گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۲۸ - ایضا در مدح شاه شیخ ابواسحاق

بیمن معدلت پادشاه بنده نواز
بهشت روی زمین است خطهٔ شیراز
فلک مهابت خورشید رای کیوان قدر
ستاره جیش مخالف کش و موافق ساز
جهانگشای جوانبخت شیخ ابواسحاق
زهی ز جملهٔ شاهان و خسروان ممتاز
مسیر تیغ تو با سرعت قضا همراه
صریر کلک تو با حکمت قدر همراز
سماک حکم ترا چاکریست نیزه گذار
شهاب امر ترا بنده‌ایست تیرانداز
در این حدیقهٔ زنگار نسر طایر چرخ
به بوی ریزهٔ خوان تو میکند پرواز
فراز تخت چو تو شاه کامکار ندید
سپهر اگرچه بسی گشت در نشیب و فراز
به عهد عدل تو جز نی نمیکند ناله
ز دست حادثه جز دف نمیکند آواز
خدایگانا از جنس بندگان چو خدای
تو بی‌نیازی و ما را به حضرت تو نیاز
کسی که روی بدین دولت آستان دارد
در سعادت و دولت شود برویش باز
جهان پناها بیچاره را بدین کشور
صدای صیت شما میکشد ز راه دراز
مرا به حضرت اعلی همین وسیله بسست
که من غریبم و شاه جهان غریب نواز
به صدق ناطقه از جان ودل زند آمین
چو بنده ورد دعای شما کند آغاز
همیشه تا که نباشد سپهر را آرام
مدام تا که نباشد خدای را انباز
در تو قبلهٔ حاجات اهل عالم باد
چنانکه کعبهٔ اسلام قبله‌گاه نماز

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بیمن معدلت پادشاه بنده نواز
بهشت روی زمین است خطهٔ شیراز
هوش مصنوعی: بدون وجود تو، پادشاهی که با نیکویی و محبت با بندگانش رفتار می‌کند، در واقع بهشت روی زمین محسوب می‌شود و آن بهشت در منطقهٔ شیراز جای دارد.
فلک مهابت خورشید رای کیوان قدر
ستاره جیش مخالف کش و موافق ساز
هوش مصنوعی: آسمان با ترس و هیبت خورشید، درخت کیوان و ستاره‌های مخالف را تحت فشار قرار می‌دهد، اما با ستاره‌های موافق هم هم‌راستا می‌شود.
جهانگشای جوانبخت شیخ ابواسحاق
زهی ز جملهٔ شاهان و خسروان ممتاز
هوش مصنوعی: شیخ ابواسحاق، که به خوبی جانشینی دارد و خوشبخت است، در میان شاهان و فرمانروایان برجسته و ممتاز است.
مسیر تیغ تو با سرعت قضا همراه
صریر کلک تو با حکمت قدر همراز
هوش مصنوعی: تیغ تو با خواست قضا سریعاً حرکت می‌کند و قلم تو با حکمت تقدیر در هماهنگی است.
سماک حکم ترا چاکریست نیزه گذار
شهاب امر ترا بنده‌ایست تیرانداز
هوش مصنوعی: سماک، که به معنای ستاره‌ای در آسمان است، مانند یک پیشکار به نظر می‌رسد و شهاب، که نمایانگر یک فرمان یا مدیریتی است، نشان‌دهنده این است که تو بنده‌ای هستی که به تیراندازی مشغول است. در مجموع، به نوعی به وضعیتی می‌پردازد که در آن فرد در خدمت یک هدف بزرگ‌تر قرار دارد.
در این حدیقهٔ زنگار نسر طایر چرخ
به بوی ریزهٔ خوان تو میکند پرواز
هوش مصنوعی: در این باغ پر از زنگ و غبار، پرنده‌ای از آسمان به خاطر عطر لذیذ سفره‌ات پرواز می‌کند.
فراز تخت چو تو شاه کامکار ندید
سپهر اگرچه بسی گشت در نشیب و فراز
هوش مصنوعی: هیچ شاهی به مانند تو در اوج قدرت خود دیده نشده است، هرچند که زمان بارها بالا و پایین شده است.
به عهد عدل تو جز نی نمیکند ناله
ز دست حادثه جز دف نمیکند آواز
هوش مصنوعی: در زمان حکومت عدالت تو، هیچ چیزی جز نی نمی‌تواند ناله و شکایت کند و از حوادث تلخ زندگی تنها صدای دف به گوش می‌رسد.
خدایگانا از جنس بندگان چو خدای
تو بی‌نیازی و ما را به حضرت تو نیاز
هوش مصنوعی: خدای من، تو هم از جنس بندگانی هستی که به تو نیاز دارند، در حالی که تو خود بی‌نیازی. ما به وجود تو و رحمتت نیازمندیم.
کسی که روی بدین دولت آستان دارد
در سعادت و دولت شود برویش باز
هوش مصنوعی: کسی که به این نعمت و مقام دست پیدا کرده و در درگاه خداوند است، در راه خوشبختی و موفقیت قرار می‌گیرد و در چهره‌اش نشانه‌های آن نمایان می‌شود.
جهان پناها بیچاره را بدین کشور
صدای صیت شما میکشد ز راه دراز
هوش مصنوعی: جهان، با تمام سختی‌ها و مشکلاتش، به خاطر صدای شما و نام شما، افراد بیچاره را از راه‌های دور به سوی خود می‌کشاند.
مرا به حضرت اعلی همین وسیله بسست
که من غریبم و شاه جهان غریب نواز
هوش مصنوعی: من به خاطر اینکه غریبم، همین دلیل برای من کافی است که به مقام والای تو امیدوار باشم، چون شاه جهان به غریبان محبت می‌کند.
به صدق ناطقه از جان ودل زند آمین
چو بنده ورد دعای شما کند آغاز
هوش مصنوعی: وقتی که یک بنده از صمیم قلب و با صداقت دعای شما را به زبان می‌آورد، به طور حتم به محضر دعا پاسخ مثبت داده می‌شود.
همیشه تا که نباشد سپهر را آرام
مدام تا که نباشد خدای را انباز
هوش مصنوعی: همیشه تا زمانی که آسمان آرامشی نداشته باشد، خداوند نیز همدم و همراهی نخواهد داشت.
در تو قبلهٔ حاجات اهل عالم باد
چنانکه کعبهٔ اسلام قبله‌گاه نماز
هوش مصنوعی: تو محل توجه و درخواست‌های مردم باش، همان‌طور که کعبه در اسلام نقطه‌گاه نماز است.