اجتماعی بسیار سخن‌ها گفته و کتابها نوشته‌اند، اما داروی بیماری مزمن شرق، منحصر به تربیت و تعلیم است. تربیت و تعلیم حقیقی که شامل زن و مرد باشد و تمام طبقات را از خوان گسترده‌ی معرفت مستفید نماید.
ایران، وطن عزیز ما که مفاخر و مآثر عظیمه‌ی آن زینت‌افزای تاریخ جهان است، ایران که تمدن قدیمیش اروپای امروز را رهین منت و مدیون نعمت خویش دارد، ایران با عظمت و قوتی که قرنها بر اقطار و ابحار عالم حکمروا بود، از مصائب و شداید شرق، سهم وافر برده، اکنون به دنبال گم‌شده‌ی خود می‌دود و به دیدار شاهد‌ نیکبختی می‌شتابد... امیدواریم به همت دانشمندان و متفکرین، روح فضیلت در ملت ایجاد شود و با تربیت نسوان اصلاحات مهمه‌ی اجتماعی در ایران فراهم گردد. در این صورت، بنای تربیت حقیقی استوار خواهد شد و فرشته‌ی اقبال در فضای مملکت سیروس و داریوش، بال‌گشایی خواهد کرد.»

آقای فریبرز
اگر هم پروین در یک زمان بر اثر موجی که ایجاد شده بود به سمت مذمت حجاب رفت باز در اواخر زندگی محجبه شد و روسری سرش می گذاشت در حالی که اجباری نبود و می توانست نگذارد.
بهتر نیست قضایای تاریخی را بدون پیش فرض و حب و بغض نسبت به مذهب، بیان کنیم برادر؟

ناشناس جان
شاید پروین با حجاب اجباری مخالف بوده نه روسری اختیاری
همسایه ای داریم جوان، گفتم توکه اعتقادی به حجاب نداری چرا همیشه روسری به سر داری؟
گفت با روسری خوشگل ترم .

پروین می گوید: "ایران که تمدن قدیمیش اروپای امروز را رهین منت و مدیون نعمت خویش دارد،"
این نشان می دهد که پروین اطلاعات تاریخی اش نادرست بوده چون ان تمدنی که در تمدن غرب تاثیر گذاشته تمدن اسلامی ایران بوده نه تمدن باستانی ایران.

اینکه آقای فریبرز نوشته در چاپ اول دیوان این سه بیت از ترس آخوندها نیومده از نظر تاریخی غلط است. به ادعای جامع دیوان این ابیات چند ماه بعد از چاپ اول دیوان سروده شده در اواخر 1314 هجری شمسی
در نسخه‌های سوم به بعد نیز که خود برادر پروین چاپ کرده نیست ربطی به منابع حوزوی و آخوندی نداره

ملت , ادبا حجاب نمونه کامل جنسیت زدگیست میل جنسی که حجاب بخاطر برانگیخته نشدن ان در محیط اجتماعی اسلام ان را واجب کرده به جز جنبه اندک طبیعی به شکل دیگر نیاز ها بی شکل است واجتماع جهت گیری های ان را مشخص میکند به عبارتی شما خودتان موی سر را جزو نواح جنسی قرار داده اید ودر مورد جنسیت زدگی حجاب باید عرض کنم با قبول ان به زن نقش جنسی اجتماعی داده اید حجاب به خودی خود مورد ندارد اما تفکری که پشت ان به زن وجود دارد مشکل است که نتیجه ان می شود نطام حقوقی زن در اسلام به قول معروفی زن ها زن به دنیا نمی ایند زن بودن نقشی است اجتماعی که جامعه تحمیل میکند

سلام...من دنبال شعری از پروین اعتصامی هستم که در یک جا زندگی را به زنی با سبد سیب مثال میزند. از راهنماییتون خیلی ممنون میشم.

ای نادانی که میگی پروین با حجاب اجباری موافق بود، بهتره بری سرچ کنی و عکسهای بدون حجاب پروین رو ببینی و بعد نظر بدی.

در ذیل این قصیده افرادی نظریات خود را در خصوص این شعر نوشته و بعضی سه بیت آخر را که به شکلی تمجید از اقدامات رضا شاه در خصوص کشف حجاب است را جعلی میدانند ، نظر من اما این است که حتی سه بیت آخر نیز سروده ی خود پروین است چرا که اولا خود آن بزرگوار در اکثر عکس هایی که از وی موجود است بدون حجاب ظاهر شده و قدر مسلم این است که حجاب را مساوی با عفاف نمیدانسته و دلی در گرو آن نداشته است علاوه بر آن ابیات آغازین قصیده نیز حکایت از این دارد که اتفاق تازه و میمونی افتاده و قرار است پس از این واقعه ، زن دیگر ایرانی باشد ، زنی که پیش از این گویی ایرانی نبوده ، مضافا در یکی از ابیات وصفی که از چادر به عمل آمده وصف « پوسیده» است که تخفیف آمیز به نظر آمده و عزم شاعر را در مذمت آن ، جزم نشان میدهد ، دقت شود که تخلص شاعر هم در بیت آخر آمده و بدون آن شعر ناتمام است ، فی النهایه یا باید کلا شعر را از پروین ندانست یا همه ی ابیات را متعلق به او برشمرد چرا که هماهنگی قریبی که در ابیات شعر به چشم میخورد راه را بر آراء ناصواب در خصوص جعلی بودن ابیات پایانی مسدود میکند ،
روحش شاد ،

🔴پروین اعتصامی مدافع کشف حجاب و طرفدار فمینیسم ⁉️

✍️ فرمان کشفِ حجاب از سوی رضا خان به صورت رسمی در ( ۱۷ دی ۱۳۱۴ ) ابلاغ گردید ، این موضوع از سوی علمای اسلام و قاطبه مردم با مخالفت های جدی روبرو شد لیکن از همان ابتدا زنان روشنفکر مآبی مانند صدیقه دولت آبادی ، زندخت شیرازی و خصوصاً پروین اعتصامی در جبهه ی موافقان سرسخت قانون بی حجابی از سوی رضا خان که نقشِ پدری با اقتدار را برای آنها ایفاء می کرد ، ظاهر شدند .

✔️ پروین اعتصامی در اسفند 1314 و در حمایت از قانون کشف حجاب ، چکامه ای را با عنوان ( گنجِ عفت ) سرود که پاره ای از ابیات آن به شرح ذیل می باشد : 

   زن در ایران ، پیش از این گویی که ایرانی نبود
   پیشه‌اش ، جز تیره‌روزی و پریشانی نبود

  چشم و دل را پرده می بایست ، اما از عفاف
  چادرِ پوسیده ، بنیادِ مسلمانی نبود

  خسروا ، دست توانای تو ، آسان کرد کار
  ورنه در این کارِ سخت ، امّیدِ آسانی نبود

  شه نمی‌شد گر‌در این گمگشته کشتی ناخدای
  ساحلی پیدا از این دریای طوفانی نبود

تبصره : 

الف ) شعر فوق در اولین چاپ دیوان پروین و در زمان حیات خودش بطور کامل آمده لیکن توسط برادر پروین در چاپ های بعدی دیوان او ، سه بیت آخر قصیده حذف و نام قصیده نیز به ( زن در ایران ) تغییر یافت . 

ب ) پروین در چکامه مزبور و در بیت ( چشم و دل را پرده می بایست ، اما از عفاف / چادرِ پوسیده ، بنیادِ مسلمانی نبود ) به دو مسئله اشاره می کند : 

(1) - حجاب بزرگترین عامل عقب ماندگی زنان و محرومیت آنها از علم و دانش و مانع اصلی در راه حضور آنان در عرصه های فرهنگی و اجتماعی می باشد فلذا از نظر او با پاینندی به عنصر ( عفاف ) ، نیازی به حجاب نیست . در صورتیکه مطابق آموزه های اسلام ، حجاب هرگز مانع علم آموزی و حضور زن در عرصه های اجتماعی نبوده بلکه آن را ثمره ی عفاف و بعنوان عاملِ مصونیت معرفی می کند نه محدودیت .

(2) - پروین با عبارت ( چادر پوسیده ، بنیاد مسلمانی نبود) ، چادر را بعنوان نماد حجاب و عفاف ، مورد تخطئه قرار داده است .

(3) - این شاعره شهیر در ابیات پایانی قصیده خود ، رضا خان را خسروئی می داند که حجاب بعنوان بزرگترین عامل عقب ماندگی زنان ایرانی ، به دست توانای او برداشته شده و در در بیت بعد نیز تصریح می کند که رضا خان بعنوان یک ناخدا ، کشتی طوفان زده ملت ایران را به ساحل رشد و تعالی رسانده است .

ج ) البته حمایت پروین از فرمان کشف حجاب رضا خان ، محدود به سرودن قصیده مزبور نبوده بلکه او حمایت عمیق تر و بیشتر خود از این فرمان ننگین را با کنار گذاشتن حجابِ خویش ، عملاً به اثبات رساند و از آن پس فعالیت های علمی و اجتماعی خود را بدون حجاب ادامه داد . فلذا نگاه او را به به مسئله حجاب می توان برگرفته از مبانی فمینیسم سکولار تلقی و ارزیابی نمود .

🔵 رویکرد افراطی پروین به آزادی زنان ، برگرفته از افکار قاسم امین مصری است که توسط پدرش ( اعتصام الملک ) با آراء او آشنا شد . پدر پروین به شدت متاثر از دیدگاه قاسم امین بود ، بنحوی که کتاب ( تحریر المرأة ) او را با عنوانِ ( تربیت نسوان ) ترجمه و منتشر کرد . قاسم امین ، متفکری سکولار و طرفدار لیبرالیسم فرانسوی است و او را می توان از نخستین منادیان فمینیسم سکولار دانست .

🔴 نتیجه و تجزیه و تحلیل :

در مواجهه با افکار پروین اعتصامی ، عمدتاً سه رویکر وجود دارد : 

1- گروه اول ،  پروین را تا سر حد یک قدیسه و نمادی تمام عیار از زن مسلمان ، بالا برده اند .

2- گروه دوم ، در مواجهه با آراء و نظرات پروین اعتصامی ، راه بی انصافی و تفریط را پیشه کرده و با کمال ناسپاسی این بانوی شهیر در عرصه ادبیات ایران را ( شاعرِ نخود و لوبیا ) نامیده و متقابلاً به تجلیل از شاعره ی دیگر بنام ( فروغ فرخ زاد )  پرداخته اند .

3 - گروه سوم بر این باورند که دفاع پروین از فرمان ننگینِ کشفِ حجابِ رضاخان و پذیرش بی حجابی توسط مشارالیها ، به شدت مورد نقد و مغایر با آموزه های اسلام می باشد . 

فلذا شایسته نیست که با فتوشاپ تصاویر وی و گذاشتن روسری بر سر او ، نامبرده را بعنوان شخصیتی تمام عیار و الگو و نمادی کامل برای یک زن مسلمان معرفی کرد ، نماد کامل و بی پیرایه برای زنان فقط حضرت زهرا ، حضرت خدیجه و زینب کبری ( سلام خدا بر ایشان باد ) می باشند .

 اما در عین حال از نظر نگارنده ،  می بایست نگاه خود را بیشتر معطوف به نقاطِ مثبتِ شخصیتِ این شاعره ی مُکرّمه ، معطوف نموده و به ایشان بعنوان یکی از مفاخر و مشاهیر بزرگِ ایرانِ عزیزمان ، ارج نهاد .

تفصیل این مطالب را نگارنده در مقاله ( پروین اعتصامی مدافع کشف حجاب و طرفدار فمنیسم ) به آدرس ذیل ، مورد تحلیل قرار داده ام

پیوند به وبگاه بیرونی

سلام عزیزان همراه 

  شاید از معدود شعرهایی بود که تمامی حاشیه های مربوطه را به دقت خواندم نظرات موافق ومخالف جالب بود  امیدوارم استنباط سروران گرامی از حاشیه بنده حمل بر مخالفت من با حجاب تلقی نگردد ولی در جایی دیگر هم نوشتم که در قرآن در هیچ جا خداوند بصورت تاکیدی دستور به پوشش اجباری ننموده که متعاقب آن بقول دوست عزیزمان بصورت قانون اجرا گردد چرا که اگر چنین بود در خیلی از جوامع مسلمان بحث پوشش بانوان در گذشته وحال ،کاملاً اختیاری است وبجز افغانستان،ایران وشورشیان بوکوحرام وداعش در هیچ کشور اسلامی حتی خود زادگاه اسلام قانونی مبنی بر اجبار در نوع پوشش وجود ندارد واگر هم باشد فقط در اماکن مقدس ومساجد  در ثانی در تمامی ایات قرآن که دوستان فرمودند توصیه به همسران رسول اکرم است نه جامعه زنان وآنهم بیشتر جهت حفظ شان وحرمت پیامبر اسلام(ص)وبه نوعی احترامی خاص به همسران رسول اکرم ثالثابا قبول اینکه این دستور مورد توافق تمامی فرقه های اسلامی است اگر در قرآن به زنان مسلمه فرض شده چرا درهر فرقه وحتی اقلیم وجغرافیا نوع آن متفاوت است تا حتی در بعضی جوامع زن به تنهایی حق بیرون رفتن از منزل وحتی صحبت کردن را ندارد واین از شرایط حجاب در آن جامعه است واین اختلافات فقهی به علت ایهام در حدود حجاب در قرآن بوجود آمده است،   اگر من اشتباه میکنم دلیل ومدرک ارایه بفرمایید وکلی گویی وبرداشت شخصی مد نظر نیست .

 هر واقعه تاریخی میبایست درظرف زمان،مکان و دوره خود بررسی وتجزیه وتحلیل گردد باید توجه کرد ،فرمان رضا شاه کبیر مبنی بر کشف حجاب جدا از معایب ومحاسن آن دستوری نبوده که یک شبه و تنها از سوی ایشان صادر شده باشد جامعه ایرانی در آن دوره به واسطه سفرهای  شاهان ودربار قاجارو همچنین ایرانیان به اروپا  آمادگی پذیرش این دستور را داشته است اکثر ایرانیان به دنبال رفع علل عقب افتادگی جامعه ایرانی در مقابل جوامع اروپایی بودند ورود کالاهای غربی و صنایع جدیدی که ایرانیان از آن بی بهره بودند باعث خجلت جامعه ایرانی بود با نگاهی به شواهد تاریخی ومستندات بجا مانده این موضوع روشن ومبرهن میباشد درست است که رضا شاه به عنوان پرچمدار مدرنیته ایران شناخته میشود ولی باید توجه داشت که اقدامات قبل از سردمداری ایشان به عنوان شاه توسط  محافل روشنفکری آن دوره وسایرین مثل قمر الملوک وزیری ،طاهره قره العین،شهناز آزاد رشیده و ابوالقاسم خان آزاد مراغه ای ،ملوک ضرابی،ابراهیم خواجه نوری وسایر روشنفکران آن دوره وهمچنین رواج نشریات چه داخلی وچه نشریات وروزنامه های فارسی که در کشورهای مصر وهندوستان منتشر میگردید مثل حبل المتین و همچنین کشف حجاب در افغانستان ،ترکیه ومصر نقش بسزایی در پذیرش قانون کشف حجاب داشته است .

سفر امان الله خان شاه افغانستان به اتفاق همسرش بانوملکه ثریا طرزی وانهم بدون حجاب به ایران وهمچنین سفر رضا شاه به ترکیه ومتاثر شدن ایشان از اقدامات رادیکال اتاتورک باعث گردید تا ایشان در نهایت در خصوص نوع پوشش دستور کشف حجاب را در سال ۱۳۱۴به دربار پیشنهاد نمایند وآنهم صرفا در راستای تجدد خواهی و اعتلای حقوق زنان ایرانی که خود زمینه ساز رشد وترقی جامعه ایرانی گردید که بر کسی پوشیده نیست و نباید از آن به عنوان مخالفت ایشان  با اسلام یا روحانیون یاد کرد که شرط انصاف نیست البته همه دارای اشتباهاتی هستند اجرای اجباری این قانون یا اجبار پوشیدن چادر بر سر زنان بدکاره ، منع ورود زنان محجبه به اماکن عمومی ومدارس نیز از معایب اجرای این قانون است که با اصل ازادی در جوامع دمکراتیک مغایرت دارد ولی شاید چاره ای هم نبوده.

  شاد باشید