گنجور

بخش ۱۲ - در صفت مسجد

ای گرامی بهشت مسجد نام
خلد خاصی ز روح جنت عام
شاه دیوارت، ای عمارت خیر
بن و بیخ کنشت کنده و دیر
از تو دین را نظام خواهد بود
در تو مهدی امام خواهد بود
نیم شب دیدهٔ مؤذن بام
دیده زین سوت صبح و زان سو شام
از ستونهات بیستون سنگی
وز طبقهات آسمان رنگی
به مسافر در این سرای سرور
منبرت سدره را نموده ز دور
بتو گردون ارادت آورده
در تو گبران شهادت آورده
کرده هر شب ز گنبد نیلی
در هوای تو ماه قندیلی
زیر این قبه‌های خرگاهی
در عرق رفته گاو با ماهی
ز اوج مقصورهٔ تو پیش ملک
اعتراف قصور کرده فلک
از شعاع تو در شب تیره
مسجد بصره را بصر خیره
طور در طورهای بام تو درج
قاف در کاف گنبدت شده خرج
ماه نو مرغ وقت ساعت تو
جمع کروبیان جماعت تو
دین به پشتی روی دیوارت
کرده اسباب شرک را غارت

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای گرامی بهشت مسجد نام
خلد خاصی ز روح جنت عام
هوش مصنوعی: ای دوست عزیز، بهشت به نام مسجد معروف است و به نوعی بهشت خاصی از روح و صفای جنت عمومی می‌باشد.
شاه دیوارت، ای عمارت خیر
بن و بیخ کنشت کنده و دیر
هوش مصنوعی: ای کاش شاه تو، دیوار و بنای این مکان که شجره و ریشه‌اش را قطع کرده، به جای خود برگرداند.
از تو دین را نظام خواهد بود
در تو مهدی امام خواهد بود
هوش مصنوعی: از تو، دین به سامان خواهد رسید و به واسطه تو، مهدی به مقام امامت خواهد رسید.
نیم شب دیدهٔ مؤذن بام
دیده زین سوت صبح و زان سو شام
هوش مصنوعی: در نیمه شب، چشم مؤذن به آسمان دوخته شده است، در حالی که بام خانه‌ها از صدای صبح و افق شام روشن است.
از ستونهات بیستون سنگی
وز طبقهات آسمان رنگی
هوش مصنوعی: این جمله به زیبایی و عظمت بناهای باستانی اشاره دارد. به ستونه‌های محکم و برجسته‌ای که مشابه ستون‌های بیستون هستند و همچنین به طبقه‌هایی که به آسمان نزدیک می‌شوند و رنگ‌هایی دارند که جذابیت و زیبایی خاصی به آنها می‌بخشد. در کلی، مفهوم آن به وصف شکوه و زیبایی مکان‌های تاریخی یا معماری شگفت‌انگیز ارتباط دارد.
به مسافر در این سرای سرور
منبرت سدره را نموده ز دور
هوش مصنوعی: به مسافر در این مکان، خوشحالی و سرور من از دور به گونه‌ای است که سدره را برایت ساختم.
بتو گردون ارادت آورده
در تو گبران شهادت آورده
هوش مصنوعی: تو را به دور خود می‌گرداند و برای تو کسی که جانش را در راه تو فدای می‌کند، به ظهور رسانیده است.
کرده هر شب ز گنبد نیلی
در هوای تو ماه قندیلی
هوش مصنوعی: هر شب، ماه همچون لامپی در آسمان آبی به خاطر تو درخشیده است.
زیر این قبه‌های خرگاهی
در عرق رفته گاو با ماهی
هوش مصنوعی: در زیر این گنبدهای بزرگ، گاوی که در عرق خود غوطه‌ور است، با ماهی‌ای هم‌جوار است.
ز اوج مقصورهٔ تو پیش ملک
اعتراف قصور کرده فلک
هوش مصنوعی: در اینجا بیان می‌شود که از بلندی جایگاه تو، آسمان نیز به ضعف و ناتوانی خود اعتراف می‌کند. بدین معنا که مرتبه و مقام تو از آنچه که آسمان قادر به درک یا رسیدن به آن است، بسیار بالاتر است.
از شعاع تو در شب تیره
مسجد بصره را بصر خیره
هوش مصنوعی: در شب تاریک، نور و تابش تو به قدری درخشان است که چشم‌ها را به خود جذب می‌کند و مسجد بصره را به جاذبه‌ای دیدنی تبدیل کرده است.
طور در طورهای بام تو درج
قاف در کاف گنبدت شده خرج
هوش مصنوعی: بر فراز بام تو، نشانه‌ای همچون حرف قاف در حرف کاف گنبدت قرار گرفته است.
ماه نو مرغ وقت ساعت تو
جمع کروبیان جماعت تو
هوش مصنوعی: ماه نو به معنای زمانی نو و تازه است که در آن، موجودات آسمانی و ستارگان جمع می‌شوند. این جمله به نوعی به تجمع و هماهنگی اشاره دارد که در زمان مناسب و در مکانی خاص صورت می‌گیرد. در واقع، این عبارت تصویری از هماهنگی و اتصال بین موجودات آسمانی و زمینی را به ما می‌دهد.
دین به پشتی روی دیوارت
کرده اسباب شرک را غارت
هوش مصنوعی: دین با پشتیبانی خود، وسایل و ابزارهای شرک را نابود کرده است.