ابوعلی عثمانیبخش ۱
بِسْمِ اللهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحیم
اتفاق چنان افتاد کی چون رسالتی کی استاد امام زین الاسلام ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن القشیری رَضِی اللّهُ عَنْهُ و أرْضاهُ کرده است، خواجهٔ امام ابوعلی بن احمد العثمانی رحمهُ اللّه که از جمله شاگردان و مریدان استاد امام ابوالقاسم قَدَّس اللّهُ روحَهُ العزیزَ بود و به انواع فضل آراسته این رسالت باز پارسی نقل کرد تا فائدهٔ آن عموم باشد و هیچ صنف آدمی از آن بی‌بهره نباشد. این نسخهٔ پارسی به کرمان آوردند از خراسان. در آن عهد کی خواجهٔ امام اجلّ زاهد ابوالفتوح عبدالرحمن بن محمّد النیسابوری رَحْمَةُ اللّهِ عَلَیهِ در کرمان بود. شیخ الشیوّخ احمدبن ابراهیم المعروف به پارسا رغبت کرد که او را نسختی باشد. و آن نسخه که آورده بودند سقیم بود و آن را حاجت بود بتصحیح. از خواجهٔ امام ابولفتوح رحمه اللّه درخواستند تا در آن نظر کند و هرآنچه به اصلاح حاجت است بدان قیام نماید. این نسخت هم پیش خویش خواست و در آن نظری شافی کرد و بر لفظ او رفت که این کتاب رسالة کتابی عزیز است و غوری دارد کی از همه نوع علم در این کتاب است. و اگرچه این کس کی نقل باز پارسی کرده‌ست شخصی عزیز بود و به انواع فضل متحلّی، امّا هم کسی بایستی کی در درجهٔ استاد امام بودی تا در این شروع توانستی کرد و می‌خواست که خود باز پارسی کند و در آن باب ید بیضا نماید. لکن اجل مهلت نداد و از دار فنا به جوار حق عَزَّاسْمُهُ انتقال کرد، باری تعالی او را غریق رحمت کناد و مساعی او در این مشکور گرداناد بِمَنّهِ. علی الجمله بر لفظ او بسیار رفته‌ست کی مصنّف این کتاب رسالت، استاد امام رَضِیَ اللّهُ عَنْهُ از جمله بزرگان وقت خویش بوده‌ست در علم و معاملت، چنانک رجوع جمله باز وی بوده‌ست، و به همه زبان‌ها از انواع اهل علم محمود بود و مقبول جمله عالم، و در جمله انواع علوم که متداول است در میان خلق از فقه و کلام و اصول و معرفت حدیث و تفسیر قرآن و نحو و عربیّت و نثر و نظم و غیر آن، امام بود و در همه متبحّر شده و تصانیف نیکو او را میسّر شده، و در شرق و غرب منتشر و مقتدی، و امامان وقت کی بوده‌اند از تصانیف او فائده گرفته‌اند و به خواندن و دانستن آن تفاخر نموده. امّا حالت و سیرت او در معاملت و مجاهده و خبردادن از معرفت و رسیدن در آن به نهایت حقیقت به درجه‌ای بوده‌ست کی چشم‌ها بر مثل خویش ندید. و بر این جمله ائمّه و بزرگان روزگار در جمله بلاد متّفق‌اند کی سیّد وقت خویش و دیار اسلام بوده‌ست، و قطب سیادت و عین سعادت و استاد جماعت و مقدّم اهل شریعت و حقیقت و مقصود سالکان و سرّ خداوند سبحانهُ و تعالی در میان خلق، و آثار برکات انفاس او بر جمله احوال طلبهٔ علم و سالکان راه خدای جَلَّ جَلالُهُ ظاهر شده که هرکه یک روز در پیش او زانو زده‌ست برای علم یا برای یافتن مقصود، بزرگ طریقت و مقتدی وقت خویش شده است و از دنیا و آخرة محظوظ گشته. و بر تصدیق این سخن گویند پدر خواجهٔ امام اجلّ محمّدبن یحیی کی یگانهٔ وقت بود از برکات انفاس استاد امام که دعا بر پدر و اعقاب او کرده بود شیخ یحیی گفتندی و از ولایت گنجه بود و او را مجاهدة بسیار بود. و حاجت خواستی که «مرا می‌باید که قطب کی مدار عالم به وجود او باشد ببینم.» و این حاجت بسیار خواستی، در خواب بدو نمودند که قطب در خراسان است و او را ابوالقاسم قشیری گویند. بیدار شد و گفت کی این خواب است و همچنین در بند این آرزو بود، به چند نوبت این خواب بدید. چون متکرّر شد گفت اکنون واجب شد. برخاست و قصد نیشابور کرد. چون آنجا رسید رباط و منزل او بپرسید و چون در رباط شد جمعی انبوه دید در سرای او، عمید و قاضی و متوالیان نیشابور و جمعی رعایا و او شغل‌ها می‌گزارد و همه گوش به اشارة او نهاده، این شیخ یحیی گفت دریغا سفر ضایع بود و آن خواب از جمله اضغاث احلام، و بر مشقّهٔ سفر و مفارقت وطن متأسّف همی بود و با خود می‌گفت که این مرد دنیوی است و بر پشیمانی خواست که بیرون شود چون به دهلیز رسید استاد امام رَحِمَهُ اللّهُ کس فرستاد و او را بازخواند. و چون جمع پراکنده شدند و او با زاویهٔ خویش رفت این شیخ را بخواند و گفت:«چون به طلب ما آمده بودی چرا باز خواستی گردید و از این سفر چرا متحیّر شدی؟» چون چنین شنید بدانست و در پای استاد افتاد و استاد امام گفت: «نه قطب را به مصالح خلق نامزد کنند و هرچه ما در آنیم مصالح خلق است؟!» پس شیخ یحیی رَحِمَهُ اللّهُ ملازمت خدمت کرد و آنجا متوطّن شد و هرچه میسّر شد او را و فرزندان او را اثر خدمت و برکات استاد امام است قَدَّسَ اللّهُ روحَهُ الْعَزیزَ. و مثل این حکایت دیگر هست اگرچه شرح مناقب و کرامات آن حبر کریم در تحت وصف نیاید لیکن از اندکی به بسیاری دلیل بود و بر آن قیاس توان کرد.
گویند که مریدی بود استاد امام را رَحِمَهُ اللّهُ مردی معتمد به سکون، حکایت کرد کی در عهد استاد امام رَحِمَهُ اللّهُ یکی از جمله درویشان ماوراءالنهر بیامد به نیشابور و گفت من در دیار شام بودم و به مسجدی شدم و جمعی را دیدم در آن مسجد که نماز همی کردند و چون از نماز فارغ شدند بر صف جمعیّت بنشستند و هیچ سخن نمی‌گفتند در خاطر من چنان آمد کی ایشان اوتاد زمین‌اند من نیز در آن مسجد با ایشان بنشستم. و البتّه هیچ سخن نمی‌گفتند هرگاه که وقت نماز درآمدی یکی برخاستی و بانگ نماز کردی و قامت گفتی و یکی در پیش شدی و فرض بگزاردندی و دیگر باز سر وقت و فکرت خود شدندی تا مدّتی بر این برآمد به خاطرم در آمد کی بازگردم، بایستی کی مرا پندی دادندی یا وصیتی کردندی. یکی از ایشان گفت اگر تو را آنچه دیدی از حالت و سیرت و سکونت ما بسنده نیست هیچ چیز دیگر بسنده نکند. پس خاموش همی بودم به خاطرم درآمد دیگرباره. که باز پرسم که به‌غیر از ایشان در دیار اسلام هیچ کس دیگر چون ایشان هست یا نه. یکی از ایشان گفت که قطب در خراسان است و آن ابوالقاسم قشیری است رَحِمَهُ اللّهُ من از مسجد بیرون آمدم و قصد نیشابور کردم. کسی کی حال او بر این جمله بود شرح مناقب او چون توان کرد و این کتاب رسالت کی او تصنیف کرده است مانند این تصنیف نکرده‌اند در اسلام در این نوع، که داد همه علمی بداده است در جایگاه خویش، چنان‌که واجب کند و هرکس کی عقیدت خویش باز این آرد از جمله رستگاران باشد که طریق مستقیم و اعتقاد درست و دین حق این است.
خواجه امام ابوالفتوح رَحِمَهُ اللّهُ وصیت کرد و فرمود کی به دیگران وصیّت کنند کی تا قدر این کتاب بدانند. گفت باید کی هرکه این کتاب دارد به صدق و اخلاص و اعتقاد نیکو برگیرد و در آن نظر کند تا از آن فائده و منفعت بیند. و اگر بغیر از این باشد از فائدهٔ کتاب محروم ماند و از انفاس عزیزان برکت نبیند از حق جَلَّ جَلالُهُ خواهیم صدق نیّت و اصلاح سریرت و حسن عاقبت در دنیا و آخرت:
إِنَّ اللّهَ بِعِبادِهِ رَؤُوفٌ لَطیفُ غَفورٌ رَحیمٌ ماجدٌ کَریمٌ.
به حکم وصیّت خواجهٔ امام ابوالفتوح رَحِمَهُ اللّهُ آنچه گفت نوشته آمد تا ادای امانت او کرده باشیم و آن پنجاه و پنج باب است:
فهرست الابواب
باب ۱-بیان اعتقاد
باب ۲۸-استقامت
باب ۲-ذکر مشایخ
باب ۲۹-اخلاص
باب ۳-تفسیرالفاظی که متداولست میان طایفه
باب ۳۰-صِدق
باب ۴-توبه
باب ۳۱-حیا
باب ۵-مجاهدت
باب ۳۲-حریّت
باب ۶-خلوت و عزلت
باب ۳۳-ذِکْر
باب ۷-تَقْوِی
باب ۳۴-فتوّت
باب ۸-وَرَع
باب ۳۵-فراست
باب ۹-زهد
باب ۳۶-خُلق
باب ۱۰-خاموشی
باب ۳۷-جود و سخاء
باب ۱۱-خَوْف
باب ۳۸-غیرت
باب ۱۲-رَجاء
باب ۳۹-ولایت
باب ۱۳-حزن
باب ۴۰-الدّعا
باب ۱۴-گرسنگی و بگذاشتن شهوة
باب ۴۱-فقر
باب ۱۵-خشوع و تواضع
باب ۴۲-تصوّف
باب ۱۶-مخالفت نفس و ذکر عیب او
باب ۴۳-ادب
باب ۱۷-حسد
باب ۴۴-احکام سفر
باب ۱۸-غیبت
باب ۴۵-صحبت
باب ۱۹-قناعت
باب ۴۶-توحید
باب ۲۰-توکّل
باب ۴۷-احوال ایشان وقت بیرون شدن از دنیا
باب ۲۱-شُکْر
باب ۴۸-معرفت
باب ۲۲-یقین
باب ۴۹-محبّت
باب ۲۳-صبر
باب ۵۰-شوق
باب ۲۴-مراقبت
باب ۵۱-نگه داشت دل مشایخ و ترک خلاف ایشان
باب ۲۵-رِضا
باب ۵۲-سماع
باب ۲۶-عُبوُدیّة
باب ۵۳-اثبات کرامات اولیاء
باب ۲۷-ارادت
باب ۵۴-رؤیاء قوم
باب ۵۵-وصیّت مریدانرا
اطلاعات
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بِسْمِ اللهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحیم
هوش مصنوعی: به نام خداوند بخشنده مهربان
اتفاق چنان افتاد کی چون رسالتی کی استاد امام زین الاسلام ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن القشیری رَضِی اللّهُ عَنْهُ و أرْضاهُ کرده است، خواجهٔ امام ابوعلی بن احمد العثمانی رحمهُ اللّه که از جمله شاگردان و مریدان استاد امام ابوالقاسم قَدَّس اللّهُ روحَهُ العزیزَ بود و به انواع فضل آراسته این رسالت باز پارسی نقل کرد تا فائدهٔ آن عموم باشد و هیچ صنف آدمی از آن بی‌بهره نباشد. این نسخهٔ پارسی به کرمان آوردند از خراسان. در آن عهد کی خواجهٔ امام اجلّ زاهد ابوالفتوح عبدالرحمن بن محمّد النیسابوری رَحْمَةُ اللّهِ عَلَیهِ در کرمان بود. شیخ الشیوّخ احمدبن ابراهیم المعروف به پارسا رغبت کرد که او را نسختی باشد. و آن نسخه که آورده بودند سقیم بود و آن را حاجت بود بتصحیح. از خواجهٔ امام ابولفتوح رحمه اللّه درخواستند تا در آن نظر کند و هرآنچه به اصلاح حاجت است بدان قیام نماید. این نسخت هم پیش خویش خواست و در آن نظری شافی کرد و بر لفظ او رفت که این کتاب رسالة کتابی عزیز است و غوری دارد کی از همه نوع علم در این کتاب است. و اگرچه این کس کی نقل باز پارسی کرده‌ست شخصی عزیز بود و به انواع فضل متحلّی، امّا هم کسی بایستی کی در درجهٔ استاد امام بودی تا در این شروع توانستی کرد و می‌خواست که خود باز پارسی کند و در آن باب ید بیضا نماید. لکن اجل مهلت نداد و از دار فنا به جوار حق عَزَّاسْمُهُ انتقال کرد، باری تعالی او را غریق رحمت کناد و مساعی او در این مشکور گرداناد بِمَنّهِ. علی الجمله بر لفظ او بسیار رفته‌ست کی مصنّف این کتاب رسالت، استاد امام رَضِیَ اللّهُ عَنْهُ از جمله بزرگان وقت خویش بوده‌ست در علم و معاملت، چنانک رجوع جمله باز وی بوده‌ست، و به همه زبان‌ها از انواع اهل علم محمود بود و مقبول جمله عالم، و در جمله انواع علوم که متداول است در میان خلق از فقه و کلام و اصول و معرفت حدیث و تفسیر قرآن و نحو و عربیّت و نثر و نظم و غیر آن، امام بود و در همه متبحّر شده و تصانیف نیکو او را میسّر شده، و در شرق و غرب منتشر و مقتدی، و امامان وقت کی بوده‌اند از تصانیف او فائده گرفته‌اند و به خواندن و دانستن آن تفاخر نموده. امّا حالت و سیرت او در معاملت و مجاهده و خبردادن از معرفت و رسیدن در آن به نهایت حقیقت به درجه‌ای بوده‌ست کی چشم‌ها بر مثل خویش ندید. و بر این جمله ائمّه و بزرگان روزگار در جمله بلاد متّفق‌اند کی سیّد وقت خویش و دیار اسلام بوده‌ست، و قطب سیادت و عین سعادت و استاد جماعت و مقدّم اهل شریعت و حقیقت و مقصود سالکان و سرّ خداوند سبحانهُ و تعالی در میان خلق، و آثار برکات انفاس او بر جمله احوال طلبهٔ علم و سالکان راه خدای جَلَّ جَلالُهُ ظاهر شده که هرکه یک روز در پیش او زانو زده‌ست برای علم یا برای یافتن مقصود، بزرگ طریقت و مقتدی وقت خویش شده است و از دنیا و آخرة محظوظ گشته. و بر تصدیق این سخن گویند پدر خواجهٔ امام اجلّ محمّدبن یحیی کی یگانهٔ وقت بود از برکات انفاس استاد امام که دعا بر پدر و اعقاب او کرده بود شیخ یحیی گفتندی و از ولایت گنجه بود و او را مجاهدة بسیار بود. و حاجت خواستی که «مرا می‌باید که قطب کی مدار عالم به وجود او باشد ببینم.» و این حاجت بسیار خواستی، در خواب بدو نمودند که قطب در خراسان است و او را ابوالقاسم قشیری گویند. بیدار شد و گفت کی این خواب است و همچنین در بند این آرزو بود، به چند نوبت این خواب بدید. چون متکرّر شد گفت اکنون واجب شد. برخاست و قصد نیشابور کرد. چون آنجا رسید رباط و منزل او بپرسید و چون در رباط شد جمعی انبوه دید در سرای او، عمید و قاضی و متوالیان نیشابور و جمعی رعایا و او شغل‌ها می‌گزارد و همه گوش به اشارة او نهاده، این شیخ یحیی گفت دریغا سفر ضایع بود و آن خواب از جمله اضغاث احلام، و بر مشقّهٔ سفر و مفارقت وطن متأسّف همی بود و با خود می‌گفت که این مرد دنیوی است و بر پشیمانی خواست که بیرون شود چون به دهلیز رسید استاد امام رَحِمَهُ اللّهُ کس فرستاد و او را بازخواند. و چون جمع پراکنده شدند و او با زاویهٔ خویش رفت این شیخ را بخواند و گفت:«چون به طلب ما آمده بودی چرا باز خواستی گردید و از این سفر چرا متحیّر شدی؟» چون چنین شنید بدانست و در پای استاد افتاد و استاد امام گفت: «نه قطب را به مصالح خلق نامزد کنند و هرچه ما در آنیم مصالح خلق است؟!» پس شیخ یحیی رَحِمَهُ اللّهُ ملازمت خدمت کرد و آنجا متوطّن شد و هرچه میسّر شد او را و فرزندان او را اثر خدمت و برکات استاد امام است قَدَّسَ اللّهُ روحَهُ الْعَزیزَ. و مثل این حکایت دیگر هست اگرچه شرح مناقب و کرامات آن حبر کریم در تحت وصف نیاید لیکن از اندکی به بسیاری دلیل بود و بر آن قیاس توان کرد.
هوش مصنوعی: رویداد به‌گونه‌ای پیش رفت که استاد امام زین الاسلام ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن القشیری، متنی را نوشت که خواجه امام ابوعلی بن احمد العثمانی، یکی از شاگردان و مریدان او، به زبان فارسی ترجمه کرد تا همه افراد از آن بهره‌مند شوند. این ترجمه از خراسان به کرمان آورده شد، زمانی که خواجه امام ابوالفتوح عبدالرحمن بن محمد نیشابوری در کرمان مشغول به کار بود. شیخ احمد بن ابراهیم، معروف به پارسا، خواست که نسخه‌ای از این کتاب داشته باشد. اما نسخه‌ای که به دستش رسید، به اصلاح نیاز داشت. لذا از خواجه ابوالفتوح خواستند که به آن نگاهی بیندازد و اصلاحات لازم را انجام دهد. او نیز با دقت به متن اشاره کرد و بیان داشت که این کتاب ارزشمند است و دربرگیرنده انواع علوم است. هرچند مترجم این اثر شخصی ارجمند و با فضل بود، اما کسی باید در سطح استاد باشد تا بتواند به چنین اموری پردازد. متأسفانه، اجل اجازه نداد و او از دنیا رفت. خواجه امام بسیار مورد احترام و اعتبار در زمان خود بود و علم و رفتار او الگوی دیگران بود. او در انواع علوم صاحب نظر بود و آثارش در شرق و غرب منتشر شد. در مورد رفتار و سیرت او در مجاهده، همگان بر این باور بودند که او نمونه‌ای از فضیلت و سعادت در دیار اسلام بوده است. بسیاری از دانش‌پژوهان و جویندگان علم پس از ملاقات با او به علم و معرفت دست پیدا کردند. یکی از کسانی که از برکات او بهره برد، پدر خواجه امام بود که در خواب دید قطبی در خراسان وجود دارد و او را ابوالقاسم قشیری نامیدند. پس از چندین بار رویای خود را دید، تصمیم به سفر به نیشابور گرفت و در آنجا متوجه شد که استاد امام بسیار مورد احترام و محبوب مردم است. بعد از مدتی، اضطراب او از سفر رفع شد و در نهایت در جمع او قرار گرفت. استاد امام به او یادآوری کرد که هیچ کس برای خدمت به خلق نمی‌تواند نامزد قطبیت شود و هر آنچه ما در آن هستیم، به نفع خلق است. شیخ یحیی بعدها در خدمت استاد ماند و این ارتباط به برکات زیادی برای او و خانواده‌اش انجامید. این روایت‌ها مشتی از کرامات و مناقب استاد امام است که نشان‌دهنده‌ی فضیلت‌های اوست.
گویند که مریدی بود استاد امام را رَحِمَهُ اللّهُ مردی معتمد به سکون، حکایت کرد کی در عهد استاد امام رَحِمَهُ اللّهُ یکی از جمله درویشان ماوراءالنهر بیامد به نیشابور و گفت من در دیار شام بودم و به مسجدی شدم و جمعی را دیدم در آن مسجد که نماز همی کردند و چون از نماز فارغ شدند بر صف جمعیّت بنشستند و هیچ سخن نمی‌گفتند در خاطر من چنان آمد کی ایشان اوتاد زمین‌اند من نیز در آن مسجد با ایشان بنشستم. و البتّه هیچ سخن نمی‌گفتند هرگاه که وقت نماز درآمدی یکی برخاستی و بانگ نماز کردی و قامت گفتی و یکی در پیش شدی و فرض بگزاردندی و دیگر باز سر وقت و فکرت خود شدندی تا مدّتی بر این برآمد به خاطرم در آمد کی بازگردم، بایستی کی مرا پندی دادندی یا وصیتی کردندی. یکی از ایشان گفت اگر تو را آنچه دیدی از حالت و سیرت و سکونت ما بسنده نیست هیچ چیز دیگر بسنده نکند. پس خاموش همی بودم به خاطرم درآمد دیگرباره. که باز پرسم که به‌غیر از ایشان در دیار اسلام هیچ کس دیگر چون ایشان هست یا نه. یکی از ایشان گفت که قطب در خراسان است و آن ابوالقاسم قشیری است رَحِمَهُ اللّهُ من از مسجد بیرون آمدم و قصد نیشابور کردم. کسی کی حال او بر این جمله بود شرح مناقب او چون توان کرد و این کتاب رسالت کی او تصنیف کرده است مانند این تصنیف نکرده‌اند در اسلام در این نوع، که داد همه علمی بداده است در جایگاه خویش، چنان‌که واجب کند و هرکس کی عقیدت خویش باز این آرد از جمله رستگاران باشد که طریق مستقیم و اعتقاد درست و دین حق این است.
هوش مصنوعی: داستانی در مورد یک مرید وجود دارد که از استاد امام رحمت‌الله نقل می‌کند. او می‌گوید در زمان استاد امام، یکی از درویشان ماوراءالنهر به نیشابور آمد و گفت که در شام در مسجدی حضور داشته و گروهی را دیده که در حال نماز بودند. بعد از پایان نماز، آنها به سکوت نشسته بودند و او احساس کرده که آنها اوتاد زمین هستند. او هم به جمع آنها پیوسته و سکوت را رعایت کرده است. هر زمان که وقت نماز می‌شد، یکی از آنها بلند می‌شد و اذان می‌گفت و نماز جماعت برگزار می‌شد. او به فکر افتاده بود که باید از آنها نصیحتی دریافت کند یا وصیتی از ایشان بگیرد. یکی از درویشان به او گفت که اگر آنچه از آنها مشاهده کرده‌ای برایت کافی نیست، هیچ چیز دیگر نیز کافی نخواهد بود. او مجدداً در فکر افتاد که از وجود افرادی مشابه در دیار اسلام بپرسد. در پاسخ گفتند که قطب در خراسان، ابوالقاسم قشیری است. او بعد از این گفتگو به نیشابور آمد و در مورد مناقب قشیری و کتاب‌های او که در علم و دین نوشته شده‌اند، صحبت کرد. او تأکید کرد که این آثار، راه حق و ایمان درست را نشان می‌دهند و رستگاری در این مسیر است.
خواجه امام ابوالفتوح رَحِمَهُ اللّهُ وصیت کرد و فرمود کی به دیگران وصیّت کنند کی تا قدر این کتاب بدانند. گفت باید کی هرکه این کتاب دارد به صدق و اخلاص و اعتقاد نیکو برگیرد و در آن نظر کند تا از آن فائده و منفعت بیند. و اگر بغیر از این باشد از فائدهٔ کتاب محروم ماند و از انفاس عزیزان برکت نبیند از حق جَلَّ جَلالُهُ خواهیم صدق نیّت و اصلاح سریرت و حسن عاقبت در دنیا و آخرت:
هوش مصنوعی: خواجه امام ابوالفتوح رحمت‌الله بر او وصیت کرد که به دیگران توصیه کنند تا ارزش این کتاب را درک کنند. او گفت که هرکس این کتاب را دارد، باید با صداقت و اخلاص و با اعتقاد نیکو به آن بپردازد و در مطالبش تأمل کند تا بتواند از آن بهره‌مند شود. در غیر این صورت، از فواید کتاب محروم خواهد ماند و از نعمت‌های عزیزان بهره نخواهد برد. او از خداوند خواسته است که نیّت خالص، اصلاح باطن و سرانجام نیک در دنیا و آخرت نصیب ما کند.
إِنَّ اللّهَ بِعِبادِهِ رَؤُوفٌ لَطیفُ غَفورٌ رَحیمٌ ماجدٌ کَریمٌ.
هوش مصنوعی: خداوند نسبت به بندگانش مهربان و باصفا است، همچنین بخشنده و رحمتی بزرگ دارد و شخصیت والایی دارد.
به حکم وصیّت خواجهٔ امام ابوالفتوح رَحِمَهُ اللّهُ آنچه گفت نوشته آمد تا ادای امانت او کرده باشیم و آن پنجاه و پنج باب است:
هوش مصنوعی: به دستور خواجه امام ابوالفتوح رحمت الله علی به یادگار، آنچه که گفته شده است به ثبت درآمده تا به عنوان امانت او ادا شود و این شامل پنجاه و پنج باب می‌باشد.
فهرست الابواب
هوش مصنوعی: فهرست موضوعات
باب ۱-بیان اعتقاد
هوش مصنوعی: باب ۱ - بیان اعتقاد
در این بخش، به توضیح و تبیین اعتقادات اصلی پرداخته می‌شود. این اعتقادات شامل اصولی هستند که برای پیروان اهمیت زیادی دارند و نقش بنیادینی در شکل‌دهی به رفتار و الگوی زندگی آنها ایفا می‌کنند. این اصول به افراد کمک می‌کنند تا درک بهتری از جهان و جایگاه خود در آن داشته باشند. همچنین، ممکن است به چالش‌ها و پرسش‌هایی که در مورد این اعتقادات مطرح می‌شود، پاسخ داده شود.
باب ۲۸-استقامت
هوش مصنوعی: باب ۲۸ به موضوع استقامت می‌پردازد. در این فصل، به اهمیت پایداری و استقامت در مواجهه با چالش‌ها و مشکلات زندگی اشاره شده است. نویسنده به ما یادآوری می‌کند که در سختی‌ها و ناملایمات، باید دارای اراده و عزم جدی باشیم و از تسلیم شدن پرهیز کنیم. استقامت نه تنها باعث پیشرفت ما می‌شود بلکه همچنین به ما کمک می‌کند تا در برابر مشکلات قوی‌تر شویم و به اهدافمان دست یابیم.
باب ۲-ذکر مشایخ
هوش مصنوعی: این بخش به معرفی و شرح احوال مشایخ و بزرگان علم و دین می‌پردازد. مشایخی که در اینجا ذکر می‌شوند، افرادی هستند که در تربیت و تعلیم علم و دانش نقش مهمی داشته‌اند و آثار آنها در تاریخ علم و فرهنگ تاثیرگذار بوده است. همچنین، برخی از ویژگی‌ها و تجربیات آنها نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.
باب ۲۹-اخلاص
هوش مصنوعی: باب ۲۹ - صداقت
اخلاص به معنای داشتن نیت پاک و رفتار صادقانه است. این کیفیت در روابط انسانی بسیار اهمیت دارد و باعث اعتماد و نزدیک‌تر شدن افراد به یکدیگر می‌شود. افرادی که اخلاص دارند، به راحتی می‌توانند احساسات و افکار واقعی خود را منتقل کنند و به دیگران این اطمینان را می‌دهند که با آنها در ارتباطی صادقانه و درست هستند. اخلاص نه تنها در روابط شخصی، بلکه در محیط‌های کاری و اجتماعی نیز نقش بسزایی ایفا می‌کند و می‌تواند موجب موفقیت و پیشرفت شود. با داشتن اخلاص، افراد می‌توانند به عنوان نمونه‌ی مثبت در جامعه شناخته شوند و اعتماد دیگران را جلب کنند.
باب ۳-تفسیرالفاظی که متداولست میان طایفه
هوش مصنوعی: فصل ۳- توضیح واژه‌هایی که در بین گروه خاصی رایج است.
باب ۳۰-صِدق
هوش مصنوعی: باب ۳۰ - صدق
این فصل به مفهوم صداقت و راستگویی می‌پردازد. در آن تأکید می‌شود که صداقت یکی از اصول اساسی زندگی انسان‌هاست و تأثیرات مثبت آن بر روابط اجتماعی و فردی نیز مورد بحث قرار می‌گیرد. سخنانی درباره چالش‌ها و موانع صداقت و همچنین راهکارهایی برای تقویت این ویژگی اخلاقی در زندگی روزمره نیز ارائه می‌شود.
باب ۴-توبه
هوش مصنوعی: فصل چهارم - توبه
باب ۳۱-حیا
هوش مصنوعی: باب ۳۱ - حیا
حیا به معنای داشتن احساس احترام و شرم در برابر دیگران و در برابر خود است. این صفت انسانی به فرد کمک می‌کند تا در تعاملات خود با دیگران، حد و مرزها را رعایت کند و در برابر ناهنجاری‌ها و رفتارهای ناپسند، مقاومت کند. حیا نه تنها در روابط اجتماعی اهمیت دارد، بلکه به حفظ شخصیت و ارزش‌های فردی نیز کمک می‌کند. افرادی که حیا دارند، معمولاً مورد احترام بیشتری قرار می‌گیرند و می‌توانند به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کنند. این حس می‌تواند در تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای روزمره فرد تأثیرگذار باشد و به او این امکان را دهد که در دنیایی پیچیده با درک و آگاهی بیشتری حرکت کند.
باب ۵-مجاهدت
هوش مصنوعی: فصل پنجم به موضوع تلاش و کوشش می‌پردازد.
باب ۳۲-حریّت
هوش مصنوعی: باب ۳۲ به موضوع آزادی می‌پردازد. در این بخش به اهمیت و ارزش آزادی در زندگی انسان‌ها اشاره می‌شود و تأکید می‌کند که آزادی نه تنها حق طبیعی هر فرد است، بلکه یکی از اصول اساسی برای رشد و شکوفایی جامعه به شمار می‌رود. همچنین، در این فصل به چالش‌ها و موانع موجود در مسیر دستیابی به آزادی و اعتلای آن پرداخته می‌شود.
باب ۶-خلوت و عزلت
هوش مصنوعی: فصل ۶-تنهایی و انزوا
باب ۳۳-ذِکْر
هوش مصنوعی: باب ۳۳ - یادآوری
باب ۷-تَقْوِی
هوش مصنوعی: باب ۷ - تقوی
تقوی به معنای پرهیز از خطرات و آماده بودن برای مواجهه با چالش‌ها و مسائل زندگی است. این مفهوم شامل داشتن آگاهی از اعمال خود و تلاش برای رعایت اصول اخلاقی و دینی می‌باشد. فرد متقی سعی می‌کند در همه امور زندگی‌اش، به اصول و ارزش‌های اخلاقی پایبند باشد و از کارهایی که ممکن است به او یا دیگران آسیب برساند دوری کند. تقوی به نوعی به معنای حفاظت از خود در برابر وسوسه‌ها و مشکلات نیز به شمار می‌رود، و این می‌تواند به شخص کمک کند که در مسیر درستی حرکت کند و به هدف‌های معنوی خود دست یابد.
باب ۳۴-فتوّت
هوش مصنوعی: باب ۳۴ به موضوع فتوّت اختصاص دارد. فتوّت به معنای جوانمردی و اخلاق نیکو در روابط اجتماعی و انسانی است. این واژه به ویژگی‌هایی مانند شجاعت، احترام به دیگران، و حمایت از نیازمندان اشاره دارد. فتوّت در فرهنگ‌های مختلف به عنوان یک ارزش اجتماعی و اخلاقی مورد توجه قرار می‌گیرد و همواره با ویژگی‌هایی چون صداقت، وفاداری و مهربانی همراه است. این مفهوم معمولاً در جوامع جوانمرد محور، به خصوص در ادبیات و هنر، به شکل‌های گوناگونی تجلی می‌یابد.
باب ۸-وَرَع
هوش مصنوعی: باب ۸- ورع
ورع به معنای احتیاط و پرهیز از کارهایی است که ممکن است فرد را به گناه بیندازد یا او را از مسیر درست دور کند. این مفهوم به انسان کمک می‌کند تا در تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای خود احتیاط کند و از چیزهایی که ممکن است او را در خطر بیندازد دوری کند. ورع نوعی خودآگاهی است که به فرد می‌آموزد باید مراقب اعمال و نیت‌های خود باشد و همواره به تبعات آنها فکر کند. در واقع، ورع می‌تواند به عنوان یک شیوه زندگی در نظر گرفته شود که فرد را به سمت رفتارهای اخلاقی و سازنده هدایت می‌کند.
باب ۳۵-فراست
هوش مصنوعی: باب ۳۵-فراست
باب ۹-زهد
هوش مصنوعی: باب ۹ - زهد
زهد به معنای ترک تعلقات دنیوی و تمرکز بر امور معنوی و روحانی است. افرادی که در مسیر زهد قدم بر می‌دارند، از لذت‌های دنیوی دل می‌برند و به جای آن بر اصلاح نفس و توسعه صفات نیکو متمرکز می‌شوند. آنها به دنبال تقویت ارتباط خود با خدا و دستیابی به آرامش درونی هستند. زاهدان به سادگی زندگی می‌کنند و بسیاری از خواسته‌های دنیوی را که ممکن است مانع رشد روحی‌شان شود، کنار می‌گذارند. این شیوه زندگی نشان از اراده قوی و تعهد به ارزش‌های معنوی دارد. زهد به عنوان یک رویکرد و فلسفه زندگی، به انسان‌ها کمک می‌کند تا به عمق وجود خود پی ببرند و از غفلت‌های ناشی از مادیات دوری کنند.
باب ۳۶-خُلق
هوش مصنوعی: در این بخش به بررسی خلق و خوی انسان‌ها پرداخته می‌شود، به طوری که ویژگی‌های مختلف شخصیت و رفتارهای فردی تحلیل می‌شوند. همچنین تأثیر محیط، تجارب زندگی و عوامل ژنتیکی بر شکل‌گیری خلق و خوی افراد مورد بحث قرار می‌گیرد. در اینجا به ارتباط بین خلق و خوی افراد و نحوه تعامل آنها با جهان پیرامون نیز اشاره خواهد شد.
باب ۱۰-خاموشی
هوش مصنوعی: در این فصل به موضوع خاموشی پرداخته شده است. خاموشی در زندگی می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد، از جمله آرامش، تنهایی و یا حتی تأمل درونی. این حالت می‌تواند فرصتی برای فکر کردن و بازنگری به زندگی و تجربیات باشد. در دنیای پرهیاهو و شلوغی که ما زندگی می‌کنیم، گاهی اوقات ضروری است که به خودمان بگوییم که نیاز به سکوت و آرامش داریم تا بتوانیم به درون خود نگاه کنیم و به طور واقعی با احساسات و افکارمان ارتباط برقرار کنیم. خاموشی می‌تواند راهی برای پاکسازی ذهن و روح باشد و به ما کمک کند تا از نو انرژی بگیریم و به زندگی ادامه دهیم.
باب ۳۷-جود و سخاء
هوش مصنوعی: باب ۳۷ به بررسی ویژگی‌های جود و سخاوت می‌پردازد. در این فصل، اهمیت generosity یا نوع‌دوستی در زندگی انسان‌ها و تأثیر آن بر روابط اجتماعی و فردی مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین، به نمونه‌ها و داستان‌های مختلفی اشاره می‌شود که نشان‌دهنده‌ی تأثیرات مثبت جود بر جامعه و روح انسان است. هدف این فصل تشویق خوانندگان به نیکوکاری و کمک به دیگران است، با تأکید بر این که این رفتارها نه تنها به دیگران کمک می‌کند، بلکه خود فرد را نیز به خوشبختی و رضایت درونی می‌رساند.
باب ۱۱-خَوْف
هوش مصنوعی: فصل ۱۱ - ترس
باب ۳۸-غیرت
هوش مصنوعی: غیرت یک حس عمیق و قدرتمند است که به انسان این احساس را می‌دهد که باید از عزیزان و ارزش‌های خود محافظت کند. این احساس می‌تواند در زمینه‌های مختلفی از جمله روابط عاطفی، خانواده و حتی ملیت به ظهور برسد. غیرت به معنای دقت و توجه نسبت به کسانی است که برای ما مهم هستند و نیاز به حمایت و حفاظت دارند. این حس می‌تواند هم مثبت باشد و هم منفی؛ در حالت مثبت، می‌تواند منجر به حمایت و محبت بیشتر شود، اما در حالت منفی ممکن است به حسادت و رفتارهای ناپسند منجر گردد.
در مجموع، غیرت بخشی از وابستگی عاطفی ما به دیگران است و در شکل‌گیری روابط قوی و پایدار نقش مهمی ایفا می‌کند.
باب ۱۲-رَجاء
هوش مصنوعی: باب ۱۲ - امید
در این بخش به موضوع امید پرداخته می‌شود و به بررسی اهمیت و نقش آن در زندگی انسان‌ها می‌پردازد. امید نه تنها به ما انگیزه می‌دهد، بلکه به ما کمک می‌کند تا در برابر چالش‌ها و سختی‌ها resilience یا تاب‌آوری داشته باشیم. با داشتن امید، می‌توانیم در موقعیت‌های ناامیدکننده نیز به دنبال راه‌حل‌ها بگردیم و به آینده‌ای بهتر فکر کنیم. این احساس مثبت می‌تواند تأثیر زیادی بر روحیه و سلامت روانی ما داشته باشد و ما را به سمت تحقق اهدافمان هدایت کند. در نهایت، امید نیرویی است که می‌تواند ما را به سمت تغییرات مثبت و رشد فردی سوق دهد.
باب ۳۹-ولایت
هوش مصنوعی: باب ۳۹-ولایت به بررسی مفهوم و اهمیت ولایت در جامعه و روابط انسانی می‌پردازد، و به نقش کلیدی آن در هدایت و رهبری افراد و گروه‌ها اشاره می‌کند. این بخش به تحلیل ساختارهای ولایت و تاثیر آنها بر زندگی فردی و اجتماعی افراد می‌پردازد و به بررسی حقوق و وظایف مربوط به ولایت در زمینه‌های مختلف می‌پردازد.
باب ۱۳-حزن
هوش مصنوعی: باب 13 به موضوع حزن اختصاص دارد. حزن احساسی است که همه ما در طول زندگی با آن مواجه می‌شویم. این احساس ممکن است به دلیل فقدان، ناکامی یا تغییرات ناخواسته در زندگی بروز کند. در این فصل، به بررسی علل و نشانه‌های حزن، نحوه مدیریت و کنار آمدن با آن پرداخته می‌شود. همچنین به اهمیت ارائه حمایت به کسانی که با این احساس دست و پنجه نرم می‌کنند اشاره می‌شود و راهکارهایی برای بهبود وضعیت روحی ارائه می‌شود.
باب ۴۰-الدّعا
هوش مصنوعی: فصل ۴۰- دعا
دعا یکی از طرق ارتباط با خداوند است که نشان‌دهنده‌ی نیاز و وابستگی انسان به اوست. دعا می‌تواند در هر زمان و مکانی انجام شود و شامل درخواست، شکرگزاری و به تصویر کشیدن محبت و نیاز روحی است. این عمل نه تنها آرامشی به قلب می‌بخشد، بلکه ظرفیت انسان را برای دریافت رحمت و کمک الهی افزایش می‌دهد. همچنین، دعا وسیله‌ای برای بیان امید و ایمان به خداوند محسوب می‌شود و می‌تواند در زمان‌های دشوار آرامش‌بخش باشد.
باب ۱۴-گرسنگی و بگذاشتن شهوة
هوش مصنوعی: در این بخش به موضوع گرسنگی و کنترل خواسته‌ها پرداخته شده است. بحث حول این است که چگونه انسان می‌تواند به جای تسلیم شدن به خواسته‌های خود، آنها را مدیریت کند. این موضوع به اهمیت اراده و انضباط شخصی در مواجهه با تمایلات و نیازهای جسمانی اشاره دارد و اینکه با پرهیز از زیاده‌روی، می‌توان به روح و ذهن آرامش بیشتری بخشید. در نهایت، این بخش به افراد کمک می‌کند تا شیوه‌ای سالم‌تر برای مدیریت خود و خواسته‌هایشان پیدا کنند.
باب ۴۱-فقر
هوش مصنوعی: باب ۴۱ - فقر
فقر یکی از چالش‌های بزرگ اجتماعی و اقتصادی است که زندگی میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مشکل به دلایل مختلفی از جمله عدم دسترسی به آموزش و پرورش مناسب، اشتغال ناکافی، و کمبود منابع طبیعی ایجاد می‌شود. فقر نه تنها بر شرایط مالی افراد تأثیر می‌گذارد، بلکه به سلامت، تحصیل و کیفیت زندگی آنها نیز آسیب می‌زند. بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی و ارائه فرصت‌های برابر برای تمام افراد جامعه می‌تواند به کاهش فقر کمک کند و زندگی بهتری برای همگان به ارمغان آورد.
باب ۱۵-خشوع و تواضع
هوش مصنوعی: باب ۱۵- خشوع و تواضع
این بخش به مفاهیم خشوع و تواضع اشاره دارد. خشوع به معنای فروتنی و احترام به دیگران است، در حالی که تواضع به حالت فروتنی و شکیبایی در برابر دیگران و شرایط مختلف زندگی اشاره می‌کند. این ویژگی‌ها به فرد کمک می‌کند تا ارتباطات بهتری با دیگران برقرار کند و در جامعه‌ای همدل و با محبت زندگی کند.
باب ۴۲-تصوّف
هوش مصنوعی: باب ۴۲ به بررسی مسأله تصوف می‌پردازد و به بیان اصول و مبانی این مکتب روحانی می‌پردازد. تصوف، که به دنبال نزدیک شدن به خداوند و کسب معرفت الهی است، اعتقاد دارد که انسان باید از دنیای مادی فاصله بگیرد و به پالایش روح و نفس خود بپردازد. این فرآیند شامل تمرینات مختلفی از قبیل ذکر، نیایش و تفکر عمیق است که هدف آن دستیابی به حالتی از آرامش درونی و فهم عمیق‌تر از وجود و حقیقت الهی است. در این فصل همچنین به نقش معلمان و راهنمایان معنوی در هدایت جویندگان حقیقت اشاره شده که می‌توانند آنها را در مسیر تصوف یاری کنند. تصوف به عنوان یک روش زندگی به تغییر درونی و تحول شخصیت انسان تأکید دارد و به دنبال ایجاد ارتباطی عمیق و معنوی با خداوند است.
باب ۱۶-مخالفت نفس و ذکر عیب او
هوش مصنوعی: در این بخش به موضوع مبارزه با نفس و کاستی‌های آن پرداخته شده است. این مفهوم به ما یادآوری می‌کند که انسان‌ها باید به نقاط ضعف و عیوب خود توجه کنند و در راستای بهبود و رشد فردی تلاش نمایند. مقابله با خواهشات نفس و شناخت نقاط ضعف، می‌تواند به ما کمک کند تا به زندگی بهتری دست یابیم و از رفتارهای منفی خود دور شویم. جستجوی درون و تفکر در مورد عیوب شخصی باعث می‌شود که فرد به خودآگاهی بیشتری برسد و بتواند با چالش‌های درونی خود به طور موثری مقابله کند.
باب ۴۳-ادب
هوش مصنوعی: باب ۴۳ - آداب و سنن
در این بخش به اهمیت آداب و شخصیت‌سازی در زندگی اجتماعی و فردی پرداخته می‌شود. آداب به معنای رفتارهای مناسب و شایسته است که در تعاملات روزمره به کار می‌روند. رعایت این آداب نه تنها به ایجاد ارتباطات سالم و مؤثر کمک می‌کند بلکه نشان‌دهنده احترام به دیگران و فرهنگ جامعه است. در بسیاری از جوامع، آداب و رسوم به عنوان معیارهایی برای سنجش شخصیت افراد شناخته می‌شوند و پیروی از آنها می‌تواند به تقویت روابط بین فردی و اجتماعی منجر شود. از این رو، پرورش آداب درست از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در برنامه‌های آموزشی و تربیتی مورد توجه قرار گیرد.
باب ۱۷-حسد
هوش مصنوعی: باب ۱۷ - حسد
حسد، احساسی است که انسان را به تمایل به داشتن یا آرزوی چیزی که دیگران دارند، می‌کشاند. این احساس می‌تواند باعث بروز رقابت و دشمنی میان افراد شود و روابط اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد. حسد معمولاً زمانی ظهور می‌کند که فرد خود را در مقایسه با دیگران در موقعیت پایین‌تری احساس می‌کند و این موضوع می‌تواند منجر به ناراحتی و ناخوشنودی شخصی گردد. در واقع، حسد ممکن است به جای انرژی مثبت، فرد را به سمت منفی‌نگری و رفتارهای مخرب سوق دهد. مدیریت این احساس نیازمند خودآگاهی و تلاش برای پرورش احساس شادی و رضایت از آنچه داریم، است.
باب ۴۴-احکام سفر
هوش مصنوعی: باب ۴۴ به بررسی قوانین و مقررات مربوط به سفر می‌پردازد. این بخش شامل دستورالعمل‌ها و قواعدی است که مسافران باید در نظر داشته باشند تا از سلامت و امنیت خود در طول سفر اطمینان حاصل کنند. همچنین این احکام به جنبه‌های مختلف سفر، مانند مراحل قبل از حرکت، در حین سفر و پس از آن، توجه دارد. هدف این احکام ایجاد یک راهنمای جامع برای سفری ایمن و راحت است.
باب ۱۸-غیبت
هوش مصنوعی: باب ۱۸ - غیبت
غیبت به معنای صحبت درباره فردی است که در آن لحظه حضور ندارد، به طوری که ممکن است اطلاعات مثبت، منفی یا بی‌طرف درباره آن فرد بیان شود. این عمل می‌تواند عواقب منفی زیادی به همراه داشته باشد و به نقاط ضعف افراد آسیب برساند. همچنین غیبت می‌تواند باعث ایجاد تنش‌های اجتماعی و روابط ناخوشایند میان افراد شود. بسیاری از فرهنگ‌ها و ادیان، غیبت را به عنوان رفتاری ناپسند و ناپسندیده محسوب می‌کنند و توصیه می‌شود که از آن پرهیز شود تا روابط سالم و مثبت حفظ گردد.
باب ۴۵-صحبت
هوش مصنوعی: در این بخش به موضوع صحبت و ارتباطات پرداخته شده است. اهمیت گفتگو و تبادل نظر در روابط انسانی مورد بررسی قرار می‌گیرد و به روش‌هایی برای بهبود توانایی‌های گفتاری و شنیداری اشاره می‌شود. همچنین، به مهارت‌های لازم برای برقراری یک گفتگوی موثر و چگونگی درک بهتر دیگران پرداخته می‌شود. هدف کلی این است که به خوانندگان کمک شود تا روابط بهتری با دیگران برقرار کنند و در محیط‌های اجتماعی خود بهتر عمل کنند.
باب ۱۹-قناعت
هوش مصنوعی: باب ۱۹ - قناعت
قناعت به معنای راضی بودن به آنچه که داریم و استفاده بهینه از آن است. این صفت می‌تواند به ما کمک کند تا در زندگی خود از استرس و دل نگرانی‌های ناشی از نداشتن یا کمبود چیزهایی که دوست داریم، فاصله بگیریم. قناعت نه تنها به ما آرامش می‌دهد، بلکه همچنین امکان لذت بردن از لحظات ساده و زیبای زندگی را فراهم می‌آورد. تمرکز بر روی آنچه که داریم به ما کمک می‌کند تا ارزش‌ها و نعمت‌های خود را بشناسیم و قدردان آنها باشیم. در دنیای پرشتاب امروز، یادگیری قناعت می‌تواند ما را از رقابت‌های بی‌پایان و تلاطم‌های مالی دور کند و بر روی زندگی سالم‌تر و شادتر تمرکز کنیم.
باب ۴۶-توحید
هوش مصنوعی: باب ۴۶ - توحید
توحید به معنای یکتایی خداوند و عدم وجود شریک برای او است. این مفهوم در اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تأکید می‌کند که خداوند تنها خالق و پروردگار جهان است. در توحید، به باور اینکه هیچ‌چیز و هیچ‌کس نمی‌تواند با خداوند مقایسه شود پرداخته می‌شود. این اصل موجب می‌شود که مسلمانان تنها به خداوند عبادت کنند و به او توکل نمایند. فهم صحیح توحید، در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها تأثیرگذار است و آنها را به سمت حقیقت و راستگویی رهنمون می‌سازد. توحید، کلید درک عمیق‌تری از هستی و رابطه انسان با خداوند است.
باب ۲۰-توکّل
هوش مصنوعی: باب ۲۰- توکّل
در این بخش به مفهوم توکّل اشاره می‌شود. توکّل به معنای اعتماد به خداوند و واگذاری امور به اوست. انسان بر اساس باور به قدرت و حکمت الهی، تمام تلاش‌ها و اقدامات خود را انجام می‌دهد و در نهایت نتیجه را به خدا واگذار می‌کند. توکّل نشان‌دهندهٔ اعتماد و تسلیم در برابر خواست خداوند است و به افراد یادآوری می‌کند که در زندگی، باید بر ایمان و یقین به قدرت الهی تکیه کنند.
باب ۴۷-احوال ایشان وقت بیرون شدن از دنیا
هوش مصنوعی: باب ۴۷ - وضعیت آنها در زمان خروج از دنیا
باب ۲۱-شُکْر
هوش مصنوعی: باب ۲۱ - شکرگزاری
شکرگزاری به معنای قدردانی و ابراز خوشحالی بابت نعمت‌ها و موقعیت‌های خوب در زندگی است. این عمل می‌تواند احساسات مثبتی را در فرد برانگیزد و به تقویت روابط اجتماعی و معنوی کمک کند. شکرگزاری همچنین می‌تواند به عنوان یک روش برای مقابله با چالش‌ها و مشکلات زندگی در نظر گرفته شود، زیرا تمرکز بر جنبه‌های مثبت زندگی می‌تواند به افزایش خوشبینی و رضایت کمک کند.
باب ۴۸-معرفت
هوش مصنوعی: در اینجا به بررسی مفاهیم و آموختن درباره آنها پرداخته می‌شود. این بخش به توضیح اهمیت شناخت و درک عمیق موضوعات مختلف می‌پردازد و به این نکته اشاره می‌کند که چگونه می‌توان با به کارگیری دانش، بینش و آگاهی بهتری نسبت به دنیای اطراف پیدا کرد. همچنین به روند یادگیری و افزایش معرفت در افراد اشاره می‌کند و تأکید دارد که تلاش برای فهمیدن مسائل می‌تواند منجر به رشد شخصی و اجتماعی شود.
باب ۲۲-یقین
هوش مصنوعی: باب ۲۲ - اطمینان
در این فصل، به موضوع اطمینان و امنیت اشاره می‌شود. این بخش به بررسی احساسات، تفکرات و نگرش‌هایی می‌پردازد که به ما کمک می‌کنند تا در زندگی خود اعتماد به نفس بیشتری داشته باشیم. اطمینان به خود و به توانایی‌هایمان، تأثیر عمیقی بر تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای ما دارد. همچنین، اهمیت داشتن نگرش مثبت و جستجوی فرصت‌ها به جای ترس از شکست نیز مطرح می‌شود. در نهایت، این فصل بر این نکته تأکید دارد که با تقویت اطمینان در خود، می‌توانیم به موفقیت‌های بیشتری دست یابیم و در مواجهه با چالش‌ها مقاوم‌تر باشیم.
باب ۴۹-محبّت
هوش مصنوعی: محبت یکی از احساسات عمیق و انسانی است که در روابط ما با دیگران نقش اساسی دارد. این احساس می‌تواند ما را به یکدیگر نزدیک‌تر کند و موجب ایجاد پیوندهای قوی‌تر و عاطفی‌تر شود. محبت نه تنها بر دوستی‌ها و روابط خانوادگی تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند در ایجاد همدلی و فهم بیشتر میان افراد نیز مؤثر باشد. این احساس می‌تواند در موقعیت‌های مختلف، از جمله در هنگام شادی و غم، ما را یاری دهد و باعث stärken کردن روحیه تعاون و همکاری در جامعه شود. محبت، در واقع، یکی از پایه‌های ارتباطات انسانی محسوب می‌شود.
باب ۲۳-صبر
هوش مصنوعی: باب ۲۳ - صبر
در این بخش به اهمیت صبر در زندگی اشاره می‌شود. صبر قدرتی است که به ما کمک می‌کند در برابر چالش‌ها و مشکلات مقاومت کنیم و تحمل داشته باشیم. با صبر، می‌توانیم به هدف‌هایمان برسیم و از تجربیاتمان درس بگیریم. همچنین، صبر موجب تقویت روابط ما با دیگران شده و به ما کمک می‌کند در موقعیت‌های دشوار آرامش خود را حفظ کنیم. این ویژگی به عنوان یک ابزار کلیدی در موفقیت فردی و اجتماعی شناخته می‌شود.
باب ۵۰-شوق
هوش مصنوعی: باب ۵۰-شوق
شوق به معنای علاقه‌ی شدید و اشتیاق به چیزی است. این احساس می‌تواند فرد را در مسیر رسیدن به اهدافش یاری کند و انگیزه‌ای قوی ایجاد کند. شوق معمولاً نتیجه‌ی تجربه‌های مثبت یا تمایل به یادگیری و رشد است. آنچه انسان را به جلو می‌برد، این شوق و اشتیاق به پیشرفت و شناخت دنیای اطراف است. در واقع، شوق می‌تواند زندگی را پر از معنا و لذت کند و انسان را به چالش‌های جدید سوق دهد.
باب ۲۴-مراقبت
هوش مصنوعی: باب ۲۴ - مراقبت
در این بخش به اهمیت مراقبت و توجه به جزئیات در زندگی روزمره پرداخته می‌شود. همچنین، روش‌ها و راهکارهایی برای بهبود کیفیت مراقبت از خود و دیگران معرفی می‌شود، تا افراد بتوانند به بهترین شکل ممکن از سلامتی جسمی و روحی خود و اطرافیانشان حمایت کنند. این بخش همچنین بر اهمیت ارتباطات و روابط اجتماعی موثر در فرایند مراقبت تاکید دارد و به نیاز به همدلی و شناخت نیازهای دیگران اشاره می‌کند.
باب ۵۱-نگه داشت دل مشایخ و ترک خلاف ایشان
هوش مصنوعی: باب ۵۱ به موضوع احترام به دل مشایخ و پرهیز از خلاف ورزی در برابر آنها می‌پردازد. این بخش به اهمیت نگه‌داشتن رابطه خوب با افراد باتجربه و محترم اشاره دارد و تلاش برای عدم ایجاد اختلاف یا نارضایتی در بین آنها را مورد تأکید قرار می‌دهد.
باب ۲۵-رِضا
هوش مصنوعی: باب ۲۵ - رضا
باب ۵۲-سماع
هوش مصنوعی: فصل ۵۲ - شنیدن یا گوش دادن
باب ۲۶-عُبوُدیّة
هوش مصنوعی: فصل ۲۶- بندگی
طراحی این فصل به بررسی مفهوم بندگی می‌پردازد. در اینجا به اهمیت و نقش بندگی در زندگی انسان‌ها اشاره شده و توضیحاتی درباره این که چگونه بندگی می‌تواند به رشد روحی و معنوی افراد کمک کند، ارائه می‌شود. همچنین به جنبه‌های مختلف بندگی در فرهنگ‌ها و روش‌های مختلف زندگی پرداخته می‌شود و تأثیر آن بر روابط اجتماعی و فردی بررسی می‌گردد. در نهایت، بیان می‌شود که بندگی تنها یک وظیفه نیست، بلکه می‌تواند تجربه‌ای عمیق و مفید باشد که به دگرگونی فرد و جامعه منجر می‌شود.
باب ۵۳-اثبات کرامات اولیاء
هوش مصنوعی: باب ۵۳ به موضوع اثبات کرامات و ویژگی‌های خاص اولیاء اختصاص دارد. در این بخش، به بیان شواهد و نمونه‌هایی از اعمال و ویژگی‌های مذهبی افرادی پرداخته می‌شود که به عنوان اولیاء شناخته می‌شوند. هدف این باب، نشان دادن قدرت و نفوذ آنها در عالم وجود و تأثیرات مثبتشان بر روی دنیای اطرافشان است. این کرامات نه تنها به اعتقادات دینی اشاره دارند، بلکه ابعادی از زندگی و رفتار اولیاء را نیز مورد بررسی قرار می‌دهند.
باب ۲۷-ارادت
هوش مصنوعی: بخش ۲۷- ارادت
ارادت به معنای تمایل و علاقه به انجام کاری به صورت صادقانه و با اشتیاق است. این احساس می‌تواند باعث تولید انرژی مثبت و انگیزه در فرد شود و او را به سمت تحقق اهدافش هدایت کند. ارادت نه تنها در زندگی شخصی بلکه در روابط اجتماعی و حرفه‌ای نیز نقشی اساسی ایفا می‌کند و موجب تقویت همکاری و همبستگی بین افراد می‌شود. در واقع، افرادی که با ارادت عمل می‌کنند، به موفقیت‌ها و دستاوردهای بیشتری دست پیدا می‌کنند و این موضوع تأثیر مثبتی بر روی اطرافیان آنها نیز دارد.
باب ۵۴-رؤیاء قوم
هوش مصنوعی: باب ۵۴ به بررسی رویاها و خواب‌های مردم می‌پردازد. در این فصل، به اهمیت و معنای خواب‌ها در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف اشاره شده و توضیح داده می‌شود که چگونه این رویاها می‌توانند نمایانگر آرزوها، ترس‌ها و تجربیات زندگی فرد باشند. همچنین به تفسیر خواب‌ها و ارتباط آنها با حال و آینده افراد پرداخته می‌شود.
باب ۵۵-وصیّت مریدانرا
هوش مصنوعی: باب ۵۵ به بخش صحبت‌های روحانی و راهنمایی‌های مربوط به مریدان و پیروان اشاره دارد. در این بخش اغلب بر اهمیت وصیت و راهنمایی‌هایی که باید مریدان از استاد یا راهنما دریافت کنند، تأکید می‌شود. این مکتوبات می‌کوشند تا سیر تربیتی و معنوی مریدان را روشن کنند و به آنها یادآوری کنند که چطور باید در مسیر رشد معنوی خود گام بردارند و از تجربیات دیگران بهره‌مند شوند.