گنجور

فصل - قوت نفس و طریقه تحصیل آن

بدان که ضد این صفت، بزرگی نفس و محکمی دل است و علامت آن، آن است که آدمی تحمل کند آنچه را که بر او وارد می شود، و مانند گیاه ضعیف، با هر بادی متزلزل نگردد و چون موش و روباه با هر حرکت پائی به چپ و راست ندود، بلکه چون کوه پا بر جای که چون بادهای مخالف بر او وزد التفات نکند، و چون شیر قوی پنجه از حمله دلاوران رونگرداند

و در احادیث وارد است که: مومن، صاحب صلابت و مهابت و عزت است و همه اینها فرع بزرگی نفس و قوت دل است

و از حضرت امام محمد باقر علیه السلام مروی است که «خدا به مومن سه خصلت کرامت فرموده است: عزت در دنیا و آخرت و ظفر در رستگاری دنیا و آخرت و مهابت در دل ظالمان و اهل معصیت» و کسی که صاحب این صفت شریف بوده باشد که فی الحقیقه سرآمد بیشتر صفات و افضل اکثر ملکات است خواری و عزت در نظر او یکسان، و تهیدستی و ثروت در نزد او همعنان، نه از دوستی ابنای روزگار شاد، و نه از دشمنی ایشان باک، نه از مدح ایشان خرم، و نه از مذمت آنان غمناک می گردد چنانکه حضرت امیرالمومنین علیه السلام فرمودند که «اگر همه عالم، شمشیرها کشند و پشت به پشت یکدیگر داده رو به من آیند، سر موئی تفاوت در حال من هم نمی رسد» بلکه کسی را که این صفت عنایت شد در پیش او مرض و صحت، بلکه حیات و موت، بی تفاوت است، و از گردش روزگار و تقلب لیل و نهار مطلقا متأثر نمی گردد و از تبدل احوال، و تراکم أهوال اصلا متزلزل نمی شود.

و این ملکه فاضله، صفتی نیست که هر کسی به آن تواند رسید و چشمه ای نیست که هر بی سر و پائی از آن آب تواند نوشید سرا پرده ای نیست که هر شخصی گرد آن تواند گردید بلکه میدانی است که بجز یکه سواران معرکه مردانگی، در آن جولان نکنند و راهی است که بجز نامداران وادی شیر دلی قدم در آن ننهند.

سالها باید که تا صاحبدلی پیدا شود.
بو سعید اندر خراسان یا اویس اندر قرن

و طریق تحصیل این صفت، از آنچه در تحصیل صفت شجاعت، و دفع خوف مذموم گذشت معلوم می شود.

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بدان که ضد این صفت، بزرگی نفس و محکمی دل است و علامت آن، آن است که آدمی تحمل کند آنچه را که بر او وارد می شود، و مانند گیاه ضعیف، با هر بادی متزلزل نگردد و چون موش و روباه با هر حرکت پائی به چپ و راست ندود، بلکه چون کوه پا بر جای که چون بادهای مخالف بر او وزد التفات نکند، و چون شیر قوی پنجه از حمله دلاوران رونگرداند
هوش مصنوعی: این صفت در مقابل خود، بزرگمنشی و اعتماد به نفس است. نشانه این ویژگی این است که انسان قادر است مشکلات را تحمل کند و مانند گیاهان ضعیف با هر وزش بادی به هم نریزد. او مانند موش و روباه نیست که با کوچک‌ترین حرکتی به سمت چپ و راست فرار کند، بلکه مانند کوهی است که در برابر طوفان‌ها ثابت می‌ماند و به بادهای مخالف توجهی نمی‌کند. او مانند شیر نیرومندی است که از رویارویی با چالش‌ها فرار نمی‌کند.
و در احادیث وارد است که: مومن، صاحب صلابت و مهابت و عزت است و همه اینها فرع بزرگی نفس و قوت دل است
هوش مصنوعی: در احادیث آمده است که مومن، فردی است محکم و با وقار و عزتمند و تمامی این ویژگی‌ها ناشی از بزرگ‌نفس بودن و قدرت روحی اوست.
و از حضرت امام محمد باقر علیه السلام مروی است که «خدا به مومن سه خصلت کرامت فرموده است: عزت در دنیا و آخرت و ظفر در رستگاری دنیا و آخرت و مهابت در دل ظالمان و اهل معصیت» و کسی که صاحب این صفت شریف بوده باشد که فی الحقیقه سرآمد بیشتر صفات و افضل اکثر ملکات است خواری و عزت در نظر او یکسان، و تهیدستی و ثروت در نزد او همعنان، نه از دوستی ابنای روزگار شاد، و نه از دشمنی ایشان باک، نه از مدح ایشان خرم، و نه از مذمت آنان غمناک می گردد چنانکه حضرت امیرالمومنین علیه السلام فرمودند که «اگر همه عالم، شمشیرها کشند و پشت به پشت یکدیگر داده رو به من آیند، سر موئی تفاوت در حال من هم نمی رسد» بلکه کسی را که این صفت عنایت شد در پیش او مرض و صحت، بلکه حیات و موت، بی تفاوت است، و از گردش روزگار و تقلب لیل و نهار مطلقا متأثر نمی گردد و از تبدل احوال، و تراکم أهوال اصلا متزلزل نمی شود.
هوش مصنوعی: خداوند به مومن سه ویژگی ارزشمند ارزانی داشته است: مقام و عزت در دنیا و آخرت، موفقیت در رستگاری، و احترام و ترس در دل ظالمین و گناهکاران. کسی که این ویژگی‌های والا را دارد، در واقع بالاترین صفات و برترین ویژگی‌ها را داراست. برای او، افتادگی و عزت برابر است و نه نیاز مالی و نه ثروت بر دیگری ارجحیت دارد. او نه از دوستی‌های دنیا خوشحال می‌شود و نه از دشمنی‌ها می‌ترسد. نه مدح دیگران او را شاد می‌کند و نه سرزنش‌ها او را ناراحت می‌سازد. چنانچه حضرت علی علیه السلام نیز فرموده‌اند که حتی اگر همه دشمنان علیه او متحد شوند، تأثیری بر او نخواهد داشت. کسی که این ویژگی را یافته است، به بیماری و تندرستی و حتی زندگی و مرگ بی‌اعتناست و از تغییرات زمان و حوادث روزگار هرگز نگران نمی‌شود و همچنین در برابر تغییرات و سختی‌ها هرگز دچار تزلزل نمی‌گردد.
و این ملکه فاضله، صفتی نیست که هر کسی به آن تواند رسید و چشمه ای نیست که هر بی سر و پائی از آن آب تواند نوشید سرا پرده ای نیست که هر شخصی گرد آن تواند گردید بلکه میدانی است که بجز یکه سواران معرکه مردانگی، در آن جولان نکنند و راهی است که بجز نامداران وادی شیر دلی قدم در آن ننهند.
هوش مصنوعی: این ملکه فاضله ویژگی خاصی است که هر کسی نمی‌تواند به آن دست یابد و منبعی نیست که هر کسی به سادگی بتواند از آن بهره‌مند شود. این موضوع نمادی از فضایی است که تنها مردان شجاع و قهرمانان واقعی اجازه ورود به آن را دارند و راهی است که فقط افراد برجسته و با دلیر را می‌پذیرد.
سالها باید که تا صاحبدلی پیدا شود.
بو سعید اندر خراسان یا اویس اندر قرن
هوش مصنوعی: برای سال‌ها باید منتظر بمانیم تا شخصی با دل و روحی بزرگ و باصفا پیدا شود، مانند بو سعید در خراسان یا اویس در قرن‌های گذشته.
و طریق تحصیل این صفت، از آنچه در تحصیل صفت شجاعت، و دفع خوف مذموم گذشت معلوم می شود.
هوش مصنوعی: راه کسب این ویژگی از آنچه در مورد به دست آوردن صفت شجاعت و دوری از ترس مذموم بیان شد، مشخص می‌شود.