گنجور

بخش ۲۲ - گفتار بلیناس

بلیناس دانا به زانو نشست
زمین را طلسم زمین بوسه بست
که چندانکه هست آفرینش به جای
شها‌! بر تو باد آفرین خدای
ز دانش مبادا دل شاه دور
که با نور به دیده با دیده نور
چو فرهنگ خسرو چنان بازجست
که پیدا کنم راز‌های نخست
نخستین طلسمی که پرداختند
زمین بود و ترکیب ازو ساختند
چو نیرو‌ی جنبش در او کرد کار
به افسردگی زو برآمد بخار
از او هر چه رخشنده و پاک بود
سزاوار اجرام افلاک بود
دگر بخش‌ها کآن بلندی نداشت
به هر مرکز‌ی مایه‌ای می‌گذاشت
یکی بخش از او آتش روشن است
که بالاترین طاق این گلشن است
دوم بخش ازو باد جنبنده خو‌ست
که تا او نجنبد ندانند کوست
سوم بخش ازو آب رونق پذیر
که هستش ز راوق گری ناگزیر
همان قسمت چارمین هست خاک
ز سرکوب گردش شده گردناک

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بلیناس دانا به زانو نشست
زمین را طلسم زمین بوسه بست
هوش مصنوعی: بلیناس که فردی دانشمند و آگاه است، به زانو درآمد و بر زمین بوسه زد، گویی سحری بر روی زمین برقرار کرده است.
که چندانکه هست آفرینش به جای
شها‌! بر تو باد آفرین خدای
هوش مصنوعی: به اندازه‌ای که هست آفرینش در برابر تو، ای شاه! بر تو درود و ستایش خدا نازل است.
ز دانش مبادا دل شاه دور
که با نور به دیده با دیده نور
هوش مصنوعی: از دانش دور نمان، ای شاه بزرگ! چرا که با نور، می‌توان دید و بینش پیدا کرد.
چو فرهنگ خسرو چنان بازجست
که پیدا کنم راز‌های نخست
هوش مصنوعی: وقتی که فرهنگ و روش‌های بزرگوارانه ی خسرو را بررسی کردم، به دنبال کشف و فهم رازهای اصلی و اولیه هستم.
نخستین طلسمی که پرداختند
زمین بود و ترکیب ازو ساختند
هوش مصنوعی: اولین چیزی که به صورت معجونی ایجاد کردند، زمین بود و از آن ترکیبی شکل دادند.
چو نیرو‌ی جنبش در او کرد کار
به افسردگی زو برآمد بخار
هوش مصنوعی: وقتی نیروی حرکت در او فعال شود، به نتیجه‌ای می‌رسد که از آن حالت خستگی و ناراحتی بیرون می‌آید.
از او هر چه رخشنده و پاک بود
سزاوار اجرام افلاک بود
هوش مصنوعی: هر آنچه درخشان و خالص از اوست، شایسته‌ی جایگاه‌های بلند و عظیم آسمانی است.
دگر بخش‌ها کآن بلندی نداشت
به هر مرکز‌ی مایه‌ای می‌گذاشت
هوش مصنوعی: در جاهای دیگر که آن بلندی وجود نداشت، او به هر نقطه‌ای چیزی از خود می‌گذاشت.
یکی بخش از او آتش روشن است
که بالاترین طاق این گلشن است
هوش مصنوعی: یک قسمت از او آتش روشنی است که بالاترین نقطه و قسمت این باغ زیبا را روشن کرده است.
دوم بخش ازو باد جنبنده خو‌ست
که تا او نجنبد ندانند کوست
هوش مصنوعی: دو بخش از او مانند باد در حرکت است، چرا که تا زمانی که او حرکت نکند، نمی‌دانند که او کیست.
سوم بخش ازو آب رونق پذیر
که هستش ز راوق گری ناگزیر
هوش مصنوعی: سومین بخش از آن، آب و رونق را به ارمغان می‌آورد، زیرا که برای برکت و شادی زندگی، گریزی از آن نیست.
همان قسمت چارمین هست خاک
ز سرکوب گردش شده گردناک
هوش مصنوعی: قسمت چهارم از خاک، به دلیل فشار و ظلمی که بر آن وارد شده، به حالتی گرد و کدر در آمده است.