هوش مصنوعی: در این شعر به زیبایی اشاره شده که شخصی بوسه‌ای به زمین تقدیم می‌کند و در همان حال به محبوبان نیکو پاسخ می‌دهد. این عمل نمادی از عشق و احترام به زیبایی‌ها و ارزش‌های زندگی است.

هوش مصنوعی: همیشه ای شهریار، خوشبخت و موفق باش و به کسی که دارای قدرت و ثروت است، تبدیل شو.

هوش مصنوعی: مبادا که بی تو، سرزمین‌های هفت‌گانه تحت تأثیر غبار و چشم‌زخم قرار بگیرند و از نعمت و برکت تو دور بمانند.

هوش مصنوعی: ای کاش هزار آرزو از سوی پادشاه برآورده شود و او هزار سال در مقام سلطنت باقی بماند.

هوش مصنوعی: هرکس که به یاد تو شراب بنوشد، اگر آن کس خود من باشم، بوسه‌ام بر تو هست.

هوش مصنوعی: دیگر بس است این زیان و فریب که ظاهری زیبا دارد؛ این داستان را که می‌گویند، به افسانه تبدیل نکنید.

هوش مصنوعی: صحبت‌های جذاب و افسون‌کننده‌ای که داستان‌هایی با نغمه و لحن خاص دارند، نقل کردن.

هوش مصنوعی: آمدن به شکار با چتر طلایی، نشانه‌ای از برتری و فضیلت بر قصر شیرین است.

هوش مصنوعی: هیچ پادشاهی نباید به مستمندان ظلم کند یا به آنها مسخره کند.

توفیر کردن یعنی افزودن‌، توفیر همچنین از «اصطلاحات دیوانی» بوده است. بیت یعنی سگی را به سگان افزودن برای صید آهویی‌.

سر‌دستی یعنی آسان و دم‌ دست

هوش مصنوعی: تو در مورد این وسایل و بازی‌ها معلومات زیادی داری و داستان‌های زیادی هم خوانده‌ای.

بَر نگیرد یعنی میوه نمی‌دهد‌، شیرین می‌گوید تو زیاد بازیچه‌ها و افسانه‌ها می‌دانی (بیت قبل) اما بر خلاف انتظار تو‌، این کلَک‌ها با من کار نمی‌کند مثل بید که گُل می‌گیرد اما میوه و حاصلی ندارد.

هوش مصنوعی: تو مانند رودی هستی که نمی‌دانم انتهایت کجاست و مانند دریا، رازهایی در وجودت نهفته است که هیچ‌گاه نتوانسته‌ام آن‌ها را درک کنم.

هوش مصنوعی: من مثل یک ظرف شفاف هستم که آب آن مشخص است و هر آنچه در دل داشته باشم به راحتی بر زبان می‌آورم.

هوش مصنوعی: کسی که در دلش کینه‌ای بزرگ و عمیق مانند دریا دارد، در واقع قدرت و توانایی خشم و انتقام را در خود جمع کرده است، در حالی که ظاهری آرام و بی‌خبر از این احساسات دارد. دندان‌هایش مانند صدف در سینه‌اش پنهان شده‌اند، نشان‌دهنده‌ی این است که زیر ظاهر آرام، توانایی آسیب زدن و انتقام وجود دارد.

هوش مصنوعی: آیا کسی بر روی این بام چرب و شیرین وجود دارد؟ که این چربی و شیرینی او را رام و تسلیم کند؟

هوش مصنوعی: وقتی صحبت‌های تو را می‌شنوم، مانند شهد و شکر است؛ چرا که من خودم شهرت و شیرینی را به دیگران می‌فروشم.

هوش مصنوعی: زبان تند و تیز را می‌بینم، دیگر هیچ درد و رنجی وجود ندارد و فقط حسرتی در دل مانده است.

تا کی می‌خواهی از تاج و تخت و قدرت خود با من حرف بزنی‌؟ سخته و سنجیده حرف نمی‌زنی اما سخت و تلخ می‌گویی. (سَخته‌: حساب‌شده‌، وزن‌شده‌)

هوش مصنوعی: اگر کسی سخن را به شکلی تلخ و تند بیان کند، نشان‌دهنده‌ی دیدگاهی ناامیدانه و منفی است که در دل هر فردی وجود دارد. این گونه نگرش می‌تواند به مشکلات و چالش‌هایی که هر فرد با آن‌ها مواجه است، اشاره داشته باشد.

هوش مصنوعی: با تو صحبت نمی‌کنم تا حرف‌هایم را درست بسنجی، تو هم بی‌دلیل سخنی نگو تا من از کوره در نروم.

هوش مصنوعی: اگر بخواهم کارهایم را درست کنم و به ترتیب بیندازم، باید زمان بیشتری صرف کنم، اما تو در این بین، آماده‌ای که با وقار و قدرت عمل کنی.

هوش مصنوعی: در صحبت درباره خوبی و بدی، مسائلی فراوان وجود دارد. اما در واقع، گاهی اوقات نیک و بد به اندازه یک مو به هم نزدیک هستند.

هوش مصنوعی: فقط کسی می‌تواند در این جایگاه خوشحال باشد که بتواند آینده را همزمان با گذشته ببیند.

هوش مصنوعی: در این جمله به اهمیت و ارزش نام و شهرت اشاره شده است. سنگین بودن نام و ننگ، مشابه ارزشمند بودن سر و جان فرد است. همچنین هشدار داده می‌شود که مانند سنگ، هرگز نباید به چیزهای لطیف و شکننده‌ای مانند آبگینه (شیشه) آسیب رساند، چرا که ممکن است نتایج خوبی به همراه نداشته باشد.

هوش مصنوعی: تا کی می‌خواهی از روی دستانت صحبت کنی؟ حقیقت این است که هم تو در حالت شادی و سرمستی هستی و هم صحبت‌های تو به حالتی سرمست و پرشور است.

هوش مصنوعی: اگر سخنی از عقل و درک انسان بیاید، هرچقدر هم که از پایین‌ترین نقطه برآید، ارزش و بلندی‌اش بیشتر از سخن غیر عاقل خواهد بود.

هوش مصنوعی: اگر کسی سخن می‌گوید، باید با درایت و هوش باشد. اگر فقط چیزی بگوید که به درد نمی‌خورد، بهتر است که سکوت کند. در واقع، بهتر است که سخن فقط در مورد خوبی‌ها بیان شود و از بدی‌ها فاصله گرفت.

هوش مصنوعی: سخن باید با حقیقت و سنجش درست باشد، زیرا پرگویی نادرست فقط بر دوش نادانان سنگینی می‌کند.

یکی از این حرف‌های صد تا یه غاز (صد راه) را که می‌زنی، مطرب برای لشکرگاه نمی‌گوید.

هوش مصنوعی: اگر دردی برای تحمل کردن داری، بهتر است که از من بشنوی و به تنهایی با آن مواجه نشوی.

هوش مصنوعی: اگر می‌توانی پیغامی را به صورت پنهانی و با تدبیر منتقل کنی، می‌توانی هزاران آرزو را به تحقق برسانی.

هوش مصنوعی: عروسی را که مدیریت کردی و برایش دنیایی ساختی، اکنون انتظار داشته باش که در این دنیا مراقب باشی و دیدگاه‌های خود را داشته باشی.

بیت یعنی به غم من و اشک‌هایم نگاه کن و با شکر‌گفتاری با من بازی مکن. (مروارید گوش کنایه است از سخن‌)

به آه سوزناک و دود‌ناکم نگاه کن ببین که چگونه است و به چشم‌های پر اشک و خون‌بارم. (آه عنبرین یعنی آه دودناک‌. شیرین در هر شکوه و گلایه‌ای که می‌کند زیبایی و حُسن خود را نیز به یاد خسرو می‌آورد‌؛ آه عنبرین به معنی نفس خوش‌عطر و خوشبو نیز هست. عنبر‌ در هنگام سوختن خوشبوست. ‌«عِقد» یعنی گوهر و عقد عنبرین یعنی چشم‌های سیاه‌)

لب‌ سرخم را نگاه کن که از غم مانند دانهٔ انار خرد و کوچک و بی‌خنده شده است زیرا که انار سرخم را دزدی از باغم دزدیده است. (انار در مصرع دوم کنایه است از سرخی‌ گونه و  تابش و شادی چهره که شیرین می‌گوید خسرو آن‌را از باغ رویش دزدیده است‌)

هوش مصنوعی: اگر بر فندق سنگی بیفکنم، بر جانم درد می‌آورد چرا که دیگر طعم شیرین عناب را حس نمی‌کنم و قلبم پر از غم و تنگی است.

هوش مصنوعی: چهره‌ام خوشحال و خوشبخت است، اما در حقیقت در درونم با خودم در حال مبارزه هستم و این پرهیزگاری باعث می‌شود که به آرامش نرسم.

هوش مصنوعی: از خود بی‌تابی نشان نده و از نگاه من دوری کن؛ زیرا هر بار که چشمک می‌زند، تیری از درد و آسیب به دل می‌زند.

هوش مصنوعی: هر مویی که در زلف من وجود دارد، مانند ماری سیاه و تاریک به خواب رفته است.

هوش مصنوعی: تو هرگز با من خوشی و شادی را احساس نخواهی کرد، همچنان که آتش نمی‌تواند در قندیل یخی نفوذ کند و آن را گرم کند.

هوش مصنوعی: از وسوسه این بند فریبنده به دام نمی‌افتم و به خاطر این شکار دلخواه از مسیر اصلی‌ام منحرف نمی‌شوم.

هوش مصنوعی: دل تو در جستجوی عشق و آرزوهاست و برای پیدا کردن آن مسیر، باید از نداها و احساسات درونی‌ات کمک بگیری.

هوش مصنوعی: آیا در هر کاروانی صدای زنگ را نمی‌شنوی؟ این زنگ به خاطر مراقبت و حفاظت از آنها به صدا درمی‌آید.

هوش مصنوعی: صبح تا زمانی که کاروان زیبای شباهنگ به حرکت درنیاید، هیچ پرنده‌ای نمی‌تواند آواز بخواند.

هوش مصنوعی: غلط می‌کنی اگر فکر کنی که ضربه‌ات به او قطعاً بی‌اثر بوده است، چون آن ضربه در واقع به نوعی روی هدف دیگری تأثیر گذاشته است.

هوش مصنوعی: به سمت هند در حال حرکت بودی، اما در راه اشتباه کردی و به بابل برگشتی.

هوش مصنوعی: اگر به دریا بروی، در کنار رودخانه خواهی نشست و با میل و اشتیاق به گل‌ها و لاله‌ها توجه خواهی کرد.

هوش مصنوعی: شما با زندگی شیرین و دلنشین خود، حال و روز من را بهتر کردید، اما در عین حال، در روزه‌داری، به شکر و لذت‌های دنیوی روی آوردید.

هوش مصنوعی: من تو را یاری می‌کنم، اما آیا تو فقط انتظار لطف من را داری؟ تو وظایف خود را انجام می‌دهی، اما آیا عملاً چیزی جز طلب نیاز از من داری؟

هوش مصنوعی: به خاطر غم خود بیش از این نغری و زاری نکن، چرا که قبلاً هم برای این موضوع سختی‌ها و ناراحتی‌های زیادی کشیده‌ای.

هوش مصنوعی: برو و گذشته را فراموش کن، به یک شخصی که از جامعه دور افتاده توجهی نکن و به کسی که هنوز در آنجا مانده بپرداز.

هوش مصنوعی: همچون فرزند یتیمی که پدر و مادر ندارد و به ناچار با لقمه‌ای نان بزرگ شده است.

هوش مصنوعی: مثل غولی که در گوشه‌ای از بیابان مانده و گاهی هیچ موجودی از آنجا نمی‌گذرد.

هوش مصنوعی: من از تو هیچ بهره‌ای نبرده‌ام و به همین دلیل اکنون بهانه‌هایی برای سرزنش و انتقاد به سمت من نشانه گرفته شده است.

هوش مصنوعی: در این سنگ بی‌زو، رهایم کن و سنگی دیگر بر من بگذار تا به خاک تبدیل شوم و در زیر آن ویران شوم.

هوش مصنوعی: وقتی که حقیقتی وجود داشته باشد که همه چیز را زیر و رو کند، حتی اگر واقعیتی ناپسند باشد، آن حقیقت در نهایت بر همه چیز غالب خواهد شد.

هوش مصنوعی: ای دلدارِ مهربان، من همان تصور قبلی‌ام را دارم که در اولین روزی که از شبدیز سقوط کردم، دچار احساسات و افکار جدیدی شدم.

هوش مصنوعی: ای جوانمرد، از من کمک بگیر و کمر به کار بزن. دیگر بس است که فقط خوب جلوه کنی، حالا وقت آن رسیده که از موانع عبور کنی و واقعیات را پشت سر بگذاری.

هوش مصنوعی: چی از زیبایی و محبت پخش کردن، و چه فایده‌ای دارد اگر با این کارها دشواری و کدورت به وجود بیاوریم؟ آیا درست است که از محبت دیگران بهره‌مند شویم و سپس به آن‌ها بی‌اعتنایی کنیم؟

هوش مصنوعی: خیلی تلاش کردم و به خاطر تو از خانه و زندگی‌ام آواره شدم.

هوش مصنوعی: آن روز که شیرین را به شهرود رها کردی، مرا شاد کرد.

من بی‌چاره کجا و شهر مداین کجا؟ چه می‌شود کرد؟ هر چه پیش آید خوش آید (المقدور کاین)

هوش مصنوعی: برای کسی که شایسته و با شخصیت است، باید انتظار داشت که از فردی بی‌چیز و نیازمند مانند من، چیز باارزشی به وجود نیاید.

هوش مصنوعی: چرا در آنجا ریشه بکاریم که از آن آب جاری شود؟ باید در جایی ریشه بزنیم که از آن خون برآید و جان بگیرد.

هوش مصنوعی: تو دوستی‌ات را به سادگی از بین بردی، مگر اینکه اکنون بنیانی جدید برای آن گذاشته‌ای.

هوش مصنوعی: گلیم جدیدی که از آن گرما به دست نمی‌آید، چگونه ممکن است کهنه شود اگر گرما افزایش یابد؟

هوش مصنوعی: درختی که در جوانی کج و خم شده است، زمانی که خشک و پیر شود، چه زمانی راست خواهد شد؟

هوش مصنوعی: تو با قدمی که برداشتی و زحمت‌هایی که کشیدی، لطف و محبت خود را به من نشان دادی و طبیعتاً در این کار، نشانه‌ای از بزرگی و رحمت خداوند را نمایان کردی.

هوش مصنوعی: امشب زمان مناسبی برای ساخت و ساز و تلاش در جهت گشودن درها نیست.

اگر هوس زیربای شیرین و حلوای شیرین را داری (باید بدانی‌) هنوز زیربا و حلوا آماده نیست! (شیرین با اشاره به «حلوا»، پاسخ پیشین خود به خسرو را به‌یاد او می‌آورد که از او کام خواسته بود و به او می‌گوید شرایط تغییر نکرده و خسرو سودای خام می‌پزد و برای وصال جز ازدواج راه دیگری نیست‌. زیربا آشی است شیرین و لطیف از شکر و زیره و زعفران و ... )

هوش مصنوعی: امشب دوباره از دنیای سلطنت به دنیای شادی و سرور برگرد؛ زیرا در این محفل نمی‌توان به راحتی میهمانی برگزار کرد.

هوش مصنوعی: زمانی که این کار به نتیجه برسد، می‌توانم دوباره از تو دعوت کنم که به مهمانی بیایی.

هوش مصنوعی: در هر زمانی، چیزی خاص و ویژه برای خود وجود دارد؛ هر گنجینه‌ای هم وقتی مناسب دارد که در آن باز شود.

هوش مصنوعی: اگر مرغی را ببینی که بی‌موقع آواز می‌خواند، به جای این که خود را به نمایش بگذارد، سرش را پایین می‌اندازد.