ناصرخسروقصیدهٔ شمارهٔ ۱۴۶
امتت را چون نبینی بر چه سانند؟ ای رسول
بیشتر جز مر ستوران را نمانند، ای رسول
گر نگشته‌ستند فتنه بر جهان از دین حق
چون جهانند و طلب گار جهانند، ای رسول؟
از قوی عهدی که کردی بر همه روز غدیر
چون خر از نشتر جهانند و رمانند، ای رسول
سود دنیا را همی جویند و نندیشند هیچ
گرچه از دین و شریعت بر زیانند، ای رسول
چون زمان داده است تا محشر خدای ابلیس را
جمله قومش بر امید آن زمانند، ای رسول
زانکه خان دوستی دیو شد دل شان همه
دشمنان اهل بیت و خاندانند، ای رسول
این مسلمانان به نام، از کشتن اولاد تو
چون جهودان نیز پیغمبر کشانند، ای رسول
روی گرداننده از پاکیزه فرزندان تو
کور و گمره بر طریق این و آنند، ای رسول
بی‌گمان چون بر وصی و اولاد او دشمن شدند
بر تو ای خیرالبشر پس بی گمانند، ای رسول
چون خروسان بر زدن دعوی کنند اینها ولیک
وقت حجت پر کنیده ماکیانند، ای رسول
چون فقیهان خوانم اینها را، که علم فقه را
جز که از بهر ریاست می‌نخوانند، ای رسول؟
بر زبان هر کو براند نام فرزندان تو
چون مرا از خان و مان او را برانند، ای رسول
وز طمع در جامگی و خوردن مال یتیم
مانده بر درگاه میر و شاه و خانند، ای رسول
هر که زیشان چیزکی پرسد ز علم فقه ازو
بر امید ساخته زنبیل و خوانند ای رسول
پر لجاجند از مذاهب تا چو آید میزبان
بر طریق و مذهب این میزبانند، ای رسول
چشم دل در پیش حق می‌باز نتوانند کرد
وز جهالت جان به باطل برفشانند،ای رسول
آز آن فرعون دورت جاودان آورد خلق
امت فرعون دور و جاودانند، ای رسول
جاودان را امتند و نیستند آگاه ازان
جادوان اندر عذاب جاودانند، ای رسول
از مصیبت‌های فرزندان تو چون بشنوند
زان شنودن بخت بد را شادمانند، ای رسول
دوستان خاندان اندر میان دشمنان
همچو میوهٔ خوش به برگ اندر نهانند،ای رسول
عهد فرزندانت را تعویذ گردن کرده‌اند
تا بدان ز ابلیس دور اندر امانند، ای رسول
مؤمنان چون تشنگانند و امامان زمان
ابر رحمت را بر ایشان آسمانند، ای رسول
رحمت ایزد توی بر خلق و، فرزندان تو
همچو تو بر ما رحیم و مهربانند، ای رسول
دوستان اهل بیت تو به نور علمشان،
چون به قیمت زر، به حکمت داستانند،ای رسول
چون وصی را رد کرده‌ستند امت بیشتر
از پس بهمان و شاگرد فلانند، ای رسول؟
جز که ما را نیست معلوم این که فرزندان تو
خازن علمند و گنجور قرانند، ای رسول
جز که شیعت کس نمی‌گوید رحیق و سلسبیل
ناصبی یکسر همه جویای نانند، ای رسول
فتنه گشتستند بر الفاظ بی معنی همه
نیستند اینها قرآن خوان، طوطیانند، ای رسول
لفظ بی‌معنی چه باشد؟ شخص بی‌جان از قیاس
اهل بیتت شخص دین را پاک جانند، ای رسول
خلق را از بهر معنی قران باید امام
این امامان مزور بی‌بیانند، ای رسول
این امامان سوی اهل حکمت از بی‌حاصلی
همچنان کاندر بیابان نردبانند، ای رسول
شاعیان مر ناصبی را در سؤال مشکلات
راست همچون در نواله استخوانند، ای رسول
شیعت حق را امامان زمان اهل بیت
از پی ابلیس دور اندر امانند، ای رسول
دل گران دارند شیعت بر سبکساران خلق
رایگان این ناکسان را بر کران‌اند، ای رسول
چون به مشکل‌های تاویلی بگیرم راهشان
جز بسوی زشت گفتن ره ندانند، ای رسول
چون نگشتند از طریق بهتری این امتت
بد سگال و بد فعال و بد نشانند، ای رسول
در میان خلق دین حق نمانده‌ستی ولیک
اهل بیت و مؤمنان اندر میانند، ای رسول
ار تو مردم بودیی و امروز امت مردمند
پس نپندارم که اینها مردمانند، ای رسول
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
امتت را چون نبینی بر چه سانند؟ ای رسول
بیشتر جز مر ستوران را نمانند، ای رسول
هوش مصنوعی: ای پیامبر، وقتی امت خود را نمی‌بینی، چطور می‌توانی توصیف کنی که آنها چگونه‌اند؟ بیشتر از انسان‌ها، انگار که فقط حیواناتی بی‌شکل و بی‌هدف هستند.
گر نگشته‌ستند فتنه بر جهان از دین حق
چون جهانند و طلب گار جهانند، ای رسول؟
هوش مصنوعی: اگر فتنه‌ها بر دنیا طاری نشده از دین حقی است که مردم در جستجوی آن هستند، ای رسول؟
از قوی عهدی که کردی بر همه روز غدیر
چون خر از نشتر جهانند و رمانند، ای رسول
هوش مصنوعی: در روز غدیر، تو عهدی محکم بستی که بر همه چیز مستحکم است. اما همۀ مردم مانند خرهایی هستند که از بار سنگینی فرار می‌کنند. ای پیامبر، این وضعیت را ببین.
سود دنیا را همی جویند و نندیشند هیچ
گرچه از دین و شریعت بر زیانند، ای رسول
هوش مصنوعی: آدم‌ها در پی بهره‌مندی از دنیای material هستند و هیچ تاملی نمی‌کنند، هرچند که عملکردشان بر اساس دین و قوانین الهی به ضررشان تمام می‌شود، ای پیامبر.
چون زمان داده است تا محشر خدای ابلیس را
جمله قومش بر امید آن زمانند، ای رسول
هوش مصنوعی: به دلیل اینکه خداوند زمانی را برای قیامت معین کرده، تمام پیروان ابلیس امیدشان به آن زمان است، ای پیامبر.
زانکه خان دوستی دیو شد دل شان همه
دشمنان اهل بیت و خاندانند، ای رسول
هوش مصنوعی: چون خان دوستی به بدی و شیطنت روی آورد، دل‌هایشان پر از دشمنی نسبت به اهل بیت و خانواده است، ای پیامبر.
این مسلمانان به نام، از کشتن اولاد تو
چون جهودان نیز پیغمبر کشانند، ای رسول
هوش مصنوعی: این مسلمانان به ظاهر خود، مانند یهودیان در زمان خود، به کشتن فرزندان تو می‌پردازند و پیغمبر را نیز مورد جفا قرار می‌دهند. ای پیامبر، این رفتارها نشان دهنده نفاق و کینه‌توزی آن‌هاست.
روی گرداننده از پاکیزه فرزندان تو
کور و گمره بر طریق این و آنند، ای رسول
هوش مصنوعی: افرادی که از فرزندان پاک و نیکو بی‌اعتنا هستند، در مسیرهای انحرافی و نادرست قرار دارند و به نوعی گمراه و نابینا هستند، ای پیامبر.
بی‌گمان چون بر وصی و اولاد او دشمن شدند
بر تو ای خیرالبشر پس بی گمانند، ای رسول
هوش مصنوعی: بدون شک، زمانی که دشمنان به وصی و فرزندان او آسیب رساندند، بر تو ای بهترین انسان نیز آسیب خواهند رساند، ای پیامبر.
چون خروسان بر زدن دعوی کنند اینها ولیک
وقت حجت پر کنیده ماکیانند، ای رسول
هوش مصنوعی: این افراد مانند خروس‌ها دعوا و جدل می‌کنند، اما در واقع وقت آشتی و قضاوت را ضایع کرده و فقط حاشیه‌سازی می‌کنند. ای پیامبر، این نگرش آن‌هاست.
چون فقیهان خوانم اینها را، که علم فقه را
جز که از بهر ریاست می‌نخوانند، ای رسول؟
هوش مصنوعی: وقتی فقیهان را می‌خوانم، متوجه می‌شوم که انگار تنها به خاطر به دست آوردن قدرت و مقام، به یادگیری علم فقه می‌پردازند، ای رسول!
بر زبان هر کو براند نام فرزندان تو
چون مرا از خان و مان او را برانند، ای رسول
هوش مصنوعی: هر کس که نام فرزندان تو را بر زبان بیاورد، باید بداند که اگر مرا از خانه و کاشانه‌ام دور کنند، ای پیامبر، چه بر سر او خواهد آمد.
وز طمع در جامگی و خوردن مال یتیم
مانده بر درگاه میر و شاه و خانند، ای رسول
هوش مصنوعی: به خاطر طمع به مال و خوراکی‌ها، افراد زیادی در برابر درگاه پادشاه و بزرگ‌ترها منتظر مانده‌اند و این وضعیت برای یتیمان نیز صدق می‌کند، ای پیامبر.
هر که زیشان چیزکی پرسد ز علم فقه ازو
بر امید ساخته زنبیل و خوانند ای رسول
هوش مصنوعی: هر کسی که از آنها مسأله‌ای درباره علم فقه بپرسد، به او امید می‌بندد، مانند کسی که زنبیل و خوان را آماده کرده است. ای پیامبر!
پر لجاجند از مذاهب تا چو آید میزبان
بر طریق و مذهب این میزبانند، ای رسول
هوش مصنوعی: افراد به شدت بر حرف و عقاید خود پافشاری می‌کنند و زمانی که میزبان با روش و اعتقادات خود وارد می‌شود، همه به تبعیت از او درمی‌آیند، ای پیامبر.
چشم دل در پیش حق می‌باز نتوانند کرد
وز جهالت جان به باطل برفشانند،ای رسول
هوش مصنوعی: چشم دل در حضور خداوند نمی‌تواند به راحتی باز شود و از نادانی، جان انسان‌ها را به سوی باطل نمی‌کشانند، ای پیامبر.
آز آن فرعون دورت جاودان آورد خلق
امت فرعون دور و جاودانند، ای رسول
هوش مصنوعی: از خشم و ظلم فرعون، مردم دائماً در رنج و عذاب هستند و این رنج و عذاب، همیشه ادامه خواهد داشت، ای پیامبر.
جاودان را امتند و نیستند آگاه ازان
جادوان اندر عذاب جاودانند، ای رسول
هوش مصنوعی: جاودانان در عذاب همیشگی به سر می‌برند و از حقیقت جاودانگی ناآگاهند، ای پیامبر.
از مصیبت‌های فرزندان تو چون بشنوند
زان شنودن بخت بد را شادمانند، ای رسول
هوش مصنوعی: ای پیامبر، وقتی فرزندان تو از مصایب و مشکلاتی که بر آنها می‌گذرد آگاه می‌شوند، این آگاهی باعث خوشحالی بخت بد و شوم آنها می‌شود.
دوستان خاندان اندر میان دشمنان
همچو میوهٔ خوش به برگ اندر نهانند،ای رسول
هوش مصنوعی: دوستان یک خانواده در میان دشمنان مانند میوه‌ای خوشمزه هستند که درون برگ‌های درخت پنهان شده‌اند. ای پیامبر!
عهد فرزندانت را تعویذ گردن کرده‌اند
تا بدان ز ابلیس دور اندر امانند، ای رسول
هوش مصنوعی: فرزندان تو را با دعا و تکیه به یاد خدا محفوظ نگه‌داشته‌اند تا از وسوسه‌های شیطان در امان بمانند، ای پیامبر.
مؤمنان چون تشنگانند و امامان زمان
ابر رحمت را بر ایشان آسمانند، ای رسول
هوش مصنوعی: مؤمنان مانند افرادی هستند که از تشنگی رنج می‌برند و امامانشان به مانند ابرهای رحمت، بر آنها رحمت و برکت نازل می‌کنند، ای پیامبر.
رحمت ایزد توی بر خلق و، فرزندان تو
همچو تو بر ما رحیم و مهربانند، ای رسول
هوش مصنوعی: خداوند به تو رحمت بدهد و فرزندان تو نیز مانند تو بر ما رحمت و محبت دارند، ای پیامبر.
دوستان اهل بیت تو به نور علمشان،
چون به قیمت زر، به حکمت داستانند،ای رسول
هوش مصنوعی: دوستان اهل بیت تو با نور دانش خود، مانند طلا، با حکمت و داستان‌هایشان ارزشمند هستند، ای پیامبر.
چون وصی را رد کرده‌ستند امت بیشتر
از پس بهمان و شاگرد فلانند، ای رسول؟
هوش مصنوعی: وقتی که جامعه بیشتر از گذشته به وصی او اهمیت نمی‌دهد و به شاگردان فلان عالم توجه می‌کند، ای پیامبر چه باید کرد؟
جز که ما را نیست معلوم این که فرزندان تو
خازن علمند و گنجور قرانند، ای رسول
هوش مصنوعی: به جز ما هیچ‌کس نمی‌داند که فرزندان تو نگه‌دارنده علم و گنجینه‌دار قرآن هستند، ای پیامبر.
جز که شیعت کس نمی‌گوید رحیق و سلسبیل
ناصبی یکسر همه جویای نانند، ای رسول
هوش مصنوعی: جز پیروان اهل بیت، کسی از شهادت و نعمت‌های الهی سخن نمی‌گوید. دیگران تنها به دنبال دنیا و معیشت هستند، ای رسول.
فتنه گشتستند بر الفاظ بی معنی همه
نیستند اینها قرآن خوان، طوطیانند، ای رسول
هوش مصنوعی: بسیاری از مردم در صحبت‌های خود به الفاظ بی‌معنی و گیج‌کننده روی آورده‌اند و همه‌ی آنها اهل علم و دانایی نیستند. برخی تنها در حال تکرار گفته‌ها و آیات قرآن هستند، اما در حقیقت شناخت عمیق و درک واقعی از آنها ندارند. ای پیامبر، اینان را می‌توان به طوطیانی تشبیه کرد که فقط می‌خوانند بدون آنکه بفهمند.
لفظ بی‌معنی چه باشد؟ شخص بی‌جان از قیاس
اهل بیتت شخص دین را پاک جانند، ای رسول
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وقتی واژه‌ای معنی ندارد، می‌توان آن را به شخصی بی‌جان تشبیه کرد. همچنین اشاره می‌کند که شخصی که دین و پاکی روح را داشته باشد، شبیه به اهل بیت است و ای رسول، تو خود گواه این حقیقتی.
خلق را از بهر معنی قران باید امام
این امامان مزور بی‌بیانند، ای رسول
هوش مصنوعی: برای فهم قرآن، انسان‌ها نیاز به راهنمایی دارند و این راهنما باید واقعا با مفهوم قرآن آشنا باشد. ای رسول، وظیفه شما این است که به این افراد راه نشان دهید.
این امامان سوی اهل حکمت از بی‌حاصلی
همچنان کاندر بیابان نردبانند، ای رسول
هوش مصنوعی: این امامان به سمت اهل دانش و خرد می‌روند و مانند نردبانی هستند که در بیابان به هیچ‌جا نمی‌رسد، ای پیامبر.
شاعیان مر ناصبی را در سؤال مشکلات
راست همچون در نواله استخوانند، ای رسول
هوش مصنوعی: شاعران در برابر سوالات دشوار ناصبی (کسی که به اهل بیت پیامبر عداوت دارد) مانند استخوانی در لقمه‌ای نرم و خوشمزه به او پاسخ می‌دهند، ای پیامبر.
شیعت حق را امامان زمان اهل بیت
از پی ابلیس دور اندر امانند، ای رسول
هوش مصنوعی: امامان اهل بیت برای شیعیان منبع هدایت و محافظت هستند و از وسوسه‌های شیطان دور مانده‌اند. ای پیامبر، آنها در مسیر حق قرار دارند و از خطرات محفوظ‌اند.
دل گران دارند شیعت بر سبکساران خلق
رایگان این ناکسان را بر کران‌اند، ای رسول
هوش مصنوعی: شیعیان با دل‌های سنگین به سبکسارانی که بی‌ارزش هستند، اعتراض می‌کنند و این افراد بی‌هویت را به حاشیه می‌رانند، ای پیامبر.
چون به مشکل‌های تاویلی بگیرم راهشان
جز بسوی زشت گفتن ره ندانند، ای رسول
هوش مصنوعی: وقتی که به مسایل پیچیده و دشوار بپردازم، جز به سمت بیان سخنان ناپسند راهی نمی‌یابند، ای پیامبر.
چون نگشتند از طریق بهتری این امتت
بد سگال و بد فعال و بد نشانند، ای رسول
هوش مصنوعی: از زمانی که این امت نتوانستند به راه بهتری برسند، نشان‌دهنده‌ی بدی در رفتار و کردارشان است، ای پیامبر.
در میان خلق دین حق نمانده‌ستی ولیک
اهل بیت و مؤمنان اندر میانند، ای رسول
هوش مصنوعی: در میان مردم، دین حق هنوز وجود دارد، اما اهل بیت و مؤمنان در این میان هستند، ای پیامبر.
ار تو مردم بودیی و امروز امت مردمند
پس نپندارم که اینها مردمانند، ای رسول
هوش مصنوعی: اگر تو انسان واقعی بودی و امروز این مردم در میان هستند، پس من نمی‌توانم باور کنم که اینها انسان‌ها هستند، ای پیامبر.