بخش ۳۶ - ذکر بردن اهلبیت رسالت از کوفه به جانب شام
شاه خاور چون علم بر بام زد
با جرس بانگ رحیل شام زد
بست بار ناقه آن جمع پریش
خصم خونخوار از پس و سرها ز پیش
قطب امکان ماه اوج احتشام
شد روان با خیل انجم سوی شام
قافله سالار آن مشکین قطار
دخت زهرا بانوی مهد وقار
کِلِّهِ آن بانوی حورا کنیز
آه دود آسا و دست خاک بیز
بر سنان سرها چو گل بر شاخسار
بانوان نالان چو بلبل زار زار
سیل اشک از دیدگان آن گروه
سر نهاده در بیابان کوه کوه
بخش ۳۵ - ورود اهلبیت به مجلس ابن زیاد علیه اللعنه و العذاب: آه چشم خامه ام خونبار شدبخش ۳۷ - واقعهٔ دیر و اسلام آوردن راهب: شامگه که عیسی چرخ کبود
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: سید محمدرضا شهیم
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
شاه خاور چون علم بر بام زد
با جرس بانگ رحیل شام زد
هوش مصنوعی: سلطان شرق، هنگامی که دمی را در بام بلند کرد، با صدای زنگی خبر حرکت به سوی شام را اعلام کرد.
بست بار ناقه آن جمع پریش
خصم خونخوار از پس و سرها ز پیش
هوش مصنوعی: بار ناقه را بستند، در حالی که دشمنان خونخوار از هر سو به آنها حمله میکردند و در حال تلاش بودند که بر آنها چیره شوند.
قطب امکان ماه اوج احتشام
شد روان با خیل انجم سوی شام
هوش مصنوعی: قطب وجود، مانند ماهی در اوج شکوه و عظمت خود قرار گرفته است و روحش با جمعی از ستارهها به سمت شام در حرکت است.
قافله سالار آن مشکین قطار
دخت زهرا بانوی مهد وقار
هوش مصنوعی: رئیس این کاروان، دختری است با زیبایی و نیکی، که در آرامش و وقار زندگی میکند و به نام دختر زهرا شناخته میشود.
کِلِّهِ آن بانوی حورا کنیز
آه دود آسا و دست خاک بیز
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف زنی زیبا و دلربا میپردازد که با چهرهای چون حوریان و حسی مشابه دود، ناپدید و بیثبات به نظر میرسد. به طور کلی، بیانگر زیبایی و لطافتی است که به آرامی و بیسروصدا میگذرد.
بر سنان سرها چو گل بر شاخسار
بانوان نالان چو بلبل زار زار
هوش مصنوعی: در این بیت، تصویر زیبایی از جنگ یا نبرد و اثرات آن به تصویر کشیده شده است. سرها بر نیزهها همانند گلهایی بر شاخههای درختان به نمایش درآمدهاند و بانوان به مانند بلبلانی نالان و غمگین در حال آواز سردادن هستند. این تصویر نشاندهندهی درد و رنج انسانها در مواجهه با مرگ و تباهی است.
سیل اشک از دیدگان آن گروه
سر نهاده در بیابان کوه کوه
هوش مصنوعی: گروهی که در بیابان قرار دارند، به شدت و با چشمانی پر از اشک به شدت درد و اندوه خود را ابراز میکنند.

نیر تبریزی