شمارهٔ ۸
آ، الف اول امیر و اعلم و اعلا علی است
افتخار اولیاء الله مولانا علی است
ب براه بارگاه کبریا با مصطفی
بر براق برق رو بالاتر از بالا علی است
ت توانا و توانگر، تاج بخش و تخت گیر
تا تن از سرها جدا کرد آن تن تنها علی است
ث ثنایش از خدا در نص قرآن ثابت است
ثابت و اصل ثبات عروة الوثقی علی است
ج جنت جای جاوید است جان را از جمال
جامع و جمعیت و جاوید ما آنجا علی است
ح حسام او حصار دین و حقش حافظ است
حارب حرب احد از حله تا حلا علی است
خ خدایش خواند شیر خویش و خورشید خرد
خواجه قنبر خطیب خطبه اقضا علی است
د دال دولتت در دو درج دین و داد
دولت و یزدان این دنیا و آن دنیا علی است
ذ ذیل ذات پاکش راست ذوالقدر جلیل
ذوالعلا و ذوالعلم ذوالفضل و ذوال . . . علی است
ر رضای حق رضای اوست رحمن الرحیم
راحم رحمان رضای رای مولانا علی است
ز زمین در زیر نعل دلدلش زیر و زبر
زور بازوی زبردستان ز سر تا پا علی است
س سر و سرهنگ و سردار و سپهسالار دین
سامع اسرار سبحان الذی اسری علی است
ش شجاع شرع و دین شمع شب افروز یقین
شهره شهر شهادت شاه شهرآرا علی است
ص صدر صفه صدق و صفا چون مصطفی
صوفی صافی صفات صفة الاصفا علی است
ض ضرب تیغ او شد ضامن فتح و ظفر
ضارب ضحاک و ضیغم در دم هیجا علی است
ط طریق اوست طور طیبین و طاهرین
طایر طوبی نشین طوطی شکرخا علی است
ظ ظفر دادش خدا زان شد مظفر بر عدو
ظاهر ظهر ظهیر و ماحی ظلما علی است
ع عین عالم و عین عنایت عین اوست
عالم علم لدنی اعلم و اعلی علی است
غ غالین غایت دین غرفه نور یقین
غالب و غواص و غوص در هر دریا علی است
ف فرح بخش فراز فاتحه فتح قریب
فخر فاخر فاخر فرخ رخ فتوی علی است
ق قاف قرب عنقا و لقاء قدر قدر
قاضی لوح قضا اقضای ظهر القا علی است
ک کوثر مشرب و کان کرم کهف الوری
گنج کنج «کنت کنزا» (تاج) کرمنا علی است
ل لاف «لم تجد » بعد از نبی مرشد آن
لایق لفظ لطیف و لمعه لعلا علی است
م ممدوح ملک مشکات و مصباح فلک
مالک ملک ملاحت ماه مهرافزا علی است
ن نفس ناطق و نفس نهایت انبیا
نایب نفس نبی امروز و هم فردا علی است
و والی ولایت واحد والا گهر
واقف اوصاف وحی و کلمة التقوی علی است
ه همای همت او سایه بخش چرخ و باز
هدهد هادی در این وادی پرغوغا علی است
ی یمن یمن یمن یاسین ینبوع کرم
یادگار یوسف و یعقوب و هم یحیی علی است
لام الف «لاسیف الا ذوالفقار» او را رسد
لاجرم در شأن ایشان «لافتی الا علی » است
کی شود خوار و خجل در دین و دنیا هر که او
چون نسیمی حفظ جانش «یا محمد یا علی » است
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
آ، الف اول امیر و اعلم و اعلا علی است
افتخار اولیاء الله مولانا علی است
هوش مصنوعی: الف، حرف اول نام امیر و عالم و بزرگترین شخصیت، علی است. او افتخار دوستان و اولیاء خداست و مولای ما علی است.
ب براه بارگاه کبریا با مصطفی
بر براق برق رو بالاتر از بالا علی است
هوش مصنوعی: در بارگاه خداوند بزرگ، پیامبر اسلام به وسیله اسبی نورانی به نام براق، به آسمانها رفت و بالاتر از همه، جایگاه علی بن ابیطالب را مورد اشاره قرار داد.
ت توانا و توانگر، تاج بخش و تخت گیر
تا تن از سرها جدا کرد آن تن تنها علی است
هوش مصنوعی: شما توانمند و توانگر هستید، مانند تاجی که بر سر مینشیند و بر تخت سلطنت قرار میگیرد. این بدان معناست که وقتی دیگران از هم جدا میشوند، تنها کسی که مصداق این ویژگیهاست، علی است.
ث ثنایش از خدا در نص قرآن ثابت است
ثابت و اصل ثبات عروة الوثقی علی است
هوش مصنوعی: ثنای او از خدا در قرآن به روشنی بیان شده و این موضوع به عنوان یک اصل ثابت و پایدار شناخته میشود که محبت و دوستی علی (ع) مانند چرخه محکم و ناگسستنی است.
ج جنت جای جاوید است جان را از جمال
جامع و جمعیت و جاوید ما آنجا علی است
هوش مصنوعی: بهشت محل همیشگی و ابدی است و روح از زیبایی و کمال جمعی سرشار است و در آنجا علی به عنوان مرکز تجمع و عظمت وجود دارد.
ح حسام او حصار دین و حقش حافظ است
حارب حرب احد از حله تا حلا علی است
هوش مصنوعی: حسام او، یعنی شمشیر او، حامی و نگهبان دین و حق است. او کسی است که در جنگ و درگیری، از ذات علی و ویژگیهای او دفاع میکند.
خ خدایش خواند شیر خویش و خورشید خرد
خواجه قنبر خطیب خطبه اقضا علی است
هوش مصنوعی: خداوند شیرانی را که شجاعت و قدرت دارند، فرا میخواند و همچنین خورشید، نماد دانش و خرد، دعوت میکند. قنبر، خطیب و سخنران، در خطبهای به ویژگیهای علی میپردازد و از صفات برجسته او سخن میگوید.
د دال دولتت در دو درج دین و داد
دولت و یزدان این دنیا و آن دنیا علی است
هوش مصنوعی: علی را در مقام مزیت بر دو اصل مهم یعنی دین و عدالت میداند و او را نماینده دولت و رضایت یزدان در دنیاست، هم در این دنیا و هم در آخرت.
ذ ذیل ذات پاکش راست ذوالقدر جلیل
ذوالعلا و ذوالعلم ذوالفضل و ذوال . . . علی است
هوش مصنوعی: با توسل به وجود پاک و بزرگ او، که صاحب قدرت و عظمت، علم و فضل است، ما به سراغ مولا علی میرویم.
ر رضای حق رضای اوست رحمن الرحیم
راحم رحمان رضای رای مولانا علی است
هوش مصنوعی: خوشنودی خداوند به معنای خوشنودی علی است. خداوندی که رحمان و رحیم است، محبت و رحمتش به علی و رضای او وابسته است.
ز زمین در زیر نعل دلدلش زیر و زبر
زور بازوی زبردستان ز سر تا پا علی است
هوش مصنوعی: زمین به خاطر نعل اسب دلدلش جابجا میشود و قدرت بازوهای مردان ماهر از سر تا پایشان به علی برمیگردد.
س سر و سرهنگ و سردار و سپهسالار دین
سامع اسرار سبحان الذی اسری علی است
هوش مصنوعی: این عبارت به تعریف و توصیف شخصیتهایی با مقام و رتبه بالا اشاره دارد که در دین و معنویت نقش دارند و به حقیقتهای یکتا و پنهان در عالم اشاره میکند. به نوعی، این متن بر عظمت و شأن خاص افرادی که در حوزه معارف دینی و اسرار الهی فعالیت میکنند، تأکید دارد.
ش شجاع شرع و دین شمع شب افروز یقین
شهره شهر شهادت شاه شهرآرا علی است
هوش مصنوعی: شجاعت و پایبندی به دین مانند شمعی است که در شب درخشش میبخشد. علی، که در عرصه شهادت مشهور است، در حقیقت خود را به عنوان شاه و پیشوای بزرگی در این شهر معرفی کرده است.
ص صدر صفه صدق و صفا چون مصطفی
صوفی صافی صفات صفة الاصفا علی است
هوش مصنوعی: در این بیت به ویژگیها و صفات نیک اخلاقی اشاره شده است. فردی که مانند پیامبر، در صفات خود پاک و راستگو است، باید دارای صفات بلند و والایی باشد. به عبارت دیگر، انسانی که در تلاش است تا به کمال برسد، باید از صداقت و صفای درون برخوردار باشد و به دنبال صفات نیکو باشد. همچنین، اشاره به امام علی نیز به معنای اهمیت و ارزش صفات اخلاقی در زندگی است.
ض ضرب تیغ او شد ضامن فتح و ظفر
ضارب ضحاک و ضیغم در دم هیجا علی است
هوش مصنوعی: توجّه کن که قدرت شمشیر او باعث پیروزی و موفقیت شده، و در حماسهها، علی نیرومند و شجاعی است که بر دشمنانش غلبه میکند.
ط طریق اوست طور طیبین و طاهرین
طایر طوبی نشین طوطی شکرخا علی است
هوش مصنوعی: راه او مسیر پاکان و نیکان است، پرنده شیرینسخن بهشتی در کنار علی نشسته است.
ظ ظفر دادش خدا زان شد مظفر بر عدو
ظاهر ظهر ظهیر و ماحی ظلما علی است
هوش مصنوعی: خداوند پیروزی را به او اعطا کرد و او بر دشمنان غالب شد. او مانند آفتاب نمایان شده و ظلم را از میان میزداید.
ع عین عالم و عین عنایت عین اوست
عالم علم لدنی اعلم و اعلی علی است
هوش مصنوعی: این بیت به بیان این مفهوم میپردازد که خداوند، هم عالم و هم منبع خاصی از فیض و عنایت است. علم خداوند از نوع علم لدنی است که بالاترین و کاملترین نوع علم به شمار میآید. به عبارت دیگر، خداوند به عنوان آگاهترین و برترین موجود، تمامی علوم را در بر دارد.
غ غالین غایت دین غرفه نور یقین
غالب و غواص و غوص در هر دریا علی است
هوش مصنوعی: علی در هر دریایی مانند غواصی است که به عمق آب میرود و از آن نور یقین را استخراج میکند. او برترین و غالب ترین کسی است که در دین و ایمان روشنایی ایجاد میکند.
ف فرح بخش فراز فاتحه فتح قریب
فخر فاخر فاخر فرخ رخ فتوی علی است
هوش مصنوعی: این جمله به نوعی اشاره به شادی و پیروزی دارد و از واژهها و اصطلاحاتی استفاده میکند که حس خوشحالی و سربلندی را منتقل میکند. به طور کلی، بیانگر این است که دستیابی به موفقیت و پیروزی نزدیک است و میتوان از این موفقیت به خود افتخار کرد.
ق قاف قرب عنقا و لقاء قدر قدر
قاضی لوح قضا اقضای ظهر القا علی است
هوش مصنوعی: به نزدیکی مرغ عنقا و ملاقات با نمایش سرنوشت و تقدیر بپردازید. قاضی حکمی که بر لوح سرنوشت زده شده، در ظهر اجرایی که به نمایش گذاشته میشود، صادر میکند.
ک کوثر مشرب و کان کرم کهف الوری
گنج کنج «کنت کنزا» (تاج) کرمنا علی است
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به مقام و منزلت شخصی دارد که با صفات خاصی توصیف شده است. او همچون کوثری است که مایه زندگی و برکت است و در عین حال به عنوان پناهی برای بندگان خدا مطرح میشود. همچنین بیان میکند که این شخص به عنوان یک گنجینه و راز بزرگ در دنیا حضور دارد، گنجی که در دل خود دانش و حکمت نهفته دارد. در نهایت، این شعر به اهمیت و عظمت وجودی او تأکید میکند.
ل لاف «لم تجد » بعد از نبی مرشد آن
لایق لفظ لطیف و لمعه لعلا علی است
هوش مصنوعی: این عبارت به نوعی اشاره به جستجو و نیاز به یافتن راستا و هدایت بعد از یک نبی (پیامبر) دارد. به عبارت دیگر، وجود یک راهنمای مناسب و شایسته که کلامی زیبا و درخشانی داشته باشد، ضروری است. در واقع، این بیان به دنبال یافتن افکار و ایدههایی قابل قبول و شفاف بعد از هدایت الهی است.
م ممدوح ملک مشکات و مصباح فلک
مالک ملک ملاحت ماه مهرافزا علی است
هوش مصنوعی: مدح و ستایش از پادشاهی است که همچون شمع درخشان و پرنور در آسمان میدرخشد و زیباییها را به ارمغان میآورد. او مانند ماهی درخشنده است که نور و جلوهاش دلها را تسخیر میکند.
ن نفس ناطق و نفس نهایت انبیا
نایب نفس نبی امروز و هم فردا علی است
هوش مصنوعی: نفس ناطق، روحی است که کلام و اندیشه را منتقل میکند و در حقیقت، جانشین پیامبران در عصر حاضر و آینده، علی (علیهالسلام) است. این بیان به نقش و مقام علی در هدایت و رهبری اشاره دارد.
و والی ولایت واحد والا گهر
واقف اوصاف وحی و کلمة التقوی علی است
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که والی (سرپرست) یک منطقه خاص، که دارای جایگاه بلند و ارزشمندی است، به خوبی با ویژگیهای وحی و کلمات تقوا و دیانت آشنا است.
ه همای همت او سایه بخش چرخ و باز
هدهد هادی در این وادی پرغوغا علی است
هوش مصنوعی: همای بلندپرواز او موجب سایهافکنی بر آسمان است و پرندهی هدهد راهنمای ما در این سرزمین پر از سر و صدا، علی است.
ی یمن یمن یمن یاسین ینبوع کرم
یادگار یوسف و یعقوب و هم یحیی علی است
هوش مصنوعی: این بیت به شخصیتها و داستانهای مهم تاریخی و مذهبی اشاره دارد. یمن به عنوان سرزمینی با ویژگیهای خاص و یاسان به کار رفته که معمولاً با صفات نیکو و زیبایی همراه است. همچنین به یادگارهایی از شخصیتهای معروف مانند یوسف و یعقوب که در تاریخ و دین جایگاه ویژهای دارند اشاره شده است. یحیی نیز به عنوان یک پیامبر مورد احترام مطرح شده که به نوعی بر عظمت و کرامت الهی تأکید دارد. این متن به نوعی تعبیری از زیباییها و ارزشهای معنوی است.
لام الف «لاسیف الا ذوالفقار» او را رسد
لاجرم در شأن ایشان «لافتی الا علی » است
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که هیچ شمشیری همانند ذوالفقار نیست و تنها علی به منزلهای شایستهی چنین شمشیر و ویژگیهایی میرسد. در واقع، علی به عنوان یک جوانمرد و شجاع در نظر گرفته میشود که هیچ کس دیگری در این مقام نمیتواند قرار گیرد.
کی شود خوار و خجل در دین و دنیا هر که او
چون نسیمی حفظ جانش «یا محمد یا علی » است
هوش مصنوعی: هر کسی که در زندگیاش از نام مقدس محمد و علی بهعنوان تکیهگاه و پشتیبان یاد کند، در دنیا و آخرت خوار و شرمنده نخواهد شد.
حاشیه ها
1402/12/06 00:03
ر.غ
با سلام. خانم دکتر مریم معزی، چند بیت اول از این قصیده را در پایاننامه کارشناسی ارشدشان آورده و نوشتهاند سروده شاعر گمنام اسماعیلی است. بیت اول این است:
از الف اول امیر اعظم والا علیست افتخار اولیا الله، مولانا علیست