گنجور

شمارهٔ ۲

ای شام نشاط طره بگشا
ای صبح مراد چهره بنما
ای روز بروی دوست بگذر
ای شب با زلف یار باز آ
ای دوست بخستگان نظر کن
ای خواجه به بندگان ببخشا
ای گوش ره صماخ بر بند
ای چشم در سرای بگشا
ای عشق پی قدوم خسرو
ای عقل پی نثار دارا
بنشین و سرای دل بیفروز
برخیز و فضای سر بیارا
ای جبهه ره سجود بر گیر
ای چهره بخاک ره بیالا
ای جشن نقاب چهره بر کش
ای بزم غبار طره بزدا
ای خلد بپاسبان در آویز
ای چرخ در آستان بیاسا
کین بزم شهنشه جهان است
مقصود زمین و آسمان است
یار آمد و همچنان بخوابی
بر خیز که سر زد آفتابی
بر چهره نهاد چنبر زلف
صبح است و گشاده پر غرابی
باز آمده از شکار گردون
از خون مهش بکف خضابی
کرده بدو نیم پیکر ماه
آویخته هر یک از رکابی
آورده ببند خام زلفش
درهر خم حلقه آفتابی
بی دیده ی من رخش نکونیست
گلزار خوش است باسحابی
ملک شه عادلی دلا نیست
بی مصلحتی اگر خرابی
گر حاصل عاقلی همین است
زین پس من و مستی از شرابی
سرمایه ی عمر رفت بر باد
بنیاد وی افکنم بر آبی
راه است دراز و دور کوتاه
ای خواجه نمیکنی شتابی
آزادی ما غلامی تست
ای خواجه نمیکنی ثوابی
...
...
دل رهبر و بخت یاورت باد
کام دو جهان میسرت باد
شاد است روان عالم از تو
غم دور همی ز خاطرت باد
آشفتگیت مباد هرگز
ور باد ز زلف دلبرت باد
گر عقده بکارت افکند چرخ
از جعد خطی معنبرت باد
هر سعد که در فلک توان جست
سد قرن قرین اخترت باد
خصم تو مباد سر بر آرد
ور باد ز نوک خنجرت باد
آنجا که بقا کنند قسمت
فردوس شریک کهترت باد
ای بزم طرب فزای دارا
ناهید کمینه چاکرت باد
هر صبح چو سر زند بریدی
با مژده ی فتح بر درت باد
هر روز که شب شود شرابی
از صاف طرب بساغرت باد
خوش باش تو با نشاط خوشتر
هر روز ز روز دیگرت باد
...
...

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: ترکیب بند
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای شام نشاط طره بگشا
ای صبح مراد چهره بنما
هوش مصنوعی: ای شب، شادابی خود را با گیسوانت به نمایش بگذار؛ ای صبح، چهره‌ی آرزوهایت را آشکار کن.
ای روز بروی دوست بگذر
ای شب با زلف یار باز آ
هوش مصنوعی: ای روز، بر روی دوست گذر کن و ای شب، با زلف یار بازگرد.
ای دوست بخستگان نظر کن
ای خواجه به بندگان ببخشا
هوش مصنوعی: ای دوست، به کسانی که در سختی هستند توجه کن و ای آقا، به بندگان خود رحم کن و محبت نشان بده.
ای گوش ره صماخ بر بند
ای چشم در سرای بگشا
هوش مصنوعی: ای گوش، به صدای درون خود توجه کن و ای چشم، دروازه‌ی دیدن را باز کن.
ای عشق پی قدوم خسرو
ای عقل پی نثار دارا
هوش مصنوعی: ای عشق، در پی آمدن خسرو باش و ای عقل، در پی نثار دارا راه بگیر.
بنشین و سرای دل بیفروز
برخیز و فضای سر بیارا
هوش مصنوعی: بنشین و دل خود را شاد کن، سپس بلند شو و فضای ذهنت را آرام و دلپذیر بساز.
ای جبهه ره سجود بر گیر
ای چهره بخاک ره بیالا
هوش مصنوعی: ای جبهه، سر به خاک بگذار و سجده کن، ای چهره، به خاک راه بیا.
ای جشن نقاب چهره بر کش
ای بزم غبار طره بزدا
هوش مصنوعی: ای عید فرح و شادی، چهره‌ات را پنهان کن و ای میهمانی، غبار از موهای زیبا کنار بزن.
ای خلد بپاسبان در آویز
ای چرخ در آستان بیاسا
هوش مصنوعی: ای باغ، تو را به نگهبانی می‌سپارم، ای آسمان، در آستانهٔ آرامشی.
کین بزم شهنشه جهان است
مقصود زمین و آسمان است
هوش مصنوعی: این جشن و میهمانی که در نظر داریم، هدف اصلی زمین و آسمان است و به نوعی شکوه و عظمت دنیای پادشاهی را نشان می‌دهد.
یار آمد و همچنان بخوابی
بر خیز که سر زد آفتابی
هوش مصنوعی: دوست آمد و همچنان در خواب هستی، پس از خواب برخیز، چون خورشید طلوع کرده است.
بر چهره نهاد چنبر زلف
صبح است و گشاده پر غرابی
هوش مصنوعی: بر چهره نازک او، حلقه‌ای از موهایی چون زلف صبح افتاده است و گویی پرنده‌ای آزادانه در کنار او نشسته است.
باز آمده از شکار گردون
از خون مهش بکف خضابی
هوش مصنوعی: بازگشته‌ام از شکار زمان و از خون محبوبم بر دستانم ردّی باقی مانده است.
کرده بدو نیم پیکر ماه
آویخته هر یک از رکابی
هوش مصنوعی: نیمی از پیکر ماه را به او تقدیم کرده‌اند و هر کدام از او آویزان شده‌اند.
آورده ببند خام زلفش
درهر خم حلقه آفتابی
هوش مصنوعی: موهای پر پیچ و تاب او را به گونه‌ای بسته‌ام که مانند حلقه‌ای از نور تابان به نظر می‌رسد.
بی دیده ی من رخش نکونیست
گلزار خوش است باسحابی
هوش مصنوعی: هرگز نخواهی دستیابی به زیبایی‌های گلزار اگر که دلی برای دیدن نداشته باشی.
ملک شه عادلی دلا نیست
بی مصلحتی اگر خرابی
هوش مصنوعی: ملک و شاه عادلی وجود ندارد که بدون منظور و مصلحتی، به خرابی و نابودی دست بزند.
گر حاصل عاقلی همین است
زین پس من و مستی از شرابی
هوش مصنوعی: اگر نتیجه عقلانیت همین باشد، پس از این به بعد من و مستی، از شرابی دور نخواهیم بود.
سرمایه ی عمر رفت بر باد
بنیاد وی افکنم بر آبی
هوش مصنوعی: تمامی روزگار عمرم به هدر رفته است و حالا می‌خواهم آنچه را که دارم به یک چیز بی‌ارزش و ناپایدار بسپارم.
راه است دراز و دور کوتاه
ای خواجه نمیکنی شتابی
هوش مصنوعی: ای خواجه، راهی که در پیش داریم خیلی طولانی و دور است، اما تو هیچ عجله‌ای از خودت نشان نمی‌دهی.
آزادی ما غلامی تست
ای خواجه نمیکنی ثوابی
هوش مصنوعی: آزادی ما وابسته به خدمت توست ای آقا، تو هم هیچ پاداشی نمی‌گیری.
...
...
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به این دارد که شخصی، احساساتی از خواب و خیال دارد که شبیه به میوه‌های رسیده و خوشمزه است. این احساسات، در دل او، ترکیبی از شور و شوق و میل به زندگی را ایجاد کرده‌اند. در واقع، او در دنیایی آرمانی و زیبا غوطه‌ور است که به او حس خوشایندی می‌دهد.
دل رهبر و بخت یاورت باد
کام دو جهان میسرت باد
هوش مصنوعی: باشد که دلِ رهبر همیشه شاد باشد و بختت یارت کند، و هر دو جهانی که آرزو داری، به تو ارزانی شود.
شاد است روان عالم از تو
غم دور همی ز خاطرت باد
هوش مصنوعی: روح جهان به خاطر تو شاد است و غم‌ها از یاد تو دور می‌شود.
آشفتگیت مباد هرگز
ور باد ز زلف دلبرت باد
هوش مصنوعی: هرگز نگذار دل آشفتگی و درهم‌ریختگی بر تو چیره شود، حتی اگر بادی از زلف محبوبت بوزد.
گر عقده بکارت افکند چرخ
از جعد خطی معنبرت باد
هوش مصنوعی: اگر چرخ زمان بر روی گره‌های زندگی نیفتد، تو از زیبایی و معانی خطی که به درونت ریشه دارد، نخواهی کاست.
هر سعد که در فلک توان جست
سد قرن قرین اخترت باد
هوش مصنوعی: هر خوشبختی که در آسمان بتوان جستجو کرد، سد قرن به همراه ستاره‌ات باشد.
خصم تو مباد سر بر آرد
ور باد ز نوک خنجرت باد
هوش مصنوعی: نمی‌خواهم دشمن تو سر بلند کند و تو نباید دم خنجرت را در باد بگذاری.
آنجا که بقا کنند قسمت
فردوس شریک کهترت باد
هوش مصنوعی: در جایی که زندگی و جاودانگی وجود دارد، امید است که قسمت خوشبختی برای شخصیت‌های فرودست نیز فراهم شود.
ای بزم طرب فزای دارا
ناهید کمینه چاکرت باد
هوش مصنوعی: ای مهمانی شاد و دل‌انگیز، ای ناهید ثروتمند، همیشه به یاری من بشتاب.
هر صبح چو سر زند بریدی
با مژده ی فتح بر درت باد
هوش مصنوعی: هر صبح که خورشید طلوع می‌کند، با نوید پیروزی بر در خانه‌ات بوزد.
هر روز که شب شود شرابی
از صاف طرب بساغرت باد
هوش مصنوعی: هر شب که فرا می‌رسد، نوشیدنی خوشگوار و شادی‌آور به تو تقدیم شود.
خوش باش تو با نشاط خوشتر
هر روز ز روز دیگرت باد
هوش مصنوعی: هر روز باید سرشار از شادی و نشاط باشی و از روزهای گذشته بهتر زندگی کنی.
...
...
هوش مصنوعی: در این دنیا، هر انسانی در مسیر زندگی با شرایط و تجربیات مختلفی مواجه می‌شود. برخی از این تجربیات ممکن است خوشایند و مثبت باشند، در حالی که برخی دیگر چالش‌های سختی را به همراه دارند. زندگی به گونه‌ای است که هر فرد با آنچه که به دست می‌آورد و می‌آموزد، می‌تواند به رشد و پیشرفت خود ادامه دهد. این تجربه‌ها ما را قوی‌تر و تواناتر می‌سازند.